1 żuchwowce pierwotnie wodneRyby − żuchwowce pierwotnie wodne

2 RYBY zmiennocieplne kręgowce wodne oddychające skrzelamiRyby − środowisko życia RYBY zmiennocieplne kręgowce wodne oddychające skrzelami najstarsza grupa kręgowców (pojawiły się około 440 mln lat temu) najliczniejsza grupa współcześnie żyjących kręgowców występują we wszystkich typach zbiorników wodnych na Ziemi, z wyjątkiem zbiorników o skrajnie trudnych warunkach

3 Przystosowania do życia w wodzieRyby − Przystosowania do życia w wodzie Przystosowania do życia w wodzie skóra pokryta łuskami i śluzem nieruchome połączenie głowy z tułowiem obecność płetw obecność pęcherza pławnego obecność skrzeli występowanie linii nabocznej wyostrzone zmysły węchu i smaku

4 Ryby − kształty ciała

5 ŁUSKI Skóra zbudowana z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwejRyby − pokrycie ciała Skóra zbudowana z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej − naga, gruba, z licznymi gruczołami śluzowymi i komórkami barwnikowymi (u niektórych gatunków) − pokryta łuskami, ułożonymi dachówkowato (u większości gatunków) ŁUSKI plakoidalne cykloidalne ganoidalne ktenoidalne

6 promienie płetw płetwa grzbietowa płetwa piersiowa czaszka pas barkowyRyby − budowa szkieletu promienie płetw płetwa grzbietowa płetwa piersiowa czaszka pas barkowy żebra płetwa ogonowa płetwa odbytowa pas miednicowy kręgosłup płetwa brzuszna

7 Płetwa piersiowa − Płetwa grzbietowa − Płetwa ogonowa −Ryby − rodzaje płetw Płetwa piersiowa − Płetwa grzbietowa − parzysta, służy do utrzymywania równowagi i zmiany kierunku nieparzysta, zapewnia utrzymanie równowagi, wraz z płetwą odbytową pełni funkcję steru umożliwiającego nagłe zmiany kierunku ruchu Płetwa ogonowa − nieparzysta, umożliwia wykonywanie ruchu postępowego Płetwa brzuszna − parzysta, u większości gatunków służy do utrzymywania wybranej pozycji ciała, u niektórych − do kroczenia po lądzie, a u ryb latających umożliwia wykonywanie lotów ślizgowych ponad powierzchnią wody Płetwa odbytowa − nieparzysta, zapewnia utrzymanie równowagi

8 pęcherz pławny nerka skrzela jelito serce gonada wątrobaRyby − budowa wewnętrzna pęcherz pławny nerka skrzela jelito serce gonada wątroba

9 TYPY PĘCHERZY PŁAWNYCHRyby − działanie pęcherza pławnego przekształcony uchyłek przewodu pokarmowego postać worka nieprzepuszczalnego dla gazów narząd hydrostatyczny, zmniejsza ciężar ciała ryb, pozwala regulować zanurzenie, może również brać udział w odbieraniu dźwięków, wydawaniu odgłosów TYPY PĘCHERZY PŁAWNYCH zamknięty otwarty, jedna komora otwarty, dwie komory regulacja zawartości gazu w pęcherzu odbywa się za pomocą specjalnego gruczołu połączenie z przełykiem umożliwia zwierzęciu uzupełnianie gazów przez połykanie powietrza znad powierzchni wody oprócz regulacji ciężaru właściwego ryby bierze udział w odbieraniu dźwięków

10 Układ krwionośny ryb zamknięty, jeden obieg krwiRyby − skrzela i układ krwionośny Pokrywy skrzelowe działają jak pompy ssąco-tłoczące, utrzymując jednokierunkowy przepływ krwi Układ krwionośny ryb zamknięty, jeden obieg krwi aorta brzuszna naczynia włosowate skrzeli Skrzela umieszczone są w jamie skrzelowej i składają się z łuków skrzelowych przedsionek serca aorta grzbietowa komora serca Na łukach skrzelowych osadzone są w dwóch szeregach listki skrzelowe zatoka żylna naczynia włosowate narządów Na powierzchni każdego listka, znajdują się bogato unaczynione i unerwione poprzeczne fałdy blaszki skrzelowe zwiększające powierzchnię oddechową

11 Linia naboczna jest najważniejszym narządem zmysłu ryb Ryby − Układ nerwowy i narządy zmysłów Linia naboczna jest najważniejszym narządem zmysłu ryb Kanaliki biegną wzdłuż całego ciała i rozgałęziają po obu stronach głowy Receptory ułożone są w jednej linii w kanalikach Mózgowie składa się z pięciu części ułożonych liniowo kresomózgowie międzymózgowie śródmózgowie móżdżek rdzeń przedłużony Oko jest dobrze rozwi-nięte, jego akomodacja następuje poprzez przemieszczanie się prawie kulistej soczewki względem siatkówki

12 RYBY CHRZĘSTNOSZKIELETOWERyby − OSMOREGULACJA RYBY CHRZĘSTNOSZKIELETOWE utrzymują w organizmie wysokie stężenie substancji osmotycznie czynnych, np. mocznika, przez co ciśnienie osmotyczne w płynach ustrojowych jest podobne do tego w wodzie morskiej.

13 RYBY KOSTNOSZKIELETOWERyby − OSMOREGULACJA RYBY KOSTNOSZKIELETOWE MORSKIE SŁODKOWODNE stale tracą wodę, ponieważ stężenie soli w wodzie jest większe niż w płynach ustrojowych ryby są narażone na przenikanie wody do wnętrza ciała i straty jonów soli mineralnych, ponieważ stężenie soli w płynach ustrojowych ryby jest większe niż w wodzie piją wodę morską w celu odzyskania utraconej wody stale usuwają nadmiar wody przez nerki nadmiar jonów soli mineralnych (Na+, K+, Cl-) usuwają przez skrzela uzupełniają ubytek jonów soli mineralnych, wychwytując je z wody za pomocą komórek solnych nabłonka skrzeli wydalają niewielkie ilości silnie stężonego moczu

14 ryby anadromiczne, np. łosoś, wędrują do wód słodkichRyby − rozmnażanie i rozwój zwierzęta rozdzielnopłciowe, u wielu gatunków z wyraźnie zaznaczonym dymorfizmem płciowym okres rozrodu − tarło − odbywa się w określonych miejscach − tarliskach. Niektóre gatunki ryb wędrują na tarło ryby anadromiczne, np. łosoś, wędrują do wód słodkich ryby katadromiczne, np. węgorz, wędrują do mórz zapłodnienie zewnętrzne u ryb jajorodnych (większość ryb kostnoszkieletowych); samica składa w wodzie ikrę, która jest zapładniana przez samca zapłodnienie wewnętrzne u ryb  jajożyworodnych lub żyworodnych (ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe ryby akwariowe)

15 sumy wentylują ogonem jaja złożone w gnieździe przez samicęRyby − OPIEKA NAD POTOMSTWEM u konika morskiego jaja są przechowywane w specjalnej torbie lęgowej na spodniej stronie ogona u samców ryby pielęgnicowate, np. pyszczaki, przechowują ikrę, a później larwy w pysku w wypadku ciernika – samica buduje gniazdo i opiekuje się jajami i narybkiem sumy wentylują ogonem jaja złożone w gnieździe przez samicę

16 Podgromada: ryby chrzęstnoszkieletoweRyby − przegląd systematyczny Podgromada: ryby chrzęstnoszkieletowe ogończa chimera rekin manta

17 Ryby − przegląd systematycznyKostnoszkieletowe dorsz okoń płoć pstrąg

18 CHRZĘSTNOSZKIELETOWE KOSTNOSZKIELETOWERyby − systematyka CHRZĘSTNOSZKIELETOWE KOSTNOSZKIELETOWE łuski plakoidalne łuski ganoidalne, cykloidalne lub ktenoidalne szkielet zbudowany z chrząstek szkielet skostniały szczeliny skrzelowe skrzela okryte pokrywą skrzelową brak pęcherza pławnego pęcherz pławny u wielu gatunków wydalanie mocznika wydalanie amoniaku zapłodnienie wewnętrzne zapłodnienie zewnętrzne u większości gatunków jajorodne lub żyworodne jajorodne

19 CHRZĘSTNOSZKIELETOWE KOSTNOSZKIELETOWERyby − systematyka CHRZĘSTNOSZKIELETOWE KOSTNOSZKIELETOWE skóra z licznymi gruczołami czaszka połączona nieruchomo z kręgosłupem jeden obieg krwi płetwy skrzela

20 SPOSOBY OCHRONY RYB ochrona zbiorników wodnych:Ryby − ochrona SPOSOBY OCHRONY RYB ochrona zbiorników wodnych: powstrzymywanie dopływu zanieczyszczeń i substancji biogennych napowietrzanie, odmulanie, odchwaszczanie odtwarzanie zróżnicowanej strefy przybrzeżnej zapewnienie drożności rzek: usuwanie przeszkód i progów przebudowa koryt rzecznych przywracanie połączeń starorzeczy z rzekami ochrona gatunkowa ryb: przepisy wprowadzające limity połowów, okresy ochronne, wymiary ochronne ryb ochrona siedlisk i tarlisk

21 jesiotr zachodni różanka kiełb białopłetwy piskorzRyby chronione w Polsce jesiotr zachodni różanka kiełb białopłetwy piskorz