1 Umowy cywilnoprawne w szkołach wyższych

2 minimalna stawka godzinowa (1)Zmiany wprowadza nowelizacja z r. ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2016 r. poz z r.; dalej – nowelizacja). Ustawa z r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz ze zm.; dalej umw). Gwarancja minimalnej stawki godzinowej (13 zł za godzinę świadczenia usług) będzie od r. służyła zleceniobiorcy, wykonującemu umowę zlecenia lub podobną jako „zwykła” osoba fizyczna bez firmy albo w ramach własnej, jednoosobowej działalności gospodarczej (samozatrudniony) – pod warunkiem, że spełni wszystkie ustawowe warunki.

3 minimalna stawka godzinowa (2)[Zleceniobiorca – osoba fizyczna] Minimalna stawka godzinowa będzie od r. należała się zleceniobiorcy świadczącemu umowę jako osoba fizyczna (niewykonująca działalności gospodarczej), który: a) będzie realizować zadania na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy nienazwanej o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, b) na rzecz przedsiębiorcy lub na rzecz innej jednostki organizacyjnej w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, c) nie będzie pracować dla osoby fizycznej.

4 minimalna stawka godzinowa (3)[Zleceniobiorca samozatrudniony] Prawo do minimalnej stawki godzinowej będzie też posiadać zleceniobiorca wykonujący umowę zlecenia lub podobną w ramach własnej działalności gospodarczej, jeżeli łącznie spełni kryteria: a) będzie wykonywał działalność gospodarczą zarejestrowaną w Polsce lub w innym państwie spoza Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, b) nie będzie zatrudniał pracowników lub zawierał umów ze zleceniobiorcami, c) będzie świadczył usługi na podstawie umowy zlecenia lub podobnej, d) na rzecz przedsiębiorcy lub innej jednostki organizacyjnej w ramach wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

5 Wyłączenia spod gwarancji minimalnej stawki godzinowej1) zleceniobiorcy świadczący usługi dla osób fizycznych bez firmy, 2) zleceniobiorcy samozatrudnieni, wykonujący działalność gospodarczą zarejestrowną w innym niż Polska kraju członkowskim UE i EOG, Polska jako państwo członkowskie UE m.in.: - ma zapewnić na swoim terytorium możliwość swobodnego podjęcia i prowadzenia działalności usługowej zarejestrowanej w innym kraju członkowskim UE i EOG, - nie ma prawa krępować swobody wykonywania tej działalności m.in. poprzez stosowanie szczególnych uzgodnień umownych między usługodawcą a usługobiorcą, które zapobiegają prowadzeniu działalności na własny rachunek lub ją ograniczają, - ewentualne ustanowienie przez nią takiego wymogu muszą uzasadniać względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, zdrowia publicznego lub ochrony środowiska naturalnego.

6 Wyłączenia spod gwarancji minimalnej stawki godzinowej(art. 16 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym; Dz.Urz. UE L 376/36 z r.). 3) zleceniobiorcy, spełniający łącznie dwa warunki: - sami decydują o miejscu i czasie wykonania zlecenia albo świadczenia usługi, - dostają wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne. Pod pojęciem wynagrodzenia prowizyjnego rozumie się wynagrodzenie uzależnione od wyników (takich jak liczba zawartych umów, wartość zawartych umów, sprzedaż, obrót, pozyskane zlecenia, wykonane usługi, uzyskane należności): - uzyskanych przez zleceniobiorcę w ramach danej umowy, - działalności zleceniodawcy (przedsiębiorcy lub innej jednostki organizacyjnej, dla którego dana umowa jest realizowana).

7 Wyłączenia spod gwarancji minimalnej stawki godzinowej4) umowy dotyczące usług opiekuńczych i bytowych realizowanych poprzez prowadzenie rodzinnego domu pomocy na podstawie art. 52 ustawy z r. o pomocy społecznej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 930), 5) umowy dotyczące: a) pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej, b) o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka c) w przedmiocie prowadzenia rodzinnego domu dziecka d) w przedmiocie pełnienia funkcji rodziny pomocowej e) w przedmiocie pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo- wychowawczej typu rodzinnego

8 Wyłączenia spod gwarancji minimalnej stawki godzinowejf) w przedmiocie pełnienia funkcji wychowawcy wyznaczonego do pomocy w kierowaniu placówką opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego, gdy w placówce nie ma zatrudnionego dyrektora 6) umowy dotyczące usług, polegających na sprawowaniu opieki nad grupą osób lub osobami podczas wypoczynków lub wycieczek, jeżeli ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone nieprzerwanie dłużej niż przez 1 dobę;

9 Wyłączenia spod gwarancji minimalnej stawki godzinowej7) umowy dotyczące usług opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku, gdy w związku z ich wykonywaniem osoba świadcząca usługi zamieszkuje wspólnie z podopiecznym w jego mieszkaniu lub domu, a ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone jednej osobie lub wspólnie zamieszkującej rodzinie nieprzerwanie dłużej niż przez 1 dobę, z wyjątkiem przypadku świadczenia usług we wszelkich placówkach świadczących całodobowe usługi dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku.

10 Na czym polega gwarancja minimalnej stawki godzinowejOd r. zleceniodawcy muszą płacić wskazanym zleceniobiorcom wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnej stawki godzinowej, wynoszącej 13 zł za godzinę świadczenia usługi. Gwarancja ta obowiązuje bez względu na sposób zapłaty, na jaką opiewa umowa zlecenia: godzinowy, ryczałt miesięczny, dzienne, tygodniowe, zadaniowe, akordowe, a czasem nawet prowizyjne. Nowe przepisy wprowadzają szereg mechanizmów chroniący pensje wypłacane zleceniobiorcom, mające im zapewnić rzeczywity pobór wynagrodzenia na poziomie przynajmniej minimalnej stawki godzinowej. Mechanizmy chroniące wynagrodzenie zleceniobiorcy: 1) nakaz przestrzegania minimalnej stawki godzinowej - obejmuje wszystkich wymienionych zleceniobiorców i samozatrudnionych bez względu na metodę określenia ich zapłaty w umowie, np. godzinowa, miesięczna, dzienna, tygodniowa zadaniowa (art. 8a ust. 1 i 2 umw).

11 Na czym polega gwarancja minimalnej stawki godzinowejW praktyce - w razie wątpliwości co do osiągnięcia minimum – zamawiający będzie musiał przeliczać wynagrodzenie zleceniobiorców ustalone w stawkach miesięcznych, dziennych, tygodniowych, zadaniowych czy prowizyjnych, na wartość godziny świadczenia usługi. Nie będzie miał wyjścia, jak dzielić którąś ze wskazanych stawek pensji przez liczbę godzin faktycznie w danym miesiącu przepracowanych przez wykonawcę. 2) zapewnienie minimalnej stawki godzinowej każdemu zleceniobiorcy, jeżeli zlecenie jest realizowane przez kilku wykonawców bądź realizują je wspólnie (art. 8a ust. 3 umw); 3) zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej albo przeniesienia prawa do niego na kogoś innego (art. 8a ust. 4 umw); 4) nakaz wypłaty wynagrodzenia minimalnego w formie pieniężnej (art. 8a ust. 5 umw); 5) nakaz wypłaty minimalnego wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu przy umowach zlecenia trwających dłużej niż 1 miesiąc (art. 8a ust. 6 umw).

12 Jak ustalać liczbę godzin świadczenia usług (1)Od 2017 r. strony umowy zlecenia mają obowiązek określania sposobu potwierdzania liczby godzin świadczenia usług w miesiącu (art. 8b ust. 1 umw). Dotyczy to wszystkich zleceń, a nie tylko tych, opiewających na minimalną stawkę godzinową czy tych, co do których istnieje podejrzenie nieosiągnięcia wymaganego minimum pensji, w tym nawet umowy zlecenia opiewającej na zł brutto zł płacy miesięcznie. Jeśli umowa zlecenia została sporządzona na piśmie, elektronicznie albo dokumentowo, strony w kontrakcie powinny określić tę motodę w jednej z podanych form (pisemnie, elsktronicznie lub dokumentowo). Gdy tego nie zrobiły, wykonawca co miesiąc przedkłada zamawiającemu informację o liczbie godzin świadczenia usług w danym okresie przed wypłatą wynagrodzenia, w formie pisemnej, elektronicznej, bądź dokumentowej. Zatrudniający musi to respektować.

13 Jak ustalać liczbę godzin świadczenia usług (2)Gdy strony nie sporządziły umowy zlecenia na piśmie, elektronicznie albo dokumentowo, zatrudniający informuje wykonawcę o sposobie potwierdzania liczby godzin świadczenia usług (na piśmie, elektronicznie, dokumentowo) przed rozpoczęciem jej wykonywania. W razie niedochowania tej formalności, zleceniobiorca będzie mu przedstawiał tę informację co miesiąc, przed datą wypłaty, w podanej formie, a przedsiębiorca lub jednostka organizacyjna będą to musieli uhonorować. Opisany obowiązek potwierdzania liczby godzin świadczenia usług nie obejmuje umów zlecenia zawieranych na podstawie ustawy o pracownikach tymczasowych. W tym przypadku to pracodawca użytkownik prowadzi ewidencję liczbę godzin pracy zleceniobiocy. Jeżeli kilka osób wykonuje zlecenie bądź świadczą usługi wspólnie, trzeba potwierdzać liczbę godzin świadczenia usług przez każdego oddzielnie. Opisane zasady stpsuje się odpowiednio do każdego takiego wykonawcy.

14 Jak ustalać liczbę godzin świadczenia usługCzęściowa wypłata W umowie zawartej na 12 miesięcy określono, że raz w miesiącu wypłacana jest kwota wynikająca z przemnożenia liczby godzin wykonywania zlecenia w danym miesiącu przez 13 zł. Pozostała część wynagrodzenia wypłacona będzie po zakończeniu jego realizacji. Taki sposób ustalenia terminów płatności jest zgodny z przepisami

15 Jak ustalać liczbę godzin świadczenia usługEwidencja godzinowa Przykładowy zapis umowy: 1. Zleceniobiorca zobowiązany jest do ewidencjonowania na piśmie liczby godzin wykonywania umowy. 2. Tygodniowe zestawienie godzin przekazywane jest w każdy poniedziałek. Zestawienie obejmuje godziny wykonywania umowy w poprzednim tygodniu

16 Jak ustalać liczbę godzin świadczenia usług3. W razie wątpliwości Zleceniodawcy co do liczby przepracowanych godzin wykazanych w zestawieniu, Zleceniodawca może zażądać od Zleceniobiorcy dodatkowych wyjaśnień 4. Na podstawie przesłanych zestawień tygodniowych Zleceniodawca sporządza zestawienie miesięczne, w którym wskazana jest łączna liczba godzin wykonywania zlecenia w zakończonym miesiącu. 5. Zestawienie miesięczne potwierdzają podpisem Zleceniobiorca i Zleceniodawca

17 Jak długo przechowywać dokumenty (1)Zleceniodawca (przedsiębiorca lub inna jednostka organizacyjna) ma obowiązek przez 3 lata od dnia, kiedy wynagrodzenie za zlecenie stało się wymagalne, przechowywać dokumenty: a) określające sposób potwierdzania liczby godzin świadczenia usług: - sama umowa zlecenia, jeśli to w niej strony ustaliły te kwestie, - informacja zleceniodawcy na ten temat w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej przedstawiona zleceniobiorcy przed rozpoczęciem wykonywania zlecenia, gdy strony nie zawarły umowy zlecenia w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej,

18 Jak długo przechowywać dokumenty (2)b) potwierdzające liczbę godzin świadczenia usług: - informacja zleceniobiorcy w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej, gdy strony nie określiły w umowie zlecenia sposobu potwierdzania liczby tych godzin, albo gdy umowa zlecenia nie została sporządzona pisemnie, elektronicznie lub dokumentowo i zleceniodawca nie przedstawił zleceniobiorcy ustaleń co do sposobu potwierdzania liczby godzin świadczenia usług, przed rozpoczęciem wykonywania umowy (art. 8c umw).

19 Jakie kary za naruszenie nowych przepisów (1)Inspektor pracy może skierować wystąpienie lub wydać polecenie w sprawie wypłacenia wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej (nowy art. 11a ustawy z r. o Państwowej Inspekcji Pracy; j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 640; dalej – ustawa o PIP). Co do zasady wystąpienie inspektor pracy sporządza pisemnie lub w formie wpisu do dziennika budowy, zamieszczając w nim wnioski pokontrolne i podstawę prawną. Podmiot kontrolowany lub organ sprawujący nad nim nadzór, jeśli do niego zostało skierowne wystąpienie, mają obowiązek zawiadomić inspektora pracy w terminie określonymw wystąpieniu, nie dłuższym niż 30 dni, o terminie i sposobie realizacji wniosków pokontrolnych (zmieniony art. 36 ustawy o PIP). Podmiotowi kontrolowanemu przysługuje odwołanie od pisemnego wystąpienia, w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania, do okręgowego inspektora pracy.

20 Jakie kary za naruszenie nowych przepisów (2)Polecenie w tej sprawie inspektor pracy formułuje ustnie. Nie należy się od niego odwołanie. Podmiot kontrolowany nie ma obowiązku powiadamiania inspektora o terminie i sposobie jego realizacji (zmieniony art. 34 ust. 1b ustawy o PIP). Inspektor pracy zyskał prawo kontrolowania przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych w zakresie wypłacania zleceniobiorcom minimalnej stawki godzinowej (zmieniony art. 13 pkt 5 ustawy o PIP). Inspektor pracy może przeprowadzać, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontrole przestrzegania m.in. przepisów o minimalnej stawce godzinowej dla zleceniobiorców (zmieniony art. 24 ust. 1 ustawy o PIP).

21 Jakie kary za naruszenie nowych przepisów (3)Przedsiębiorca albo osoba działająca w imieniu przedsiębiorcy bądź innej jednostki organizacyjnej, która wypłaca zleceniobiorcy wynagrodzenie niższe od ustawowego minimum, podlega ukaraniu grzywną od 1000 zł do zł. Orzekanie w sprawach tego wykroczenia odbywa się w trybie kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 8e i 8f umw). W razie niewypłacenia zleceniobiorcy minimalnej stawki godzinowej przez zleceniodawcę inspektor pracy jako oskarżyciel publiczny może kierować sprawy do sądu (zmieniony art. 17 § 2 cytowanego kodeksu).

22 Porozumienia w postępowaniach przetargowych (1)W razie ustalenia lub zmiany minimalnej stawki godzinowej dla zleceniobiorcy, mającej wpływ na koszty zamówienia publicznego realizowanego na podstawie umowy zawartej wskutek postępowania przetargowego wszczętego przed r., każda strona może się zwrócić do drugiej z pisemnym wnioskiem o negocjacje porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia. Ma prawo złożyć taki wniosek do r. Dotyczy to odpowiednio podwyższenia kosztów projektu w związku z nieuwzględnianiem dotychczas dodatku nocnego w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę.

23 Porozumienia w postępowaniach przetargowych (2)Przez odpowiednią zmianę wynagrodzenia, którą należy określić w porozumieniu, rozumie się sumę kosztów wykonawcy zamówienia publicznego wynikających: - z podwyższenia dotychczasowej kwoty wynagrodzenia przysługującego zleceniobiorcom biorącym udział w realizacji części zamówienia pozostałej do wykonania poczynając od r. - do poziomu minimalnej stawki godzinowej, - z podwyższenia dotychczasowej kwoty wynagrodzenia pracowników biorących udział w realizacji części zamówienia pozostałej do wykonania poczynając od r. o wysokość dodatku nocnego. Wykonawca przedstawia sposób i podstawę wyliczenia odpowiedniej zmiany wynagrodzenia.

24 Porozumienia w postępowaniach przetargowych (3)W inwestycjach finansowanych z budżetu państwa odpowiednia zmiana wynagrodzenia nie może spowodować powiększenia wartości kosztorysowej inwestycji określonej przy rozpoczęciu ich realizacji. Zgodnie ze zmienionym art. 142 ust. 5 prawa zamówień publicznych w umowach w sprawach zamówień publicznych, zawartych na dłużej niż 12 miesięcy, strony muszą określić m.in. postanowienia o zasadach odpowiednich zmian wynagrodzenia należnego wykonawcy w razie m.in. zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej dla zleceniobiorców. W porozumieniu w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia strony muszą dokonać zmian umowy w celu respektowania powołanego art ust. 5 prawa zamówień publicznych. Porozumienie obowiązuje od r.

25 Porozumienia w postępowaniach przetargowych (4)Jeśli strony nie podpiszą porozumienia w ciągu 30 dni od złożenia pisemnego wniosku o negocjacje, każda z nich ma prawo rozwiązać umowę w sprawie zamówienia publicznego z zachowaniem 2- miesięcznego wypowiedzenia. Nie dotyczy to jednak wykonawcy inwestycji finansowanej z budżetu państwa, gdy żądanie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia spowodowałoby powiększenie wartości kosztorysowej tej inwestycji. Do wykonawców realizujących wspólnie zamówienie publiczne opisane zasady stosuje się odpowiednio (art nowelizacji).

26 Negocjacje treści umów zlecenia zawartych przed 1.9.2016 r. (2)Każda strona umowy zlecenia nawiązanej przed r. (poza systemem zamówień publicznych) ma prawo do r. zwrócić się do drugiej strony z pisemnym wnioskiem o przeprowadzenie negocjacji dotyczących porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia, jeżeli ustalenie albo zmiana minimalnej stawki godzinowej ma wpływ na koszty wykonywania takiej umowy. Odnosi się to również do zmiany przepisów, polegającej na wliczaniu do kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników dodatku nocnego. Jeśli strony nie podpiszą porozumienia w ciągu 30 dni od dnia zgłoszenia ww. pisemnego wniosku, każda ze stron może rozwiązać umowę z zachowaniem wypowiedzania określonego w umowie albo z zachowaniem 2-miesięcznego wypowiedzenia.

27 Negocjacje treści umów zlecenia zawartych przed 1.9.2016 r. (2)Odpowiednia zmiana wynagrodzenia, którą strony określają w porozumieniu, to suma kosztów wykonania zlecenia, wynikająca z podwyższenia dotychczasowej kwoty wynagrodzenia przysługującego zleceniobiorcy realizującego część umowy pozostałą do wykonania po r. - do poziomu minimalnej stawki godzinowej. Porozumienie obowiązuje od r. W przypadku umowy zlecenia realizowanej wspólnie przez kilku wykonawców opisane zasady stosuje się odpowiednio (art. 11 nowelizacji).

28 Wejście w życie nowych przepisów (1)Generalnie nowe regulacje obowiązują od r., a wcześniej: a) od daty ogłoszenia nowelizacji w Dzienniku Ustaw, tj. od r. – definicja minimalnej stawki godzinowej i zleceniobiorcy objętego nowelizacją oraz określające sposób ustalania wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2017 r. (art. 7 nowelizacji), b) od r. - zmiany w prawie zamówień publicznych (art. 4 nowelizacji) oraz przepisy dotyczące negocjacji kosztów przetargów i umów zlecenia zaczętych przed r. (art nowelizacji). Zleceniodawcy mają obowiązek stosować minimalną stawkę godzinową (13 zł/godz.) w umowach zlecenia: - zawartych od r., - zawartych przed r. oraz trwających tego dnia – począwszy od r.

29 Umowa zlecenia Umowa zlecenia jest umową starannego działania. Co do zasady zleceniobiorca nie odpowiada za osiągnięcie rezultatu końcowego. Zobowiązany jest do zachowania staranności przy wykonywaniu świadczonych usług. Przy umowie zlecenia strony mogą dowolnie kształtować warunki współpracy, zasady wynagradzania. Zleceniobiorca jest samodzielny przy wykonywaniu usług sam organizuje sobie pracę. Art.740 k.c. Zleceniobiorca powinien udzielać Zleceniodawcy potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy. Zleceniodawca powinien udzielać wskazówek niezbędnych do prawidłowego wykonania zlecenia, jak również udostępnić pomieszczenia, materiały, niezbędny sprzęt jeżeli strony się tak umówiły

30 Obowiązki stron Obowiązki stron określa umowa. Zasada swobody umów.Zleceniobiorca powinien podejmować działania które pozwolą mu na jak najlepsze wykonanie zleconych mu usług. Powinien kierować się wskazówkami Zleceniodawcy. Na żądanie Zleceniodawcy powinien złożyć sprawozdanie z wykonanych usług. Zleceniodawca powinien zapewnić: możliwość wykonania umowy, przekazanie potrzebnych informacji, udostępnienie pomieszczeń wypłacić wynagrodzenie (gdy zlecenie jest odpłatne) zwrócić wydatki które zleceniobiorca poczynił w związku z wykonaniem umowy odpowiednie warunki BHP (art.304 par.1 kodeksu pracy)

31 Różnice w stosunku do umowy o pracęPrzy umowie zlecenia: nie ma stosunku podporządkowania, zleceniodawca powinien jedynie stosować się do wskazówek Zleceniodawcy, Zasadniczo Zleceniodawca nie powinien ingerować gdzie i kiedy Zleceniodawca wykonuje usługę. Można określić ramowy czas wykonania zlecenia Brak lub znikomy stopień zależności pomiędzy stronami, Umowę mogą wykonywać inne osoby wskazane przez zleceniobiorcę, jeżeli strony inaczej nie postanowiły, Zleceniodawca nie ma obowiązku prowadzenia dokumentacji pracowniczej poza dokumentacją ubezpieczeniową (ZUS) i podatkową, Wynagrodzenie nie musi być wypłacane co miesiąc, Co do zasady umowa może być wypowiedziana w każdym czasie bez podania przyczyny. Decyduje treść zawartej umowy strony mogą wprowadzić okres wypowiedzenia

32 Różnice Wyrok SN z 27 V 2010 r. (II PK 354/09) W razie ustalenia, iż zawarta przez strony umowa wykazuje cechy wspólne dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem rozstrzygająca o tym jaka pomiędzy stronami umowa została zawarta powinna być wola stron Art.22 par.1(1) kodeksu pracy nie stwarza prawnego domniemania zawarcia umowy o pracę. Nie wyłącza też ustalenia rodzaju zawartej umowy poprzez wykładnię oświadczeń woli

33 Różnice Wyrok SN z 5 V 2010 r. (I PK 8/10)Jeżeli zawarta przez strony umowa zawiera cechy elementy umowy o pracę oraz umowy cywilnej (w szczególności dotyczy to umowy zlecenia) to dla oceny uzgodnionego przez strony rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie które z tych cech ma charakter przeważający. Ocena charakteru umowy powinna być dokonywana nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania

34 Konsekwencje uznania umowy zlecenia za umowę o pracęZleceniobiorca może wystąpić do sądu o ustalenie istnienia stosunku pracy Wyrok stwierdzający, że jest on(był) pracownikiem oznacza, że powinien być traktowany jako pracownik w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego jak i w kwestiach podatkowych, Taka osoba powinna zostać wyrejestrowana z ubezpieczeń jako zleceniobiorca i zgłoszona do ubezpieczeń jako pracownik Konieczność opłacenia składek wraz z odsetkami za zwłokę (np. gdy zleceniobiorca podlegał tylko zdrowotnemu), odpowiedzialność płatnika za zaniżone zaliczki na podatek, korekta rozliczeń podatkowych Możliwość wystąpienia o świadczenia pracownicze np. ekwiwalent za niewykorzystany urlop, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, dodatek za pracę w święta

35 Konsekwencje uznania umowy zlecenia za umowę o pracęPłatnik powinien wystawić świadectwo pracy, Ograniczona odpowiedzialność majątkowa pracownika za wyrządzone szkody podczas wykonywania umowy, Podniesienie wynagrodzenia do poziomu minimalnego, gdy było wypłacane wynagrodzenie niższe

36 Dochodzenie składek od ubezpieczonegoPłatnik może wystąpić do ubezpieczonego o zwrot składek które powinny być sfinansowane z jego środków. Z pismem do ubezpieczonego płatnik powinien wystąpić równocześnie z wpłaceniem należności do ZUS-u albo nawet wcześniej. Płatnikowi przysługuje roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Art.405 k.c. Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby , obowiązany jest do wydania korzyści w naturze a gdyby to było niemożliwe, do zwrotu jej wartości Art.409 k.c. wygaśnięcie obowiązku zwrotu Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba, że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu

37 Dochodzenie składek od ubezpieczonegoUchwała Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2013 r., sygn. akt III PZP 6/13. SN rozpatrywał pytanie prawne, które dotyczyło terminu, od jakiego liczy się przedawnienie roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. W omawianej sprawie pracodawca, którym był szpital, uznał, że skoro sam zapłacił składki na ubezpieczenie społeczne, nie potrącając ich wcześniej z wynagrodzenia pracowników, to ci otrzymali zawyżoną pensję. Zatrudnieni twierdzili, że nie muszą już zwracać żadnych pieniędzy szpitalowi, bo jego roszczenie przedawniło się.

38 Dochodzenie składek od ubezpieczonegoPracownicy odmówili zapłacenia zaległych składek. Sprawa trafiła do sądu I instancji, który podzielił ich opinię. Jego zdaniem roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu po trzech latach, licząc od dnia, w którym stało się ono wymagalne. Ponieważ ten termin minął, wynikający z kodeksy pracy, więc pracownicy nie muszą zwracać swojej części składek. Według sędziów okres przedawnienia należności minął także na podstawie ustawy z 17 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z r. nr 205, poz z późn. zm.). Skoro bowiem szpital miał obowiązek zapłaty składek za 2007 rok, to termin przedawnienia należności na tej podstawie uległ przedawnieniu w 2012 roku. Tak więc pracownicy nie muszą oddawać pieniędzy płatnikowi składek. Szpital złożył apelację. Sąd apelacyjny zwrócił uwagę, że w tej sprawie może być brany pod uwagę nie tylko termin obowiązkowy zapłaty należnych składek, ale także data faktycznego ich uiszczenia. Wątpliwość prawną rozstrzygnął Sąd Najwyższy, do którego skierowano pytanie prawne.

39 Dochodzenie składek od ubezpieczonegowydając uchwałę SN wskazał, że w tym przypadku okres przedawnienia musi być liczony od terminu faktycznej zapłaty należności. W tej sytuacji mają bowiem zastosowanie art. 405 oraz kolejne ustawy z 23 kwietnia r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Wynika z nich, że jeśli ktoś bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby (bezpodstawne wzbogacenie), obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

40 Wybór umowy Płatnicy angażując daną osobę do wykonywania określonych prac sami decydują jaką umowę powinni zawrzeć. Wybierając określony rodzaj umowy muszą jednak brać pod uwagę przepisy kodeksu pracy, a także przepisy kodeksu cywilnego. Często stają przed dylematem czy zawrzeć umowę o dzieło czy też umowę o świadczenie usług do której zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia (zwanej danej umową zlecenia). Ten wybór ma także wpływ na obowiązki względem ZUS-u. Umowa o dzieło nie jest wymieniona w art.6 ustawy z dnia 13 października r. o systemie ubezpieczeń społecznych jako tytuł do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz w art.66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jako tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. Oznacza to, że od umowy o dzieło nie są opłacane żadne składki. Wyjątkiem jest sytuacja gdy umowa o dzieło jest zawarta z własnym pracownikiem lub umowa wykonywana jest na rzecz własnego pracodawcy.

41 Wybór umowy zawierając „samoistną” umowę o dzieło nie związaną ze stosunkiem pracy płatnik nie ma żadnych obowiązków względem ZUS. Nie zgłasza tej osoby do ubezpieczeń, a także od wypłaconego jej wynagrodzenia nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Z tych powodów jest to rozwiązanie korzystne dla płatnika gdyż nie generuje dodatkowych kosztów związanych ze składkami. ZUS jest uprawniony do ustalania obowiązku ubezpieczeń. W konsekwencji może badać czy zawarta pomiędzy stronami umowa o dzieło faktycznie odpowiada cechą umowy o której mowa w art.627 kodeksu cywilnego (k.c.).

42 Umowa o dzieło Umowa o dzieło jest umową rezultatu. Przyjmujący zamówienie (wykonawca) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, za którego wykonanie, jakość i wydanie jest odpowiedzialny, a zamawiający - do zapłaty wynagrodzenia i odbioru dzieła. Przedmiotem świadczenia jest wykonanie dzieła, które może polegać na jego stworzeniu lub przetworzeniu do postaci, w jakiej poprzednio nie istniało. Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają definicji dzieła.

43 Umowa o dzieło Przyjmuje się, że dziełem jest z góry określony, samoistny materialny lub niematerialny, lecz ucieleśniony i obiektywnie osiągalny pewien rezultat pracy i umiejętności przyjmującego zamówienie, których charakter nie wyklucza zastosowanie rękojmi za wady. Elementem konstrukcyjnym tej umowy jest zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła. A więc starania się przyjmującego zamówienie mają doprowadzić w przyszłości do konkretnego rezultatu. Cechą konstytutywną dzieła jest również samoistność rezultatu.

44 Umowa o dzieło Granica pomiędzy umową o dzieło a umową zlecenia jest płynna. Co do zasady umowa zlecenia jest umową starannego działania, a umowa o dzieło umową rezultatu. Zleceniobiorca nie odpowiada więc za skutek musi jedynie wykonywać ją w odpowiedni sposób. W praktyce jednak to rozróżnienie może powodować trudności. Warto więc wiedzieć jakie jest zdanie sądów w tym zakresie i na co zwrócić uwagę decydując się na zawarcie danej umowy. Z uwagi na to, że od umowy zlecenia są składki a od umowy o dzieło ich nie ma to w praktyce możemy się spotkać jedynie z sytuacją zakwestionowania umowy o dzieło i uznania, że umowa ta powinna być traktowana jak umowa zlecenia.

45 Umowa o dzieło odpowiedzialność za wadyWykonawca ponosi odpowiedzialność za wady dzieła (rękojmia). Podstawą tej odpowiedzialności jest zasada ryzyka. Oznacza to, że wykonawca dzieła nie ma możliwości zwolnienia się od odpowiedzialności przez wskazanie, że wady powstały bez jego winy lub wiedzy. Zamawiający może żądać usunięcia wad wyznaczając w tym celu wykonawcy odpowiedni termin, z zastrzeżeniem, że po jego upływie nie przyjmie naprawy. Wykonawca może odmówić naprawy gdyby wymagało to nadmiernych kosztów Jeżeli wady są niemożliwe do usunięcia albo wykonawca nie jest w stanie ich usunąć w odpowiednim czasie, zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są poważne. Gdy wady są nieistotne dla dzieła, zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiedniej proporcji do umówionego wynagrodzenia

46 Sądy o umowach o dzieło Nie jest umową o dzieło:praca polegająca na wysprzątaniu budynków-pomieszczeń wspólnego użytkowania i urządzeń budynków (pralnie, suszarnie, klatki schodowe), wymyciu lamperii, okien i drzwi do budynków, codziennym wysprzątaniu i odśnieżeniu powierzchni utwardzonej terenów przynależnych do budynków (chodniki, jezdnie osiedlowe, podwórka), codziennym wysprzątaniu powierzchni nieutwardzonych (trawniki, place zabaw, podwórka) – wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11 lipca 2013 r. (III Aua 2092/12).

47 Sądy o umowach o dzieło wykoszenie i wygrabienie terenów zielonych – wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 28 sierpnia 2013 r. Sygn. akt III AUa 2179/12

48 Sądy o umowach o dzieło zaplanowanie, opracowanie pomysłu, zorganizowanie i przygotowanie imprezy firmowej. Zawarte przez strony umowy faktycznie charakteryzowały się w przeważającym stopniu cechami umowy o świadczenie usług, nie zaś - wbrew ich nazwie - umową o dzieło. Wyróżnikiem takiej oceny stała się zwłaszcza niemożność zakwalifikowania rezultatu pracy zainteresowanego jako dzieła, co stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji umowy. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 16 października 2014 r. Sygn. akt: III AUa 18/14

49 Sądy o umowach o dzieło umowa o przeprowadzenie zajęć terapeutycznych w ramach programu rehabilitacyjnego, jeżeli przedmiotem umowy są określone czynności, a nie ich wynik. Przedmiotem umowy była realizacja świadczeń terapeutycznych w ramach programu rehabilitacyjnego wczesnej interwencji, którym objęte były dzieci przebywające w ośrodku dziennym stowarzyszenia. Treścią tych umów nie było zatem osiągnięcie rezultatu, czyli pomyślnego wyniku podejmowanych czynności, bo przy tego rodzaju usługach tak być nie mogło. Celem programu wczesnej interwencji była szeroko rozumiana rehabilitacja, która nie polegała na osiągnięciu efektu końcowego w postaci całkowitego wyleczenia dziecka, gdyż nie można zagwarantować takiego efektu terapii. Wyrok Sądu Najwyższego z 8 listopada 2013 r. II UK 157/13.

50 Sądy o umowach o dzieło cykl zajęć dydaktycznych z języka obcego. Zdaniem sadu nie występuje żaden rezultat uwidoczniony w jakiejkolwiek postaci materialnej lub niematerialnej. Nie ma także podstaw do konstruowania ewentualnej odpowiedzialności za wady "dzieła", lektor nie może bowiem zobowiązać się do tego, że jego uczeń z całą pewnością opanuje język na zakładanym poziomie, gdyż jest to kwestia indywidualnych zdolności, ambicji i wysiłku każdego słuchacza. Praca lektora polega na starannym działaniu, aby stosownie do założeń programowych przekazać określony zasób wiedzy uczestnikom kursu, motywować ich do nauki, sprawdzać postępy itp. Poziom opanowania materiału i umiejętności uczestników kursów językowych w żadnym razie nie stanowi rezultatu w znaczeniu art. 627 k.c. Nadto liczba wykonywanych godzin zajęć nadaje im charakter czynności powtarzalnych. Oczywistym jest przy tym, że na każdym kursie dobór teorii, metod edukacyjnych, sposobu prowadzenia konwersacji itp. jest zindywidualizowany przez lektora, ale nie zmienia to typowej usługi edukacyjnej w umowę rezultatu. Wkład w postaci wysiłku intelektualnego, wymaganego przy każdej pracy umysłowej, jest elementem obowiązku starannego działania. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 19 czerwca 2013 r. sygn akt. III Aua 1511/12

51 Sądy o umowach o dzieło Sąd Apelacyjny w Krakowie r. III AUa 860/14 pełnienia nadzoru inwestorskiego w zakresie ogólnobudowlanym na budowie na mocy umowy wykonawca zobowiązał się do pełnienia nadzoru inwestorskiego w okresie od 28 maja 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. za wynagrodzeniem w wysokości 1,5% wartości nadzorowanych robót umowę o sprawowanie nadzoru inwestorskiego należy zaliczyć do umów starannego działania. Cel łączącej strony umowy polegał nie na osiągnięciu w przyszłości określonego, policzalnego rezultatu, ale na wykonywaniu na przestrzeni pewnego okresu czasu określonych czynności składających się na obowiązki inspektora nadzoru inwestorskiego względem procesu budowy i inwestora, czyli starannego działania w wykonywaniu tych czynności w czasie obowiązywania umowy.

52 za umowę o dzieło uznanoroboty malarskie hal produkcyjnych, malowanie pomieszczenia socjalnego. (szatni) i umywalni. Czynności wykonywane przez wykonawcę zostały ściśle w nich określone jako: roboty malarskie hal produkcyjnych oraz malowanie pomieszczenia socjalnego (szatni) i umywalni. Miały one charakter czynności przynoszących konkretny, materialny i zindywidualizowany rezultat, podlegający ocenie i ewentualnej odpowiedzialności za wady (art.637 k.c.- uprawnienia z tytułu rękojmi). Strony z góry przewidziany i precyzyjnie określiły, w sposób umożliwiający późniejszą weryfikację, przedmiot umów o dzieło. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20 sierpnia 2013 r. Sygn.akt III AUa 182/13.

53 za umowę o dzieło uznanowykonanie schodów. Wykonawca zobowiązał się wykonać dzieło polegające na wykonaniu schodów. Schody te różniły się od pozostałych wykonywanych w spółce wysokością i głębokością stopnia, sposobem zbiegów schodów, sposobem połączenia biegu schodowego ze ścianą, wysokością i szerokością. Różnice w schodach wynikały również ze sposobu ułożenia zbrojenia. Sposób ułożenia zbrojenia był wskazany na rysunku technicznym. Wszelkie surowce do wykonania dzieła wykonawca otrzymywał od firmy. Po skręceniu formy i ułożeniu zbrojenia przez wykonawcę dzieła pracownik kontroli jakości sprawdzał prawidłowość ustawienia formy i wymiaru formy, a także czy zbrojenie wykonane zostało zgodnie z wymiarami rysunku technicznego. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 6 września 2012r. Sygn.akt III AUa 329/12,

54 za umowę o dzieło uznanoDziałania polegające na wygłoszeniu cyklu wykładów na określony temat o cechach wykładu monograficznego w znaczeniu kursu (cykl wykładów traktujących o jednym konkretnym zagadnieniu, mających na celu dokładne i szczegółowe przedstawienie określonej problematyki lub wyczerpanie zagadnienia ujetego w tytule, który ma cechy utworu w rozumieniu art.1 ust.1 ustawy oprawie autorskim i prawach pokrewnych nie jest objęte obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. SN w omawianym wyroku wskazał, że możliwa jest umowa o dzieło, której przedmiotem jest wygłoszenie w określonym czasie wykładu na określony temat, jeżeli wykładowi można przypisać cechy utworu i gdy odbiór dzieła następuje przez kontrolę prowadzenia wykładu zgodnie z syllabusem, tj. informatorem zawierającym program nauki danego przedmiotu, wymagania i kryteria egzaminacyjne oraz przykładowe zadania. Jeżeli wykład został przez strony określony przez odwołanie się do wyliczenia zagadnień, które powinny być poruszone w jego trakcie, stanowi całość z góry oznaczoną i powinien być traktowany jako świadczenie jednorazowe. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2013 r. , sygn. akt. II UK 26/13. Takie poglądy podzielił także SN w wyroku z dnia 28 sierpnia 2014 r. sygn. akt II UK 12/14. uznając jednak, że zawarta pomiędzy stronami umowa tych wymogów nie spełniała.

55 za umowę o dzieło uznanoJeżeli pojedyńczy wykład lub szkolenie ma charakter wypowiedzi autorskiej, wówczas może on być przedmiotem umowy o dzieło, a wynagrodzenie za wygłoszenie takiego wykładu lub szkolenia co do zasady nie powinno być oskładkowane wyrok SN z r. I UK 389/14 ZUS zakwestionował 2 umowy o dzieło zawarte przez instytucję samorządową I umowa autorski wykład dotyczący prawnej ochrony dóbr osobistych u dzieci. II, dotyczył podobnej kwestii, dla zarządu płatnika. W ocenie ZUS wszelkie wykłady są usługami. Brak konkretnego rezultatu. Podobnie uważał sąd I instancji (SO), W ocenie SO w przypadku wykładów muszą być stosowane przepisy dotyczące umów-zlecenia. Argumentem za uznaniem wykładu i szkolenia jako umowy-zlecenia było to, że prelegent nie miał swobody wyboru tematu. Ten był bowiem narzucony z góry przez temat konferencji. Firma zamawiająca u sędziego obie prelekcje nie zgodziła się z takim stanowiskiem. Sprawa trafiła do SA, który przyznał rację skarżącym.

56 za umowę o dzieło uznanoSA uznał, że w tym konkretnym przypadku należy uznać zarówno wykład, jak i szkolenie jako dzieła. Podkreślili, że w doktrynie i orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że nie można uznać za dzieło czegoś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy – materialnych bądź niematerialnych, gdyż wówczas zatraciłby się indywidualny charakter dzieła. Przy czym zaznaczyli, że dzieło nie musi być czymś nowatorskim i niewystępującym jeszcze na rynku, jednak powinno mieć charakterystyczne, wynikające z umowy cechy, umożliwiające zbadanie, czy zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z indywidualnymi wymaganiami bądź upodobaniami zamawiającego. W tym konkretnym przypadku – co podkreślił SN – prelegent został zaproszony do współpracy ze względu na swoją wiedzę. Nie można więc uznać, że podobne prelekcje odbywały się cyklicznie. To oznacza, że powinny być traktowane jako usługi niepodlegające obowiązkowi opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne.

57 za umowę o dzieło uznanoSN zwrócił wskazał, że zgodnie z wcześniejszą linią orzeczniczą SN (m.in. wyrok z 4 czerwca 2014 r., sygn. akt II UK 561/13), przedmiotem umowy o dzieło jest doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, zdefiniowanego przez zamawiającego w momencie zawierania umowy. Dzieło jest więc wytworem, który w momencie zawierania umowy nie istnieje, jednak jest w niej z góry przewidziany i określony w sposób wskazujący na jego indywidualne cechy. Istotą wykładu jako dzieła autorskiego jest jego treść zawierająca przekaz określonej myśli intelektualnej twórcy, której granice wytycza z góry zamówiony temat. Dlatego jednym z kryteriów umożliwiających odróżnienie dzieła od zlecenia lub umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania dzieła sprawdzianowi na istnienie wad. – W tym przypadku mamy do czynienia z dwoma wykładami mającymi cechę utworu, które zostały zaprezentowane słuchaczom, zamawiającym nie była instytucja szkoleniowa, a wykłady nie były cyklicznie powtarzane. Ważne! Gdyby zamawiający zlecił prelegentowi kilka takich samych wykładów, wówczas firma musiałaby zapłacić składki na ubezpieczenie społeczne od każdego z nich.(teza dyskusyjna)

58 za umowę o dzieło uznanoprzygotowanie i przeprowadzenie spotkań autorskich z czytelnikami w ramach dyskusyjnego klubu książki. Przedmiotowe spotkania autorskie z czytelnikami miały być i były wykonane z według oryginalnie przygotowanego scenariusza autorki. Tak nałożony obowiązek wymagał od wykonawcy umów określonych przemyśleń w celu uzyskania konkretnego rezultatu, jakim są przeżycia literackie uczestników spotkania. Zdaniem Sądu w okolicznościach tej sprawy był to element niezmiernie istotny i decydujący, bowiem efekt w postaci emocji wywołanych u uczestników tych spotkań zdecydowanie przesuwa istotę zawartych umów – czyniąc je umowami o dzieło. Przeżycia z takiego spotkania są zatem co najmniej zbliżone, jeżeli nie identyczne z przeżyciami uczestników spektaklu teatralnego, czy też koncertu muzycznego, a więc praw pokrewnych wynikających z treści ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 29 października 2014 r. sygn. akt. III AUa 695/14,

59 za umowę o dzieło uznanoWyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie r. III AUa 282/15 organizacja i wykonanie koncertu Na podstawie umowy, przyjmujący zamówienie zobowiązał się do wykonania przedmiotu umowy, określonego jako „organizacja i wykonanie koncertu (...) L. w dniu 3 września 2011 r. w S.”, czyli konkretnej imprezy, w konkretnym miejscu i dniu. Przed zawarciem umowy strony określiły wspólnie przedmiot, warunki i miejsce wykonania zadania w postaci występu wokalnego łącznie z koncertem, a więc przedmiot umowy dotyczył zindywidualizowanego rezultatu, obiektywnie osiągalnego i pewnego. Za wykonane dzieło zamawiający zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia w kwocie zł, płatnego po wykonaniu dzieła, na podstawie wystawionego rachunku. Zamawiający był także uprawniony z rękojmi za wady w przypadku uchybienia przez przyjmującego zamówienie warunkom umownym. Powyższe postanowienia umowne świadczą o zawarciu umowy o dzieło, w której przedmiot – dzieło został określony tak, aby możliwa była jego identyfikacja.

60 za umowę o dzieło uznanoSąd Apelacyjny w Szczecinie wyrok z III AUa 755/14 opracowanie choreograficzne tańców i ich wykonanie w ramach koncertów dla szkół oraz opracowanie i wykonanie etiud aktorsko-pantomimicznych – wizualizacja muzyki w ramach koncertów dla przedszkoli) w ocenie Sądu Apelacyjnego należy zwrócić również uwagę, że wprawdzie strony w pisemnych umowach oznaczyły przedmiot umowy dość ogólnie. Wskazały jedynie, że zamawiający zamawia, a wykonawca przyjmuje zamówienie wykonania opracowania choreograficznego tańców i ich wykonanie w ramach koncertów dla szkół pt. (...) (umowa nr (...) z 9 stycznia 2009 roku) oraz opracowania i wykonania etiud aktorsko-pantomimicznych - wizualizacja muzyki w ramach koncertów dla przedszkoli pt. (...) (umowa nr (...) z 20 kwietnia 2009 roku), nie sposób przyjąć, że takie określenie przedmiotu umowy stanowi wskazanie na czynności starannego działania. W analizowanej sprawie nie można było bowiem pominąć regulacji przepisu art. 65 § 2 k.c., w myśl której w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Strony nazwały przedmiotowe umowy „umowami o dzieło” oraz wprowadziły instytucje typowe dla umowy o dzieło – np. stwierdzenie wykonania dzieła przez wykonawcę, które miało być podstawą do wypłaty wynagrodzenia na podstawie rachunku wystawionego przez wykonawcę. Płatność dokonywana przez płatnika na rzecz wykonawcy była materialnym efektem potwierdzającym wykonanie dzieła i jego odebranie bez zastrzeżeń przez odwołującego.

61 Umowa o dzieło SN wyrok z 6 kwietnia 2011 r. sygn. akt. (II UK 315/10) Tłumaczenie dokumentów z języka angielskiego na polski i odwrotnie, nawet ograniczone do danej branży, nie może być w takiej sytuacji kwalifikowane jako wykonywanie oznaczonego dzieła w rozumieniu art k.c. Nie jest to czynność właściwa dla umowy o dzieło w sytuacji, gdy tłumacz pozostaje w gotowości do pracy, która polega na powtarzalnym tłumaczeniu dokumentów związanych z branżową działalnością firmy i za którą otrzymuje stałe (miesięczne) wynagrodzenie, a przy tym umowa trwa kilka lat. Zdaniem SN w przypadku zwykłego tłumaczenia tłumacz nie tworzy żadnego dzieła, lecz tylko dokonuje zwykłej czynności translatorskiej, zwłaszcza gdy przedmiotem nie jest szczególne dzieło literackie, lecz tylko „dokumenty związane z działalnością firmy, w szczególności umowy i kontrakty. Wykonanie oznaczonego dzieła z art k.c., to stworzenie dzieła, które poprzednio nie istniało. Trudno uznać za takie tłumaczenie dokumentów związanych z działalnością firmy.

62 Umowa o dzieło O tym, że zawarta pomiędzy stronami umowa nie może zostać uznana za umowę o dzieło przesądziło więc to, że: strony nie zawierały odrębnej umowy na tłumaczenie konkretnego tekstu, nie było oznaczonego dzieła, tj. jaki tekst ma zostać przetłumaczony, nie było odbioru dzieła, wykonawca otrzymywał stałe wynagrodzenie, strony miały umowę ramową o współpracy, a współpraca trwała kilka lat,

63 Umowa o dzieło a umowa zleceniaWyznacznikami odróżniającymi czynności świadczone w ramach umowy o dzieło, od zadań wykonywanych w ramach umowy zlecenia są: konieczność określenia dzieła z góry, w umowie. Rezultat powinien być jak najszerzej opisany. Załącznikiem może być dokumentacja techniczna, termin wykonania dzieła powstanie w wyniku działań przyjmującego zamówienie konkretnego, indywidualnie oznaczonego i pewnego rezultatu, najlepiej jakby dzieło mogło istnieć bez wykonawcy, weryfikowalność tego rezultatu ze względu na istnienie wad fizycznych, protokół odbioru pod względem zgodności z zamówieniem, przeniesienie na zamawiającego praw autorskich do stworzonego dzieło, jeżeli dziełem jest utwór w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, brak podporządkowania w stosunku do zamawiającego. Wykonawca powinien mieć swobodę w zakresie jego realizacji. Rozliczenie powinno dotyczyć wyłącznie efektu, możliwość odstąpienia od umowy, a nie jej wypowiedzenia, pojawienie się elementu twórczego, innowacyjnego

64 Jakich zapisów unikać Nie należy:posługiwać się terminami właściwymi dla umowy o oświadczenie usług (np. zlecający przyjmujący zlecenie). Zamiast tego zamawiający wykonawca ustalać wynagrodzenia w stawce godzinowej oraz zawierać umowy na okres od do. Takie zapisy wskazują, że łączący strony stosunek prawny nie odpowiada wówczas umowie o dzieło. Z tych samych powodów nie należy również zawierać umowy ramowej o współpracy. Wynagrodzenie powinno być związane wyłącznie z efektem pracy. Można wprowadzić zapis o pomniejszaniu wynagrodzenia gdy niektóre parametry dzieła będą odbiegały od zamówienia. Najlepiej jak wynagrodzenie jest wypłacone po odbiorze dzieła wszelkich zapisów wskazujących na podleganie wykonawcy zamawiającemu, formułować zapisów, z których wynika zobowiązanie wykonawcy do zachowania określonej staranności. zawierać umów o dzieło na zbyt łatwe prace np. sprzątanie

65 Jakie umowy kwestionuje ZUSZUS najczęściej kwestionuje zawarte umowy o dzieło gdy umowa taka jest jedynym źródłem dochodu zatrudnionej osoby oraz gdy umowa nie ma charakteru jednorazowego tylko cykliczny powtarzający się. W sytuacji gdy dana osoba wykonuje umowę nazwaną przez strony umową o dzieło nie ma innych tytułów do ubezpieczeń społecznych ZUS stwierdzając, że ta umowa to nie umowa o dzieło tylko zlecenia wyda decyzję, że wykonawca podlega ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do sądu

66 Odwołanie za pośrednictwem ZUS może złożyć zarówno płatnik jak i wykonawca. Odwołanie składa się w terminie miesiąca od daty jej otrzymania Jeżeli sąd uzna, że stanowisko ZUS-u jest prawidłowe (i płatnik się z tym wyrokiem zgodzi) będzie zobowiązany do złożenia dokumentów zgłoszeniowych i zgłoszenia zleceniobiorcy do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego. Gdy decyzją ZUS zostanie stwierdzone, że dana osoba, jako zleceniobiorca, podlegała w określonym czasie obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, to skutkiem tego jest objęcie tej osoby z mocy prawa obowiązkowo ubezpieczeniem zdrowotnym, co nie wymaga potwierdzenia decyzją NFZ.

67 Odwołanie Oczywiście następnym krokiem będzie konieczność złożenia w trybie korekty dokumentów rozliczeniowych oraz uregulowania należnych składek wraz z odsetkami za zwłokę. Od niekorzystnego dla siebie wyroku strony mogą wnieść apelację. Również gdy decyzja ZUS-u zostanie przez Sąd Okręgowy zmieniona apelację może wnieść ZUS. Niekiedy korzystny dla siebie wyrok płatnicy uzyskują w Sądzie Okręgowym ale na skutek apelacji składanej przez ZUS ten wyrok jest zmieniany przez Sąd Apelacyjny.

68 odwołanie Gdy natomiast osoba wykonująca kwestionowaną umowę o dzieło ma równocześnie inny tytuł do ubezpieczeń np. jest równocześnie pracownikiem z wynagrodzeniem co najmniej równym minimalnemu, że ze zlecenia nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym ZUS nie wyda wówczas decyzji tylko wystąpi z wnioskiem do Dyrektora Narodowego Funduszu Zdrowia o wydanie decyzji, że osoba ta podlega ze zlecenia ubezpieczeniu zdrowotnemu. Odwołanie od decyzji, wnosi się do Prezesa Funduszu w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania. Odwołanie może być wniesione zarówno przez płatnika jak i ubezpieczonego.Od decyzji Prezesa Funduszu w indywidualnych sprawach z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

69 Konsekwencje zmiany umowy o dzieło na umowę zleceniaZgłoszenie ubezpieczonego do właściwych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego gdy był to jedyny tytuł do ubezpieczeń zdrowotnego gdy ta osoba miała jednocześnie inne tytuły do ubezpieczeń społecznych Złożenie dokumentów rozliczeniowych do ZUS Opłacenie należnych składek wraz z odsetkami za zwłokę,

70 Konsekwencje zmiany umowy o dzieło na umowę zleceniaGdy płatnik z własnych środków sfinansuje w całości zaległe składki, w tym również te które na bieżąco na podstawie przepisów ustawy o sus byłyby sfinansowane i potrącone ze środków ubezpieczonego Zleceniobiorca uzyska przychód w rozumieniu ustawy o pdof Zapłacone składki za: aktualnego zleceniobiorcę powodują, że uzyskuje on przychód z ze zlecenia -działalności wykonywanej osobiście (art.13 pkt.8 ustawy o pdof) wówczas od tego przychodu płatnik pobiera zaliczkę i uwzględnia go w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne byłego zleceniobiorcę są dla niego przychodem z innych źródeł w tym przypadku należy wystawić informację PIT-8C od tego przychodu nie ma składek

71 Konsekwencje zmiany umowy o dzieło na umowę zleceniaTakie stanowisko zostało przedstawione w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 4 lutego 2015 r. (IBPBII/1/ /14/MK). Natomiast w w wyroku z dnia 27 października 2015 r. II FSK 1891/13 Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że dokonane - po przeprowadzonej przez ZUS kontroli - wpłaty (w tym po wygaśnięciu stosunku pracy z zatrudnionymi zawodnikami) miało na celu wywiązanie się przez Spółkę z jej obowiązków jako płatnika. Płatnik wykonał zatem ze zwłoką własne, wynikające z ustawy zobowiązanie publicznoprawne. W żadnym natomiast momencie obowiązek ten nie ciążył na uprawnionym z ubezpieczenia.

72 Umowa zlecenia emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu,Zatrudniając zleceniobiorcę musimy ustalić czy umowa zlecenia jest dla niej jedynym tytułem do ubezpieczeń czy też oprócz umowy zlecenia ma inne tytuły do ubezpieczeń. Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, o ile jest to jej jedyny tytuł do ubezpieczeń. Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast dobrowolne

73 Umowa zlecenia Obowiązek ubezpieczeń istnieje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, o ile zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w terminie określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy-zlecenia. W pozostałych sytuacjach objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony.

74 Podstawa wymiaru składek zleceniobiorcyPodstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskiwany z umowy zlecenia, jeżeli w umowie odpłatność ustalono kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność została ustalona w inny sposób podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia. W podstawie wymiaru nie uwzględnia się zasiłków a od 1 sierpnia 2010 r. do zleceniobiorców ma odpowiednie zastosowanie § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek (Dz.U. nr 161 poz , ze zm.).

75 umowa zlecenia zawarta z uczniem lub studentemStudent do ukończenia 26 lat nie podlega z umowy zlecenia zarówno ubezpieczeniom społecznym, jak i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast z dniem ukończenia 26 lat podlega z tytułu tej umowy wymienionym ubezpieczeniom na zasadach ogólnych. Oznacza to, że z dniem ukończenia 26 lat student powinien zostać zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.

76 umowa zlecenia zawarta z uczniem lub studentemDla celów ubezpieczeń społecznych uznaje się, że uczniem – do 31 sierpnia każdego roku – jest osoba, która: kontynuuje naukę w tej samej szkole, skończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września, ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki. Osobę, która przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe uznaje się za ucznia do 30 września.

77 umowa zlecenia zawarta z uczniem lub studentemOsoba jest studentem do daty ukończenia studiów lub daty skreślenia z listy studentów. Za dzień ukończenia studiów uważa się datę: złożenia przez studenta egzaminu dyplomowego, złożenia przez studenta ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu – w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii, zaliczenia przez studenta ostatniej przewidzianej w planach studiów praktyki – w przypadku kierunku farmacja. Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych studenta wykonującego pracę na podstawie umowy zlecenia nie ma znaczenia jego obywatelstwo ani kraj odbywania przez niego studiów. Nie są studentami: • uczestnicy studiów doktoranckich • uczestnicy studiów podyplomowych.

78 Umowa zlecenia i inne tytuły do ubezpieczeńOsoba która wykonuje umowę zlecenia z umowy tej obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym wypadkowemu i zdrowotnemu gdy jest to tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń. Jednak nie zawsze ubezpieczenia emerytalne i rentowe ze zlecenia są obowiązkowe. Zleceniobiorca który przykładowo jest w innej firmie pracownikiem i jego wynagrodzenie jest równe co najmniej minimalnemu ze zlecenia obowiązkowo podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zawierając umowę zlecenia płatnik musi więc ustalić jakim ubezpieczeniom będzie podlegała osoba z którą zawiera umowę. W odróżnieniu bowiem od umowy o pracę umowa zlecenia nie zawsze rodzi obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

79 Umowa zlecenia i inne tytuły do ubezpieczeńZmiana zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym najczęściej jest spowodowana: rozpoczęciem wykonywania umowy o pracę (jeżeli wynagrodzenie z umowy o prace jest równe co najmniej minimalnemu), wykonywaniem innej umowy zlecenia lub też zakończeniem wykonywania tych umów rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej.

80 Zbieg tytułów Art.9 ustawy o sus.Pracownik, którego wynagrodzenie ze stosunku pracy jest równe co najmniej minimalnemu, podlega z tytułu prowadzonej równocześnie działalności gospodarczej, czy też umowy zlecenia dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Gdy przystąpi do tych ubezpieczeń, podlega również ubezpieczeniu wypadkowemu

81 Zbieg tytułów Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń znaczenie ma wynagrodzenie jakie pracownik ma otrzymywać ze stosunku pracy. Osoba zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy zawsze musi otrzymywać co najmniej minimalne wynagrodzenie, co oznacza, że pracownik zatrudniony na pełny etat, który ma inne tytuły do ubezpieczeń (działalność, umowa zlecenia) będzie z tych innych tytułów podlegał obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Gdy wynagrodzenie określone w umowie o pracę jest niższe od minimalnego, z działalności ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe. W takiej sytuacji konieczne jest również opłacanie składki na ubezpieczenie wypadkowe. Obowiązkowe jest też ubezpieczenie zdrowotne. Dobrowolne jest natomiast ubezpieczenie chorobowe.

82 Umowa o pracę i inne tytułyWykładnia systemowa, funkcjonalna i celowościowa art. 9 ust. 1a u.s.u.s. (ze szczególnym uwzględnieniem reguł słuszności, in dubio pro tributario, konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego) prowadzi do wniosku, że pojęcie "podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe" użyte w art. 9 ust. 1a ww. ustawy należy rozumieć jako wynagrodzenie za pracę wynikające z treści stosunku pracy, a nie - jako przychód zdefiniowany w art. 4 pkt 9 ww. ustawy. Jeżeli zatem pracownik podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na podstawie ważnego stosunku pracy (art. 9 ust. 1 ww. ustawy), którego elementem jest wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia w przeliczeniu na okres jednego miesiąca i praca ta jest wykonywana, co nakłada na pracodawcę obowiązek wypłaty za nią uzgodnionego wynagrodzenia, to należy uznać, że pracownik ten nie podlega również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów na podstawie art. 9 ust. 1a ww. ustawy w sytuacji, gdy nie dochodzi do wypłaty należnego mu wynagrodzenia za pracę za dany okres, co jest równoznaczne z brakiem przychodu ze stosunku pracy w tym okresie w rozumieniu art. 4 pkt 9 ww. ustawy, mającego znaczenie dla określenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 ww. ustawy Wyrok SN. z dnia 4 lutego 2013 r. I UK 484/12

83 Dwie umowy zlecenia 2016 r. Art.9. ust.2c. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (zleceniobiorca), której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a (minimalne wynagrodzenie), spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (zlecenie), lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a (minimalne wynagrodzenie).”,

84 Zbieg tytułów do ubezpieczeńZbieg tytułów do ubezpieczeń ma miejsce wówczas, gdy w tym samym okresie czasu, w przypadku jednego ubezpieczonego, pojawiają się co najmniej dwa tytuły rodzące obowiązek ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 6 ustawy o sus. i obydwa te tytuły są wykonywane równocześnie.

85 Zbieg tytułów do ubezpieczeńStosując nowe zasady należy pamiętać, iż zmiany w zakresie podlegania ubezpieczeniom zleceniobiorców dotyczą wyłącznie osób które w tym samym okresie wykonują więcej niż jedną umowę zlecenia. Jeżeli zleceniobiorca w jednym miesiącu wykonuje więcej niż jedną umowę, ale te umowy są zawierane jedna po drugiej obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlega z obydwu tych umów. Wysokość uzyskanego wynagrodzenia z pierwszej umowy nie ma wówczas żadnego znaczenia.

86 Zmiana zasad podlegania ubezpieczeniom zleceniobiorcówUstalania łącznej podstawy wymiaru składek w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych należy dokonywać dla każdego miesiąca odrębnie. Przy sumowaniu nie uwzględnia się podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wykazanej za miesiąc po ustaniu danego tytułu ubezpieczenia (tj. za miesiąc, w którym ubezpieczony nie podlegał już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ani jeden dzień). W tym miesiącu nie zachodzi bowiem zbieg z tym tytułem.

87 Dwie umowy zlecenia 2016 r. Zleceniobiorca który będzie wykonywał 2 umowy zlecenia u płatnika A – wynagrodzenie 1500 zł u płatnika B – wynagrodzenie 1700 zł (miesięcznie) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym będzie podlegał z obydwu umów. Jeżeli z 1 umowy wynagrodzenie będzie wynosiło 1850 zł i w takiej wysokości zostanie wypłacone z innych umów obowiązkowe będzie tylko ubezpieczenie zdrowotne Te zasady będą dotyczyły także osób mających ustalone prawo do emerytury lub renty

88 Dwie umowy zlecenia 2016 r. Emeryt (rencista) który w 2016 r. wykonuje 2 umowy zlecenia z: I – wynagrodzenie 1000 zł, II – wynagrodzenie 1500 zł Obowiązkowo będzie podlegał z obydwu umów

89 Dwie umowy zlecenia 2016 r. Zleceniobiorca1 IX zawiera umowę zlecenia z wynagrodzeniem 2000 zł miesięcznie wypłacanym na koniec miesiąca. 10 IX zawiera 2 umowę z wynagrodzeniem 1000 zł miesięcznie Obowiązkowo ubezpieczeniom podlega z 1 umowy zlecenia (jeżeli wynagrodzenie z 1 umowy zostanie wypłacone) Wówczas z 2 umowy obowiązkowa jest tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne

90 Dwie umowy zlecenia 2016 r. Zleceniobiorca1 IX zawiera umowę zlecenia z wynagrodzeniem 3000 zł miesięcznie wypłacanym na koniec miesiąca. 15 IX zawiera 2 umowę z wynagrodzeniem 2000 zł miesięcznie W okresie 1-14 IX obowiązkowo ubezpieczeniom podlega z I umowy, od 15 IX może zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych gdy to zrobi I płatnik składki na społeczne naliczy od podstawy 1400 zł (3000 zł : 30 x 14), a II od podstawy 933,33 zł (2000 zł : 30 x 14) Jeżeli ubezpieczony nie zmieni tytułu do ubezpieczeń I płatnik od kwoty 3000 zł naliczy składki na ubezpieczenia społeczne, A II płatnik tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne

91 Dwie umowy zlecenia 2016 r. Zleceniobiorca od 10 VII zawarł umowę zlecenia która ma trwać do 30 XI. Wynagrodzenie w wysokości 5000 zł ma zostać wypłacone 30 XI. Od 15 VIII do 30 XI zleceniobiorca wykonuje kolejną umowę zlecenia wynagrodzenie wynosi 1000 zł miesięcznie. W związku z tym, że z I umowy zlecenia od VIII do IX przychód wynosi 0,00 zł to z II umowy w tym okresie powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne od kwoty wypłaconego wynagrodzenia. W związku z tym, że w XI wynagrodzenie z I umowy (5000 zł) będzie wyższe od minimalnego, z II umowy zleceniobiorca będzie podlegał tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

92 Dwie umowy zlecenia 2016 r. Zleceniobiorca na okresOd 1 VIII do 30 XI zawiera 1 umowę zlecenia za wynagrodzeniem 4000 zł wypłacanym 10 XII Od 1 IX do 30 XI zawiera 2 umowę za wynagrodzeniem 3000 zł miesięcznie wypłaconym 15 XII Składki na ubezpieczenia społeczne powinny być opłacone od obydwu przychodów gdyż w okresie 1 VIII (1 IX) do 30 XI zarówno 1 jak i 2 umowa stanowiła tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Jeżeli wynagrodzenie zostałoby wypłacone 30 XI składki na ubezpieczenia byłyby należne od wynagrodzenia z jednej wybranej umowy.

93 Dwie umowy zlecenia 2016 r.- choroba zleceniobiorcyW przypadku zleceniobiorców, dla których odpłatność w umowie zlecenia została określona miesięcznie kwotowo (a więc jest możliwe ustalenie, jaki przychód osiągnąłby ubezpieczony gdyby nie chorował) należy dokonać przeliczenia uwzględniając przy sumowaniu kwotę określoną w umowie.

94 Dwie umowy zlecenia 2016 r.- choroba zleceniobiorcyPrzykład: Zleceniobiorca od r. wykonuje zlecenie u płatnika A ma w umowie wynagrodzenie określone w wysokości 2000 zł i z tej umowy obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym w tym chorobowemu. Od r. wykonuje umowę zlecenia u płatnika B za wynagrodzeniem w wysokości 1000 zł i płatnik ten opłaca za niego tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Od 1 do 15 IX zleceniobiorca był chory i otrzymał zasiłek chorobowy w wysokości 690,30 zł zł oraz wynagrodzenie w wysokości 1000 zł. Z drugiej umowy zlecenia otrzymał wynagrodzenie w wysokości 500 zł, z drugiej umowy w tym miesiącu podlega obowiązkowo wyłącznie zdrowotnemu

95 Dwie umowy zlecenia 2016 r.- choroba zleceniobiorcyPrzykład: Zleceniobiorca od 1 VI 2016 r. wykonuje umowę zlecenia u płatnika A za wynagrodzeniem 15 zł za godzinę. Od 1 VII wykonuje umowę zlecenia u płatnika B za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 1000 zł. Płatnik B wypłaca mu wynagrodzenie w terminie do 10 dnia danego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zleceniobiorca otrzymał w VI u płatnika A – 2200 zł VII u płatnika A – 1900 zł, u płatnika B 0 VIII u płatnika A 1950 zł, u płatnika B 1000 zł IX u płatnika 1500 zł u płatnika B 1000 zł Od 1 do 20 IX był choroby i otrzymał zasiłek chorobowy W IX u płatnika B podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Do obowiązkowych ubezpieczeń powinien zostać zgłoszony od 1 IX. Znaczenie ma wysokość uzyskanego u płatnika A wynagrodzenia.

96 2016 r. art. 34 dodaje się ust. 6 w brzmieniu:„6. Zakład, na wniosek płatnika składek, bada prawidłowość wykazanych przez tego płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 9 ust. 2c. Jeżeli w wyniku sprawdzenia wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek Zakład stwierdzi błędne wykazanie składek, informuje o tym niezwłocznie płatnika składek i ubezpieczonego za pośrednictwem płatnika składek. Jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, składka jest opłacana przez każdego płatnika, chyba że ubezpieczony przedłoży płatnikowi dokumenty, z których wynika brak konieczności opłacania składek

97 Informacja z ZUS ZUS na wniosek płatnika będzie badał prawidłowość wykazanych przez niego składek i niezwłocznie informował o błędnie wykazanych składkach. Takie rozwiązanie spowoduje, że płatnicy już po sporządzeniu dokumentów rozliczeniowych i opłaceniu składek będą się dowiadywali, od ZUS-u że ich rozliczenia są błędne. Korekta dokumentów będzie konieczna: - zarówno gdy nie zgłosili zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych, a z pierwszej umowy nie otrzymał on wynagrodzenia na poziomie minimalnego i w konsekwencji z drugiej umowy powinien on podlegać ubezpieczeniom społecznym, - jak i wówczas gdy z drugiej umowy zgłosili go do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a pierwszy z płatników naliczył składki od minimalnego wynagrodzenia.

98 Działalność umowa zlecenia 2016 r.2a. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, z zastrzeżeniem ust. 2c.

99 Działalność umowa zlecenia 2016 r.Różnica: - do r. należało porównywać podstawę wymiaru składek z tytułu umowy zlecenia z najniższą podstawą wymiaru składek obowiązującą osoby prowadzące działalność gospodarczą (30% minimalnego wynagrodzenia bądź 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Po tej dacie należy porównywać podstawę wymiaru składek z tytułu umowy zlecenia z podstawą 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Zbieg dotyczy nie tylko osób prowadzących działalność gospodarczą, ale też twórców, artystów, wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólników spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej, osób prowadzących publiczne i niepubliczne szkoły, placówki lub ich zespoły na podstawie przepisów o systemie oświaty,

100 Działalność umowa zlecenia 2016 r.Jeżeli podstawa wymiaru składek z tytułu umowy zlecenia jest niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego – obowiązek ubezpieczeń społecznych rodzi tylko pozarolnicza działalność. Jeżeli podstawa wymiaru z tytułu umowy zlecenia wynosi co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego – można wybrać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Przykład Wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Od r. do r. wykonuje umowę zlecenia. Wynagrodzenie z tytułu umowy wypłacone w dniu r. wynosi 2000 zł. Z tytułu tej umowy nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Nadal podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu bycia wspólnikiem.

101 Działalność umowa zlecenia 2016 r.Osoba prowadząca działalność gospodarczą opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od 30 % minimalnego wynagrodzenia 555 zł z 2016 r. jednocześnie wykonuje umowę zlecenia z wynagrodzeniem w wysokości 1600 zł. Obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlega z obydwu tych tytułów.

102 UMOWA ZLECENIA I UMOWA O PRACĘUmowa o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy i umowa o pracę z tytułu której pracownik nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia. Umowa zlecenia nie jest zawarta z własnym pracodawcą ani nie jest wykonywana na jego rzecz. Różnica: do r. obowiązek ubezpieczeń społecznych rodziła umowa o pracę i jedna umowa zlecenia, po tej dacie obowiązek ubezpieczeń społecznych rodzi umowa o pracę i może rodzić kilka umów zlecenia.

103 Umowa o pracę E/R i umowa zlecenia-zmiana od 1 I 2016 r.W art. 9 ust. 4a ustawy dodano z zastrzeżeniem ust. 2c. Oznacza to, iż w przypadku zawarcia przez emeryta lub rencistę jednej umowy zlecenia osoba ta podlega z tytułu jej wykonywania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Natomiast w przypadku zawarcia więcej niż jednej umowy zlecenia, kolejne umowy będą rodziły obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, aż łączna podstawa osiągnie minimalne wynagrodzenie. Sumowania podstaw wymiaru dokonuje się z uwzględnieniem kolejności powstawania tytułów ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (umów zlecenia), z możliwością zmiany na bieżąco, przez ubezpieczonego, tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń.

104 2016 r. W sytuacji zbiegu obowiązku ubezpieczenia społecznego z umowy zlecenia i działalności gospodarczej (art.9 ust.2 I 2a ustawy o sus) ubezpieczony jest uprawniony do wyboru umowy zlecenia jako podstawy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego, jeżeli tzw. Wartość umowy zlecenia (to jest uzgodnione wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek) nie jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących działalność. Osoba ta nie może ponosić negatywnych konsekwencji działania płatnika składek, który jest zobowiązany do prawidłowego naliczania składek od wynagrodzenia. Wyrok z 2 sierpnia 2012 r. II UK 31/12

105 Definicja pracownika Pracownikiem w rozumieniu ustawy jest osoba która pozostaje w stosunku pracy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, czyli ten kto podpisał umowę o pracę, spółdzielczą umowę o pracę, został powołany, mianowany, czy wybrany. Jest nim także osoba, która z własnym pracodawcą zawarła umowę: zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług, do której – zgodnie z art. 750 Kodeksu cywilnego – stosuje się przepisy o zleceniu (należy do nich m.in. kontrakt menedżerski, umowa o zarządzenie przedsiębiorstwem), o dzieło. albo takie umowy wykonuje na rzecz własnego pracodawcy

106 Definicja pracownika Zawierając takie umowy (zlecenia, o dzieło) pracodawca nie dokonuje dodatkowego zgłoszenia zatrudnionej osoby na formularzu ZUS ZUA do ubezpieczeń, tylko przychód jaki jest tej osobie wypłacany wykazuje w raporcie ZUS RCA (z kodem xx) wraz z wynagrodzeniem z umowy o pracę. Od tak ustalonej podstawy nalicza i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. Przychód z umowy zlecenia (umowy o dzieło) w zakresie naliczania składek jest więc traktowany jak przychód z umowy o pracę.

107 Definicja pracownika Jako umów (zlecenia, dzieło) zawartych z własnym pracownikiem nie traktuje się umów cywilnoprawnych zawartych z osobami, którym pracodawca udzielił: urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego. Wszystkie w/w okresy występują co prawda w czasie trwania stosunku pracy (umowa o prace nie zostaje rozwiązana) jednak są to okresy przerwy w ubezpieczeniach pracowniczych. W tych okresach pracownik nie świadczy pracy a pracodawca nie wypłaca za ten okres wynagrodzenia. W każdym z tych okresów pracownik z umowy o prace nie podlega więc ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.

108 Umowa zlecenia z osobą na bezpłatnym/ macierzyńskim/rodzicielskim/wychowawczymZawierając umowę zlecenia z własnym pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym, wychowawczym należy zgłosić tą osobę na druku ZUS ZUA z kodem xx do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, o ile nie ma ona innych tytułów do ubezpieczeń W przypadku zawarcia umowy zlecenia z osobą przebywającą na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim z umowy tej osoba ta podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Gdy nie przystąpi do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych powinna zostać zgłoszona na druku ZUS ZZA z kodem xx wyłącznie do zdrowotnego

109 Definicja pracownika przykład: Tomasz N jest zatrudniony na podstawie umowy o prace w Spółce ABC. Dodatkowo pracodawca zawarł z nim umowę zlecenia. W grudniu br. ubezpieczony otrzymuje 3000 zł wynagrodzenia z umowy o pracę oraz 1000 zł wynagrodzenia z umowy o pracę. Składki na ubezpieczenia społeczne należy naliczyć od łącznego wynagrodzenia tj.4000 zł.;

110 Umowa na rzecz własnego pracodawcyumowy zlecenia (umowa o dzieło) na rzecz własnego pracodawcy występuje w dwóch przypadkach które poniżej omówimy 1. Gdy z tą samą osobą najpierw zostanie zawarta umowa zlecenia, a następnie po jakimś czasie umowa o pracę i obydwie umowy są wykonywane równocześnie. Wówczas od dnia zawarcia umowy o pracę, umowa zlecenia przestaje być odrębnym tytułem do ubezpieczeń, a zaczyna być traktowana (w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego) jako umowa o pracę (umowa zlecenia wykonywana na rzecz własnego pracodawcy).

111 Umowa na rzecz własnego pracodawcyPrzykład: Pan Mateusz zawarł umowę zlecenia na okres od 1 marca do 31grudnia 2016r. z płatnikiem A. Płatnik złożył formularz ZUS ZUA (z kodem xx) i od 1 marca zgłosił go do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego jako zleceniobiorcę. Od 1 października Pan Mateusz został równocześnie zatrudniony przez płatnika A na podstawie umowy o pracę. Płatnik musi pamiętać, iż od 1 października umowa zlecenia będzie wykonywana na rzecz własnego pracodawcy i w konsekwencji umowa ta w zakresie ubezpieczeń będzie traktowana jako umowa o pracę. płatnik powinien wyrejestrować Pana Mateusza z wszystkich ubezpieczeń do których został zgłoszony z umowy zlecenia

112 Umowa na rzecz własnego pracodawcyWynagrodzenie z umowy zlecenia należne za okres od 1 października powinno być wykazywane w raporcie ZUS RCA (z kodem xx) wraz z wynagrodzeniem z umowy o pracę. Natomiast wynagrodzenie z umowy zlecenia za okres od 1 marca do 30 września powinno być traktowane jako przychód z umowy zlecenia i rozliczane w raporcie RCA z kodem xx. Oczywiście jeżeli wynagrodzenie z umowy zlecenia za ten zostanie wypłacone w październiku lub w kolejnym miesiącu, składki od tego przychodu powinny być wykazane w raporcie RCA z kodem xx.

113 Umowa na rzecz własnego pracodawcyPowyżej przedstawiony przypadek związany z rozliczaniem składek za własnego pracownika który wykonuje umowę zlecenia na rzecz własnego pracodawcy nie budzi większych wątpliwości. Inaczej jest z drugą sytuacją związaną z wykonywaniem umowy zlecenia na rzecz własnego pracodawcy gdy istnieje tzw. powiązanie pomiędzy firmami.

114 Umowa na rzecz własnego pracodawcyGdy dana osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i dodatkowo z innym podmiotem zawiera umowę zlecenia (umowę o dzieło) ale pracę w ramach tej umowy wykonuje na rzecz własnego pracodawcy Przykład: Płatnik A zawarł umowę o współpracy ze Spółką B. Spółka B przy realizacji tej umowy na podstawie umowy zlecenia zatrudniła Jana Nowaka, który równocześnie u Płatnika A jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Składki na ubezpieczenia społeczne powinny być naliczane od zsumowanego przychodu który otrzyma od płatnika A i od Spółki B. Składki od tego przychodu powinien opłacić płatnik A. w Podstawie wymiaru składek powinien uwzględnić przychód ze stosunku pracy który on wypłaca oraz przychód z umowy zlecenia który wypłaca mu Spółka B

115 Umowa na rzecz własnego pracodawcyW uchwale z dnia 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09 SN uznał, że płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne w stosunku do osób wykonujących wyżej wymienione umowy na rzecz pracodawcy, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy jest pracodawca, tj. podmiot na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona, a nie podmiot z którym umowa zlecenia została zawarta.

116 Umowa na rzecz własnego pracodawcyZ orzeczenia SN wynika, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu stosunku pracy. Na podstawie art. 18 ust. 1a tej ustawy w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Oznacza to, że pracodawca w podstawie wymiaru składek powinien uwzględnić wynagrodzenie jakie jego pracownik otrzymuje od innych podmiotów na podstawie umowy zlecenia (umowy o dzieło) gdy te umowy są wykonywane na jego rzecz.

117 Umowa na rzecz własnego pracodawcypracodawca ustalając kwotę wynagrodzenia jakie powinno zostać wypłacone pracownikowi z wynagrodzenia pracownika odlicza składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez niego zarówno od kwoty wynagrodzenia ze stosunku pracy (2000 zł x 13,71 %) jak i od kwoty wynagrodzenia ze zlecenia (1000 zł x 13,71 %). Natomiast pracodawca z własnych środków finansuje składki zarówno od kwoty 2000 zł (czyli od wynagrodzenia ze stosunku pracy) jak i od kwoty 1000 zł (wynagrodzenia z umowy zlecenia)

118 Umowa na rzecz własnego pracodawcyUstawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie nakłada na pracownika jak również na zleceniodawcę (pracownika) obowiązku informowania pracodawcy o wypłaconym wynagrodzeniu. Pracodawca staje przed problemem skąd uzyskać informację, że jego pracownik wykonuje umowę zlecenia na jego rzecz, a po drugie w jakiej wysokości i w którym miesiącu jest mu wypłacone wynagrodzenie.

119 Umowa na rzecz własnego pracodawcyPracodawca zawierając umowy z firmami zewnętrznymi które na jego rzecz będą świadczyły określone usługi powinien wprowadzić odpowiednie zapisy, że podmioty te są zobowiązane przekazać mu informację o zawarciu umów cywilnoprawnych z jego pracownikami oraz poinformować o wysokości wypłacanego tym osobom wynagrodzenia. Gdy takie zapisy zostaną wprowadzone do umowy pracodawcy łatwiej będzie opłacać do ZUS-u należne składki. Dodatkowo pracodawca powinien również poinformować swoich pracowników, o obowiązku informowania pracodawcy o wykonywaniu umów zleceń (a także umowy o dzieło) na rzecz pracodawcy i wysokości uzyskiwanego przychodu.

120 Umowa na rzecz własnego pracodawcyMożna także do umowy wprowadzić zapis, że w przypadku zatrudnienia pracownika firma zewnętrzna na zwrócić pracodawcy składki jakie ten będzie opłacał za swoich pracowników od przychodu z umowy zlecenia (dzieło) Gdy dopiero po pewnym czasie wyjdzie na jaw, że jego pracownicy wykonywali umowy zlecenia na jego rzecz i od przychodów ze zleceń nie były wykazywane składki na ubezpieczenia społeczne pracodawca będzie zobowiązany złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych i opłacić składki wraz z odsetkami za zwłokę. Oczywiście z punktu widzenia pracodawcy najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby aby jego pracownicy nie byli angażowani do wykonywania usług na jego rzecz.

121 Umowa z własnym pracownikiem który prowadzi DZ.GGdy osoba prowadząca działalność gospodarczą (podmiot gospodarczy) wykonuje w ramach tej działalności umowę zlecenia (inną umowę o świadczenie usług bądź umowę o dzieło), której przedmiot jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności i umowę tę wykonuje na rzecz pracodawcy, z którym łączy ją stosunek pracy, to przychodu z tej umowy nie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek pracownika. Przy czym aby wymienione umowy cywilnoprawne mogły być traktowane jako wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej warunkiem jest, aby przychód uzyskiwany z tych umów był opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej.

122 Dziękuję za uwagę