1 Ubezpieczenia społeczne dlaczego są ważne?
2 Skojarzenia z pojęciemUBEZPIECZENIE Głównym celem ubezpieczeń społecznych jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego: osobom w podeszłym wieku, niezdolnym do pracy, osobom chorym, ofiarom wypadków.
3 Film „Twoje życie, Twój wybór”
4 Nowoczesne Państwo dba o słabszych i potrzebujących dlatego wprowadza powszechne obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
5 Ubezpieczenia społeczneIch głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego osobom chorym, ofiarom wypadków, osobom niezdolnym do pracy, w podeszłym wieku. Wypłaty z tych ubezpieczeń mogą mieć charakter krótkoterminowy lub długoterminowy.
6 Ubezpieczenia społeczne w EuropiePowstanie ubezpieczeń społecznych zostało wymuszone szybkim uprzemysłowieniem Europy. Pierwszym państwem, które w końcu XIX w. wprowadziło ubezpieczenia społeczne, były Niemcy. Inicjatorem tych zmian był kanclerz II Rzeszy Otto von Bismarck. Lata to czasy eksperymentu i poszukiwań w polityce społecznej koncentrujących się wokół znalezienia najlepszych sposobów ingerencji państwa w sprawy socjalne. Istotną rolę w kształtowaniu współczesnej polityki społecznej odegrał kanclerz II Rzeszy Otto von Bismarck, który był inicjatorem wprowadzenia trzech rodzajów obowiązkowego ubezpieczenia: na wypadek choroby (1883), od wypadków przy pracy (1884), w razie starości i inwalidztwa (1889). Ustawy niemieckie dały innym państwom europejskim impuls do poszukiwania najlepszych sposobów na problemy socjalne. Wiele z tych krajów uznało niemieckie rozwiązania za modelowe i warte naśladowania. 6 6
7 … w starożytności kupcy, rzemieślnicy i przewoźnicy zrzeszali się, aby wspólnie zabezpieczać się przed ryzykiem uczestnicy karawan zobowiązywali się pokryć ewentualne szkody za padłe zwierzęta i utracony ładunek Umowy dotyczyły przede wszystkim utraty zwierząt jucznych. Jeżeli jeden z uczestników umowy stracił zwierzę, pozostali zbierali odpowiednią sumę, która miała tę stratę wyrównać. w Palestynie posiadacze osłów zawierali umowy gwarantujące im rekompensatę w naturze w przypadku ich utraty
8 Polski system ubezpieczeń społecznych
9 Uczestnicy powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych to:UBEZPIECZENI ŚWIADCZENIOBIORCY PŁATNICY 7,2 mln (np. emeryci, renciści) W Polsce są jeszcze inne systemy ubezpieczenia społecznego, które obejmują rolników (KRUS – Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego), służby mundurowe, prokuratorów i sędziów. ZUS ich nie obsługuje. około 2,1 mln (np. pracodawcy, przedsiębiorcy) około 14,8 mln (np. pracownicy) 9 9
10 Co to znaczy? ZUS nie ma wpływu na wysokość przyznawanych świadczeńZUS nie tworzy prawa, nie ustala reguł rządzących systemem ubezpieczeń społecznych Co to znaczy? ZUS nie ma wpływu na wysokość przyznawanych świadczeń ZUS ma obowiązek prawidłowo wyliczyć i wypłacić te świadczenia ale ZUS nie ma wpływu na wysokość składek Tutaj odwołujemy się do wiedzy uczniów z lekcji WOS o władzy ustawodawczej. ZUS ma obowiązek zbierać i ewidencjonować składki ale 10
11 Jakie są świadczenia dla ubezpieczonych w ZUS?
12 Ubezpieczenie choroboweZASIŁEK CHOROBOWY Z tego ubezpieczenia są wypłacane zasiłki chorobowe, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłki macierzyńskie, zasiłki opiekuńcze. Zasiłek chorobowy: świadczenie wypłacane na podstawie zwolnienia lekarskiego na czas choroby. Okres zasiłkowy wynosi zazwyczaj maksymalnie 182 dni, w przypadku ciąży jest to maksymalnie 270 dni. Świadczenie rehabilitacyjne: przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu maksymalnego okresu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Może być ono wypłacane maksymalnie przez 12 miesięcy. Świadczenie rehabilitacyjne 12
13 Zasiłek macierzyński Zasiłek opiekuńczyOkres wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka jest uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie (20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie). Zasiłek macierzyński przez okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, a w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci – 34 tygodnie. Z tego zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego mogą korzystać oboje rodzice dziecka jednocześnie, ale w wymiarze nieprzekraczającym odpowiednio 32 lub 34 tygodni łącznie. Ojciec wychowujący dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego, którego wymiar wynosi do 2 tygodni. Zasiłek opiekuńczy: świadczenie wypłacane podczas opieki nad zdrowym dzieckiem (w sytuacjach określonych w przepisach), chorym dzieckiem lub innym chorym bliskim członkiem rodziny. Przysługuje przez okres do 60 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat lub nad chorym dzieckiem w wieku do 14 lat. W przypadku opieki nad innym chorym członkiem rodziny zasiłek ten przysługuje przez okres 14 dni w roku kalendarzowym. Jednak łączny okres pobierania zasiłku opiekuńczego nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Zasiłek opiekuńczy 13
14 Ubezpieczenie wypadkoweŚwiadczenia wypłacane z tego ubezpieczenia są związane z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Należne świadczenia to: zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne. Dodatkowo przysługuje także m.in. jednorazowe odszkodowanie i renta wypadkowa. Wypadek przy pracy – nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z wykonywaną pracą i spowodowało uraz lub śmierć. Choroba zawodowa – schorzenie spowodowane szkodliwymi dla zdrowia czynnikami, które występują w miejscu pracy lub wynikają ze sposobu wykonywania obowiązków zawodowych. 14
15 Ubezpieczenia rentoweZasiłek pogrzebowy Renta Z tych ubezpieczeń wypłacane są renty i zasiłki pogrzebowe. Renty: z tytułu niezdolności do pracy, rodzinne (po zmarłym ubezpieczonym członku rodziny), szkoleniowa. Zasiłek pogrzebowy: świadczenie wypłacane po śmierci danej osoby, które ma zrekompensować koszty pogrzebu. 15
16 Osoby pracujące i niepracujące… ich źródło utrzymania?
17 Emerytura to świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie są już zdolne do pracy zarobkowej. Emerytura jest wypłacana z ubezpieczenia emerytalnego. 17
18 Zasada umowy międzypokoleniowej (solidaryzm)Składki obecnie wpłacane przez aktywnych zawodowo przekazywane są na wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów. Odwołujemy się do slajdów prezentujących pierwsze ubezpieczenia, przypadków zrzeszania się w celu wspólnego ponoszenia ryzyka dotyczących działalności handlowej, rzemiosła i transportu, przypominamy także o obowiązującej zawsze w ubezpieczeniach zasadzie wzajemności i solidarności. 18
19 Wiek emerytalny w PolscePrzypominamy: kim są ubezpieczeni, a kim są emeryci; kto płaci, a kto pobiera świadczenia. Obecnie wiek emerytalny jest stopniowo podnoszony. Docelowo ma on wynieść 67 lat dla kobiet i mężczyzn. Planowane są jednak zmiany. Według obecnych prognoz w roku 2060 liczba emerytów zbliży się bardzo do liczby ubezpieczonych, czyli aktywnych zawodowo. Jeżeli więc nie poprawi się dzietność i nie będzie wyższego przyrostu naturalnego, na jednego emeryta będzie przypadał niewiele więcej niż jeden pracujący, który będzie odprowadzać składki właśnie na pokolenie już niepracujące. W nowym systemie emerytalnym ile wpłaciłeś, tyle otrzymasz. Oparty jest on na mechanizmie uzależniającym wysokość przyszłej emerytury od wysokości sumy wpłaconych składek. Suma zgromadzonych składek dzielona jest przez średnie dalsze trwanie życia na emeryturze. System wymaga od każdego ubezpieczonego dbałości o to, aby składka emerytalna była za niego opłacana. 19
20 Wiek emerytalny w EuropieOmawiamy wiek emerytalny w wybranych krajach Europy: Niski wiek emerytalny (55-62 lata) Rosja i Białoruś: przypadku kobiet wynosi on 55 lat, w przypadku mężczyzn 60. W Rosji jakiś czas temu zaczęto jednak rozważać możliwość podwyższenia wieku emerytalnego. Słowacja: 62 lata zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn. Między 63. a 66. rokiem życia Niemcy: w 2014 roku postanowiono, że osoby, które przez 45 lat płaciły składki, mogą przejść na emeryturę w wieku 63 lat. Pozostali pracują do 65 roku życia, a w przyszłości do 67 (w 2031 roku). Wysoki wiek emerytalny Grecja: 67 lat. Szwecja: obowiązuje elastyczny wiek emerytalny od 61 do 67 lat. Francja: 67 lat (zacznie obowiązywać w 2023 roku). 20
21 Jaka jest wiedza w społeczeństwie o ubezpieczeniach społecznych?Prezentujemy film.
22 Krótkie podsumowanie filmu i konkluzja, iż wiedza o ubezpieczeniach społecznych jest mała.sonda
23 Projekt z ZUS dlaczego ubezpieczenia społeczne są ważne?Celem projektu jest przygotowanie materiału, który wyjaśni: dlaczego ubezpieczenia społeczne są ważne? Krótkie podsumowanie i konkluzja, że wiedza o ubezpieczeniach społecznych jest niewielka, często też błędna. Dlatego ważna jest rzetelna wiedza i pokazanie korzyści z podlegania ubezpieczeniom społecznym. Waszym zadaniem projektowym jest przygotowanie materiału, o tym jak ważne są ubezpieczenia społeczne.