1 Programy polityki zdrowotnej z perspektywy AOTMiT – aspekty prawne, proces opiniowaniaŁukasz Błoch Starszy specjalista, WOT Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Spotkanie informacyjno-szkoleniowe dla przedstawicieli woj. pomorskiego w zakresie projektowania, przygotowywania oraz wdrażania PPZ Gdańsk, r.

2 Plan szkolenia Prośba Marszałka Województwa Pomorskiego o przeprowadzenie spotkania informacyjno-szkoleniowego w celu przedstawienia najważniejszych elementów programów profilaktycznych, zasad oceny przez AOTMiT oraz wskazówek odnośnie prawidłowego przygotowania programów: 1) PPZ od strony formalno-prawnej… 2) narzędzie… 3) materiał…

3 Aspekty prawne Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.) – art. 5: Ust. 29a. Program Polityki Zdrowotnej – zespół zaplanowanych i zamierzonych działań z zakresu opieki zdrowotnej ocenianych jako skuteczne, bezpieczne i uzasadnione, umożliwiających osiągnięcie w określonym terminie założonych celów, polegających na wykrywaniu i zrealizowaniu określonych potrzeb zdrowotnych oraz poprawy stanu zdrowia określonej grupy świadczeniobiorców, opracowany, wdrażany, realizowany i finansowany przez ministra albo jednostkę samorządu terytorialnego; Programy współfinasowane przez UE będą opiniowane jako PPZ

4 Aspekty prawne (2) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.) – art. 48: Ust. 1. Programy zdrowotne może opracowywać, wdrażać, realizować i finansować Fundusz, a programy polityki zdrowotnej mogą opracowywać, wdrażać, realizować i finansować ministrowie oraz jednostki samorządu terytorialnego. Fundusz realizuje programy polityki zdrowotnej zlecone przez ministra właściwego do spraw zdrowia. Ust. 3. Programy, o których mowa w ust. 1, dotyczą w szczególności: 1) ważnych zjawisk epidemiologicznych; 2) innych niż określone w pkt 1 istotnych problemów zdrowotnych dotyczących całej lub określonej grupy świadczeniobiorców przy istniejących możliwościach eliminowania bądź ograniczania tych problemów; 3) wdrożenia nowych procedur medycznych i przedsięwzięć profilaktycznych (art. 5, ust 29a skuteczne i bezpieczne)

5 Aspekty prawne (3) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.) – art. 48a: Ust. 1. Minister oraz jednostka samorządu terytorialnego sporządza projekt programu polityki zdrowotnej na podstawie map potrzeb zdrowotnych, o których mowa w art. 95a ust. 1 i 6. Projekt programu polityki zdrowotnej jest przekazywany do Agencji w celu jego zaopiniowania. Ust. 2. Przepisu ust. 1 zdanie drugie nie stosuje się do programu polityki zdrowotnej, będącego kontynuacją programu realizowanego w poprzednim okresie. Ust. 3. Agencja sporządza opinię w sprawie projektu programu polityki zdrowotnej w terminie 2 miesięcy (…) na podstawie kryteriów, o których mowa w: 1) art. 31a ust. 1 – w przypadku ppz opracowanych przez ministra; 2) art. 31a ust. 1 i art. 48 ust. 4 – w przypadku ppz opracowanych przez jst.

6 Aspekty prawne (4) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.) – art. 48b: Ust. 1. W przypadku programów polityki zdrowotnej wyboru realizatora tego programu dokonuje się w drodze konkursu ofert.

7 Podstawa oceny projektu wg UstawyArt. 48a ust. 3 Ustawy: Agencja sporządza opinię w sprawie projektu programu polityki zdrowotnej (…) na podstawie kryteriów, o których mowa w: 1) art. 31a ust. 1: 1) wpływ na poprawę zdrowia obywateli przy uwzględnieniu: a) priorytetów zdrowotnych określonych w przepisach wydanych na podst. ust. 2 (Rozp. MZ z r. ws priorytetów zdrowotnych, Dz.U. 2009;137,poz.1126), b) wskaźników zapadalności, chorobowości lub śmiertelności określonych na podstawie aktualnej wiedzy medycznej; 2) skutki następstw choroby lub stanu zdrowia, w szczególności prowadzące do: przedwczesnego zgonu, niezdolności do samodzielnej egzystencji (…), niezdolności do pracy (…), przewlekłego cierpienia lub przewlekłej choroby, obniżenia jakości życia; 3) znaczenie dla zdrowia obywateli, przy uwzględnieniu konieczności: ratowania życia i uzyskania pełnego wyzdrowienia, ratowania życia i uzyskania poprawy stanu zdrowia, zapobiegania przedwczesnemu zgonowi, poprawiania jakości życia bez istotnego wpływu na jego długość; 4) skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo (!!!); 5) stosunek uzyskiwanych korzyści zdrowotnych do ryzyka zdrowotnego; 6) stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów zdrowotnych; 7) skutki finansowe dla systemu ochrony zdrowia, w tym dla podmiotów zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych. Priorytety zdrowotne: 1) zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu:   a) chorób naczyniowo-sercowych, w tym zawałów serca i udarów mózgu b) nowotworów złośliwych c) przewlekłych chorób układu oddechowego 2) ograniczenie skutków urazów powstałych w wyniku wypadków, w szczególności poprzez skuteczną rehabilitację osób poszkodowanych 3) zapobieganie, leczenie i rehabilitacja zaburzeń psychicznych 4) zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego 5) zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom 6) ograniczanie szkód zdrowotnych spowodowanych   a) spożywaniem alkoholu b) używaniem substancji psychoaktywnych c) paleniem tytoniu 7) przeciwdziałanie występowaniu otyłości i cukrzycy 8) ograniczanie skutków zdrowotnych spowodowanych czynnikami szkodliwymi w środowisku pracy i zamieszkania 9) poprawa jakości i skuteczności opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i dzieckiem do lat 3 10) zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i zaburzeniom rozwoju fizycznego i psychospołecznego dzieci i młodzieży objętych obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki oraz kształcących się w szkołach ponadgimnazjalnych do ich ukończenia 11) rozwój opieki długoterminowej, ze szczególnym uwzględnieniem kompensowania utraconej sprawności 12) poprawa jakości i skuteczności opieki geriatrycznej nad pacjentem w wieku podeszłym

8 Proces wydawania opinii przez AgencjęOpinia AOTMiT o PPZ DPZ RP Prezes Ocena analityczna Ocena wartościująca Zespół analityków przygotowuje dane stanowiące podstawę wydania opinii. Podstawową zasadą oceny technologii medycznych jest zebranie wszystkich dostępnych informacji. Tworzony jest Raport. Programy o zbliżonym problemie zdrowotnym oceniane są grupowo (Aneks) 3. Raport przedstawiany jest na posiedzeniu Rady Przejrzystości; Rada zapoznaje się także z opiniami wezwanych ekspertów. Rada formułuje swoją opinię. 4. W oparciu o opinię Rady Prezes wydaje opinię Agencji i przekazuje ją Samorządowi lub Ministrowi DPZ – Dział Programów Zdrowotnych RP – Rada Przejrzystości

9 NICE - National Institute for Clinical Excellence Anglia i WaliaOpiniowanie działań w zakresie zdrowia publicznego NICE wydaje swoje opinie w postaci wytycznych dotyczących określonego problemu zdrowotnego Każdy może zgłosić problem zdrowotny wymagający wydania wytycznych Zgłoszenia są oceniane na podstawie kryteriów: znaczenie choroby dla społeczeństwa wpływ choroby na koszty systemu opieki zdrowotnej i koszty społeczne zgodność z rządowymi priorytetami zdrowotnymi potrzeba ujednolicenia praktyki klinicznej w różnych regionach pilność w stosunku do innych ocenianych problemów zdrowotnych Proces wydawania wytycznych może trwać 2-3 lata (NICE: >500 osób vs. DPZ: 9) Dokument poddawany jest konsultacjom społecznym na stronie internetowej; w trakcie oceny NICE kieruje też pytania do podmiotów, które zgłosiły swoją chęć uczestniczenia w ocenie (interesariusze) Gotowe wytyczne są udostępniane na stronie internetowej NICE i w razie potrzeby modyfikowane co kilka lat

10 Aktualny stan prac nad oceną programów samorządowych i ministerialnychDo r. do Agencji wpłynęło 1798 wniosków o zaopiniowanie PPZ: 1374 z jst od Ministra Zdrowia + 3 od Ministra Obrony Narodowej.

11 Aktualny stan prac nad oceną PPZTematyka programów jest bardzo zróżnicowana:

12 Stan wykonania zadania AOTMiT z zakresu opiniowania projektów PZ/PPZ

13 Opinie AOTMiT

14 Jakie informacje można odnaleźć na stronie internetowej AOTMiT wwwJakie informacje można odnaleźć na stronie internetowej AOTMiT Wytyczne AOTMiT w zakresie przygotowywania efektywnych samorządowych programów polityki zdrowotnej w zakładce Samorządowe programy polityki zdrowotnej: Najczęstsze pytania (interpretacje prawne DP Min. Zdrowia) Zalecenia dotyczące pożądanych cech PPZ (oparte na metodologii przyjętej na świecie) Opinie wydane przez Prezesa AOTMiT Zalecany Schemat PPZ – przedstawia podstawowe informacje przydatne przy projektowaniu programu polityki zdrowotnej – należy wykorzystać jego punkty główne, natomiast rozwinięcie w podpunkty jest wskazane, adekwatnie do potrzeb programu Opracowanie: „Praktyczne wskazówki dotyczące planowania, wdrażania oraz realizacji PPZ”

15 Strona AOTMiT

16 Strona AOTMiT (2)

17 Strona AOTMiT (3)

18 Planowanie oraz projektowanie programu polityki zdrowotnej

19 Planowanie programu Analiza potrzeb zdrowotnych w rejonieOkreślenie problemu zdrowotnego wpływającego na niezadowalający stan zdrowia ludności Określenie interwencji mogących przynieść największe efekty zdrowotne Określenie populacji docelowej do której skierowane zostaną działania programowe

20 Planowanie programu (2)W trakcie planowania PPZ należy określić jakie działania w danym problemie zdrowotnym mogą zostać wdrożone przy posiadanych zasobach finansowych, materialnych i ludzkich. Warto przeprowadzić dokładną analizę możliwości danej jednostki - aby wdrożone działania z zakresu ochrony zdrowia cechowały się jak najwyższą jakością i efektywnością.

21 Planowanie programu (3)Gminę X zamieszkuje kobiet. W budżecie gminy znajduje się zł na cele zdrowotne. Priorytetem jest wczesne wykrywanie raka szyjki macicy, jednak zidentyfikowano problem w zgłaszalności do badań. Gmina planuje przeznaczenie tych środków na badania, które wykonywane będą w punkcie łatwo dostępnym dla mieszkanek w dogodnych godzinach. Czy zasadne jest przeprowadzenie badań cytologicznych (koszt ok. 20zł) u 150 kobiet (mniej niż 1% populacji docelowej)? Alternatywą jest przeznaczenie dostępnych środków na informowanie społeczeństwa o dostępnych świadczeniach, pomoc w zapisach w najbliższych placówkach medycznych, wysyłanie indywidualnych zaproszeń do badań ze wskazaniem dostępnych placówek, edukację zdrowotną kobiet oraz promowanie zachowań prozdrowotnych. Działania takie pozwolą zarówno na uniknięcie finansowania świadczeń już dostępnych, oraz mogą objąć całą populację docelową.

22 Problem zdrowotny i epidemiologiaOkreślenie problemu zdrowotnego (krótki i zwięzły opis danych jednostek chorobowych). Przedstawienie danych epidemiologicznych, które uzasadniają potrzebę wdrożenia PPZ. Gmina X planuje przeprowadzenie PPZ mającego na celu zapobieganie rakowi jelita grubego. W tym przypadku niezbędne jest wskazanie szczegółowych informacji dotyczących realizowania na danym obszarze programu populacyjnego dot. przesiewu w kierunku RJG, finansowanego przez NFZ. Jeżeli program taki nie był realizowany, to należy wskazać jakie są powody takiej sytuacji i czy jest możliwość wdrożenia innych rozwiązań, które sprawią, że program populacyjny obejmie swoim zasięgiem dany obszar. W ramach planowanego PPZ możliwe jest wspieranie działań finansowanych już ze środków publicznych.

23 Cele i mierniki efektywnościCel jest to oczekiwany, docelowy stan. Inaczej mówiąc, jest to dążenie do uzyskania konkretnie zdefiniowanej zmiany. Osiągnięcie postawionego celu stanowi potwierdzenie skuteczności zaplanowanych i podejmowanych działań. W trakcie definiowania celów niezbędne jest określenie konkretnych wartości, które będzie można zmierzyć po zakończeniu programu. Cele szczegółowe powinny stanowić uzupełnienie celu głównego. Powinny charakteryzować się dużą szczegółowością, a ich osiągnięcie jest elementem warunkującym osiągnięcie celu nadrzędnego. Specific – sprecyzowany, konkretny. Measurable – mierzalny. Achiavable – osiągalny. Relevant – istotny, ważny. Time-bound - zaplanowany w czasie. SMART

24 Cele i mierniki efektywności (2)

25 Cele i mierniki efektywności (3)PPZ z zakresu zdrowego odżywiania Cel główny: w okresie jednego roku obniżenie wskaźnika BMI do prawidłowej wartości u 50% osób biorących udział w programie; Cele szczegółowe: w okresie jednego roku zwiększenie o 50% liczby osób biorących udział w programie, które mają świadomość w jakich produktach żywnościowych występują nasycone kwasy tłuszczowe; w okresie jednego roku zwiększenie o 50% liczby osób biorących udział w programie, które mają świadomość które produkty odznaczają się wysoką zawartością białka; w okresie jednego roku zwiększenie o 50% liczby osób biorących udział w programie, które potrafią prawidłowo skonstruować jadłospis. Mierniki efektywności: okresowe wielkości wskaźnika BMI w okresie jednego roku u osób biorących udział w programie; poziom wiedzy z zakresu występowania nasyconych kwasów tłuszczowych w produktach spożywczych zbadany przed oraz po wprowadzeniu programu (np. na podstawie ankiety); poziom wiedzy z zakresu występowania białka w produktach spożywczych zbadany przed oraz po wprowadzeniu programu (ankieta); analiza jadłospisów przed oraz po wprowadzeniu programu (pomiar jakościowy).

26 Opis populacji Charakterystyka populacji docelowej zawierająca szczegółowe informacje na temat potencjalnego uczestnika programu (m.in. wiek, płeć, przynależność do grupy ryzyka) Kryteria kwalifikacji do programu stanowiące narzędzie umożliwiające określenie populacji docelowej Wielkość populacji docelowej a liczba uczestników zaproszona do programu Wielkość populacji a efekt zdrowotny (im większy odsetek uczestników tym większy efekt populacyjny) Zgodność z zaplanowanymi interwencjami (rekomendowane interwencje w populacji) Charakterystyka populacji Kryteria kwalifikacji Wielkość populacji Odsetek uczestników a efekt zdrowotny Zgodność interwencja -populacja

27 Opis populacji (2) Przy określaniu populacji docelowej należy pamiętać, aby odpowiadała ona charakterowi zaplanowanych interwencji (inaczej wygląda dobór populacji do programów zakładających np. szczepienia, inaczej zaś do badań przesiewowych). W tym celu zaleca się oparcie doboru uczestników o dostępne dowody naukowe. Kwalifikacja do programu może mieć różną formę. Zaleca się jej przeprowadzenie w oparciu o ujednolicone ankiety/kwestionariusze. Może mieć ona również charakter kwalifikacyjnej wizyty lekarskiej, w trakcie której lekarz decyduje o uczestnictwie w programie. Możliwe jest także określenie kryteriów wykluczenia z programu, czyli czynników decydujących o braku możliwości uczestnictwa danej osoby w programie. Na przykład przeciwwskazania lekarskie do wykonania szczepienia - wiek poniżej określonego pułapu.

28 Opis populacji (3) W momencie wyboru danej grupy docelowej ważne jest określenie sposobów dotarcia do niej. Należy odpowiednio dobrać sposoby zapraszania do programu oraz działania informacyjne, które dostosowane będą do specyfiki danej grupy i pozwolą na uzyskanie jak największej zgłaszalności do programu. Inaczej prowadzone będą działania skierowane do dzieci (rodziców/opiekunów prawnych), a inaczej w przypadku osób starszych. W pierwszym przypadku dobrym rozwiązaniem jest rozpropagowanie informacji na terenie szkoły lub w jej pobliżu, na portalach społecznościowych. W przypadku osób starszych źródłem dotarcia do potencjalnych uczestników programów mogą być zakłady pracy lub też instytucje kościelne np. ogłaszanie akcji informacyjnych podczas ogłoszeń parafialnych lub środki masowego przekazu wykorzystywane przez nich najczęściej (lokalna prasa).

29 Opis interwencji (4) Interwencje muszą być działaniami o udowodnionej skuteczności i bezpieczeństwie lub stanowić aktualną praktykę lekarską. Zaleca się przedstawienie dowodów naukowych i/lub rekomendacji, wytycznych, opinii ekspertów, wskazujących na zasadność prowadzenia danych działań w określonej populacji. Zaplanowane działania muszą odpowiadać celom programu. Interwencje muszą być dostosowane do potrzeb populacji docelowej. Zaplanowane działania powinny stanowić uzupełnienie już istniejących świadczeń zdrowotnych (wartość dodana do aktualnych świadczeń). Zaleca się wspieranie działań już istniejących, aby poprawić ich efektywność i jakość.

30 Opis interwencji (5) W przypadku zaplanowania kilku interwencji istotne jest wykazanie zależności pomiędzy nimi. Należy również określić warunki przechodzenia uczestnika pomiędzy danymi etapami programu zawierającymi różne interwencje. Należy wskazać sposób zakończenia udziału w programie. Zasadne jest, aby zakończenie udziału wiązało się z przekazaniem uczestnikom zaleceń dalszego postepowania. Istotne jest także zaplanowanie ewentualnej kontynuacji świadczeń zdrowotnych (np. współpraca z lokalnym ośrodkiem zdrowia, do którego kierowani będą pacjenci po zakończeniu programu, potrzebujący dalszej opieki).

31 Monitorowanie i ewaluacjaMonitorowanie jest procesem zbierania danych o realizacji PPZ i służy kontrolowaniu ich przebiegu i postępów. Proces ten uzasadnia modyfikacje, które wspierają realizację celów programu. Jest procesem przeprowadzanych w trakcie trwania programu. Ewaluacja natomiast jest analizą danych z PPZ, realizowaną w celu oceny efektów prowadzonych działań. Jest procesem rozpoczynającym się po zakończeniu działań programowych i wykracza poza okres realizacji PPZ. Monitorowanie Ocena zgłaszalności Ocena jakości udzielonych świadczeń Ewaluacja Ocena efektów programu

32 Monitorowanie i ewaluacja (2)Monitorowanie w programie dotyczącym szczepień p/grypie: Ocena zgłaszalności powinna uwzględniać liczbę osób objętych programem szczepień w danym roczniku w zestawieniu z ogólną populacją, która kwalifikowałby się do programu. Wskazać należałoby powody dla których szczepienie u niektórych osób nie zostało przeprowadzone (aspekty zdrowotne, aspekty etyczne etc.). Ocena jakości udzielanych świadczeń powinna uwzględniać ocenę uczestnika programu (np. ankietę satysfakcji) oraz obiektywną ocenę osoby kontrolującej jakość przeprowadzanych procedur w ramach programu. Ewaluacja programu dot. szczepień p/grypie: Ewaluacja PPZ powinna uwzględniać m.in zapadalność na grypę w danym regionie w określonej populacji, wpływ programu szczepień na liczbę hospitalizacji z powodu grypy i jej powikłań oraz określenie wpływu działań edukacyjnych na zgłaszalność na szczepienia poza programem oraz zachowania zdrowotne w populacji.

33 Trwałość efektów zdrowotnychTrwałością PPZ jest utrzymanie korzyści dla zdrowia po zakończeniu realizacji programu. Planowanie trwałości powinno stanowić część planowania PPZ. W tym celu warto jest przeprowadzić proces identyfikacji czynników, które mają kluczowe znaczenie dla trwałości efektów i są ze sobą ściśle powiązane. Faza wstępna Faza realizacji Faza trwałości

34 Trwałość efektów zdrowotnych (2)Przykładem trwałego efektu programu będzie prowadzenie szkoleń dla specjalistów zajmujących się aktywnością fizyczną. Wiedza przez nich zdobyta w trakcie jednej edycji programu może zostać wykorzystana w kolejnych edycjach lub podczas prowadzenia zajęć dla pozostałej części populacji, nie biorącej udziału w programie. Innym przykładem utrzymywania się trwałych efektów zdrowotnych, jest regularne cykliczne wykonywanie szczepień ochronnych wśród dzieci. Planowane w tym zakresie działania wieloletnie, obejmujące całą populację docelową, pozwolą na uzyskanie trwałej odporności populacyjnej.

35 Budżet Zaplanowane w programie środki powinny być wydatkowane w sposób optymalny i efektywny. Planowanie budżetu powinno odbywać się w oparciu o model populacyjny, tzn. opierający się na kosztach jednostkowych, które następnie mnożone są przez liczebność populacji docelowej. Dopuszcza się także zaplanowanie budżetu w oparciu o koszty jednostkowe poszczególnych świadczeń. Budżet programu powinien uwzględniać wszystkie koszty poszczególnych składowych (tj. koszty interwencji, wynagrodzeń, wynajmu pomieszczeń, działań edukacyjnych, promocji i informacji itp.). Należy także wskazać sumaryczny koszt wszystkich kosztów cząstkowych. Stanowisko/ rekomendacja

36 Praktyczne podejście podczas oceny programów polityki zdrowotnej

37 Problem zdrowotny Źródła informacjiPublikacje polskie lub zagraniczne (rzetelne, jak najświeższe) Strony internetowe Medycyna Praktyczna: KRN: WHO:

38 Źródła danych dot. epidemiologiiInstytucje zajmujące się szeroko rozumianą ochroną zdrowia WHO (www.who.int/) PZH (www.pzh.gov.pl/) OECD (www.oecd.org/) CDC (www.cdc.gov/) GUS (stat.gov.pl/) EUROSTAT (ec.europa.eu/eurostat) Instytucje specjalistyczne w danej dziedzinie Polskie Towarzystwo Stomatologiczne (pts.net.pl/) IGiChP (www.igichp.edu.pl/) Instytut Medycyny Pracy im. prof. Nofera (www.imp.lodz.pl/) KRN (onkologia.org.pl/)

39 Epidemiologia-KRN

40 Epidemiologia-KRN (2)

41 Epidemiologia-KRN (3) C:\Users\Łukasz\Pictures\Picasa\Zrzuty ekranu\Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym bmp.jpg

42 Populacja docelowa GUS (Bank Danych Lokalnych) Dane z wydziałów jst (populacja mieszkańców) Dane krajowe z badań epidemiologicznych (Monitorowanie stanu jamy ustnej – badanie MZ; badanie ECAP – WUM) Dane NFZ (liczba oczekujących, liczba świadczeniodawców) Dane ZUS/KRUS Na co zwracamy uwagę w trakcie procesu analitycznego: Dokładność danych, Wiarygodność źródeł danych, Czas dostępu do danych, Odniesienie danych do populacji globalnej/krajowej.

43 Aktualny stan finansowania ze środków publicznychRozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U poz z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U poz z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego (Dz.U poz z późn. zm.) Akty prawne Uchwała nr 208 Rady Ministrów z dnia 3 listopada 2015 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego na lata 2016–2024 pod nazwą „Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych” Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych (Dz.U poz z późn. zm.) Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 marca 2016 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2017 NPZ na lata (?)

44 Informacje o podobnych PPZ realizowanych na terenie krajuPrzykład:

45 Ocena Technologii Medycznych, HTA – Health Technology AssessmentInterdyscyplinarna dziedzina wiedzy, służąca podejmowaniu opartych na dowodach naukowych (EBM - Evidence Based Medicine) decyzji w zakresie polityki zdrowotnej i praktyki klinicznej. Wiedza z zakresu: medycyny, epidemiologii, biostatystyki, ekonomii, prawa, etyki. HTA dostarcza naukowych podstaw do podejmowania racjonalnych decyzji dot. stosowania i finansowania świadczeń zdrowotnych. Oceny technologii medycznych mają służyć dobru pacjentów i zmierzają do zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego, uzyskania efektów o największej wartości oraz optymalnego wykorzystania dostępnych środków. Systematyczne poszukiwanie wszystkich dowodów naukowych dot. rozpatrywanego problemu. Proces wyszukiwania danych i informacji należy szczegółowo opisać  ocena poprawności, umożliwienie powtórzenia w przypadku weryfikacji analizy.

46 Evidence Based Medicine (EBM) Klasyfikacja doniesień naukowychProgramy zdrowotne dot. szczepień przeciwko grypie w populacji po 65 roku życia Warszawa, Evidence Based Medicine (EBM) Klasyfikacja doniesień naukowych Metaanaliza na podst. wyników przeglądu systematycznego RCT Przegląd systematyczny RCT bez metaanalizy Badania eksperymentalne (z randomizacją, pseudorandomizacją, bez randomizacji) Badania obserwacyjne z grupą kontrolną Badania opisowe Opinie ekspertów Sposobem radzenia sobie z zalewem informacji są także podsumowania badań pierwotnych dotyczących określonego zagadnienia, w postaci przeglądów systematycznych (tzw. badania wtórne), jak również aktualizowane na bieżąco wytyczne postępowania, w których uwzględniono wyniki dostępnych badań pierwotnych i wtórnych. Jakościowy przegląd wszystkich badań dotyczących tego samego problemu klinicznego, z użyciem odpowiednich metod zmniejszających błędy systematyczne (z góry określony sposób wyszukiwania wszystkich badań dotyczących tego problemu, określone kryteria kwalifikacji i dyskwalifikacji odszukanych badań, ocena jakości [wiarygodności] zakwalifikowanych badań, ocena prowadzona równolegle przez 2 badaczy) nazywa się przeglądem systematycznym (systematic review). wyniki przeglądu systematycznego „stanowią odpowiedź na precyzyjnie sformułowane pytanie kliniczne, udzieloną w ustrukturyzowany, odtwarzalny sposób. W uzasadnionych przypadkach (ten sam precyzyjnie określony problem kliniczny; odpowiednia do pytania klinicznego, wiarygodna metodyka badań; podobna populacja; podobne interwencje; te same punkty końcowe) może on obejmować metaanalizę, czyli ilościową syntezę wyników wielu badań za pomocą odpowiednich metod statystycznych. Opracowanie własne na podst. Wytycznych oceny technologii medycznych. Załącznik do zarządzenia nr 1/2010 Prezesa AOTM z dnia r. i Patrycja Głowik

47 Bazy danych do rekomendacji klinicznych/finansowychUSPSTF - U.S. Preventive Services Task Force (http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/), NICE – National Institute for Health and Care Excellence (https://www.nice.org.uk/), Medline (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed), TRIP Database (https://www.tripdatabase.com/), GIN - Guidelines International Network (http://www.g-i-n.net/) National Guideline Clearinghouse (http://www.guideline.gov/), Guideline Central (https://www.guidelinecentral.com/) WHO - World Health Organization (http://who.int/en/) Prescrire (http://english.prescrire.org/en/Summary.aspx) CDC – Centers for Disease Control and Prevention (http://www.cdc.gov/) NZGG - The New Zealand Guidelines Group (http://www.health.govt.nz/) Australian Government National Health and Medical Research Council (https://www.nhmrc.gov.au/) NIHR - National Institute for Health Research (http://www.nihr.ac.uk/policy-and-standards/) NHS – National Health Service (http://www.nhs.uk/pages/home.aspx) Towarzystwa naukowe zajmujące się daną dziedziną (np. Endocrine Society, American Academy of Pediatrics, European Society of Cardiology, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne).

48 Strategia wyszukiwaniaProgramy zdrowotne dot. szczepień przeciwko grypie w populacji po 65 roku życia Warszawa, Strategia wyszukiwania W celu wyszukania WSZYSTKICH dostępnych danych zawartych w danej bazie medycznej budujemy tzw. strategię wyszukiwania, czyli pytanie uwzględniające (PICO): Populację (population) (np. dzieci do 2 r.ż., młodzież szkolna, kobiety ciężarne, kobiety po menopauzie, osoby z BMI>25) interwencję (intervention) (np. szczepionka, test diagnostyczny, edukacja, przesiew w kierunku raka piersi) komparator (comparison) interwencję stanowiącą punkt odniesienia (w pierwszej kolejności tzw. istniejąca praktyka) punkt końcowy (outcome) efekty zdrowotne stanowiące istotne klinicznie punkty końcowe (zgony, zachorowania lub wyleczenia, jakość życia, działania niepożądane) metodykę badania (typ publikacji – najczęściej poszukujemy opracowań wtórnych, czyli przeglądów systematycznych, metaanaliz oraz wytycznych i rekomendacji, najlepiej opartych na przeglądach) horyzont czasowy język publikacji Opracowanie strategii wyszukiwania odpowiedniej do zdefiniowanego problemu klinicznego. Zaleca się stosowanie strategii o możliwie najwyższej czułości. Jedynie przy większej liczbie trafień można zwiększać swoistość strategii. Efektem końcowym wyszukiwania powinno być zgromadzenie wszystkich dostępnych danych odnoszących się do analizowanego problemu klinicznego. Patrycja Głowik

49 Bazy informacji medycznychPodstawowe Dodatkowe Medline udostępniana przez PubMed Bazy rekomendacji klinicznych np. NICE, USPSTF, GIN, Trip. EMBASE Strony medycznych towarzystw naukowych (NP. Endocrine Society, American Academy of Pediatrics) Cochrane Databases Strony agencji HTA, np. National Institute of Clinical Excellence (Anglia, Walia) Haute Autorité de Santé (Francja) IQWIG (Niemcy) https://www.iqwig.de/, Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health (Canada) Strona WHO Opinie polskich ekspertów klinicznych

50 Medline największa biomedyczna baza danych opracowywana przez National Library of Medicine (NLM) w Stanach Zjednoczonych, zawiera 25 mln rekordów, rocznie +ok , obejmuje medyczne piśmiennictwo światowe z lat , którego zasób aktualizowany jest 7 dni w tyg., artykuły z ponad 5600 czasopism w ok. 40 językach, przewaga pism z krajów anglosaskich, bezpłatny dostęp poprzez Pubmed (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed)

51 EMBASE biomedyczno-farmakologiczna baza danych, komplementarna do bazy Medline, obejmująca piśmiennictwo z lat + 22 mln rekordów, rocznie +1 mln przewaga pism wydawanych w Europie.

52 Zawartość Cochrane LibraryThe Cochrane Database of Systematic Reviews – przeglądy systematyczne Cochrane, każdy przegląd przygotowany wg tej samej metodologii (Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions), The Database of Abstracts of Reviews of Effects – abstrakty przeglądów systematycznych (inne niż Cochrane Collaboration), poddane krytycznej ocenie recenzentów z NHS CRD (Centre for Reviews and Dissemination), The Cochrane Central Register of Controlled Trials – rejestr badań klinicznych z grupą kontrolną, The Cochrane Database of Methodology Reviews – protokoły i przeglądy systematyczne dotyczące metodologii, Cochrane Methodology Register – bibliografia artykułów na temat metod syntezy wyników badań, HTA Database –informacje o projektach prowadzonych w ramach INAHTA (The International Network of Agencies for Health Technology Assessment) oraz publikacje ukończonych raportów HTA, NHS Economic Evaluation Database – zawiera ustrukturyzowane abstrakty analiz ekonomicznych poddanych krytycznej ocenie recenzentów z NHS CRD.

53 Opinie ekspertów Konsultanci Krajowi Konsultanci WojewódzcyEksperci z danej dziedziny np. Prezesi stowarzyszeń, fundacji itp.

54 Dane dot. bezpieczeństwaBezpieczeństwo podczas prowadzenia szczepień (ChPL, EMA, URPL, FDA) działania niepożądane przeciwwskazania specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania

55 Specyfika badania przesiewowegoKiedy warto zorganizować badanie przesiewowe? Częsta choroba w danej populacji Choroba powodująca wysoką zachorowalność i umieralność w społeczeństwie Dostępne są tanie i wydolne testy przesiewowe Choroba występuje w stadium przedklinicznym Chorobę można wykryć w fazie przedklinicznej

56 Kryteria mierzenia jakości testu przesiewowegoO wysokiej czułości O zadowalającej swoistości Łatwy do przeprowadzenia Bezpieczny Skutkuje obniżeniem liczby zgonów z powodu badanej choroby Możliwy do zastosowania w skali masowej Tani

57 Przykłady błędnie zastosowanej interwencji w źle dopasowanej populacjiPrzykład I: „Populację stanowią wszystkie osoby w wieku powyżej 45 lat z terenu Gminy X”. „Planuje się przeprowadzenia RTG klatki piersiowej u osób zakwalifikowanych do programu w celu wykrycia nowotworów płuc”. Przykład II: „Mężczyźni w wieku lat, którzy dotychczas nie leczyli się z powodu schorzeń gruczołu krokowego”. „Interwencję ma stanowić badanie USG”.

58 Budżet PPZ Przykłady błędnie zaprojektowanych budżetów.Przykłady prawidłowo zaplanowanych budżetów.

59 Przykłady błędnie przygotowanych budżetów programówI przykład: II przykład: III przykład:

60 Przykłady prawidłowo przygotowanych budżetów programówI przykład:

61 Przykłady prawidłowo przygotowanych budżetów programów (2)II przykład:

62 Prezentacja została przygotowana w oparciu o opracowania:Michała Sawickiego – Kierownika Działu Programów Zdrowotnych Sylwii Chylak – Starszego Specjalisty DPZ Łukasza Błocha – Starszego Specjalisty DPZ Katarzyny Wodzyńskiej – Specjalisty w Dziale Analiz i Strategii, Biuro Prezesa

63 Kontakt: Michał Sawicki – Kierownik Działu Programów Zdrowotnych, Łukasz Błoch – Starszy specjalista DPZ,

64 Dziękujemy za uwagę