1 TYPOLOGIA KRAJOBRAZÓW (MAPA KRAJOBRAZOWA)

2 Różnice pomiędzy krajobrazami polegają na stopniu ingerencji człowieka w naturalną strukturę krajobrazu TYPY KRAJOBRAZU (wg Bogdanowskiego) RODZAJ KRAJOBRAZU FORMY KULTUROWE ze względu na pokrycie terenu ze względu na ukształtowanie PIERWOTNY np. puszczański, pustynny, stepowy, polarny, górski (najwyższe szczyty) np. płaski, sfalowany, pagórkowaty, górzysty, dolinny brak NATURALNY np. łęgów, torfowiskowy, leśny, łąkowy jak wyżej KULTUROWY podtypy: -harmonijny - dysharmonijny -dewastacyjny (zdegradowany) np. leśny (ALP), uprawowy → (otwarty), rolniczo-osadniczy, rezydencjonalno-parkowy, miejski → (zamknięty), zurbanizowany, przemysłowy, rekreacyjny historyczny zabytkowy współczesny

3 Przykład mapy krajobrazu - wieś RogalinDOLINNY PŁASKI

4 ANALIZA PANORAM KRAJOBRAZU

5 Cechy wszechstronnego i pełnego odwzorowania krajobrazu:Dobra ekspozycja widokowa Reprezentatywny dla obszaru badań typ krajobrazu Występowanie szczególnie wartościowych elementów Występowanie elementów degradujących krajobraz Punkty ujęć panoramicznych należy ponumerować i nanieść na mapę sytuacyjną

6 Etapy analizy panoramyInwentaryzacja elememntów i typów krajobrazu Budowa kompozycji Waloryzacja krajobrazu Wytyczne projektowe (wizualizacja)

7 1. Inwentaryzacja elementów przyrodniczo-architektonicznych i typów krajobrazuW części inwentaryzacyjnej należy nazwać elementy składowe i określić typ krajobrazu reprezentujący daną panoramę lub jej poszczególne odcinki, np.: Krajobraz leśno – parkowy, o charakterze naturalnym lub zbliżony do naturalnego Krajobraz rolniczy – uprawowy (bez zabudowy) Krajobraz rolno – osadniczy (harmonijny lub zdegradowany) Krajobraz zurbanizowany Krajobraz zurbanizowany zdegradowany

8 Proponowane oznaczenia:

9 1. Inwentaryzacja elementów i typów krajobrazuPARK PRZY PAŁACOWY PARK KRAJOBRAZOWY … JEZIORO …. ZABUDOWA MIESZKANIOWA DOLINA RZEKI … ZESPÓŁ PAŁACOWY

10 2. Budowa kompozycji Elementy kompozycyjne: dominanta subdominantaakcent treść panoramy ramy widoku tło przedpole ekspozycji [ ]

11 Dominanty krajobrazowe – (pojedyncze elementy lub ich zespoły) - silne formy przestrzenne (naturalne i kulturowe) integrujące kompozycję Tło – jednolite płaszczyzny (przeważnie ściany lasu) podbudowujące widok i zwiększające ekspozycję poszczególnych elementów wnętrza, przez kontrast światła, barwy, faktury Ramy krajobrazowe – tworzone przeważane przez pojedyncze drzewa lub zespoły zwartej zieleni wysokiej, skupiające uwagę na najbardziej atrakcyjnych fragmentach krajobrazu, Przedpola ekspozycji – rozległe poziome płaszczyzny (zbiorniki wodne, zbocza lub płaskie dna dolin), umożliwiające ekspozycję panoram

12 linia wiodąca wzrok (droga)element podbudowujący widok (drzewo na pierwszym planie) rytm (drzewa)

13 lustro (tafla wody)

14 Nie wszystkie elementy kompozycyjne muszą wystąpić jednocześnie w danej panoramie = nie należy ich doszukiwać się na siłę

15 2. Budowa kompozycji – przykład

16 3. Waloryzacja krajobrazuOcena elementów składowych (forma oznaczeń do wyboru): wartość pozytywna („+”) wartość neutralna („0”) wartość negatywna („-”) sytuacja konfliktowa („+/-”)

17 3. Waloryzacja krajobrazu - przykład

18 3. Waloryzacja krajobrazu - przykład+ + - + / +

19 4. Wytyczne zmian Przykłady: X – element do usunięcia M – element do zamaskowania (np. maskująca funkcja zieleni) Z – element do zachowania (np. wskazanie ochrony konserwatorskiej lub ochrona przedpola widokowego) W – element do wyeksponowania (np. poprzez ujednolicenie tła) D – element proponowany (np. wprowadzenie dominanty) U – ujednolicenie, uporządkowanie (np. kubatury, skosów dachów, elewacji budynków)

20 4. Wytyczne zmian – przykład (lub w formie wizualizacji zmian)X/M Z

21 Strefowanie krajobrazuMapa wartości krajobrazowych pozwala na sporządzenie na jej podkładzie strefowania krajobrazu Strefy te zamykają w określonych granicach obszary wykazujące podobne właściwości Na podstawie tych właściwości można wskazać naturalny optymalny kierunek ich kształtowania z punku widzenia architektury krajobrazu dla wprowadzenia ładu przestrzennego i nadania całości estetycznej formy

22 Główne strefy strefa przekształceń krajobrazustrefa ochrony krajobrazu strefa szczególnej ochrony widokowej strefa rekultywacji krajobrazu

23 strefa przekształceń krajobrazuZmiana sposobu użytkowania oraz wprowadzenie nowych elementów kubaturowych wyłącznie na podstawie szczegółowych studiów krajobrazowych Konieczność sformułowania w planach miejscowych wytycznych do zabudowy określających: zwartość / rozproszenie zabudowy, nieprzekraczalną linię zabudowy, nieprzekraczalną wysokość zabudowy, zakaz / możliwość wprowadzania dominant wysokościowych, preferencje architektoniczno-krajobrazowe (forma, kolor, materiał)

24 strefa ochrony krajobrazu:Zakaz zmiany dotychczasowego sposobu użytkowania, zakaz wprowadzania nowych elementów zainwestowania (obiektów kubaturowych); strefa ta obejmuje krajobrazy leśno-parkowe (o charakterze naturalnym), krajobrazy rolniczo-uprawowe; na terenach rolnych wskazane jest tworzenie zróżnicowanej struktury krajobrazu (zadrzewienia śródpolne)

25 strefa szczególnej ochrony widokowejOchrona przedpola ekspozycji widokowej, Zakaz wprowadzania nowych elementów Konieczność usunięcia (lub korekty) elementów przesłaniających widok lub degradujących widok

26 strefa rekultywacji krajobrazuNakaz usunięcia elementów degradujących krajobraz Konieczność przeprowadzenia działań rekultywacyjnych (korekta formy architektonicznej, zadrzewienie, uporządkowanie układu przestrzennego)

27 ANALIZA WNĘTRZ KRAJOBRAZOWYCH

28 Człowiek, orientując się w otwartej przestrzeni, posługuje się tymi samymi kryteriami co we wnętrzuPoszukuje punktów odniesienia, takich jak ściany i elementy wolno stojące Na odbiór przestrzeni, w której się znajduje, ma wpływ płaszczyzna na której stoi (podłoga) i rodzaj sklepienia (sufit)

29 Wnętrze i jego składowe wg prof. Janusza Bogdanowskiego

30 Rodzaje wnętrz Ze względu na rodzaj ścian i stopień zwarcia rozróżniamy: Wnętrza konkretne Wnętrza obiektywne Wnętrza subiektywne

31 Wnętrza konkretne Ściany są zwarte, jasno i czytelnie zdefiniowane, a ilość otwarć nie przekracza 30% np. stary rynek, dolina otoczona wzgórzami, leśna droga

32

33 Wnętrza obiektywne Ściany wykazują znaczną porowatość ukazując dalsze ściany na zewnątrz, ilość otwarć od 30 do 60%

34 Wnętrza subiektywne Ściany wyczuwalne tylko wrażeniowo, granice wnętrz subiektywnych mogą być zredukowane do elementów symbolicznych, jak linia czy punkty; ilość otwarć w ścianach wnętrza przekracza 60%.

35

36

37 Pod względem rozplanowania wnętrza dzielimy na:długie, centralne i szerokie zamknięte i otwarte widokowo osiowe i niesymetryczne kulisowe proste i złożone

38 Elementy wnętrza sklepienie podłoga ściany element wolnostojący otwory

39 Wnętrze krajobrazowe i jego części

40 Motywy krajobrazowe

41 Podłoga wnętrza Płaszczyzna pozioma, trawnik ale również nawierzchnia placu lub tafla jeziora. Kształt, kolorystyka i „rozrzeźbienie” podłogi liniami nawierzchni powinno współgrać z pozostałymi elementami kompozycji. Wklęśniecie płaszczyzny powoduje wrażenie powiększenia wnętrza, a wywyższenie wypełnia wnętrze, stając się często miejscem lokalizacji dominanty.

42 ZRÓZNICOWANIE PODŁOGI WNĘTRZA

43 Sklepienie wnętrza Błękit nieba, tworzący sufit, jest najdynamiczniej zmieniającym się elementem wnętrza (rysunek chmur, położenie słońca, kolor nieba, gwiazdy), Zdarzają się sytuacje kiedy błękit nieba jest przysłonięty np. wewnątrz alei, bindaży lub pergoli.

44 Aleja przydrożna

45 Bindaż bindaż – berso (niem.), co oznacza chłodnik, krytą aleję ze sklepieniem z kratownicy obrosłej pnączami i rozpiętymi na niej gałęziami lip lub grabów (XVI - XVII)

46 Pergola w Parku Szczytnickim, Wrocław

47 Ściany wnętrza Ścianami wnętrza są mury ogrodzeń, grupy drzew i krzewów lub szpalery. Dobór roślin tworzących ściany decyduje o stopniu izolowania wnętrza od otoczenia (szczelne odgrodzenie wnętrza zapewni dobór roślin o zwartym pokroju)

48 Szpaler szpaler - drzewa lub krzewy sadzone gęsto w szeregu, strzyżone w geometrycznie ściany z przejściami między nimi lub rosnące swobodnie; popularne w ogrodach renesansowych barokowych, występują także współcześnie.

49 Otwory wnętrza Otwarcia można porównać z drzwiami i oknami obecnymi w architekturze. Nawet najpiękniejsze wnętrze nie będzie odwiedzane, jeśli będzie niedostrzegalne z zewnątrz i nie będzie można do niego się dostać. Powiązania widokowe, jakie gwarantują otwory w ścianach oraz lokalizacja i czytelność wejść, są podstawą powiązań widokowych i komunikacyjnych projektowanej przestrzeni.

50

51

52

53 Element wolno stojący Wszystkie formy przestrzenne znajdujące się we wnętrzu np. roślina, fontanna lub rzeźba, kapliczka Ściany wnętrza tworzące tło, na którym obserwowany jest element wolno stojący, stanowią nierozerwalną całość. Zmiana tła pociąga za sobą zmianę formy

54 Soliter – pojedyncze drzewo

55 Elementy architektury sakralnej - kapliczki

56 Przykłady opracowaniaWnętrza wraz ze zmianą punktu patrzenia ulegają pozornym zmianom Aby przynajmniej w przybliżeniu uchwycić pojęcie krajobrazu i zanotować go, konieczne staje się jego statyczne odwzorowanie, poprzez: opis, plan, widok (zdjęcie lub szkic) lub model Analizowane wnętrza należy zilustrować na mapie w celu uwidocznienia powiązań widokowych i kompozycyjnych między nimi

57 Ulica Kwiatowa – wnętrze obiektywne, długie, otwarte, niesymetryczne, złożonea – sklepienie (niebo); b – ściana z otworami (zabudowa wolnostojąca); c – podłoga (chodnik/droga) e – otwory (przestrzeń miedzy zabudową)

58 Ulica Kwiatowa – wnętrze obiektywne, długie, otwarte, niesymetryczne, złożonea – sklepienie (niebo); b – ściana z otworami (zabudowa wolnostojąca); c – podłoga (chodnik/droga) e – otwory (przestrzeń miedzy zabudową)

59 Ulica Kwiatowa – wnętrze obiektywne, długie, otwarte, niesymetryczne, złożonesklepienie (niebo) otwory (przestrzeń między zabudową) ściana z otworami (zabudowa wolnostojąca) podłoga (chodnik/droga)

60

61 Zalecane elementy do analizyRodzaj i numer wnętrza Dominanty (pozytywne i negatywne) Punkty widokowe Bramy Ściany Korytarze widoczności Osie widokowe Osie kompozycyjne

62 Linia symboliczna Linia materialnaOś widokowa Linia symboliczna Linia materialna

63 Osie kompozycyjne zespołu pałacowo-ogrodowego WersaluOś kompozycyjna stanowi szkielet przestrzenny Założenia jednoosiowe Założenia dwuosiowe Założenia wieloosiowe (tzn. oś główna i poboczna) Osie kompozycyjne zespołu pałacowo-ogrodowego Wersalu

64 Oś kompozycyjna Próba uporządkowania bezładnego zbioru kresek i kół (a) przez wprowadzenie obwiedni kół oraz dodatkowego koła (b), co dało efekt zarysowania osi kompozycyjnej