1 Ubezpieczenia obowiązkoweDR INŻ. AGNIESZKA PIETRZAK-RADWAN

2 Podział Ubezpieczenia społeczneZUS − emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i NFZ − zdrowotne Ubezpieczenia gospodarcze zakłady ubezpieczeń Ubezpieczenia gospodarcze: majątkowe = ubezpieczenia mienia i OC osobowe = na życie i NNW

3 Podział Ubezpieczenia obowiązkowe• ustawowe − OWU reguluje ustawa z dnia r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK (i k.c.) • umowne − treść umowy ubezpieczenia regulują OWU w oparciu o obowiązek nałożony ustawą i zakres nakreślony w rozporządzeniu MF (i k.c.) Ubezpieczenia dobrowolne swoboda zawarcia umowy (treść umowy ubezpieczenia regulują OWU w oparciu o k.c.)

4 Ubezpieczenia obowiązkoweArt Ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu lub ubezpieczenie mienia, jeżeli ustawa lub ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia Art. 4. Ubezpieczeniami obowiązkowymi są: 1) ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych 2) ubezpieczenie OC rolników 3) ubezpieczeniem budynków rolniczych 4) ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia

5 Ubezpieczenia obowiązkoweArt Obowiązkowymi ubezpieczeniami, o których mowa w art. 4 pkt 4, jest objęta odpowiedzialność cywilna podmiotów objętych ubezpieczeniem za szkody wyrządzone przy:  wykonywaniu czynności  wykonywaniu zawodu  albo prowadzeniu działalności  lub będące następstwem wad produktu określona w ustawie wprowadzającej dany obowiązek lub umowie międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską

6 Ubezpieczenia obowiązkoweWażny jest publicznoprawny obowiązek ubezpieczenia Od 1990 r. warunkiem wszelkich ubezpieczeń obowiązkowych jest zawarcie umowy ubezpieczenia W znowelizowanym art. 10 ust. 1 (ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r.) zmieniono obowiązek zawarcia umowy, na obowiązek posiadania ochrony ubezpieczeniowej w określonym zakresie, co obejmuje umowy zawarte przez inne osoby na rachunek podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia (art. 808 k.c.).

7 Ubezpieczenia obowiązkoweUbezpieczenia obowiązkowe – umowne: treść umowy ubezpieczenia regulują UoUO, OWU i k.c. w oparciu o obowiązek nałożony ustawą zakres nakreślony w rozporządzeniu MF (i k.c.)

8 Ustawowe cechy ubezpieczenia obowiązkowegoUbezpieczenia obowiązkowe – ustawowe: obowiązek ubezpieczenia wynika z ustawy lub ratyfikowanej umowy międzynarodowej obowiązek ubezpieczenia dotyczy wyłącznie odpowiedzialności cywilnej (jedyny wyjątek odnosi się do budynków rolniczych) podstawowe parametry ubezpieczenia obowiązkowego, tj. początek obowiązku ubezpieczenia, szczegółowy zakres ubezpieczenia i minimalna suma gwarancyjna, są określone w ustawie lub w akcie wykonawczym do ustawy

9 Ustawowe cechy ubezpieczenia obowiązkowegoKonsekwencje uznania danego ubezpieczenia za obowiązkowe: (zastosowanie mają m.in. nast. artykuły UoUO) art. 5 ust. 2 − zakład ubezpieczeń nie może odmówić zawarcia umowy art.5 a − skutki braku odpowiedzi na ofertę art. 6 − klauzula sanacyjna − zawarcie umowy z naruszeniem prawa art. 9 − zakres objęty umową − obejmuje szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

10 Ustawowe cechy ubezpieczenia obowiązkowegoart.9 − OC posiadacza pojazdu i OC rolnika obejmuje również szkody wyrządzone w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność (nie dot. ubezpieczenia budynków w gospodarstwach rolnych) art. 10 Obowiązek ubezpieczenia uważa się za spełniony jeżeli została zawarta umowa ubezpieczenia, na podstawie której osoba obciążona tym obowiązkiem korzysta z ochrony ubezpieczeniowej art. 12 ust. 2 − skutki nieopłacenia w terminie raty składki art. 20 − w postępowaniu sądowym o naprawienie szkody objętej ubezpieczeniem OC jest niezbędne przypozwanie zakładu ubezpieczeń

11 Ustawowe cechy ubezpieczenia obowiązkowegoStan na dzień r. Liczba ubezpieczeń obowiązkowych i obarczonych przymusem ubezpieczenia − 156 Liczba ubezpieczeń obowiązkowych spełniających kryteria UoUO: OC − 53 mienia − 1 umów międzynarodowych − 36 (częściowo pokrywają się z ubezpieczeniami OC wynikającymi z ustaw) Eugeniusz Kowalewski - Stan prawny ubezpieczeń obowiązkowych w Polsce Opracowano w Katedrze Prawa Ubezpieczeniowego Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu przy udziale członków Koła Naukowego Prawa Ubezpieczeń

12 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Grupa 1 − ubezpieczenia OC − 53 Podgrupa „A” − zawody prawnicze i zawody pokrewne (8): notariuszy, doradców podatkowych, syndyka, komornika, adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego, prawników zagranicznych Podgrupa „B” − pośrednicy ubezpieczeniowi (2): agentów i brokerów Podgrupa „C” − księgowi i biegli rewidenci (2): prowadzących księgi rachunkowe, badających sprawozdania finansowe

13 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Podgrupa „D” − gospodarka nieruchomościami (3): rzeczoznawcy majątkowego, pośrednika nieruchomości, zarządcy, Podgrupa „E” − usługi detektywistyczne i ochroniarskie (2): detektywa, ochrony lotnictwa cywilnego w portach lotniczych, Podgrupa „F” − działalność lecznicza, badania i wyroby medyczne, farmaceutyka (8): podmiotów leczniczych, lekarza, pielęgniarki, pielęgniarki lub położnej z zagranicy (wariantywne), podmiotu nie będącego leczniczym − świadczącego usługi zdrowotne, jednostki która uzyskała autoryzację MZ lub notyfikowanej, sponsora i badacza klinicznego (wyrobów medycznych), badacza i sponsora do badań klinicznych (farmaceutyków),

14 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Podgrupa „G” − transport morski (5): przewoźnika − polskiego statku, przewoźnika morskiego (wariantywne), za roszczenia morskie (armatora − wariantywne), za zanieczyszczenie olejami bunkrowymi (właściciela statku − wariantywne), za zanieczyszczenie olejami przewożonymi luzem (właściciela statku − wariantywne) Podgrupa „H” − transport lotniczy (5): przewoźnika lotniczego w związku z działalnością, przewoźnika lotniczego za opóźnienia, przewoźnika lotniczego za przewóz poczty, operatora naziemnego, instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej

15 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Podgrupa „I” − transport lądowy (2): posiadaczy pojazdów, podmiotów ubiegających się o świadczenie przewozu kolejowego lub usług trakcyjnych (w oparciu o warunki określone w prawie wspólnotowym) Podgrupa „J” − działalność niebezpieczna i szczególnie niebezpieczna (2): osoby eksploatującej urządzenie jądrowe / transportującej materiał jądrowy, organizatora imprezy masowej

16 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Podgrupa „K” − pozostała działalność (14): rolników, domu maklerskiego, kwalifikowanego podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne, dziennego opiekuna dziecka, osoby sporządzającej świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku, biur usług płatniczych, architektów oraz inżynierów budownictwa, jednostki certyfikującej (ubezpieczenie warunkiem uzyskania certyfikacji), podmiotu wprowadzającego sprzęt za niewykonanie obowiązku zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, i unieszkodliwiania zużytego sprzętu, przedsiębiorcy organizującego łowiectwo, członków Polskiego Związku Łowieckiego (brak rozp.), „jachtów komercyjnych” (brak rozp.), biura informacji gospodarczej audytora efektywności energetycznej (przepis uchylony, rozp. obowiązuje)

17 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Grupa 2 − ubezpieczenia mienia i pozostałe ubezpieczenia majątkowe − 7 budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego sprzętu pracownika wykonującego telepracę członków ochotniczej straży pożarnej i młodzieżowej drużyny pożarniczej z tytułu zdarzeń medycznych (tymczasowo uchylony) w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (wariantywne − powrót do kraju i zwrot kosztów) upraw zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw

18 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Grupa 3 − ubezpieczenia osobowe 23 Podgrupa „A” − służby mundurowe i ratownicze (5): NNW funkcjonariusza ABW/AW, NNW funkcjonariusza BOR NNW funkcjonariusza Straży Granicznej NNW, kosztów leczenia i śmierci oraz OC strażaka delegowanego do pełnienia służby za granicą NNW żołnierzy zawodowych skierowanych do służby za granicą na wypadek śmierci lub trwałego inwalidztwa członków ochotniczej drużyny ratowniczej w czasie trwania i w związku z akcją poszukiwawczą i ratowniczą lub szkoleniem organizowanym przez Służbę SAR (na morzu)

19 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Podgrupa „B” − usługi (5): • NNW i kosztów leczenia uczestników imprez turystycznych (za granicą) • NNW bezrobotnego odbywającego szkolenie w instytucji szkoleniowej • NNW bezrobotnego odbywającego studia podyplomowe • NNW osoby podlegającej ubezpieczeniu społecznemu rolników, z którą stosunek pracy lub stosunek służbowy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy i która nie jest uprawniona do zasiłku • NNW i chorób tropikalnych osób kierowanych do pracy za granicą (wymóg formalny do zawarcia umowy z agencją)

20 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Podgrupa „C” − cudzoziemcy i repatrianci (7): Obowiązek posiadania ubezpieczenia kosztów leczenia przez cudzoziemca wjeżdżającego na terytorium RP przez cudzoziemca, który ubiega się o wydanie wizy krajowej przez cudzoziemca, który zamierza przedłużyć pobyt na podstawie wizy Schengen lub wizy krajowej przez cudzoziemca w przypadku ubiegania się o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony przez naukowca cudzoziemca w przypadku realizacji projektu badawczego

21 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Cudzoziemca w przypadku ubiegania się o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, przez okres dłuższy niż 3 miesiące NNW repatrianta podlegającego przeszkoleniu zawodowemu

22 Ubezpieczenia wynikające z ustaw (83)Podgrupa „D” − sport i wolontariat (4): NNW zawodnika sportowego uczestniczącego we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez polski związek sportowy NNW zawodnika kadry narodowej NNW wolontariusza kosztów leczenia wolontariusza podczas pobytu za granicą, jeżeli kosztów tych nie pokrywa się z innego tytułu Podgrupa „E” − inne (2): NNW skazanych, wykonujących nieodpłatną, kontrolowaną pracę na cele społeczne oraz pracę społecznie użyteczną NNW członków Polskiego Związku Łowieckiego

23 Ubezpieczenia wynikające z ratyfikowanych umów międzynarodowych (18)osobowe personelu wojskowego i cywilnego wysyłanego w ramach współpracy międzypaństwowej OC swoich prywatnych pojazdów silnikowych w czasie pobytu na terytorium RP (członkowie sił zbrojnych i personelu cywilnego, wykonawcy kontraktowi USA, pracownicy wykonawców kontraktowych USA oraz członkowie rodzin) osobowe (łącznie z ubezpieczeniem zdrowotnym i NNW)personelu wojskowego i cywilnego wysyłanego w ramach współpracy (Peru)

24 Ubezpieczenia wynikające z ratyfikowanych umów międzynarodowych (18)zdrowotne, gwarantujące placówce opieki medycznej pokrycie poniesionych kosztów leczenia w stanach nagłych i NNW oraz kosztów transportu sanitarnego do państwa miejsca stałego zamieszkania mieszkańców strefy przygranicznej (Ukraina) w razie choroby lub wypadku personelu wojskowego i cywilnego wysyłanego w ramach współpracy (Azerbejdżan, Armenia, Albania, Indii) zapewniające pokrycie kosztów leczenia, w tym kosztów leczenia szpitalnego i transportu sanitarnego, na okres legalnego pobytu (Kanada) OC właściciela statku o tonażu brutto przekraczającym 1000 ton za szkody spowodowane zanieczyszczeniem olejami bunkrowymi (wariantywne)

25 Ubezpieczenia wynikające z ratyfikowanych umów międzynarodowych (18)OC właściciela statku zarejestrowanego w jakimkolwiek Umawiającym się Państwie, przewożącego więcej niż 2000 ton oleju luzem jako ładunek (wariantywne) Obowiązek posiadania przez członków oraz urzędników Międzynarodowego Trybunału Morza oraz Przedstawicieli członków i funkcjonariuszy Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego ubezpieczenia OC na pojazd własny lub użytkowany, zgodnie z ustawami i aktami normatywnymi niższego rzędu Państwa, w którym pojazd jest Używany OC przewoźnika lotniczego OC przewoźnika kolejowego za szkodę jądrową OC osoby eksploatującej urządzenie jądrowe

26 Wynikające z rozporządzeń (13) i dyrektyw UE (20)OC przewoźników lotniczych oraz operatorów statków powietrznych za pasażerów, bagaż i ładunek OC przewoźników lotniczych oraz operatorów statków powietrznych wobec osób trzecich OC przedsiębiorstwa kolejowego od wypadku, w szczególności w odniesieniu do pasażerów, bagażu, przesyłek, poczty i osób trzecich odpowiedzialności przewoźnika morskiego za śmierć pasażera lub szkodę na jego osobie (wariantywne) medyczne osób spoza państw członkowskich UE, ubiegających się o wizę na tranzyt przez terytorium państw członkowskich lub planowany pobyt na terytorium państw członkowskich nieprzekraczający trzech miesięcy w dowolnym sześciomiesięcznym okresie

27 Wynikające z rozporządzeń (13) i dyrektyw UE (20)OC jednostek lub kwalifikowanych jednostek wykonujących określone zadania certyfikacyjne pod swoją kontrolą i na swoją odpowiedzialność wszystkich przemieszczeń odpadów, które wymagają zgłoszenia, obejmujące koszty transportu, koszty odzysku lub unieszkodliwienia (w tym koszty niezbędnych procesów przejściowych) oraz koszty składowania przez okres 90 dni OC przewoźnika lotniczego w odniesieniu do wypadków dotyczących poczty OC przedsiębiorstwa, które zamierza wykonywać transgraniczny transport drogowy gotówki euro OC instytucji funkcjonującej w ramach Europejskiej Sieci Zarządzania Ruchem Lotniczym

28 Wynikające z rozporządzeń (13) i dyrektyw UE (20)towarów w ramach dostaw żywności z zapasów interwencyjnych do wykorzystania przez osoby najbardziej potrzebujące w Unii OC jednostki notyfikowanej (produkty budowlane) OC jednostki (lotnicze)

29 Dyrektywy (20) OC odnoszące się do ruchu pojazdówOC przedsiębiorstwa kolejowego OC pośredników ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych OC armatorów statków morskich od roszczeń morskich na wypadek choroby obywatela państwa trzeciego wnioskującego o przyjęcie w celach określonych w art. 6–10 dyrektywy (studia, wymiana młodzieży, wolontariat) OC organizacji odpowiedzialnej za program wolontariatu, w którym uczestniczy obywatel państwa trzeciego OC podmiotów świadczących usługi certyfikacyjne w zakresie podpisów elektronicznych

30 Dyrektywy (20) OC jednostki w zakresie wyrobów medycznych używanych do diagnozy in vitro OC jednostki notyfikacyjnej w zakresie wyposażenia ochrony osobistej OC jednostek notyfikowanych (urządzenia ciśnieniowe) OC inspektoratów ds. użytkowników (urządzenia ciśnieniowe) wykonawcy (przedsiębiorcy budowlanego, dostawcy lub usługodawcy) z tytułu ryzyka zawodowego OC jednostek oceniających zgodność zabawek OC jednostki kontrolnej w ramach systemu interoperacyjności (dot. kolei) OC jednostek notyfikowanych (do kompatybilności elektromagnetycznej)

31 Dyrektywy (20) OC laboratoriów badawczych, jednostek kontrolujących jednostek certyfikujących (do wyrobów budowlanych) uczestników badania (dotycząca wyrobów medycznych) OC jednostki notyfikowanej zajmującej się weryfikacją (dotycząca wyrobów medycznych) OC jednostki notyfikowanej urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych OC jednostki notyfikowanej do urządzeń spalających paliwa gazowe

32 Ubezpieczenia wynikające z rozporządzeń wykonawczych do ustaw (21)przewodnika psa ratowniczego od NNW środków pieniężnych zgromadzonych przez członków (SKOK) OC podmiotów upoważnionych do wykonywania przeglądów technicznych jachtów morskich o długości do 15 m nieletnich od NNW w zakresie praktycznej nauki zawodu w warsztatach szkolnych prowadzonych przez szkołę lub zespół szkół, działających przy zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich uczniów kierowanych na praktyczną naukę zawodu od NNW NNW egzaminowanego ubiegającego się o uprawnienia do wykonywania prac podwodnych

33 Ubezpieczenia wynikające z rozporządzeń wykonawczych do ustaw (21)OC egzaminowanego wykonującego skok spadochronowy lub lot OC pilota lotni za szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem lotów na lotniach OC pilota paralotni za szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem lotów na paralotniach OC pilota motolotni OC osób wykonujących skoki ze spadochronem osobowym, z wyłączeniem pasażera, oraz organizatorów zrzutów OC pilota ultralekkiego statku powietrznego cudzoziemców przyjmowanych na studia i szkolenia, na wypadek choroby lub NNW na okres kształcenia w Polsce (wariantywne) OC instytucji klasyfikacyjnej do wykonywania zadań administracji morskiej OC jednostki notyfikowanej odpowiedzialnej za dokonywanie ocen zgodności (dot. linii kolejowych)

34 Ubezpieczenia wynikające z rozporządzeń wykonawczych do ustaw (21)statku powietrznego obejmujące także egzaminatora praktycznego uczestników wycieczek i imprez od NNW (przedszkola, szkoły) OC oferenta składającego ofertę na prowadzenie rehabilitacji w ramach prewencji rentowej osób mających uczestniczyć w eksperymencie medycznym NNW uczestników wypraw polarnych w okresie pobytu za granicą uczestników wypraw (dot. PAN) budynków i budowli znajdujących się na nieruchomości podmiotu wykonującego działalność w zakresie gier hazardowych, na którą została ustanowiona hipoteka, wraz z dowodem przeniesienia praw wynikających z umowy ubezpieczenia na rzecz Skarbu Państwa

35 Ubezpieczenia wynikające z nieratyfikowanych umów międzynarodowych (25)NNW lub na wypadek choroby uczestników wymiany kulturalnej (Syria) obywatela Nowej Zelandii na wypadek choroby oraz na potrzeby kompleksowego leczenia szpitalnego wypadków i chorób obserwatora naukowego w trakcie jego pobytu na statku (GB i IRL Półn.) wystaw (Ukraina, Korea) na wypadek choroby lub nieszczęśliwego wypadku uczestników wymian naukowo-Studenckich (Korea) uczestników wymiany osobowej (Chiny) uczestników wymiany na wypadek nagłych zachorowań lub NW (Ukraina, Białoruś − wariantowe)

36 Ubezpieczenia wynikające z nieratyfikowanych umów międzynarodowych (25)kosztów niezbędnego leczenia w przypadkach nagłych zachorowań lub NW, jak również pokrycia kosztów transportu sanitarnego osób objętych wymianą (Indie) kosztów niezbędnego leczenia w przypadkach nagłych zachorowań lub NW, jak również pokrycia kosztów transportu sanitarnego członków zespołów artystycznych (Indie) eksponatów w ramach wystaw (Indie, Słowacja) specjalistów i pracowników naukowych uczestniczących w wymianie, na wypadek nagłych zachorowań lub NW (Chiny) kosztów niezbędnego leczenia w przypadkach nagłych zachorowań lub NW, jak również pokrycia kosztów transportu sanitarnego osób objętych wymianą (Białoruś), osób uczestniczących w wymianie, na wypadek nagłych zachorowań lub NW (Chiny, Albania)

37 Ubezpieczenia wynikające z nieratyfikowanych umów międzynarodowych (25)zapewniające pokrycie kosztów leczenia, w tym kosztów leczenia szpitalnego i transportu sanitarnego, na okres legalnego pobytu w drugim państwie, osobom ubiegającym się o wyjazd do drugiego państwa w celach przewidzianych umową (Kanada) dla obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, którzy wjeżdżają na terytorium Kanady na podstawie niniejszej Umowy i podejmą pracę wymagającą dodatkowego ubezpieczenia zdrowotne i od następstw nieszczęśliwych wypadków personelu cywilnego i wojskowego (Chiny) kosztów za zguby, opieki medycznej i od nieszczęśliwych wypadków osób objętych wymianą (Izrael) na wypadek choroby lub następstw nieszczęśliwych wypadków studentów mongolskich

38 Ubezpieczenia wynikające z nieratyfikowanych umów międzynarodowych (25)personelu, w tym koszty ubezpieczenia na wypadek choroby (Litwa) policjantów i/lub międzynarodowego personelu cywilnego uczestniczącego w Misji Policyjnej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie medyczne członków delegacji specjalistów (Dot. Min Oświaty Ukrainy)

39 Ubezpieczenia obowiązkoweAnalizie poddano ustawy, ratyfikowane i nieratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia wykonawcze do ustaw, a także rozporządzenia oraz dyrektywy UE W sumie analizie poddano ponad: 480 ustaw, 850 rozporządzeń wykonawczych do ustaw, 340 umów międzynarodowych, 240 rozporządzeń 100 dyrektyw UE

40 Ubezpieczenia obowiązkoweUbezpieczenia ustawowe (o charakterze powszechnym): ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych” ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, zwane „ubezpieczeniem OC rolników” ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych, zwane „ubezpieczeniem budynków rolniczych”

41 Kiedy powstaje obowiązek ubezpieczeniaPojazdy mechaniczne najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu mechanicznego, z wyjąt. pojaz. historycznych przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów mechanicznych i pojazdów historycznych przed przekroczeniem granicy, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym wprowadzanym do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie posiada ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów zarejestrowanych za granicą, niedopuszczonych do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, najpóźniej w dniu ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w przypadku braku automatycznego wznowienia najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy w przypadku wypowiedzenia

42 Kiedy powstaje obowiązek ubezpieczeniaRolnik (OC, budynki rolnicze) najpóźniej w dniu objęcia w posiadanie gospodarstwa rolnego z dniem pokrycia budynku dachem najpóźniej w dniu rozwiązania się umowy wypowiedzianej najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy ubezpieczenia w przypadku m.in. upadłości zakładu ubezpieczeń odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy w trybie określonym w art. 16c ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (umowa zawarta na odległość) odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy w trybie określonym w art. 40 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta – (umowa zawarta na odległość) Wchodzi w życie r.

43 Suma gwarancyjna 1. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak niż: w przypadku szkód na osobie – euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych, w przypadku szkód w mieniu – euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody 2. Za szkody spowodowane w państwach Wielostronnego Porozumienia zakład ubezpieczeń odpowiada do wysokości sumy gwarancyjnej określonej przepisami tego państwa, nie niższej jednak niż suma określona na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej Powyższa suma gwarancyjna dotyczy również OC rolnika

44 Okres ubezpieczenia Umowa zawierana jest na 12 miesięcy Krótszy okres:na czas nie krótszy niż 30 dni – pojazdy mechaniczne zarejestrowanych na stałe, należące do podmiotu prowadzący działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych w zakresie pojazdów przeznaczonych do kupna lub sprzedaży czas nie krótszy niż okres tej rejestracji, nie krótszy jednak niż 30 dni – pojazdy mechaniczne zarejestrowane czasowo na czas nie krótszy niż 3 miesiące – pojazdy wolnobieżne na czas nie krótszy niż 30 dni – pojazdy historyczne na okres co najmniej 30 dni – pojazdów zarejestrowanych za granicą

45 Umowa wznawia się automatycznie na kolejne 12 miesięcyOkres ubezpieczenia Umowa wznawia się automatycznie na kolejne 12 miesięcy jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego/rolnik nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu Zawarcie następnej umowy nie następuje, pomimo braku powiadomienia: jeżeli nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie danego obowiązkowego ubezpieczenia w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub za- rządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń

46 Rozwiązanie umowy przed upływem okresu na jaki była zawartaodstąpienie od umowy − w trybie określonym w art. 16c ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny ubezpieczający − konsument ma prawo odstąpienia od umowy ubezpieczenia, w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia Wypowiedzenie: przed upływem okresu, na jaki była zawarta (min. 1 dzień) w przypadku zmiany posiadania umowy wznowionej w trybie klauzuli prolongacyjnej

47 Zmiany w UoDzU od 1 stycznia 2012 r.Oświadczenia oświadczenie o wypowiedzeniu lub odstąpieniu − art. 18 Ust. 3 UoUO powiadomienie o wypowiedzeniu − art. 28 ust. 1, art. 46 ust. 1 oraz art 62 ust. 1 UoUO Ubezpieczający wyraził zgodę na otrzymywanie informacji w formie elektronicznej − art. 28 ust. 1d, art. 46 ust. 1d oraz art 62 ust. 1d UoUO

48 Zmiany w UoDzU od 1 stycznia 2012 r.Zawiadomienia zawiadomienia o szkodzie zawiadomienie o zmianie adresu lub siedziby powiadomienie zakładu ubezpieczeń o fakcie przeniesienia własności art. 32 ust. 1, art. 48 ust. 1 oraz art.64 ust. 1 UoUO

49 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Postępowania dotyczące roszczeń odszkodowawczych wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy toczą się według przepisów dotychczasowych

50 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Skuteczność wypowiedzenia przesłanego pocztą Art. 18 ust. 3 W przypadku nadania oświadczenia o wypowiedzeniu lub odstąpieniu od umowy ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1-3, przesyłką listową, za chwilę jego złożenia uważa się datę nadania oświadczenia w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego

51 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Obowiązek informacyjny Art. 28 ust. 1b, 46 ust. 1b i 62 ust. 1b Nie później niż 14 dni przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów/OC rolników/ budynków rolniczych została zawarta, zakład ubezpieczeń jest obowiązany do wysłania ubezpieczającemu informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia. Faktycznie obowiązek wszedł życie od 28 stycznia 2013 r.

52 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Potwierdzenie zawarcia umowy Art. 28 ust. 1a, 46 ust. 1a i 62 ust. 1a W razie zawarcia umowy, o której mowa w ust. 1 (automatyczne wznowienie), zakład ubezpieczeń jest obowiązany potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia (polisą) w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia (rozpoczęcia okresu ochrony)

53 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Wypowiedzenie umowy automatycznie wznowionej Art. 28a ust. 1, 46a ust. 1 i 62a ust. 1 Jeżeli posiadacz pojazdu/gospodarstwa rolnego w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym co najmniej jedna z umów ubezpieczenia OC została zawarta w trybie art. 28 ust. 1 lub 46 ust. 1 lub art. 62 ust. 1, umowa zawarta w tym trybie może zostać przez niego wypowiedziana na piśmie

54 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Wypowiedzenie umowy automatycznie wznowionej Art. 28a ust. 3, 46a ust. 3 i 62a ust. 3 W sytuacji, gdy doszło do zawarcia kilku umów ubezpieczenia OC w odniesieniu do tego samego pojazdu/gospodarstwa rolnego/ubezpieczenia budynków rolniczych w odniesieniu do tego samego budynku rolniczego, z tym samym okresem ubezpieczenia z jednym zakładem ubezpieczeń, wówczas temu zakładowi ubezpieczeń należy się składka ubezpieczeniowa z tytułu jednej umowy ubezpieczenia ( np. pierwsza opłacona)

55 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Zmiana posiadacza pojazdu – obowiązek powiadomienia Art. 32 ust. 1-2 Obowiązek zawiadomienia o przeniesieniu praw własności pojazdu spoczywa na posiadaczu dotychczas posiadającym pojazd Dotychczasowy posiadacz zobowiązany jest powiadomić zakład ubezpieczeń o nowym posiadaczu w terminie 14 dni od dnia zmiany posiadania – wymagane dane nabywcy: imię, nazwisko, adres zamieszkania i numer PESEL, o ile został nadany lub nazwę, siedzibę i numer REGON

56 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Zmiana posiadacza gospodarstwa – obowiązek powiadomienia Art. 48 ust. 1-2 i art. 64 ust 1-2 Obowiązek zawiadomienia o zmianach w majątku spoczywa na rolniku dotychczas posiadającym gospodarstwo rolne. Gdy zmiana w posiadaniu nastąpiła wskutek śmierci rolnika, obowiązek zawiadomienia spoczywa na osobie obejmującej gospodarstwo w posiadanie Dotychczasowy posiadacz zobowiązany jest powiadomić zakład ubezpieczeń o nowym posiadaczu w terminie 14 dni od dnia zmiany posiadania – wymagane dane nabywcy: imię, nazwisko, adres zamieszkania i numer PESEL, o ile został nadany

57 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Zmiana posiadacza – składka Art. 32 ust. 4, 48 ust 3; Art. 64 ust 3 Nowy posiadacz ponosi odpowiedzialność za zapłatę składki za okres od dnia, w którym nastąpiło objęcie pojazdu/gospodarstwa rolnego w posiadanie. Nowy i dotychczasowy posiadacz pojazdu/gospodarstwa solidarnie odpowiadają za zapłatę składki za okres od dnia zbycia do dnia powiadomienia o zmianie w posiadaniu pojazdu/gospodarstwa rolnego.

58 Zmiany w UoUO od 11 lutego 2012 r.Rozwiązanie umowy Nowe przypadki w art. 33, art. 49 i art dniem wypowiedzenia umowy automatycznie wznowionej (podwójne ubezpieczenie) - z dniem odstąpienia od umowy w trybie ustawy o ochronie praw konsumenta (umowa zawarta na odległość – 14 dni)

59 Ubezpieczenia obowiązkoweGwarantowanie realizacji roszczeń poszkodowanym (osobom trzecim) Rzeczywista i szybka realizacja roszczeń odszkodowawczych Ochrona własnych interesów majątkowych

60 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJZdarzenie − związek przyczynowo skutkowy − Szkoda Art Umowa ubezpieczenia obowiązkowego OC obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków

61 WERYFIKACJA ISTNIENIA OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJUbezpieczenia obowiązkowe OC – art. 9a Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, będące następstwem zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (tzw. trigger act committed) Nie ma znaczenia czy w okresie ubezpieczenia powstanie i ujawni się szkoda oraz czy zostanie zgłoszone roszczenie o naprawienie tej szkody

62 WERYFIKACJA ISTNIENIA OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJRoszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Art. 442[1]. § 1. k.c.

63 WERYFIKACJA ISTNIENIA OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJW przypadku umów krótkoterminowych, które z powodu błędu ubezpieczającego lub zakładu ubezpieczeń zostały zawarte na okres krótszy od 12 miesięcy, chociaż nie dotyczą pojazdów, na które ubezpieczenie krótkoterminowe może być zawarte, tj: zgodnie z art. 6 Ustawy uznaje się za zawarte na okres 12 miesięcy.

64 Ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdówUbezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obejmuje również na zasadzie wzajemności, zdarzenia powstałe na terytoriach państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego

65 Ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdówObowiązkowi ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów nie podlegają posiadacze pojazdów: innych niż mechaniczne, a więc wszelkich pojazdów nieposiadających napędu mechanicznego takiego jak silnik elektryczny lub spalinowy, w tym m.in. rowery. Wyjątek stanowi tu przyczepa, która wprawdzie nie posiada zainstalowanego na sobie źródła energii, ale podlega obowiązkowi ubezpieczenia mechanicznych niezarejestrowanych (w tym niezarejestrowanych przyczep) − przed wprowadzeniem do ruchu, tj. np. znajdujących się w garażu, wystawionych na ekspozycjach, w salonach sprzedaży. Do takich pojazdów zaliczyć należy także pojazdy użytkowane wyłącznie na terenie zakładu produkcyjnego, lotniska itp.

66 Ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdówpojazdów historycznych − przed wprowadzeniem ich do ruchu, pojazdem historycznym jest: pojazd zabytkowy określony w PoRD pojazd mający co najmniej 40 lat pojazd mający co najmniej 25 lat i który został uznany przez rzeczoznawcę samochodowego za pojazd unikatowy, lub mający szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji pojazdów wolnobieżnych przed wprowadzeniem ich do ruchu; pojazdem wolnobieżnym jest środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze w celu przewozu osób lub towarów (pojazdy silnikowe, których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h). W pojęciu tym nie mieszczą się pojazdy wolnobieżne będące w posiadaniu rolników prowadzących gospodarstwo rolne i użytkowane w związku z posiadaniem tego gospodarstwa

67 Ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdówmaszyn; maszyną jest urządzenie wprawdzie przystosowane do poruszania się po drogach (ma koła) ale konstrukcyjnie nie jest przeznaczone do poruszania się po drogach ani do przewozu towarów lub osób; konstrukcyjnie maszyna jest przeznaczona do wykonywania konkretnych prac wynikających z prowadzonej działalności – np. wózki widłowe, samobieżne koparki, czerparki i ładowarki, samobieżne maszyny dla górnictwa, do wydobywania i wiele innych w celu weryfikacji czy mamy do czynienia z maszyną, a nie np. pojazdem wolnobieżnym lub pojazdem specjalnym niezbędna jest opinia techniczna rzeczoznawcy

68 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJArt kc Art § 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.

69 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJArt Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. 2. Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z: wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu mechanicznego zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego.

70 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJArt kc § 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności

71 Ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdówZakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:  polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego; dotyczy to również sytuacji, w której posiadacz pojazdu mechanicznego, którym szkoda została wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu mechanicznego, w którym szkoda została wyrządzona wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu, chyba że odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi posiadacz innego pojazdu mechanicznego niż pojazd przewożący te przedmioty polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i podobnych polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska

72 Ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdówZakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeżeli kierujący:  wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa zbiegł z miejsca zdarzenia

73 Ubezpieczenie obowiązkowe rolnikówObowiązkowi ubezpieczenia OC rolników podlegają posiadacze gospodarstw rolnych: będący osobami fizycznymi stanowiących użytki rolne, grunty pod stawami oraz sklasyfikowane jako użytki rolne grunty pod zabudowaniami: o powierzchni przekraczającej łącznie 1 ha podlegających opodatkowaniu podatkiem rolnym niezależnie od powierzchni gruntów i użytków jeżeli jest prowadzona na nim produkcja rolna, stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych

74 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJArt. 51. Ubezpieczeniem OC rolników jest objęta odpowiedzialność cywilna rolnika oraz każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego. Art Z ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie, jeżeli rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

75 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ2. Przepis ust. 1 stosuje się również, jeżeli szkoda powstała w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym, będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa rolnego

76 Ubezpieczenie obowiązkowe rolnikówArt § 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. 

77 Ubezpieczenie obowiązkowe rolnikówGospodarstwo rolne może być uznane za przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (w rozumieniu art. 435 k.c.) gdy: przedmiot i zakres produkcji nadaje działalności rolniczej charakter działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek na zasadach przedsiębiorczości prowadzenie produkcji wytwórczej (roślinnej, zwierzęcej, ogrodniczej lub sadowniczej) oraz uzyskiwanie jej efektów, pozostaje w bezpośrednim związku ze stanem nasycenia i wykorzystania urządzeń poruszanych za pomocą sił przyrody

78 Ubezpieczenie obowiązkowe rolnikówKto zwierzę chowa albo się nim posługuje, zobowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy Art § 1.

79 Ubezpieczenie obowiązkowe rolnikówZakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:  w mieniu, wyrządzone rolnikowi przez osoby pracujące w jego gospodarstwie rolnym lub pozostające z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym albo osobom pozostającym z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracującym w jego gospodarstwie rolnym,  spowodowane przeniesieniem chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt w mieniu, spowodowane wadą towarów dostarczonych przez osobę objętą ubezpieczeniem albo wykonywaniem usług; jeżeli wskutek tych wad nastąpiła szkoda na osobie, zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności tylko wtedy, gdy osoba objęta ubezpieczeniem wiedziała o tych wadach, 

80 Ubezpieczenie obowiązkowe rolnikówpowstałe wskutek uszkodzenia, zniszczenia, utraty lub zaginięcia rzeczy wypożyczonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników do użytkowania, przechowania lub naprawy polegające na utracie gotówki, biżuterii, dzieł sztuki, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i innych polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska  wynikłe z kar pieniężnych, grzywien sądowych i administracyjnych, a także kar lub grzywien związanych z należnościami wobec budżetu państwa 

81 Ubezpieczenie obowiązkowe rolnikówZakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie do dochodzenia od sprawcy szkody zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeżeli wyrządził on szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii

82 Ubezpieczenie obowiązkowe budynków rolniczychObowiązkowi ubezpieczenia budynków w gospodarstwach rolnych podlegają posiadacze gospodarstw rolnych: będący osobami fizycznymi posiadający obiekty budowlane o powierzchni powyżej 20 m2 Jeżeli nieruchomość nie spełnia definicji gospodarstwa rolnego − nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia budynków w gospodarstwach rolnych

83 Ubezpieczenie obowiązkowe budynków rolniczychNie są objęte ubezpieczeniem w gospodarstwach rolnych:  budynki, których stan techniczny osiągnął 100% normy zużycia budynki przeznaczone do rozbiórki na podstawie ostatecznych decyzji właściwych organów  namioty i tunele foliowe

84 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJArt. 67. Z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny, upadku statku powietrznego,

85 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJHuragan Definicja w ustawie - szkody powstałe w wyniku działania wiatru o prędkości nie mniejszej niż 24 m/s, którego działanie wyrządza masowe szkody; pojedyncze szkody uważa się za spowodowane przez huragan, jeżeli w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono działanie huraganu Definicje w OWU działanie wiatru o prędkości nie mniejszej niż 10,8 m/s (39 km/h), potwierdzone przez IMiGW; gdy siła wiatru nie może być potwierdzona przez I MiGW, również jeżeli silny wiatr spowodował szkody w najbliższym sąsiedztwie miejsca ubezpieczenia; ochroną ubezpieczeniową objęte są również następstwa szkód spowodowanych przez uderzenie części budynków, drzew lub innych przedmiotów powalonych lub unoszonych przez silny wiatr, działanie wiatru o prędkości nie mniejszej niż 15 m/s, wyrządzającego masowe szkody, wystąpienie tego zjawiska winno być potwierdzone przez IMiGW, a w przypadku braku możliwości uzyskania takiego potwierdzenia przyjmuje się stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania lub w sąsiedztwie świadczący o działaniu huraganu; pojedyncze szkody uważa się za powstałe na skutek huraganu tylko wówczas, gdy w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono ślady huraganu lub też rodzaj i rozmiary szkody świadczą o jego działaniu,

86 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJdziałanie wiatru o prędkości nie mniejszej niż 15 m/s, wyrządzającego masowe szkody, wystąpienie tego zjawiska winno być potwierdzone przez IMiGW, a w przypadku braku możliwości uzyskania takiego potwierdzenia przyjmuje się stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania lub w sąsiedztwie świadczący o działaniu huraganu; pojedyncze szkody uważa się za powstałe na skutek huraganu tylko wówczas, gdy w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono ślady huraganu lub też rodzaj i rozmiary szkody świadczą o jego działaniu, wiatr o prędkości nie mniejszej niż 16 m/s, który wyrządza masowe lub pojedyncze szkody; wystąpienie tego zjawiska może być potwierdzone przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – w przypadku braku możliwości uzy­skania potwierdzenia przyjmuje się stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania lub w najbliższym sąsiedztwie, świadczące o działaniu takiego wiatru, działanie wiatru o prędkości nie mniejszej niż 17,5 m/s, którego działanie wyrządza szkody masowe; pojedyncze szkody uważa się za spowodowane przez Silny wiatr, jeżeli w najbliższym sąsiedztwie Miejsca ubezpieczenia stwierdzono działanie Silnego wiatru, działanie wiatru o prędkości nie mniejszej niż 17,5 m/sek., wyrządzającego masowe szkody; wystąpienie tego zjawiska winno być potwierdzone przez IMiGW, a w przypadku braku możliwości uzyskania takiego potwierdzenia, przyjmuje się stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania lub w sąsiedztwie świadczący o działaniu huraganu; pojedyncze szkody uważa się za powstałe na skutek huraganu tylko wówczas, gdy w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono ślady huraganu lub też rodzaj i rozmiary szkody świadczą o jego działaniu,

87 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJdziałanie wiatru o prędkości nie mniejszej niż 17,5 m/s., potwierdzone przez IMiGW; w przypadku braku stacji pomiarowej w miejscu szkody, należy brać pod uwagę stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania, świadczące wyraźnie o działaniu huraganu, działanie wiatru powodującego szkody masowe o prędkości nie mniejszej niż 18 m/s, stwierdzonej przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej; pojedyncze szkody przyjmuje się za spowodowane przez porywisty wiatr tylko wówczas, jeżeli w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono działanie porywistego wiatru, wiatr o prędkości nie mniejszej niż 18,9 m/s (68 km/h), który potwierdziły pomiary najbliższej miejscu ubezpieczenia stacji IMiGW. W przypadku, gdy szybkość wiatru nie może być potwierdzona, ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność, jeżeli ubezpieczający lub ubezpieczony przedstawi dowód, że wiatr spowodował szkody w budynkach położonych w okolicy miejsca ubezpieczenia, pod warunkiem, że przed wystąpieniem huraganu budynki te znajdowały się w należytym stanie i były w podobnym stopniu odporne na to zjawisko jak miejsce ubezpieczenia. Pojęciem tym określa się również następstwa spowodowane unoszonymi przez huragan częściami budynków, drzew lub przedmiotami, wiatr o prędkości nie mniejszej niż 24,5 m/s, potwierdzony przez IMiGW, którego działanie wyrządza szkody masowe; w razie braku możliwości uzyskania potwierdzenia przez IMiGW; Towarzystwo bierze pod uwagę stan faktyczny i  rozmiar szkód w  miejscu ubezpieczenia i  w  bezpośrednim sąsiedztwie, świadczący o  działaniu huragan,

88 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJPowódź Definicja w ustawie - szkody powstałe wskutek zalania terenów w następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących Definicje w OWU zalanie terenów w następstwie wystąpienia z koryt wód płynących, wód stojących, morskich wód przybrzeżnych, zalanie wodą, które powstało w następstwie: wystąpienia z brzegów wód powierzchniowych (stojących lub płynących), nadmiernych opadów atmosferycznych, tj. zalania, które wystąpiło pomimo prawidłowo zaprojektowanego i sprawnego systemu odprowadzania wody (studzienki, rury odprowadzające, rowy), spływu wód po zboczach i stokach na terenach górskich i falistych, topnienia kry lodowej, tworzenia się zatorów lodowych, sztormu i podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych, zalanie terenu w wyniku podniesienia się wody w korytach wód płynących lub stojących,

89 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJzalanie terenów wskutek: podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących, spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich lub falistych, podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych (cofka), zalanie terenu spowodowane wystąpieniem z brzegów powierzchniowych wód stojących lub płynących spowodowane: nadmiernymi opadami atmosferycznymi, topnieniem śniegu i lodu, tworzeniem się zatorów lodowych; ubezpieczenie nie obejmuje zdarzeń powstałych w miejscu ubezpieczenia w następstwie powodzi przewidywalnej, za którą uważa się sytuację, gdy powódź w danym miejscu ubezpieczenia wystąpiła dwa lub więcej razy w ciągu ostatnich 10 lat przed zawarciem umowy ubezpieczenia, bezpośrednie zalanie terenów w wyniku podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub zbiornikach wód stojących, sztucznych lub naturalnych, wskutek: nadmiernych opadów atmosferycznych, spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górzystych lub pofałdowanych, topnienia kry lodowej, tworzenia się zatorów lodowych w korytach wód płynących, sztormu i podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych; ochrona ubezpieczeniowa z tytułu ryzyka powodzi rozpoczyna się po upływie 30 dni od daty zawarcia umowy ubezpieczenia. Powyższy zapis nie dotyczy umów ubezpieczenia, w których zachowana jest ciągłość ochrony ubezpieczeniowej i w których w poprzednim okresie ubezpieczenia ochroną objęte było ryzyko powodzi,

90 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJzalanie wodą, które powstało w następstwie: wystąpienia z brzegów wód powierzchniowych (stojących lub płynących), nadmiernych opadów atmosferycznych, tj. zalania, które wystąpił o pomimo prawidłowo zaprojektowanego i sprawnego systemu odprowadzania wody (studzienki, rury odprowadzające, rowy), zalanie terenu w  następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących, naturalnych lub sztucznych zbiornikach wód bądź w  następstwie podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych, spływ wód po zboczach – zalanie terenu wskutek działania wód spływających po stokach lub zboczach na terenach górskich lub falistych, zalanie terenu w następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących wskutek następujących naturalnych zjawisk, takich jak: opady atmosferyczne, spływ wód po zboczach lub stokach na terenach górskich lub falistych, topnienie kry lodowej, tworzenie się zatorów lodowych, piętrzenie się wód spowodowanych oddziaływaniem silnego wiatru; fakt wystąpienia powodzi ustala się w oparciu o informacje uzyskane z IMiGW. W przypadku braku możliwości uzyskania odpowiednich informacji z IMiGW, bierze się pod uwagę stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ubezpieczenia, świadczące o wystąpieniu powodzi,

91 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJzalanie terenu w następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących i stojących, wskutek nadmiernych opadów atmosferycznych, spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich lub falistych, topnienie kry lodowej, tworzenie się zatorów lodowych, oraz sztormu i podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych; wystąpienie powodzi musi być potwierdzone przez organy samorządowe lub stwierdzone przez ubezpieczyciela na podstawie szkód jakie wystąpiły w najbliższym sąsiedztwie, niszczące oddziaływanie wody na skutek podniesienia się jej poziomu w korytach wód płynących lub stojących, sztucznych lub naturalnych, na skutek: deszczu nawalnego, spływu wód po zboczach, topnienia kry lodowej, tworzenia się zatorów lodowych, sztormu i podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych; wystąpienie Powodzi musi być stwierdzone i ogłoszone przez właściwy urząd samorządu terytorialnego, niszczące oddziaływanie wód spływających po naturalnych stokach lub naturalnych zboczach,

92 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJzalanie terenów na skutek podniesienia się wody w korytach wód pły­nących i stojących lub w następstwie podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych, z wyłączeniem terenów zalewowych, teren zalewowy – teren, na którym wystąpiła powódź lub podtopienie w okresie 20 lat, do dnia zawarcia umowy ubezpieczenia, zalanie terenów w następstwie podniesienia się wody w korytach wód płynących lub zbiornikach wód stojących, sztucznych lub naturalnych, na skutek: nadmiernych opadów atmosferycznych, spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górzystych lub pofałdowanych, topnienia kry lodowej lub tworzenia się zatorów lodowych, sztormu i podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych, woda pochodząca z naturalnych opadów w postaci deszczu, topniejącego śniegu i lodu lub gradu powodująca zalanie ubezpieczonego przedmiotu,

93 ZAKRES OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJOgień Definicja w ustawie - szkody powstałe w wyniku działań ognia, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o własnej sile Definicje w OWU działanie ognia (ciepła lub dymu), który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozprzestrzenił się o własnej sile, działanie ognia, który powstał bez przeznaczonego do tego celu paleniska lub przedostał się poza palenisko i rozprzestrzenił się o własnej sile, niszczące działanie ognia, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o własnej sile, z udziałem płomieni, ogień, który wydostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i jest w stanie rozprzestrzenić się samorzutnie,

94 Ubezpieczenie obowiązkowe budynków rolniczychZakład ubezpieczeń nie odpowiada za zaistniałe w budynkach rolniczych szkody:  wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego lub przez osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność lub która pozostaje z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym wyrządzone wskutek rażącego niedbalstwa przez osoby, o których mowa w pkt 1 górnicze w rozumieniu przepisów prawa geologicznego i górniczego powstałe wskutek trzęsienia ziemi

95 Suma ubezpieczenia Ubezpieczający z zakładem ubezpieczeń ustala sumę ubezpieczenia odrębnie dla każdego budynku rolniczego Suma ubezpieczenia budynku rolniczego może odpowiadać wartości: rzeczywistej tego budynku, przez którą rozumie się wartość w stanie nowym w dniu zawarcia umowy, pomniejszoną o stopień zużycia budynku rolniczego nowej – w odniesieniu do budynków nowych oraz takich, których stopień zużycia w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia nie przekracza 10% Suma ubezpieczenia może być ustalona na podstawie: cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń do szacowania wartości budynków załączonego powykonawczego kosztorysu budowlanego, sporządzonego zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalenia wartości robót budowlanych obwiązującymi w budownictwie, przez osobę posiadającą uprawnienia w tym zakresie albo wyceny rzeczoznawcy

96 Ubezpieczenie obowiązkowe budynków rolniczychWysokość szkody ustala się na podstawie: cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku, odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych – przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia; Kosztorys ten powinien zostać przedłożony przez ubezpieczającego najpóźniej w terminie 12 miesięcy od dnia powstania szkody.

97 Ubezpieczeniowy Fundusz GwarancyjnyZaspokaja roszczenia z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych, o których mowa w art. 4 pkt 1 i 2, za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: Gdy ustalona jest tożsamości kierującego: na osobie, w mieniu, w mieniu i na osobie, jeżeli: posiadacz pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych posiadacz pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, zarejestrowanego za granicą na terytorium państwa, którego biuro narodowe jest sygnatariuszem Porozumienia Wielostronnego, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a pojazd mechaniczny był pozbawiony znaków rejestracyjnych, bądź znaki te nie były, w momencie zdarzenia, przydzielone temu pojazdowi przez właściwe władze rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia, a rolnik nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC rolników

98 Ubezpieczeniowy Fundusz GwarancyjnyGdy nie ustalono tożsamości kierującego: na osobie, gdy szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem mechanicznym w mieniu, w przypadku szkody, w której równocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni, a szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem mechanicznym, W przypadku szkody w pojeździe mechanicznym świadczenie Funduszu podlega zmniejszeniu o kwotę stanowiącą równowartość 300 euro, ustalaną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu ustalenia odszkodowania

99 Ubezpieczeniowy Fundusz GwarancyjnyUFG ma za zadnie zaspokoić roszczenia z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych W przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości zakładu ubezpieczeń lub umorzenia postępowania upadłościowego, jeżeli majątek dłużnika oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania

100 Ubezpieczeniowy Fundusz GwarancyjnyROK Kwota wypłacona Udział sprawców zidentyfikowanych Udział sprawców niezidentyfikowanych 2011 52,3 mln zł 60,4% 39,6% 2012 60,2 mln zł 73,5% 26,5% 2013 62,1 mln zł 72% 28%

101 Odszkodowania i świadczenia wypłacone przez Zakłady UbezpieczeńROK OC posiadaczy pojazdów OC rolnika Budynki rolnicze 2011 5273,3 mln zł 27,5 mln zł 200,9 mln zł 2012 5282,3 mln zł 31,0 mln zł 143,0 mln zł 2013 5338,0 mln zł 29,0 mln zł 147,0 mln zł

102 Ubezpieczenie obowiązkowePrzesłanki egzoneracyjne powstanie szkody wskutek działania siły wyżej wyłączna wina poszkodowanego wyłączna wina osoby trzeciej

103 ART k.c. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia się szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron dotyczy wyłącznie ubezpieczenia OC zachowanie poszkodowanego było dodatkową przyczyną powstania szkody lub zachowanie poszkodowanego wpłynęło na zwiększenie rozmiaru szkody niezależnie od prawomocnego wyroku karnego skazującego sprawcę – można podnosić kwestię przyczynienia w postępowaniu cywilnym

104 ART k.c. Przyczynienie poszkodowanego to zachowanie obiektywnie nieprawidłowe Zachowanie poszkodowanego wynikające z działań podjętych przez poszkodowanego w celu uniknięcia szkody (w tym wywołane strachem) nie może być traktowane jako przyczynienie Zachowanie osób trzecich − nie stanowi przyczynienia − może stanowić podstawę do regresu (odpowiedzialność solidarna)

105 ART k.c. Przesłanki zaistnienia przyczynienia poszkodowanego do powstania szkody należy zawsze rozważać w aspekcie wpływu tych przesłanek na powstanie szkody Samo zaistnienie przesłanki nie jest podstawą do uznania jakiegokolwiek przyczynienia

106 Zachowanie obiektywnie nieprawidłowePoszkodowany pieszy Zachowanie sprzeczne z obowiązującymi przepisami Prawo o Ruchu Drogowym Art Pieszy jest obowiązany korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku − z pobocza. Jeżeli nie ma pobocza lub czasowo nie można z niego korzystać, pieszy może korzystać z jezdni, pod warunkiem zajmowania miejsca jak najbliżej jej krawędzi i ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi. 2. Pieszy idący po poboczu lub jezdni jest obowiązany iść lewą stroną drogi. 3. Piesi idący jezdnią są obowiązani iść jeden za drugim. Na drodze o małym ruchu, w warunkach dobrej widoczności, dwóch pieszych może iść obok siebie

107 Ustalenie stopnia przyczynieniaPrzykładowe zagadnienia: Czy do wypadku doszło po zmroku? Jakie były warunki drogowe − czy były trudne, tzn. była mgła, padał deszcz lub śnieg itp. Jeżeli warunki były trudne lub było ciemno: Jak był ubrany (czy ubranie było ciemne, czy posiadało elementy odblaskowe?) Czy poszkodowany widział nadjeżdżający pojazd lub też go słyszał? Czy do wypadku doszło w miejscu oświetlonym? Czy pieszy był trzeźwy? Jeśli nie − jakie miał stężenie alkoholu w organizmie i jaki to miało wpływ na jego zachowanie

108 Ustalenie stopnia przyczynieniaSkutki spożycia alkoholu Samo spożycie alkoholu bez wykazania, jaki to miało wpływ na zaistnienie szkody lub zwiększenie jej rozmiaru nie jest podstawą do uznania przyczynienia

109 Ustalenie stopnia przyczynieniaPijany pieszy wszedł pod pojazd zza zaparkowanych pojazdów − sąd 30% − nie powołano biegłego Pijany pieszy wtargnął na pasy nagle bez zachowania ostrożności − sąd 70% Piesza wtargnęła na pasy nagle bez zachowania ostrożności − sąd 65% (wg opinii biegłego) Pijany pieszy idący środkiem drogi w trudnych warunkach sąd − 50% Pijany pieszy leżący na asfalcie − 50% (kilka wyroków potwierdziło wyłączną winę poszkodowanego)

110 Ustalenie stopnia przyczynieniaPieszy poruszający się prawym poboczem − sąd 30%; Pijany pieszy poruszający się prawą stroną drogi − sąd 30% Jazda na rowerze w nocy bez oświetlenia − sąd − 30% (2 wyroki) Jazda na rowerze w nocy bez oświetlenia w ciemnym ubraniu sąd − 80% Jazda z pijanym kierowcą, bez zapiętych pasów bezpieczeństwa − sąd 50% Jazda z pijanym kierowcą − sąd 50% (2 wyroki); 40% 1 wyrok Jazda z nadmierną prędkością − sąd 30%