1 Umowy zawierane w ramach obrotu profesjonalnego

2 Zgodnie z zasadą swobody umów strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania , byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku , ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

3 1. określenie etapu zawiązywania współpracy gospodarczej regulującego daną umowę ( porozumienia wstępne, umowy ramowe i związane z nimi umowy wykonawcze) 2. zweryfikować , czy umowa , na której bazuje lub którą tworzy, jest umową nazwaną, a zatem można ją przyporządkować danemu typowi umowy normatywnie określonemu w Kodeksie cywilnym lub w przepisach szczególnych, czy jest to umowa nienazwana w ramach swobody umów. Do umów nienazwanych przepisy ogólne prawa cywilnego, dotyczące czynności prawnych i umów, oraz przepisy regulujące najbliżej usytuowany typ normatywny umowy ( np. takie umowy jak: factoring, forfaiting, franchising, sponsoring, know-how)

4 1. Oświadczenie woli ! Pamiętaj że przystępując do analizy umowy lub też do konstrukcji jej postanowień , należy szczególną uwagę zwrócić na weryfikację poprawności złożonych przez stronę kontraktu oświadczeń woli. Czym jest oświadczenie woli? – to zachowanie, które wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku w postaci ustanowienia, zmiany lub ustania stosunku prawnego. ! Pamiętaj – że czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone , lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów ( art. 58 k.c.)

5 2. Wykładnia umowy Już na etapie konstrukcji umowy należy pamiętać , ze zarówno oświadczenia woli stron, jak i cała umowa podlegają wykładni! I tak zgodnie z art. 65 par 2 k.c. wykładnia zawartej umowy będzie polegała na badaniu zgodnego zamiaru stron i celu umowy, co będzie miało pierwszeństwo przed dosłownym (literalnym) brzmieniem umowy.

6 ! Analizując treść umowy na potrzeby sporu sądowego, należy pamiętać, iż wykładnia poszczególnych postanowień dokonuje się z uwzględnieniem całego kontekstu umowy, w tym odwołań do innych jednostek redakcyjnych. Istotny jest też sens nadany przez strony określonym pojęciom, stąd warto w umowach wprowadzać słowniczek pojęć, które potencjalnie mogłyby być sporne. ! Znaczenie postanowień umownych będzie ustalane zawsze, biorąc pod uwagę stan z chwili złożenia oświadczenia, a wykładnia oświadczenia woli stron nie może prowadzić do uzupełnienia treści uprzednio złożonych oświadczeń woli.

7 Dla wykładni umowy nie będzie przesądzające to, jak dana umowa została zakwalifikowana przez strony ( nazwa) ale będzie miało znaczenie tylko pomocniczo ( art. 65 kc.)

8 3. Forma oświadczeń woli Autor umowy powinien zweryfikować formę złożenia oświadczenia woli stron , biorąc pod uwagę rodzaj umowy! Ze względu na sposób złożenia woli wyróżniamy zwykłą formę pisemną oraz kwalifikowaną ( szczególną ) formę pisemną, w której wyróżniamy : 1. formę pisemną z urzędowym poświadczeniem podpisu 2. formę pisemną z datą pewną 3. formę aktu notarialnego

9 Natomiast ze względu na kryterium sankcji przewidzianej z tytułu niedochowania wymaganej formy szczególnej wyróżniamy: 1. formę do celów dowodowych ( ad probationem) 2. formę pod rygorem nieważności ( ad solemitatem) 3. formę do wywołania szczególnych skutków prawnych ( ad eventum)

10 Dlatego też konstruując umowę, należy sprawdzić , czy dla ważności umowy nie została przewidziana forma szczególna i czy niezachowanie formy ma skutek wpływający jedynie na kwestię dowodowe czy też obwarowane jest rygorem nieważności.

11 Wymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności jest przewidziany m. inWymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności jest przewidziany m.in. Dla umowy zawieranej przez wykonawcę umowy o roboty budowlane, a także przez podwykonawcę z dalszymi podwykonawcami ( art. 647¹ par 4 kc) umowy o przejęciu długu ( art. 522 k.c.), umowy leasingu ( art. 709(2) k.c. umowy spółki jawnej ( art. 23 k.s.h.) umowy spółki partnerskiej ( art. 92 k.s.h.)

12 Wymóg formy pisemnej z datą pewną jest przewidziany m. inWymóg formy pisemnej z datą pewną jest przewidziany m.in. Umowy o ustanowienie zastawu na prawach art. 393 k.c. Wymóg formy pisemnej z urzędowym poświadczeniem podpisu jest przewidziany dla umowy sprzedaży lub dzierżawy przedsiębiorstwa ( art. 55(1), umowy zbycia udziału, jego części lub ułamkowej części w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ( art. 180 k.s.h.)

13 Wymóg formy aktu notarialnego jest przewidziany dla umowy przeniesienia prawa własności nieruchomości ( art. 158 k.c.) umowy spółki komandytowej (a rt 106 k.s.h.) umowy majątkowej małżeńskiej ( art. 47 k.r.o.) oświadczenia właściciela o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości ( art. 245 k.c.)

14 ! Pamiętaj że jeśli strony umowy zastrzegły, że określona czynność prawna między nimi powinna być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy, a zaniechanie zastrzeżonej formy przez jedną ze stron spowoduje bezskuteczność czynności prawnej. ! Zastrzeżenie natomiast przez strony formy pisemnej, bez określenia skutków niezachowania tej formy, będzie prowadziło do przyjęcia , iż została ona zastrzeżona do celów dowodowych

15 4. Wady oświadczeń woli Oprócz kwestii dotyczących samej formy składanych oświadczeń woli autor umowy powinien zweryfikować, czy oświadczenie woli nie jest obarczone wadą. Dlatego należy sprawdzić, czy w odniesieniu do złożonych w umowie oświadczeń woli nie ma jakichkolwiek informacji o: 1. złożeniu ich w braku świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli np. czy są informacje wskazujące na to, aby strona umowy składająca to oświadczenie była chora psychicznie, 2. złożeniu ich dla pozoru 3. złożeniu ich pod wpływem błędu, groźby lub podstępu

16 W przypadku złożenia oświadczeń woli choćby przez jedną stronę umowy w braku świadomości lub swobody w podjęciu decyzji i wyrażenia woli, a także w przypadku złożenia oświadczeń woli dla pozoru mamy do czynienia z bezwględną nieważnością umowy. Względna nieważność wystąpi w przypadku działania w warunkach błędu, podstępu lub groźby.

17 5. Treść złożonych oświadczeń woli- objęcie granicami swobody kontraktowaniaW trakcie weryfikacji umowy czy też jej konstruowania ważna jest poprawność składanych oświadczeń woli. Jeśli oświadczenie woli jest elementem umowy nazwanej , musi ono zawierać wszystkie elementy konieczne aby nie było wątpliwości , że jest to właśnie ta umowa , a nie np. umowa o charakterze mieszanym.

18 ! Ponadto należy również zweryfikować, czy treść oświadczeń stron nie jest sprzeczna z ustawą albo czy nie ma na celu obejścia ustawy. Ponadto treść oświadczeń musi być zgodna z celem umowy, który jednak nie musi być wspólny dla obu stron umowy.

19 Kiedy dochodzi do sprzeczności z ustawąKiedy dochodzi do sprzeczności z ustawą ? Konieczność weryfikacji czy zostały zmodyfikowane umownie ustawowe zapisy o charakterze bezwględnie obowiązującym. A zatem, czy w konstrukcji umowy nie doszło do ingerencji w zapisy, które nie mogą być poddane modyfikacjom. Konsekwencją naruszenia tej zasady jest albo nieważnośc danej umowy, albo nieważność jej części:

20 Np. -brak określenia ceny w umowie sprzedaży, a więc elementu przedmiotowo istotnego, powoduje że cała umowa jest nieważna - czynność prawna podjęta w celu przestępczym jest nieważna -za nieważne należy uznać postanowienia umowy uzależniające termin zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy przez wykonawcę od uzyskania wynagrodzenia od inwestora Nieważne będzie zawarcie umowy o spadek po osobie żyjącej

21 W zakresie badania przesłanki sprzeczności postanowień umowy z właściwością stosunku –należy pamiętać, aby badać treść i cel umowy w kontekście jej charakterystycznych elementów i jej znaczenia w systemie prawa. Np.. Klauzula umowna wyłączająca w umowie darowizny możliwości jej odwołania z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego ( 898 kc) będzie uznana za sprzeczną z właściwością stosunku - Zapis w umowie leasingu wyłączający obowiązek terminowego wydania przedmiotu leasingu będzie oceniany jako sprzeczny z właściwości stosunku.

22 W zakresie analizy pod względem zgodności jej postanowień z zasadami współżycia społecznego – warto pamiętać że zasady współżycia społecznego , określane także jako dobre obyczaje, mają charakter klauzuli generalnej. Ocena , czy doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego , musi być zawsze odnoszona do konkretnego stanu faktycznego.

23 Np.. -sprzeczny z zasadami współżycia społecznego będzie zapis umowny ograniczający wolność działalności gospodarczej jednej ze stron. - klauzula umowna dopuszczająca dokonywanie jednostronnej zmiany treści umowy w dowolnym czasie będzie oceniana jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego

24 Oczywiście nie zapominamy o treści art. 58 k. c! Oczywiście nie zapominamy o treści art. 58 k.c. zgodnie z którym jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. W praktyce strony umowy , w szczególności jeżeli już podczas zawierania umowy maja wątpliwości co ważności jej zapisów , mogą wprowadzić tzw. Klauzulę salwatoryjną, która ma na celu zapewnienia utrzymania w mocy umowy pomimo upadku części postanowień

25 Przykład klauzuli salwatoryjnej – „ W przypadku gdyby którekolwiek z postanowień Umowy było lub miało stać się nieważne, nie wpływa to na ważność całej umowy, która w pozostałej części pozostaje nienaruszona”

26 Podstawowe elementy umów i ich sformułowań na przykładzie umowy o dzieło1. Nazwa umowy 2. Data i miejsce zawarcia umowy 3. Określenie stron umowy 4. Reprezentacja 5. Preambuła 6. Postanowienia wstępne 7. Przedmiot umowy 8. Miejsce wykonania umowy 8. Podstawowe obowiązki stron 10. Terminy spełnienia świadczeń 11. Materiały i podwykonawcy 12. Wynagrodzenie 13. Sposób rozliczenia i płatności

27 14. Odsetki za zwłokę w płatnościach15. Kara umowna 16. Odpowiedzialność za nienależyte wykonanie zobowiązania 17. Umowne prawo odstąpienia 18. Warunki ewentualnego rozwiązania umowy 19. Warunki i okres gwarancji 20. Zakaz konkurencji 21. Klauzula poufności 22. Określenie sądu właściwego dla rozstrzygania ewentualnych sporów 23. Dodatkowe zabezpieczenia. 24. Postanowienia końcowe

28 Ad. 1 – nazwa umowy : należy pamiętać że o rodzaju umowy decyduje jej treść a nie nazwa!Ad. 2 – Data i miejsce zawarcia umowy: jeżeli strony nie określiły miejsca ani czasu zawarcia umowy, należy zastosować reguły interpretacyjne wskazane w art. 70 k.c. Ad. 3 – Strony umowy :

29 A) jeżeli jedną ze stron jest przedsiębiorca będący osobą fizyczną , należy pamiętać, że stroną umowy jest osoba fizyczna oznaczona z imienia i nazwiska , prowadząca działalność gospodarcza pod określona firmą ( nazwą) B) Spółka cywilna – W przypadku spółki cywilnej , która jest umową zobowiązującą i nie ma zdolności kontraktowej, stroną umowy są wszyscy wspólnicy. Należy pamiętać , aby w umowie jako stronę oznaczyć wszystkich wspólników i wskazać , ze prowadzą oni spółkę cywilną pod określoną nazwą, a także można dane dotyczące samej umowy spółki, w szczególności datę jej zawarcia.

30 C) Osobowe spółki handlowe: spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo- akcyjna: w przypadku osobowych spółek handlowych stroną umowy nie są już wspólnicy , lecz spółka. Pamiętać należy o rygorach oznaczenia samej spółki, które zawarte są w odniesieniu do każdego typu spółki w K.S.H.

31 D) Spółka z o.o., spółka akcyjna, inny podmiot mający osobowość prawną: gdy stroną umowy jest podmiot mający osobowość prawną , to oznaczając stronę umowy, pamiętać należy o wskazaniu :pełnej nazwy osoby prawnej, jej siedziby oraz wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego przez wskazanie nuemeru wpisu i sądu prowadzącego rejestr, a także NIP i REGON

32 Przykłady: „ NEXT” sp. Z o.o. z siedzibą w Katowicach ul. Wigury 2/3 wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Katowicach Wydział Gospodarczy KRS , NIP , REGON 98345, kapitał zakładowy reprezentowana jednoosobowo przez prezesa zarządu

33 Przykład: Stowarzyszenie Nasz DOM z siedzibą w Kielcach ul Sienkiewicza 34 wpisane do rejestru stowarzyszeń prowadzonego przez Sad Rejonowy w Kielcach Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem , NIP 98765, REGON 87659, reprezentowane przez Kowalskiego Jana –prezesa Zarządu

34 ! Skarb Państwa nigdy nie będzie w umowie oznaczony sam –zawsze towarzyszyć mu będzie wykonująca uprawnienia dana jednostka organizacyjna –przykład: Skarb Państwa –urząd Skarbowy w Stalowej Woli z siedzibą w Stalowej Woli ul. Prosta 34 reprezentowana przez Nowak Justynę – Naczelnika Urzędu Skarbowego.

35 Ad 4 – Reprezentacja: Zawarcie umowy możliwe jest przez : 1) osobiste czynności osób fizycznych 2) reprezentację wskazaną w akcie założycielskim podmiotu –często ujawnioną w ramach wpisu do danego rejestru 3) działanie ujawnionego pełnomocnika 4) działanie prokuerenta

36 - os. Fizyczna prowadząca działalność gospodarczą: może udzielić pełnomocnictwa innej osobie do zawarcia umowy. ! Niemniej osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą nie może działać przez prokurenta! - spółka cywilna : reprezentacja będzie wynikać z umowy konkretnej spółki albo z uchwały wspólników. W braku odmiennej umowy albo uchwały wspólników zgodnie z art k.c. każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich uprawniony jest do prowadzenia jej spraw. !!! Każdy wspólnik może działać przez pełnomocnika, niemożliwe jest udzielenie pełnomocnictwa przez spółkę.

37 -osobowe spółki prawa handlowego ( jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo- akcyjna) –W przypadku spółek osobowych zgodnie z przepisami KSH , w ich imieniu działają wspólnicy ( reprezentacja spółki prawa handlowego będzie zatem wynikać z konkretnej umowy spółki wskazana będzie również w ramach wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym)

38 - spółki kapitałowe i inne podmioty mające osobowość prawną: zarówno w odniesieniu do spółki z o.o. jak i do spółki akcyjnej prowadzenie spraw spółki i reprezentacja scedowane są na zarząd. W przypadku jednoosobowego zarządu wszystkie uprawnienia do reprezentacji przysługują jedynemu jego członkowi. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy sposób reprezentowania określają umowa lub statut spółki.

39 Ad. 5 –Preambuła Preambuła pozwala na określenie celów , okoliczności i realizacji konkretnej umowy. W preambule zwykle strony chcą określić zgodnym oświadczeniem woli przyczynę zawarcia danej umowy, okoliczności zawarcia danej umowy lub inne , istotne dla tego stosunku prawnego przesłanki.

40 Przykład: Z uwagi na to, że Strony wyrażają wole współpracy w zakresie dokonania montażu oraz instalacji urządzeń systemu monitoringu wraz z okablowaniem i elementami składowymi systemu w obiektach Zamawiającego, co będzie dalej określane jako Przedsięwzięcie, a wykonanie dzieł w ramach tego Przedsięwzięcia zostanie powierzone Przyjmującemu Zamówienie Strony postanawiają określić warunki zawieranych między sobą umów o dzieło, których przedmiotowy zakres wchodzą w zakres Przedsięwzięcia, a warunki te będą miały zastosowanie niezależnie od powołania się na nie w poszczególnych umowach dotyczących Przedsięwzięcia.

41 6. Postanowienia wstępne : w ramach postanowień wstępnych przede wszystkim można zdefiniować pojęcia stosowane w umowie i ujednolicić rozumienie terminów. W ramach postanowień wstępnych dobrze jest wskazać słowniczek pojęć. Przykłady oświadczeń: „Strony zgodnie oświadczają, że w odniesieniu do żadnej ze stron nie jest prowadzone postępowanie upadłościowe, układowe lub naprawcze” „Wykonawca zapewnia że posiada doświadczenie, materiał oraz sprzęt niezbędny do wykonania niniejszej umowy.”

42 7. Przedmiot umowy: Przykład: „Na podstawie niniejszej umowy Strony określają przedmiot umowy o dzieło w następujący sposób: Przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania dzieła w postaci dokonania montażu oraz instalacji urządzeń systemu monitoringu wraz z okablowaniem i elementami składowymi systemu…”

43 8. Miejsce wykonania umowyZgodnie z art. 454 k.c. miejsce spełnienia świadczenia może być oznaczone w samej treści umowy. Oprócz tego miejsca spełnienia świadczenia może wynikać również z właściwości zobowiązania. Wskazać tu należy też regułę interpretacyjną z art. 70 k.c. Miejsce wykonania umowy ma istotne znaczenie wówczas, gdy chwila dojścia do skutku umowy nie pokrywa się z chwilą przyjęcia oferty albo gdy umowa zostaje zawarta między nieobecnymi. Wobec przemiennej właściwości sądu w przypadku zobowiązań umownych miejsce spełnienia świadczenia może determinować wybór jednego z sądów.

44 9. Podstawowe obowiązki stron:Prawa i obowiązki należy określać jasno i zwięźle, a w przypadkach umów nazwanych respektować zapisy ustawowe. Jeśli mamy do czynienia z umową mieszaną lub umową nienazwaną, dokładny opis praw i obowiązków stron – podobnie jak przy opisie przedmiotu umowy – wskaże, z jaką najbliższa umową nazwaną należy wiązać interpretacje umowy.

45 Przykład obowiązków stron w umowie o dzieło:Wykonawca powierza Podwykonawcy, a Podwykonawca przyjmuje do wykonania roboty budowlane polegające na: a) doprowadzeniu przyłączy wodno-kanalizacyjnych w budynkach wznoszonych przez Wykonawcę w ramach inwestycji „Gdynia Pogórze” oraz b) założeniu kompletnej instalacji elektrycznej w budynkach wznoszonych przez Wykonawcę w ramach inwestycji „Gdynia Pogórze”. 2. Wykonawca oświadcza, że powyższe roboty będą wykonywane w ramach inwestycji pod nazwą „Gdynia Pogórze”, prowadzonej przez Inwestora. 3. Wykonawca oświadcza, że wystąpi do Inwestora o uzyskanie zgody na zawarcie niniejszej umowy. Uzyskanie zgody stanowi warunek skuteczności niniejszej umowy. Spełnienie warunku ma moc wsteczną od daty zawarcia umowy. 4. Roboty budowlane, o których mowa w ust. 1, zostaną wykonane na podstawie dokumentacji projektowej i opisowej przekazanej Podwykonawcy przez Wykonawcę oraz zgodnie z istotnymi warunkami zamówienia. Wykaz dokumentacji projektowej i opisowej zawiera załącznik nr 1 do umowy. 5. Podwykonawca oświadcza, że zapoznał się z dokumentacją projektową i opisową i uznaje je za wystarczającą podstawę do realizacji przedmiotu niniejszej umowy. 6. Podwykonawca oświadcza, że roboty stanowiące przedmiot niniejszej umowy będzie wykonywał osobiście. 7. Podwykonawca oświadcza, ze zapoznał się z warunkami prowadzenia robót i terenem budowy i nie wnosi w tym zakresie żadnych zastrzeżeń. 8. Zakres rzeczowo-finansowy robót będący przedmiotem umowy opisuje załącznik nr 2 do umowy.

46 10. Terminy spełnienia świadczeń:Wskazanie terminów ma istotne znaczenie dla uprawnień stron do odstąpienia od umowy ( w szczególności gdy dotyczy to umowy o dzieło) lub zapisów o karach umownych czy też odsetkach. Termin spełnienia świadczenia może być dokładnie określony przez strony umowy i uregulowany do konkretnej daty, nawet godziny. Może być również w umowie zaznaczone, że wynikać on będzie z właściwości zobowiązania ( należy opisać jak). Termin może być również opisany sformułowaniem „niezwłocznie”. Pojęcie „ niezwłoczność świadczenia” oznacza , że powinno ono być spełnione bez nieuzasadnionego odwlekania. Niemniej tego terminu nie można utożsamiać z terminem natychmiastowym.

47 11. Materiały i podwykonawcy:„ Przyjmujący zamówienie oświadcza, że posiada siłę roboczą , materiały, narzędzia , transport i inne urządzenia konieczne do właściwego wykonania i zakończenia prac będących przedmiotem niniejszej umowy, a Zamawiający oświadcza, że pozostałe wskazane w umowie enumeratywnie wymienione materiały dostarczy na własny koszt lub upoważni Przyjmującego zamówienie do ich nabycia na koszt Zamawiającego.”

48 12. Wynagrodzenie: Wynagrodzenie powinno być sformułowane jednoznacznie, choć nie zawsze będzie możliwe wskazanie określonej kwoty. Autor umowy powinien wyraźnie wskazać, czy podane wynagrodzenie jest wynagrodzenie jest wynagrodzeniem brutto czy netto. Powinien także określić, jaka jest stawka podatku od towarów i usług.

49 13. Sposób rozliczenia i płatności:Ten fragment ma istotne znaczenie w przypadku odbioru kolejnych etapów wykonanych prac. Należy również wskazać terminy rozliczeń oraz wszystkie dane niezbędne do dokonania zapłaty. Ważne jest aby wskazać, który moment jest momentem zapłaty np. dzień obciążenia rachunku zamawiającego.

50 Przykład: Rozliczenie nastąpi na podstawie wystawionej faktury VAT. Faktura będzie zaś wystawiona na podstawie bezusterkowego protokołu odbioru wykonanych prac w zakresie poszczególnej umowy o dzieło podpisanego przez obie strony”

51 14. Odsetki za zwłokę w płatnościach.Zgodnie z art. 359 k.c. obowiązek zapłaty odsetek musi mieć podstawę w czynności prawnej ( np. w umowie) ustawie , orzeczeniu sądu lub decyzji właściwego organu. Jeśli w umowie nie jest wskazana sama wysokość odsetek za zwłokę w zapłacie ceny, przyjmuje się , ze są to odsetki ustawowe. Odsetki za opóźnienie ( art. 481 k.c.) przysługują w razie niespełnienia w terminie zobowiązania pieniężnego ( należy pamiętać , iż w przypadku zobowiązań niepieniężnych stosuje się kary umowne , a nie odsetki)

52 Należy pamiętać że odsetki mają charakter uboczny i akcesoryjny, co oznacza , iż są świadczeniem zależnym od istnienia i wymagalności długu głównego. Należy jednak pamiętać że gdy już powstaną, uzyskują byt samoistny. Możliwe jest zatem dochodzenie np. tylko świadczenia głównego lub części odsetek zachowując prawo do dochodzenia w przyszłości samych odsetek lub pozostałej ich części. Ponadto nieważność zobowiązania głównego przesądza o nieważności zobowiązania do zapłaty odsetek.

53 Przykład: 1. Strony zgodnie postanawiają, iż w przypadku opóźnienia w wykonaniu zobowiązania w postaci terminowej zapłaty kwoty opisanej w par….(stanowiącej wynagrodzenie) Zamawiający będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz Przyjmującego Zamówienie odsetek za opóźnienie…procent w skali roku

54 15. kara umowna: Kara umowna jest zryczałtowaną formą odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania co ważne, niepieniężnego. Zastrzeżenie jej w przypadku zobowiązań pieniężnych jest co do zasady nieważne. Konsekwencją niewykonania zobowiązań pieniężnych są odsetki –ustawowe lub umowne. Kara umowna natomiast ma na celu zabezpieczenie interesów tej strony, która liczy na wykonanie danego zobowiązania niepieniężnego, np. terminowego wykonania prac.

55 W uchwale składu 7 sędziów SN z 6 listopada 2003 r! W uchwale składu 7 sędziów SN z 6 listopada 2003 r. ( III CZP 61/03) sąd uniezależnił obowiązek zapłaty kary umownej od wystąpienia szkody, a uchwale nadal moc zasady prawnej. Tym samym zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania , że wierzyciel nie poniósł szkody.

56 Istotne jest, że brak zastrzeżenia w kaluzuli kary umownej możliwości dochodzenia odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary umownej wyłącza taką możliwość ( art. 484 par 1 zd. 2 k.c.) np. w sytuacji , gdy rzeczywista szkoda jest znacznie wyższa od wysokości przewidzianej kary. Zasadne jest zatem zadbanie o uzupełnienie klauzuli o postanowienie następującej treści:

57 „ Zastrzeżona kara umowna nie wyłącza możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych przewyższającego zastrzeżoną karę umowną”

58 Zgodnie z art. 484 par 2 k. c. karę umowną można miarkować , tzn! Zgodnie z art. 484 par 2 k.c. karę umowną można miarkować , tzn. strona umowy ( dłużnik, pozwany) może żądać zmniejszenia kary umownej w dwóch przypadkach: -jeżeli zobowiązanie zostało wykonane w znacznej części -gdy kara umowna jest rażąco wygórowana

59 Przykład postanowień o karze umownej:Zamawiającemu przysługują uprawnienia do żądania od Przyjmującego zamówienie kar umownych: Za nieterminowe wykonanie dzieła przez Przyjmującego zamówienie – w wysokości 10% wynagrodzenia umownego netto; Za nieterminowe lub niewłaściwe usunięcie wad- w wysokości 0,1% wynagrodzenia umownego netto za każdy dzień opóźnienia; Za odstąpienie od umowy o dzieło przez którąkolwiek ze stron z przyczyn leżących po stronie Przyjmującego zamówienie – w wysokości 50% wartości umowy

60 16. Umowne prawo odstąpienia:Prawo to uregulowane jest w art. 395 k.c. Prawo odstąpienia może być przyznane jednej stronie lub obu stronom, w zależności od postanowień umowy. W celu skutecznego zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia klauzula umowna powinna zawierać : -termin końcowy , w ciągu którego strona może odstąpić od umowy ( najczęściej będzie to data, może to być określone zdarzenie) -wskazanie strony lub stron , którym przysługuje uprawnienie do odstąpienia od umowy.

61 Przykład: „ Strony postanawiają, iż Zamawiającemu przysługuje prawo do odstąpienia od Umowy w terminie do dnia…….., w przypadkach , gdy: 1. Przyjmujący zamówienie będzie opóźniał się z rozpoczęciem wykonywania dzieła dłużej niż……dni. 2. Przyjmujący zamówienie przerwie wykonywanie dzieła na czas dłuższy niż…..dnia

62 Pamiętać jednak należy że konstruując postanowienia dotyczące umownego prawa odstąpienia, warto pamiętać, że co do zasady skutkiem wykonania prawa odstąpienia jest przyjecie , iż umowa uważana jest za niezawartą , co oznacza , że zobowiązanie ulega rozwiązaniu z mocą wsteczną ( ex tunc), a więc w konsekwencji spełnione świadczenia podlegają zwrotowi.

63 17: Gwarancja może stanowić osobną umowę lub klauzulę w umowie17: Gwarancja może stanowić osobną umowę lub klauzulę w umowie . Jej dopuszczalność jest powszechnie przyjęta w świetle art. 353(1) i 391 k.c. Przyjęcie odpowiedzialności o charakterze gwarancyjnym jest dobrowolne. Ponadto należy pamiętać, iż kupujący co do zasady może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.

64 18. Zakaz konkurencji : Autor w umowie powinien wskazać wartość i sposób zapłaty odszkodowania za powyższe zobowiązanie powstrzymania się od działalności konkurencyjnej oraz sposób i termin jego płatności. Autor umowy powinien również dokładnie określić, jakie zachowania są naruszeniem umowy. Konstruując klauzulę umowną dotyczącą zakazu konkurencji , należy zastrzec co na gruncie określonej umowy rozumie się przez działalność konkurencyjną ( obszar , który jest objęty zakazem) W celu skutecznego zapewnienia przestrzegania zakazu konkurencji warto zastrzec kary umowne na wypadek złamania zakazu.

65 19. Klauzula poufności: W ramach tej klauzuli należy wskazać warunki , w których strony zobowiązują się do zachowania w tajemnicy określonych informacji. Rodzaj tych informacji powinien być wymieniony. Należy także wskazać , czy także inne osoby ( np. pracownicy jednej ze stron) zobowiązane są do zachowania takiej poufności oraz podać podmiot odpowiedzialny za naruszenie tego zapisu. Obowiązek poufności jest obowiązkiem bezterminowym. Strony mogą zastrzec karę umowną za naruszenie tego obowiązku . Nie można zastrzec poufności dla informacji, które są powszechnie znane.

66 20. Określenie Sądu właściwego do rozstrzygania ewentualnych sporów:Wybór sądu przez strony stanowi tzw. Klauzulę prorogacyjną. Strony zatem mają swobodę w określeniu tego, jaki sąd będzie właściwy do rozstrzygania sporów powstających na tle zawartej umowy. Zgodnie z art. 46 par 1 k.p.c. strony mogą zawrzeć umowę określającą sąd I instancji właściwy do rozpoznania sporu już wynikłego lub mogącego wyniknąć w przyszłości. Umową nie można jednak zmienić właściwości rzeczowej ani funkcyjnej , jak również nie można zmienić właściwości miejscowej wyłączne, uregulowanej w art k.p.c.

67 21. Dodatkowe zabezpieczenia:A) weksel in blanco – Łączy się to z tym, że uzyskanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym objęte jest preferencyjnymi warunkami dotyczącymi opłaty od pozwu (1/4) oraz prowadzenia egzekucji ( rygor natychmiastowej wykonalności nakazu zapłaty). Przyjmując jako zabezpieczenie weksel in blanco, autor umowy nie może zapomnieć o przygotowaniu deklaracji wekslowej do tego weksla.

68 Strony zgodnie ustalają , że na zabezpieczenie roszczeń wynikających z zawartej umowy Przyjmujący zamówienie staje się wystawcą weksla in blanco, stanowiącego załącznik do umowy, zgodnie z zniniejszą deklaracją wekslową:

69 Przyjmujący zamówienie tj………zam…………Przyjmujący zamówienie tj………zam………….legitymujący się dowodem osobistym nr…………PESEL………..,zwany dalej Wystawcą, wręcza Zamawiającemu, tj…………,zam……………., legitymującemu się dowodem osobistym nr…………..,Pesel………..1 ( jeden) weksel własny in blanco nie na zlecenie na zabezpieczenie wykonania zobowiązania w zakresie umowy o dzieło z dnia 4 listopada 2011 do sumy zł ( osiemdziesiąt tysięcy ) W związku z powyższym Wystawca upoważnia Zamawiającego tj……do uzupełnienia weksla w każdym czasie w przypadku niedotrzymania przez Wystawcę terminu zapłaty zobowiązań wynikających z umowy o dzieło z dnia 4 listopada 2011 r. na sumę odpowiadającą kwocie dochodzonego wobec Wystawcy roszczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie skapitalizowanymi na termin płatności weksla, która to kwota łącznie nie może przekraczać sumy zł oraz opatrzenia weksla datą płatności, adresem płatności, klauzulą „ bez protestu” i wszystkimi innymi brakującymi elementami weksla. Zamawiający tj., ……………..zawiadomi Wystawcę o wypełnieniu weksla listem poleconym wysłanym na 7 dni przed terminem płatności weksla.

70 Załącznik: Wzór weksla własnego in blanco……………(miejscewystawienia),dnia………..(dzień, miesiąc słownie rok……………….) ……………..(wymienić wierzyciela)zapłaci bez protestu, za ten ……………….weksel własny in blanco nzlecenie………………kwotę………………zł(słownie).Pł atny ………………(miejsce płatności) Podpis wystawcy weksla

71 22. Postanowienia Końcowe:Postanowienia końcowe umowy mogą określać inne kwestie, których strony nie ujęły w postanowieniach głównych, dotyczące np. zachowania w poufności informacji uzyskanych od kontrahenta, ponoszenia kosztów umowy, formy przewidzianej do zmiany umowy.

72 Umowy prawa gospodarczego

73 Definicja Choć przepisy kodeksu cywilnego nie definiują pojęcia umowy, to z całą pewnością można powiedzieć, iż do jej zawarcia niezbędne jest złożenie zgodnych oświadczeń woli co najmniej dwóch stron zmierzających do wywołania określonych w jej treści skutków prawnych. Te zgodne oświadczenia woli określa się jako konsens (łac. Consensus). Cechą charakterystyczną umowy jest to, że prawo wiąże z nią określone skutki prawne, ponieważ strony wyraziły zgodną wolę ich wywołania. Umowa wywołuje skutki prawne jakie w świetle odpowiednich przepisów uznaje się za zgodne z zamiarem stron, a nadto jakie wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów (art. 56 kodeksu cywilnego). Art. 56. kc. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. UMOWA jest jedną z podstawowych instytucji prawa i określa się ją jako zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki.

74 Klasyfikacja umów gospodarczychWyróżnia się szereg klasyfikacji umów. Klasyfikacje te mają nie tylko charakter teoretyczny, porządkujący, ale również praktyczny, gdyż pozwalają na właściwe ustalenie reżimu prawnego znajdującego do nich zastosowanie. Pod kątem prawa gospodarczego dzieli się je na umowy dwustronnie gospodarcze (obrót profesjonalny) i umowy jednostronnie gospodarcze (obrót konsumencki). Pod pojęciem umowy dwustronnie gospodarczej rozumie się umowy, w których po dwóch stronach czynności prawnej występują osoby zajmujące się prowadzeniem działalności gospodarczej.   W przypadku umowy jednostronnie gospodarczej tylko jedną stroną czynności jest podmiot gospodarczy, a drugą stanowi osoba, która w zakresie dokonanej czynności nie jest profesjonalistą, zaś co do zasady jedynie konsumentem. Tradycyjnie, umowy gospodarcze często określane są mianem umów handlowych.

75 1. Umowy przenoszące własność rzeczy i prawa. umowa sprzedaży b. umowa zamiany c. umowa kontraktacji d. umowa dostawy 3. Umowy pośrednictwa w obrocie gospodarczym a. umowa agencyjna b. umowa komisu 5. Umowy w procesie budowlanym a. umowa o roboty budowlane b. umowa o roboty geodezyjno – kartograficzne c. umowa o prace projektowe 7. Umowy z zakresu ubezpieczeń grupowych a. umowy ubezpieczenia b. umowy koasekuracji i reasekuracji 2. Umowa o korzystanie z rzeczy i praw a. umowa najmu b. umowa dzierżawy c. umowa leasingu d. umowa franchisingu e. umowa know-how 4. Umowy przewozowe (transportowe) a. umowa przewozu b. umowa spedycji c. umowa czarteru środka transportu 6. Umowy bankowe a. umowa rachunku bankowego b. umowa kredytu bankowego c. umowa gwarancji bankowej d. inne umowy bankowe

76 Podział ze względu na skutki prawneUmowy zobowiązujące i rozporządzające Umowa zobowiązująca polega na tym, że jedna strona (wierzyciel) może żądać od drugiej (dłużnika) określonego zachowania się (zwanego świadczeniem). Przykładem umów zobowiązujących są: umowa sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy, pożyczki, komisu, agencji. Umowa rozporządzająca polega na rozporządzeniu swym prawem, czyli na jego przeniesieniu lub obciążeniu na rzecz innej osoby albo na jego ograniczeniu lub zniesieniu. Należą do nich np. umowa ustanawiająca hipotekę, służebność, użytkowanie, zrzeczenie sie służebności, hipoteki, zwolnienie z długu.

77 Podział ze względu na ustalenie właściwej regulacji prawnejUmowami nazwanymi określa się umowy, które zostały wyraźnie uregulowane przepisami prawa, w szczególności przepisami kodeksu cywilnego. Np są to: umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, zlecenia, dostawy, najmu, spółki, komisu, spedycji, ubezpieczenia. Umowami nienazwanymi są umowy, dla których brak jest szczegółowych regulacji prawnych. Do tego typu umów należą umowy franchisingowe, factoringowe.

78 Podział ze względu na odpłatność świadczeniaUmowami nieodpłatnymi są takiego rodzaju umowy, w których korzyść majątkową uzyskuje wyłącznie jedna strona umowy. Polegają one na dokonaniu nieodpłatnego przysporzenia na rzecz drugiej strony np. umowa darowizny Umowa jest umową odpłatną, gdy każda strona ma uzyskać określoną korzyść majątkową (np. umowa sprzedaży, zamiany, komisu, dostawa, najem). Korzyść majątkowa nie koniecznie musi mieć postać pieniężną. Mogą nią być również świadczenia innego rodzaju, jak chociażby usługi, rzeczy, wierzytelności, autorskie prawa majątkowe. Szczególny rodzaj umów odpłatnych stanowią umowy wzajemne. Art. 487. § 1. Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych podlegają przepisom działów poprzedzających niniejszego tytułu, o ile przepisy działu niniejszego nie stanowią inaczej. § 2. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.

79 Do najistotniejszych cech wyróżniających umowy handlowe doktryna zalicza:1) długoterminowy charakter kontraktów, co wobec zmieniających się warunków ekonomicznych rodzi konieczność stosowania klauzul dostosowawczych bądź odwołania się do ingerencji sądu w ramach klauzuli rebus sic stantibus Art. 3571. § 1. Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym. 2) standaryzację umów która wyraża się w dążeniu do ujednolicania praw i obowiązków kontrahentów określonego typu umowy, w szczególności przez ograniczenie indywidualnego negocjowania wielu postanowień umownych i posłużenie się w tym miejscu wzorcami umów, 3) znaczny zakres swobody kontraktowania; z uwagi na zawodowy charakter działalności podmiotów, granice swobody umów wyznaczają szersze pole działania kontrahentom, 4) podwyższony standard w zakresie wykonywania umów, czyli obowiązek zachowania szczególnej staranności uwzględniającej profesjonalny charakter działania.

80 Zasada swobody umów Podstawą prawną wyrażającą zasadę swobody umów zawiera art kodeksu cywilnego. Art. 3531. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zasady swobody umów: podmioty zawierające umowę mają pełną swobodę co do tego, czy chcą zawiązać między sobą stosunek obligacyjny i od ich woli zależy powstanie zobowiązania umownego. istnieje pełna swoboda wyboru kontrahenta strony zawierające umowę mogą kształtować jej treść wedle swego uznania w granicach określonych przez prawo. swoboda umów oznacza daleko posunięte uwolnienie stron od formalizmu prawnego. W stosunkach umownych przeważa reguła, że prawnie skuteczne jest samo porozumienie stron, nie wymagające szczególnej formy.

81 DO OGRANICZEŃ SWOBODY UMÓW NALEŻY ZALICZYĆ:1) Sprzeczność z ustawą, 2) Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, 3) Sprzeczność z właściwościami (naturą) danego stosunku prawnego, 4) Możliwość spełnienia świadczenia (art. 387 §1 kodeksu cywilnego), Art. 387. § 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna. 5) Wyzysk (art. 388 kodeksu cywilnego) Art. 388. § 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy. § 2. Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.

82 Forma umów FORMA PISEMNA Umowy o przejęciu długuZgoda wierzyciela na przejęcie długu Umowy kontraktacyjnej Oświadczenie poręczyciela co do objęcia poręczenia Najem nieruchomości Przy dzierżawieniu rzeczy na czas dłuższy niż rok. FORMA AKTU NOTARIALNEGO umowy przeniesienia własności nieruchomości zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości ustanowienie lub przeniesienie użytkowania wieczystego ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości. DLA CELÓW DOWODOWYCH przelew wierzytelności stwierdzonej pismem umowy ubezpieczenia umowy spółki cywilnej

83 sprzedaż Art. 535. [Pojęcie]Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. DEFINICJA Charakteryzując umowę sprzedaży, przyjmuje się zwykle, że jest to umowa, która dochodzi do skutku, kiedy strony uzgodnią przedmiot oraz cenę, co stanowi jej elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii); jest umową konsensualną, odpłatną, dwustronnie zobowiązującą i wzajemną, która jednak, jeśli dotyczy rzeczy oznaczonej co do tożsamości, wywołuje skutek rozporządzający – art. 155 § 1 KC (analogicznie w zakresie przeniesienia wierzytelności – art. 510 § 1 KC, oraz spadku – art § 1 KC); stąd też bywa określana jako czynność zobowiązująco- rozporządzająca (czynność o podwójnym skutku).

84 FORMA 1) wymóg formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności przewiduje np. art. 158, 237, 1052 § 3 dla przeniesienia: własności nieruchomości, użytkowania wieczystego oraz spadku, a poza KC – art. 172 ust. 4 SpółdzMieszkU co do zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu; 2) wymóg formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi pod tym samym rygorem przewiduje 74 Kodeksu Morskiego (KM), dla umowy o przeniesienie własności statku stanowiącego polską własność w rozumieniu art. 73 § 1 KM, podlegającemu obowiązkowi wpisu do rejestru okrętowego; dotyczy to również statku, o którym mowa w art. 73 § 3 KM, oraz statku w budowie, wpisanych do polskiego rejestru okrętowego; 3) wymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności jest podstawowym wymogiem dla umów przenoszących prawa do przedmiotów własności intelektualnej.

85 Przedmiot umowy sprzedaży1. Zasadnicze zróżnicowanie w uregulowaniu prawnym przedmiotu sprzedaży dotyczy rzeczy ruchomych i nieruchomości. 2. Przedmiotem sprzedaży mogą być rzeczy przyszłe, czyli takie, które nie istnieją w chwili jej zawarcia (emptio rei speratae). Umowę taką należy kwalifikować jako sprzedaż pod warunkiem zawieszającym powstania jej przedmiotu;

86 3. Sprzedaż rzeczy złożonych – części składowe, przynależności rzeczy oraz pożytki.W odniesieniu do rzeczy złożonych sprzedaż obejmuje, w zakresie jej skutków, części składowe rzeczy. Natomiast nabycie własności przynależności rzeczy w drodze umowy sprzedaży następuje z zachowaniem postanowień art. 52 KC, tj. odmienny niż przeniesienie ich własności na kupującego skutek, może wynikać z treści umowy albo z przepisów szczególnych Art. 52. Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo z przepisów szczególnych.

87 4. Sprzedaż zbioru rzeczy.Za rzeczy nie uznaje się zbiorów rzeczy (universitas rerum). Dopuścić należy jednak zarówno nabycie poszczególnych elementów takiego zbioru, jak i nabycie w drodze sprzedaży całego zbioru, np. zbioru składającego się z książek stanowiących serię wydawniczą, zawartości magazynu itp.

88 Przedmiot umowy sprzedaży c. d.Czy możliwa jest sprzedaż zwierząt?

89 5. Sprzedaż zwierząt. "W piśmiennictwie nie budzi także wątpliwości, że od dnia wejścia w życie ustawy z r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 856 ze zm.) zwierzę, z mocy art. 1 ust. 1 tej ustawy, nie jest rzeczą w rozumieniu art. 45 KC. Zwraca się jednak uwagę, że ustawa ta jednocześnie nakazuje stosowanie w sprawach w niej nieuregulowanych odpowiednie stosowanie do zwierząt przepisów o rzeczach. Mogą one zatem być przedmiotem swobodnego obrotu, przy jego wykonaniu zachowane jedynie muszą być warunki wynikające z tej ustawy dotyczące humanitarnego traktowania zwierząt.

90 Sprzedaż energii?

91 6. Na podstawie art. 555 KC zobowiązanie sprzedawcy może dotyczyć także przeniesienia na kupującego energii (ściślej uprawnień do korzystania z energii), praw oraz wody jako przedmiotu materialnego niesamoistnego. dotyczy to także wyodrębnionych prawnie, jako dobra prawne, mas majątkowych (majątku): 1) na podstawie art. 552 KC przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 KC; także 2) gospodarstwa rolnego w rozumieniu art. 553 KC; 3) na podstawie art spadku w rozumieniu art KC. Przedmiotem sprzedaży mogą być także papiery wartościowe jako odrębne dobro prawne – w istocie nastąpi tu nabycie inkorporowanych w nich praw.

92 Podstawowe Obowiązki stronObowiązkiem sprzedawcy jest: 1) przeniesienie własności rzeczy będącej przedmiotem umowy (towaru) na kupującego i 2) wydanie jej kupującemu. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz oznaczona co do tożsamości (rzecz oznaczone według tożsamości oznaczone są według cech indywidualnych, właściwych tylko dla jednego przedmiotu), przeniesienie prawa własności rzeczy następuje z chwilą zawarcia umowy. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz oznaczona co do gatunku (rzeczy oznaczone co do gatunku (rodzaju) oznaczone są według cech rodzajowych, właściwych dla większej liczby przedmiotów) albo rzecz przyszła, przeniesienie prawa własności rzeczy następuje z chwilą jej wydania. Obowiązkiem kupującego jest: 1) odebranie rzeczy i 2) zapłacenie ceny. Odebranie przedmiotu sprzedaży polega na objęciu go we władanie przez kupującego, w sposób zapewniający nienaruszalność rzeczy sprzedanej. Zapłata ceny może nastąpić gotówką lub w formie bezgotówkowej.

93 orzecznictwo Uchwała SN z 9.12.2011 r., III CZP 79/11Umowa darowizny nieruchomości ukryta pod pozorną umową sprzedaży dotknięta jest sankcją nieważności. I SA/Gd 1198/12 - wyrok WSA Gdańsk z dnia Brak różnicowania pojęć sprzedaży i umowy sprzedaży w prawie cywilnym Umowa sprzedaży na gruncie ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) powinna być rozumiana w znaczeniu przyjętym w prawie cywilnym. W prawie cywilnym nie różnicuje się w sposób mający znaczenie prawne pojęć sprzedaż i umowa sprzedaży. Przewidziane zaś prawem szczególne wymogi co do zawarcia umowy sprzedaży nie mogą zmieniać charakteru samej sprzedaży, której essentialia negotii zawiera przepis art. 535 Kodeksu Cywilnego. V CKN 1418/00 - wyrok SN - Izba Cywilna z dnia Pojęcie wydania rzeczy sprzedanej Nie można podzielić poglądu, że przez pojęcie wydania rzeczy sprzedanej według art. 548 KC można rozumieć samo zapewnienie kupującemu możliwości odebrania nabytej rzeczy. Pogląd ten pozostaje w oczywistej sprzeczności z językowym znaczeniem pojęcia "wydania rzeczy". Nadto nie byłoby słusznym przenoszenie ryzyka utraty rzeczy na kupującego w sytuacji, gdy rzecz znajduje się jeszcze we władaniu sprzedawcy.

94 Dodatkowe zastrzeżenia umowne1) zadatek, Instytucję zadatku reguluje art. 394 kodeksu cywilnego. Art. 394 [Zadatek] § 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. § 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. § 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

95 Zadatkiem określa się zatem sumę, pieniężną lub rzecz, którą jeden z kontrahentów daje drugiej stronie umowy przy jej zawarciu, a przed wykonaniem w całości świadczenia. Zadatek pełni funkcję środka mającego zapewnić wykonanie kontraktu. Wysokość zadatku może być swobodnie przez strony kształtowana, jednakże nie może być zbyt wysoka, w stosunku do wartości należnego świadczenia. Z reguły stanowi niewielką część świadczenia umówionego.

96 2) umowne prawo odstąpieniaUmowa, która została w sposób prawidłowy zawarta nie może być na podstawie decyzji jednej ze stron rozwiązana, poza wypadkami wyraźnie przez ustawę przewidzianymi (np. art. 896 i 898 kodeksu cywilnego dotyczące odwołania darowizny). Instytucją prowadzącą do złagodzenia tego rygoru jest instytucja umownego prawa odstąpienia. Art. 395 [Umowne prawo odstąpienia] § 1. Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. § 2. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Strony mogą zastrzec, że prawo odstąpienia przysługiwać będzie jeżeli spełni się określone w umowie zdarzenie przyszłe i niepewne (warunek). Uprawnienie wykonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie umowy.

97 3) Odstępne: Instytucję odstępnego reguluje art. 396 kodeksu cywilnego, w myśl którego: Art. 396 [Odstępne] Jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne), oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego. odstępne – dodatkowe zastrzeżenie umowne przyznające jednej lub obu stronom zobowiązania uprawnienie do odstąpienia od umowy, które może być wykonane tylko łącznie z zapłatą oznaczonej sumy, również nazywanej odstępnym

98 Odstępne może być dane także przy zawarciu umowy, strony muszą jednak wówczas uchylić zastosowanie reguły interpretacyjnej wskazującej na zadatek. Jeżeli zastrzeżono odstępne, oświadczenie o odstąpieniu nie połączone z daniem odstępnego jest bezskuteczne. Uprawniony może tę czynność ponowić, dając jednocześnie odstępne, o ile nie upłynął przewidziany w umowie termin do odstąpienia.

99 Zastrzeżenie odstępnego pełni więc zarazem funkcje dyscyplinujące i odszkodowawcze ("odszkodowanie za zawód"). Należy jednak podkreślić, że obowiązek zapłaty odstępnego nie jest, co do zasady, uzależniony od spełnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Stanowi ono jedynie surogat odszkodowania za wygaśnięcie zobowiązania.

100 4) kara umowna Kara umowna, inaczej odszkodowanie umowne, należy do zastrzeżeń umownych najczęściej stosowanych w praktyce gospodarczej. Zgodnie z art. 483 §1 kodeksu cywilnego: Art. 483 [Kara umowna] § 1. Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). § 2. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. .

101 Kara umowna może być zastrzeżona wyłącznie na wypadek nie wykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (np. nie wykonania usługi w terminie, nie wybudowanie obiektu lub jego części w terminie, nie wykonanie zobowiązań z umowy gwarancyjnej). Kara umowna należy się niezależnie od tego, czy wierzyciel poniósł jakąkolwiek szkodę, czy też nie. Dłużnik nie może zwolnić się z zobowiązania zapłaty kary umownej nawet w przypadku wykazania przez dłużnika, że wierzyciel nie poniósł szkody

102 PRZYKŁADY KARA UMOWNA (…) 5. W przypadku zwłoki Wykonawcy w realizacji zamówienia Zamawiający może żądać kary umownej w wysokości …………. % wartości zamówienia za każdy dzień zwłoki Wykonawcy. 6. W przypadku, gdy wysokość kary umownej nie pokrywa powstałej w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia szkody, Zamawiającemu przysługuje prawo dochodzenia od Wykonawcy naprawienia pozostałej po zapłaceniu przez Wykonawcę kary umownej szkody na zasadach ogólnych. 7. W przypadku, gdy Zamawiający nie dokonuje płatności w sposób określony w § 5 umowy, Wykonawca uprawniony jest do naliczenia odsetek ustawowych. UWAGI: Jeżeli któraś ze stron umowy w następstwie wyrządzenia szkody będzie chciała dochodzić odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżenia kar umownych, postanowienie takie musi znaleźć się w treści zawartej pomiędzy stronami umowy. W przeciwnym razie żądanie takie nie będzie dopuszczalne. Wysokość kar umownych nie może być rażąco wygórowana. Jeżeli wykonawca wykona zobowiązanie w znacznej części, może żądać zmniejszenia kary umownej. Strony mogą ponadto zastrzec w umowie płatność odsetek umownych.

103 ODSTĄPIENIE 3. Zamawiający zastrzega sobie prawo odstąpienia od umowy w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia przez Wykonawcę. 4. Odstąpienie, o którym mowa w ust. 3, wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Zamawiający ma prawo odstąpienia od zawartej umowy o zamówienie publiczne, jeżeli zajdzie istotna zmiana okoliczności, powodująca, że wykonanie umowy, nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy (art. 145 ust. 1 Prawo zamówień publicznych). Art. 145 [Odstąpienie od umowy] 1. W razie zaistnienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy, zamawiający może odstąpić od umowy w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości o tych okolicznościach. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, wykonawca może żądać wyłącznie wynagrodzenia należnego z tytułu wykonania części umowy.

104 Nadużycie podatkowe - zakup towaru po znacznie zawyżonej cenieMaszyny i urządzenia zostały zakupione 26 lutego 2009 r. przez spółkę od P. sp. z o.o. z siedzibą w B. Z kolei spółka P. zakupiła te maszyny i urządzenia 26 lutego 2009 r. od firmy R. sp. z o.o. z siedzibą B., a R. sp. z o.o. zakupiła te same maszyny i urządzenia w tym samym dniu od firmy M. J. L. (...) z siedzibą w W., która z kolei zakupiła poszczególne maszyny i urządzenia w tym samym dniu firmy D. D. O. z siedzibą C. Ostatni z wymienionych podmiotów zakupił te maszyny i urządzenia 25 lutego 2009 r. od T. S.A. w likwidacji z siedzibą we W.

105 Maszyny i urządzenia zakupione 25 lutego 2009 r. od T. S. AMaszyny i urządzenia zakupione 25 lutego r. od T. S.A. w likwidacji przez Firmę Handlową D. były niesprawne, J. L. zakupił od firmy D. wspomniane maszyny i urządzenia, które jak zeznał D. O. były zdekompletowane, niesprawne i nie były używane, za znacznie wyższą kwotę ( zł) niż zakupiła je firma D. od T. S.A. w likwidacji ( zł).  niekompletne i nieużywane.  Ponadto ustalono, że już 16 lutego r. P. sp. z o.o. zawarła umowę na sprzedaż przedmiotowych maszyn i urządzeń firmie T. M. sp. z o.o. za kwotę brutto ,80 zł. W § 5 tej umowy P. sp. z o.o. oświadczyła, że maszyny będące przedmiotem umowy spełniają wszelkie wymogi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również posiadają wszelkie wymagane przez prawo certyfikaty poświadczające ten stan

106 W oparciu o zebrany materiał dowodowy organy podatkowe obu instancji zasadnie uznały za niewiarygodną transakcję nabycia przez spółkę zestawu maszyn i urządzeń w dniu 26 lutego r., za cenę ,80 zł, podczas gdy dzień wcześniej ten sam towar był wart zł (transakcja między T. S.A. a D.), a jednocześnie nie wykazano w sposób realny tak znacznego wzrostu wartości towaru.

107 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie dnia 5 lutego 2014 r.I FSK 1747/12Przedsiębiorca, który rezygnuje z zakupu towaru bezpośrednio od sprzedawcy, aby kupić ten sam produkt od kogoś innego po znacznie zawyżonej cenie, ryzykuje, ze służby podatkowe uznają taka transakcje za nadużycie podatkowe. W takiej sytuacji Urząd Skarbowy może odmówić zwrotu podatku naliczonego od tego typu czynności.

108 Różnice umów I ACa 442/12 - wyrok SA Gdańsk z dnia Umowa kontraktacji a umowa sprzedaży Umowa kontraktacji jest szczególnym rodzajem umowy sprzedaży, przy czym jednym z zasadniczych elementów rozróżniających te umowy, wynikającym z art. 613 § 1 KC, jest to, że w umowie kontraktacji producent rolny zobowiązuje się do wytworzenia i dostarczenia kontraktującemu oznaczonej ilości produktów rolnych określonego rodzaju, podczas gdy umowa sprzedaży zdefiniowana w art. 535 KC obowiązku takiego nie zawiera. Należy podnieść, że fakt, iż stroną umowy zobowiązaną do dostarczenia wskazanego w niej towaru oznaczonego co do gatunku jest producent rolny oraz że towarem tym jest określony rodzaj produktu rolnego, nie przekreśla możliwości zawarcia przez niego umowy sprzedaży. Skoro zawarta przez strony umowa nie obejmuje zobowiązania producenta rolnego do wytworzenia przedmiotu umowy i dostarczenia go kontrahentowi, a przy tym nie zawiera żadnych dalszych zapisów typowych dla umowy kontraktacji - np. dotyczących świadczeń dodatkowych, to przypisanie takiej umowie cech kontraktacji, wbrew jej treści i wbrew stanowisku jednego z jej kontrahentów, może nastąpić jedynie w szczególnych okolicznościach faktycznych.

109 najem Art. 659. § 1. Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. DEFINICJA § 2. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. CZYNSZ Wysokość czynszu najmu jest zasadniczo określana w umowie najmu. Najem jest umową konsensualną, która dochodzi do skutku w wypadku złożenia przez obie strony oświadczeń woli. Do skutecznego zawarcia umowy najmu (inaczej niż np. użyczenia – art. 710 k.c.) nie jest wymagane wydanie rzeczy najemcy. Stosunek prawny najmu ma charakter dwustronnie zobowiązujący i wzajemny. Ekwiwalentem świadczenia wynajmującego, które polega na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. W związku z tym najem jest umową odpłatną .

110 Forma umowy jest dowolna to znaczy tak ustna jak i pisemnaForma umowy jest dowolna to znaczy tak ustna jak i pisemna. Umowa może zostać zawarta także w sposób dorozumiany, czyli poprzez określone zachowanie stron odpowiadające w swej treści stosunkowi najmu. Jeśli jednak umowa dotyczy najmu nieruchomości czy pomieszczenia na czas dłuższy niż rok wówczas umowa winna być zawarta na piśmie, gdyż inaczej uważa się ją za zawartą na czas nieoznaczony. FORMA Art. 660. Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nieoznaczony.

111 Przedmiot umowy najmu Przedmiot najmu mogą stanowić rzeczy co do zasady niezużywalne, w tym: rzeczy ruchome, zbiory rzeczy, nieruchomości (również nieruchomości rolne; Przedmiotem najmu mogą być również części rzeczy albo części składowe rzeczy. Z tej perspektywy przedmiot najmu mogą stanowić lokale mieszkalne lub lokale o innym przeznaczeniu, które, jeżeli nie została wyodrębniona ich własność, są jedynie częściami nieruchomości, a także inne pomieszczenia znajdujące się w budynkach.

112 Przedmiotem najmu NIE MOŻE BYĆ:dobro niematerialne, w związku tym, że nie jest rzeczą, prawa, przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym, jak również gospodarstwo rolne. UWAGA!!!! Z używaniem przedsiębiorstwa i gospodarstwa rolnego związane jest bowiem pobieranie pożytków, w związku z tym mogą one stanowić przedmiot na przykład dzierżawy i leasingu

113 Podstawowe obowiązki Podstawowymi obowiązkami wynajmującego są:1) wydanie najemcy rzeczy będącej przedmiotem najmu w stanie nadającym się do użytku określonego w umowie, a jeżeli w umowie nie zawarto postanowień w tym zakresie – do użytku zgodnego z właściwością i przeznaczeniem przedmiotu najmu, 2) utrzymywanie rzeczy w stanie przydatnym do umówionego użytku przez cały okres trwania umowy, w szczególności do dokonywania napraw wymaganych dla realizacji tego obowiązku. Do podstawowych obowiązków najemcy należy: 1) używanie przedmiotu najmu w sposób określony w umowie, a jeżeli w umowie brak postanowień w tym zakresie – w sposób zgodny z właściwościami i przeznaczeniem rzeczy, 2) zapłata czynszu w terminach umownych, 3) niedokonywanie w przedmiocie najmu zmian sprzecznych z umową lub przeznaczeniem rzeczy bez zgody wynajmującego, 4) zwrócenie przedmiotu najmu w stanie nie pogorszonym po za-kończeniu stosunku najmu, 5) niezwłoczne zawiadomienie wynajmującego o dochodzeniu przeciwko najemcy roszczeń dotyczących przedmiotu najmu.

114 ORZECZNICTWO I ACa 739/12 wyrok s.apel w Gdańsku (Niezbędne warunki zawarcia umowy najmu.   LEX nr ) Umowa najmu ma charakter zobowiązujący, w związku z czym decydująca jest możliwość wykonania przez wynajmującego swojego obowiązku. Z zawarciem najmu nie wiąże się żadna czynność rozporządzająca rzeczą, w związku z czym nie jest niezbędne istnienie po stronie wynajmującego tytułu uprawniającego go do rozporządzania rzeczą. V CSK 230/06  wyrok SN  ( LEX nr ) ...   Umowa o najem "powierzchni użytkowej" w budynku tzw. domu towarowego podlega przepisom Kodeksu cywilnego o najmie lokali, a nie ogólnym przepisom o najmie, również w zakresie wypowiedzenia. V ACa 648/12 - wyrok SA Katowice z dnia Status faktury w postępowaniu dowodowym; obligatoryjne składniki oferty 1. Faktura nie jest dowodem zawarcia umowy czy też jej wykonania przez wystawcę faktury. 2. Stosownie do art. 66 § 1 KC oferta powinna zawierać przynajmniej istotne elementy umowy. W szczególności stosownie do art. 659 KC istotnymi elementami umowy najmu są jej przedmiot i wysokość czynszu. (III CKN 365/97, OSNC 1998, Nr 9, poz. 144), w którym stwierdził, iż nie ma przeszkód, aby strony wprowadziły do umowy dzierżawy, również zawartej na czas oznaczony, możliwość jej wypowiedzenia w razie zajścia określonej w tej umowie przyczyny. Zob. też glosy do tego wyroku: M. Krajewskiego, PiP 1998, z. 7, K. Zaradkiewicza, OSP 1998, Nr 10, poz. 170 i A. Zwolińskiej, PPH 1999, Nr 3. Zob. też K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, s. 248–249. 21

115 Dopuszczalność wypowiedzenia umowy zawartej na czas oznaczonyJeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, to czy można wypowiedzieć taką umowę?

116 Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu - I Wydział Cywilny z dnia 28 maja 2013 r. I ACa 479/13Nie ma podstaw do stwierdzenia, że zamieszczenie w umowie zawartej na czas oznaczony postanowienia zezwalającego na jej rozwiązanie za wypowiedzeniem, z przyczyn określonych w umowie, jest sprzeczne z naturą najmu lub dzierżawy. Jest to w dalszym ciągu umowa na czas oznaczony, gdyż pozwala stronom z góry określić, że stosunek prawny z niej wynikający będzie trwał przez umówiony okres, chyba że zajdą okoliczności, określone w ustawie lub umowie, które mogą umożliwić stronom lub stronie jego wcześniejsze zakończenie. Także bez wyraźnego przepisu, który pozwala na wypowiedzenie umowy najmu lub dzierżawy zawartych na czas oznaczony, zamieszczenie takiej klauzuli w umowie jest dopuszczalne, gdyż nie jest ona sprzeczna z żadnym przepisem ustawy ani z naturą stosunku zobowiązaniowego wynikającego z takiej umowy oraz z zasadami współżycia społecznego.

117 15. Podobnie w uchw. z r. (III CZP 74/07, OSNC 2008, Nr 9, poz. 95) SN jednoznacznie orzekł, iż: "Dopuszczalne było wypowiedzenie umowy najmu lub dzierżawy, zawartej przed dniem 10 lipca 2001 r. na czas oznaczony, w wypadkach określonych w tej umowie". I ACr 77/92 - wyrok SA Katowice z dnia Z chwilą zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje z mocy samego prawa w miejsce zbywcy. Uregulowanie art. 678 par. 1 zdanie 1 KC oznacza, że przekształcenie podmiotowe jest całkowite i na nabywcę przechodzą wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy najmu, za wyjątkiem wyraźnie wyłączonych ustawą.

118 dzierżawa Art. 693. § 1. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. § 2. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków. DEFINICJA Dzierżawa jest umową dwustronnie zobowiązującą, konsensualną, wzajemną i odpłatną. Artykuł 695 § 1 k.c. wskazuje maksymalny czas określony, na który może być zawarta umowa dzierżawy, ze skutkiem zawarcia umowy na czas oznaczony, tj. 30 lat. CZAS TRWANIA Art. 695. § 1. Dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż lat trzydzieści poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nieoznaczony.

119 W przepisach kodeksu cywilnego o dzierżawie (art. 693–709 k. cW przepisach kodeksu cywilnego o dzierżawie (art. 693–709 k.c.) ustawodawca nie odniósł się do zagadnienia formy prawnej umowy dzierżawy. Forma prawna umowy dzierżawy wynika z przepisów ogólnych kodeksu cywilnego (art. 73 i n. k.c.) i przepisów o najmie stosowanych odpowiednio (art. 660 w zw. z art. 694 k.c.). FORMA Art. 660. Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nieoznaczony. Wskazana w art. 660 k.c. forma pisemna ma charakter formy ad eventum, w związku z tym jej niezachowanie pociąga za sobą przewidziane w art. 660 k.c. konsekwencje dla czynności prawnej, w postaci przyjęcia, że umowa została zawarta na czas nieoznaczony. formę ad eventum – forma przewidziana dla wywołania określonych skutków prawnych; czynność prawna będzie ważna, nie wywoła jednak określonych skutków prawnych, dla których forma ta została zastrzeżona

120 Przedmiot umowy dzierżawyPrzedmiotem dzierżawy mogą być: rzeczy, w tym rzeczy ruchome (np. maszyny, urządzenia, środki transportu, zwierzęta dające pożytki naturalne) i nieruchomości (grunt rolny, las, torfowisko); prawa majątkowe (np. prawo polowania, papiery wartościowe, prawo do patentu, wzoru użytkowego; Art. 709. Przepisy o dzierżawie rzeczy stosuje się odpowiednio do dzierżawy praw. zespół zorganizowanych praw majątkowych – składników materialnych i niematerialnych (gospodarstwo rolne czy też przedsiębiorstwo) – o ile wskazane przedmioty dzierżawy posiadają właściwości umożliwiające obiektywnie korzystanie z nich i czerpanie korzyści (pożytków) Na podstawie umowy dzierżawy przedmiot dzierżawy jest oddawany dzierżawcy nie tylko do używania (tak jak rzecz stanowiąca przedmiot stosunku najmu), ale również do pobierania pożytków.

121 czynsz Czynsz jest elementem odróżniającym dzierżawę od stosunku prawnego, na podstawie którego właściciel nieruchomości rolnej oddaję ją do „bezpłatnego korzystania” z uprawnieniem do pobierania pożytków, ale i z obowiązkiem opłacania podatków i należnych świadczeń publicznych związanych z własnością rzeczy lub z podsiadaniem gruntu. W praktyce czynsz dzierżawny jest określany jako świadczenie stałe, wyrażone w pieniądzu, w wartości nominalnej, albo jako (wyrażona w pieniądzu) równowartość części dochodów uzyskiwanych w naturze.

122 Wysokość czynszu jest określana na podstawie woli stron w umowie dzierżawy (art. 693 k.c.), Art. 693.  § 2. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.

123 w określonych wypadkach na podstawie orzeczenia sądu, tj.:1) w warunkach określonych w art. 664 w zw. z art. 694 k.c. (wady rzeczy) 2) na podstawie przepisu art. 700 k.c., Art. 700. Jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca odpowiedzialności nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy. 3) w sytuacji gdy wymaga tego zapewnienie zgodności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.; w sprawach o zapłatę zaległego czynszu przy wysunięciu przez dzierżawcę uzasadnionego zarzutu, że zapłata czynszu w umówionej wysokości stanowi czasową niemożliwość świadczenia ze względu na stan majątkowy i rodzinny w konkretnej sytuacji dzierżawy

124 DODATKOWE ZASTRZEŻENIE W UMOWIE:Art. 702. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że oprócz czynszu dzierżawca będzie obowiązany uiszczać podatki i inne ciężary związane z własnością lub z posiadaniem przedmiotu dzierżawy oraz ponosić koszty jego ubezpieczenia, ustawowe prawo zastawu przysługujące wydzierżawiającemu zabezpiecza również roszczenie wydzierżawiającego względem dzierżawcy o zwrot sum, które z powyższych tytułów zapłacił.

125 Orzecznictwo 1) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 stycznia 2007 r. I ACa 1440/06  1. Dzierżawa jest tego rodzaju stosunkiem zobowiązaniowym, mocą którego jedna jej strona udostępnia korzystanie z jej rzeczy drugiej stronie. Przy czym by umowa nabrała cech dzierżawy, osoba korzystająca z cudzej rzeczy uprawniona jest także do pobierania z niej pożytków, a nadto konieczną cechą dzierżawy jest jej odpłatność. Bez tego niezbędnego elementu umowa nie może być poczytana za umowę dzierżawy, nawet jeśli korzystający z rzeczy zobowiązuje się do opłacania podatków i innych ciężarów związanych z posiadaniem nieruchomości.

126 Ad. 1. Sąd Najwyższy również z perspektywy przedmiotu prawa dzierżawy (używania i pobierania pożytków) wskazał kryteria pozwalające na wyróżnienie stosunków dzierżawy od najmu (orzeczenie SN z dnia 28 maja 1958 r., 3 CR 263/58, OSN 1959, nr 4, poz. 110; orzeczenie SN z dnia 12 maja 1959 r., 1 CR 771/58, OSN 1960, nr 4, poz. 102; orzeczenie SN z dnia 19 stycznia r., 3 CR 915/59, OSN 1961, nr 1, poz. 18). W wyroku z dnia 23 marca 2007 r. (I ACa 56/07, OSAB 2007, z. 1, poz. 3) SA w Białymstoku trafnie uznał, że mimo określenia umowy jako umowy dzierżawy brak zapisu w jej treści prawa (pozwanej) do pobierania pożytków, które ma fundamentalne znaczenie dla umowy dzierżawy, czym w istotny sposób różni ją od umowy najmu, przesądza o innej niż nadana przez strony kwalifikacji stosunku prawnego (zob. też cytowany wyżej wyrok SA w Katowicach z dnia 17 stycznia 2007 r., I ACa 1440/06, OSA 2007, z. 2, poz. 4).

127 2) Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2001 r. IV CKN 357/00 Przy dokonywaniu wykładni umowy dzierżawy należy uwzględnić nie tylko reguły interpretacyjne wynikające z art. 65 k.c., ale także treść przepisów normujących ten typ umowy (art. 693 i nast. k.c.). Ad 2. Z treści umowy dzierżawy (art. 693 k.c.) wynika, że zasadniczym obowiązkiem dzierżawcy jest zapłata wydzierżawiającemu umówionego czynszu. W wyroku z dnia 8 maja 2001 r. (IV CKN 357/00, LEX nr 52542) SN słusznie uznał, że kodeks cywilny nie przewiduje możliwości ukształtowania umowy dzierżawy w taki sposób, aby dzierżawca nie miał obowiązku uiszczania czynszu. Nie jest zatem dopuszczalne zastąpienie świadczenia w postaci czynszu innym świadczeniem – w ramach umowy dzierżawy.

128 Przedłużenie umowy dzierżawy3) V CKN 1754/00 - wyrok SN - Izba Cywilna z dnia W świetle art. 674 w zw. z art. 694 KC do przedłużenia dzierżawy nie wystarczy samo używanie rzeczy przez dzierżawcę po upływie terminu oznaczonego w umowie, lecz konieczne jest, aby używanie to odbywało się za wyraźną lub chociażby domniemaną zgodą wynajmującego, wyrażoną jednak w sposób dostatecznie czytelny (art. 60 KC). Trzeba przy tym podkreślić, że ustalenie istnienia lub nieistnienia oświadczenia woli (także wyrażonego w sposób dorozumiany), należy do ustaleń faktycznych. Prawidłowość ustaleń można zwalczać, powołując się na podstawę z art. 233 § 1 KPC.

129 Różnice umów Najem, jako umowa, której przedmiotem jest używanie rzeczy, różni się od dzierżawy przede wszystkim tym, że: 1) przedmiotem najmu są jedynie rzeczy (art. 659 § 1 k.c.), a przedmiotem dzierżawy mogą być zarówno rzeczy (art. 693 § 1 k.c.), jak i prawa (art k.c.); 2) najemca jest uprawniony do używania rzeczy (art. 659 § 1 k.c.), a dzierżawca jest uprawniony zarówno do używania rzeczy (prawa), jak i do pobierania pożytków. Najistotniejszą różnicą między umową użyczenia a umową najmu jest odpłatność najmu (art. 659 § 1 i 2 k.c.) wobec nieodpłatności użyczenia (art. 710 k.c.);

130 poręczenie Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. Definicja ta ma swoje źródło w przepisach art ustawy z r. – Kodeks cywilny. Art. 876 [Pojęcie; forma] § 1. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. § 2. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie.

131 Standardowa umowa poręczenia zawiera następujące elementy:- oznaczenie stron umowy, w szczególności: wierzyciela, poręczyciela oraz dłużnika; - przedmiot poręczenia; - kwotę poręczenia; - terminy związania umową poręczenia; - warunki wstąpienia poręczyciela w obowiązki dłużnika; - terminy i sposób postawienia do dyspozycji wierzyciela środków pieniężnych.

132 Ograniczenia w udzielaniu poręczenia przez spółki kapitałoweOgraniczenia w udzielaniu poręczenia przez spółki kapitałowe ustanawia art. 15 KSH. Dotyczy on również poręczeń wekslowych (wyr. SN z r., I CSK 297/08, OSNC 2009, Nr C, poz. 86). Zgodnie z art. 15 § 1 KSH zawarcie przez spółkę kapitałową umowy poręczenia z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Natomiast art. 15 § 2 KSH stanowi, że zawarcie wskazanej umowy przez spółkę zależną z członkiem zarządu, prokurentem lub likwidatorem spółki dominującej wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej.

133 Do wyrażenia zgody i skutków braku zgody stosuje się artDo wyrażenia zgody i skutków braku zgody stosuje się art. 17 § 1 i 2 KSH. Art. 17 [Kontrola czynności prawnych] § 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna. § 2. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej.

134 orzecznictwo Małżonek nie może domagać się ustalenia nieważności umowy poręczenia z powodu braku zgody na zawarcie tej umowy, jeżeli dopuszczalne jest jeszcze potwierdzenie umowy przez drugiego małżonka (wyr. SN z r., I CRN 48/95, OSN 1995, Nr 10, poz. 147). Umowa poręczenia, w której poręczyciel reprezentował pełnomocnika, zawarta z przekroczeniem określonej kwotowo granicy umocowania, w razie odmowy jej potwierdzenia, jest w całości nieważna (art. 103 § 1 i 2 KC) – tak uchw. SN z r. (III CZP 7/06, OSN 2007, Nr 1, poz. 7). Ograniczenia w udzielaniu poręczenia przez spółki kapitałowe ustanawia art. 15 KSH. Dotyczy on również poręczeń wekslowych (wyr. SN z r., I CSK 297/08, OSNC 2009, Nr C, poz. 86). W charakterze poręczyciela występuje zwykle jeden podmiot. Wierzytelność może być zabezpieczona poręczeniem udzielonym przez kilka podmiotów (szerzej zob. Z. Radwański, [w:] System PrPryw, t. 8, 2011, s. 592 i n., Nb 177–191; zob. też wyr. SN z r., III CKU 87/97, Prok. i Pr. 1998, Nr 6, s. 18).

135 Czy istnieje możliwość poręczenia obejmującego nieokreśloną grupę zobowiązań dłużnika głównego lub wszystkie zobowiązania dłużnika wobec wierzyciela ?

136 Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 29 maja 2005 rWyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 29 maja 2005 r. V CK 827/04 Nieważne jest poręczenie obejmujące nieokreśloną grupę zobowiązań dłużnika głównego lub wszystkie zobowiązania dłużnika wobec wierzyciela (tzw. poręczenie ogólne; art. 58 § 1 KC).

137 leasing Art. 7091. Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. DEFINICJA

138 Jest to umowa: konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, wzajemna, odpłatna, terminowa, kauzalna, jednostronnie podmiotowo kwalifikowana. ! Umowa leasingu musi być zawarta na czas oznaczony (art KC). ! Przedmiotem umowy leasingu mogą być tylko rzeczy (ruchome i nieruchome).

139 Do essentialia negotii umowy leasingu należy zaliczyć:1) zobowiązanie finansującego do nabycia rzeczy od oznaczonego zbywcy i na warunkach określonych w umowie leasingu; 2) zobowiązanie finansującego do oddania rzeczy korzystającemu do używania albo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony; 3) zobowiązanie korzystającego do zapłaty w umówionych ratach wynagrodzenia pieniężnego, równego co najmniej cenie bądź wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Wskazane trzy elementy wyznaczają istotę umowy leasingu, w związku z tym umowa, która nie wypełnia chociaż jednego z nich, nie jest umową leasingu w ujęciu kodeksu cywilnego.

140 Leasing charakteryzują stosunki trójstronne, w tym sensie że w świetle prawa występują w nim trzy strony: Finansujący Korzystający Dostawca

141 forma Art. 7092. Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Leasing jest jedną z niewielu umów, dla których przepisy kodeksu cywilnego wymagają formy szczególnej pod rygorem nieważności. Jej zawarcie wymaga bowiem zachowania formy pisemnej ad solemnitatem, bez względu na to, co jest jej przedmiotem ani jaką ma wartość. W związku z tym leasing nieruchomości również wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Wymaganie formy aktu notarialnego dla ustanowienia prawa pierwokupu nieruchomości odnosi się nie tylko do odrębnej umowy, której przedmiotem jest prawo pierwokupu, lecz również do zastrzeżenia prawa pierwokupu w umowie leasingu nieruchomości. Za stosowaniem art. 158 KC do ustanowienia prawa pierwokupu nieruchomości opowiedzieli się m.in.: R. Czarnecki, S. Breyer, J. Skąpski, M. Pazdan, S. Rudnicki, T. Wiśniewski, J. Napierała, Krytycznie co do tego rozwiązania J. Górecki,

142 (IV CKN 784/00, OSNC 2003, Nr 1, poz. 14), stwierdzono, iż zastrzeżenie prawa pierwokupu nieruchomości nie wymaga formy aktu notarialnego. Przepis art. 158 KC należy też stosować do odpowiedniej klauzuli lub odrębnej umowy, w której finansujący zobowiązuje się przenieść na korzystającego własność nieruchomości będącej przedmiotem leasingu (por. art ), po wygaśnięciu stosunku leasingowego. Niezachowanie formy pisemnej dla zawarcia umowy leasingu powoduje jej nieważność z mocy prawa.

143 Leasing w Prawie podatkowym:Leasing w prawie podatkowym zdefiniowany został jednakowo w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 17a) oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 23a). Zgodnie z definicją podatkową przez umowę leasingu określa się umowę nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej FINANSUJĄCYM, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej KORZYSTAJĄCYM, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.

144 Ustawy podatkowe wyodrębniają dwie kategorie leasingu - leasing operacyjny oraz leasing finansowy. Podział ten ma zasadnicze znaczenie dla określenia skutków podatkowych występujących zarówno po stronie Korzystającego jak i Finansującego.

145 Leasing operacyjny Do umów leasingu operacyjnego - zgodnie z ustawami podatkowymi - zaliczyć możemy jedynie te umowy, które łącznie spełniają następujące warunki: umowa została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40 % normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne albo została zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości, oraz suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

146 Umowa leasingu operacyjnego charakteryzuje się następującymi cechami:ustalone w umowie opłaty - ponoszone przez Korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych - stanowią po stronie Finansującego przychód, natomiast u Korzystającego w całości zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów; przedmiot leasingu wykazywany jest jako składnik aktywów Finansującego i u niego amortyzowany; umowa leasingu zawierana jest na okres krótszy niż normatywny okres amortyzacji.

147 W tej kategorii leasingu Korzystający obniża podstawę opodatkowania poprzez zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu następujących wydatków: czynsz inicjalny rata leasingowa opłaty manipulacyjne prowizje koszty użytkowania przedmiotu leasingu np.: konserwacja, energia, paliwo, ubezpieczenie itp. Ze względu na możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wymienionych powyżej wydatków dla większości przedsiębiorców leasing operacyjny jest podatkowo korzystniejszy od leasingu finansowego.

148 Leasing finansowy Umowa leasingu finansowego spełniać musi następujące warunki: umowa zawarta na czas oznaczony, suma ustalonych w umowie opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, umowa zawiera postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy leasingu dokonuje korzystający.

149 Umowę leasingu finansowego odróżnia od leasingu operacyjnego posiadanie następujących cech:do kosztów uzyskania przychodu u Korzystającego oraz do przychodu u Finansującego zalicza się jedynie odsetkowa część rat leasingowych; przedmiot leasingu wykazuje się jako składnik aktywów Korzystającego i u niego amortyzuje; umowa leasingu zawierana jest na okres zbliżony do normatywnego okresu amortyzacji przedmiotu leasingu.

150 ratę leasingową jedynie w części odsetkowejW leasingu finansowym Korzystający obniża podstawę opodatkowania o zaliczone do kosztów uzyskania przychodu: odpisy amortyzacyjne ratę leasingową jedynie w części odsetkowej koszty użytkowania przedmiotu leasingu np.: konserwacja, energia, paliwo, ubezpieczenie itp. Ze względów podatkowych ta forma leasingu może być korzystniejsza od leasingu operacyjnego dla firm opodatkowanych ryczałtem. W tej sytuacji bowiem decydującej roli nie odgrywa możliwość zaliczenia całości raty leasingowej do kosztów uzyskania przychodów, gdyż w tej formie opodatkowania wysokość kosztów nie wpływa na podstawę opodatkowania. Warto zaznaczyć, iż do opodatkowania stron umowy zawartej na czas nieoznaczony lub na czas oznaczony, lecz nie spełniającej omawianych wyżej warunków leasingu operacyjnego ani leasingu finansowego - stosuje się przepisy dla umów najmu i dzierżawy.

151 Leasing a podatek VAT Poprzednio obowiązujące przepisy identycznie traktowały umowy leasingu operacyjnego oraz finansowego, kwalifikując oba rodzaje umów jako usługi. A zatem w obu przypadkach obowiązek podatkowy powstawał z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności. Podatek VAT naliczany był oddzielnie dla każdej z rat leasingowych. Po wejściu w życie nowej ustawy opodatkowanie podatkiem VAT należy rozpatrywać oddzielnie dla leasingu operacyjnego i leasingu finansowego.

152 Leasing finansowy a podatek VATNowe przepisy traktują leasing finansowy (amortyzacji dokonuje Korzystający) już nie jako usługę, ale jako dostawę towarów. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione.

153 W związku z tym obowiązek podatkowy dla leasingu finansowego powstawać będzie zgodnie z zasadami ogólnymi właściwymi dla dostawy towarów - a więc z chwilą wydania towarów będących przedmiotem umowy leasingu. A gdy dostawa powinna być potwierdzona fakturą - obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru. Najważniejszą zmianą w leasingu finansowym w stosunku do poprzednio obowiązujących regulacji jest konieczność opłacenia z góry całego podatku VAT. Podstawę opodatkowania stanowi tu cała kwota należna netto (suma wszystkich rat leasingowych). W tego rodzaju leasingu Finansujący pobiera od Korzystającego kwotę należną w podziale na kolejne raty leasingowe, natomiast sam podatek VAT Korzystający uiszcza od całej kwoty jednorazowo i to już w momencie powstania obowiązku podatkowego.

154 Leasing operacyjny a VATLeasing operacyjny (odpisów amortyzacyjnych dokonuje Finansujący) w przeciwieństwie to leasingu finansowego traktowany jest przez nową ustawę o VAT jako świadczenie usługi. Dla tego rodzaju umów ustawa o VAT przewiduje szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Otóż zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 4 obowiązek podatkowy powstaje w tym przypadku z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze. Zasada ta ma zastosowanie oddzielnie dla każdej z rat leasingowych. Podatek VAT w leasingu operacyjnym pobierany jest więc sukcesywnie od każdej z rat leasingowych.

155 Leasing samochodów osobowychW obu opisanych wyżej wariantach leasingu ustawa o VAT przyznaje prawo do odliczania podatku naliczonego na zasadach przewidzianych w tej ustawie. Wyjątek stanowi leasing samochodów osobowych, gdzie prawo to podlega pewnym ograniczeniom. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT - w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca - nie więcej jednak niż 6000 zł.

156 W przypadku usługobiorców użytkujących samochody osobowe na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą. Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów, o których mowa w zdaniu pierwszym, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu, nie może jednak przekroczyć kwoty 6000 zł.

157 Przykład Firma zawarła umowę leasingu operacyjnego na samochód osobowy. Otrzymała trzy faktury dotyczące: 1) wstępnej raty leasingowej (czynszu inicjalnego) w kwocie netto zł, VAT zł (wpłata początkowa); 2) jednorazowej opłaty za koszty manipulacyjne w kwocie netto zł, VAT zł; 3) raty leasingowej w kwocie netto 1800 zł, VAT zł. Firma może odliczyć podatek naliczony z otrzymanych faktur w kwocie nie wyższej niż 60% wartości tego podatku w nich określonego, czyli odpowiednio: 4400 x 60% = 2640 zł 264 x 60% = 158 zł 396 x 60% = 238 zł. Jeżeli łączna kwota VAT odliczana sukcesywnie od wszystkich kosztów związanych z użytkowaniem samochodu na podstawie leasingu operacyjnego osiągnie wartość stanowiącą 60% całej kwoty należnego VAT (określonej w umowie) lub 6000 zł od pozostałych rat, odliczenie VAT nie będzie przysługiwało.

158 Przed 1 lipca 2015 r. Firmie nie przysługiwało również prawo do odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do napędu leasingowanych samochodów osobowych. Ograniczenie to wynika z przepisu art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy. Ma ono zastosowanie do zakupu paliwa do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych określonych w art. 86 ust 3 (niespełniających warunków określonych w ust. 4 tego przepisu), które są użytkowane na podstawie umowy leasingu (zarówno finansowego, jak i operacyjnego), jak też stanowiących własność firmy.

159 Od 1 lipca 2015 r. od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, czyli pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego. Wynika to z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT. Są to wydatki związane m.in. z nabyciem tych pojazdów, używaniem ich w ramach umowy najmu, dzierżawy, leasingu oraz innych umów o podobnym charakterze, nabyciem paliw do ich napędu, serwisowaniem, naprawą i konserwacją oraz nabyciem innych towarów i usług związanych z eksploatacją i użytkowaniem tych pojazdów. Ograniczone prawo do odliczenia VAT przysługuje, gdy pojazdy samochodowe nie spełniają warunków do skorzystania z pełnego prawa do odliczenia VAT od wydatków związanych z samochodem (np. samochód wykorzystywany jest także do celów prywatnych podatnika).

160 Przepisy nie ograniczają natomiast prawa do odliczenia VAT od zakupu części zamiennych do użytkowanych samochodów, od usług napraw serwisowych, przeglądów czy nabycia dodatkowego wyposażenia do samochodów, i to bez względu na ich rodzaj. Od wydatków tych VAT naliczony podlega odliczeniu na zasadach ogólnych. Prawo do odliczenia przysługuje, gdy samochody firma wykorzystuje do działalności opodatkowanej VAT, a poniesione wydatki zalicza do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym.

161 Porównanie umów – źródło: Związek Polskiego Leasingu

162 orzecznictwo Wyrok SN z r., V CK 90/05, MoP 2005, Nr 18, s. 874 Bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa jest art. 483 KC. Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych. Dlatego za niedopuszczalne należy uznać zastrzeżenie kary umownej w przypadku zobowiązania leasingobiorcy, ponieważ jego obowiązek wobec kontrahenta polega na obowiązku zapłaty rat leasingowych. Wyrok SA w Białymstoku z r., I ACA 118/01, OSA 2002, Nr 3, poz. 17  Postanowienia umowy leasingu, na podstawie których leasingobiorca, w przypadku zniszczenia lub nienaprawialnego uszkodzenia przedmiotu umowy przez osobę trzecią, ponosi względem leasingodawcy odpowiedzialność odszkodowawczą, odpowiadającą nieuiszczonym do momentu rozwiązania umowy ratom leasingowym, pomniejszonym o odszkodowanie wypłacone leasingodawcy przez zakład ubezpieczeń, nie sprzeciwiają się ustawie, naturze umowy leasingu i zasadom współżycia społecznego. Wyrok SN z r., III CK 656/04, BSN 2005, Nr 10, s. 12 Wynagrodzenie pieniężne należne za oddanie przez właściciela przedsiębiorstwa do używania i pobierania pożytków z opcją przeniesienia własności równe co najmniej wartości tego przedsiębiorstwa w chwili zawarcia umowy, nie jest świadczeniem okresowym, mimo ustalenia płatności w ratach.

163 Umowa leasingu – inna wersja w pliku McWord

164 dostawa Art. 605 [Pojęcie]Przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny. DEFINICJA Stronami tej umowy są: dostawca i odbiorca. Umowa dostawy należy do umów konsensualnych, dwustronnie zobowiązujących, wzajemnych, kauzalnych, odpłatnych. przyjmuje się, że dostawcą może być dowolny podmiot; jest to umowa jednostronnie profesjonalna. Poza sporem jest to, że aktualnie stronami tej umowy może być dowolny podmiot gospodarczy.

165 FORMA Art. 606 [Forma] Umowa dostawy powinna być stwierdzona pismem.Strony mogą określić w umowie inne ich obowiązki i odpowiadające im uprawnienia dotyczące współpracy podczas realizacji umowy dostawy np. uprawnienie odbiorcy do kontroli jakości surowców przeznaczonych do wytwarzania wyrobów czy też kontroli proce-su produkcyjnego.

166 Treścią dostawy jest: 1) zobowiązanie dostawcy do wytworzenia rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz 2) do ich dostarczania częściami lub periodycznie odbiorcy, który 3) zobowiązany jest do ich odebrania i do zapłacenia ceny. Ponadto jako dodatkową cechę szczególną umowy dostawy akcentuje się: 4) uprawnienie odbiorcy do kontroli jakości surowców przeznaczonych do wytworzenia wyrobów oraz procesu produkcji (art. 608 KC). Art. 608 [Kontrola odbiorcy] § 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastąpić z surowców określonego gatunku lub pochodzenia, dostawca powinien zawiadomić odbiorcę o ich przygotowaniu do produkcji i jest obowiązany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie ich jakości. § 2. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastąpić w określony sposób, dostawca jest obowiązany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie procesu produkcji.

167 darowizna Art. 888. § 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Według koncepcji Kodeksu Cywilnego darowizna dochodzi do skutku w drodze umowy jednostronnie zobowiązującej, której treścią jest zarówno zobowiązanie darczyńcy do spełnienia świadczenia pod tytułem darmym (causa donandi) na rzecz drugiej strony – obdarowanego, tj. do dokonania rozporządzenia i wydania przedmiotu darowizny, jak i oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny.

168 Do dokonania darowizny konieczne jest oświadczenie woli obu stron, tznDo dokonania darowizny konieczne jest oświadczenie woli obu stron, tzn. zarówno darczyńcy, jak i obdarowanego. Nie jest tak, jak się niekiedy błędnie uważa, że do dokonania darowizny wystarcza jedynie oświadczenie woli darczyńcy. Konieczne jest także złożenie oświadczenia przez obdarowanego, że darowiznę przyjmuje. Bez tego oświadczenia darowizna nie dochodzi do skutku. Darowizna jest umową konsensualną, kauzalną i jednostronnie zobowiązującą. Najbardziej brzemienną w skutki cechą darowizny jest jej nieodpłatność (donandi causa). Istotą darowizny jako czynności nieodpłatnej jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego

169 Strony umowy darowiznyObdarowanym może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Stroną umowy darowizny (obdarowanym) może być również nasciturus (odmiennie G. Matusik, Umowa darowizny na rzecz nasciturusa, Rej. 2014, Nr 5, s. 36– 60). Takie stanowisko w pełni jest zgodne z dominującym poglądem, według którego nasciturus powinien korzystać z takiej ochrony prawnej, którą wyznacza sfera jego interesów. W odniesieniu do darowizny należałoby więc przyjąć aktualność paremii, w myśl której nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur. Darowizna ma w takim wypadku charakter umowy warunkowej, z tym że "żywe urodzenie dziecka" przybiera postać warunku prawnego (conditio iuris);

170 Co do możliwości traktowania nasciturusa jako strony stosunku obligacyjnego, w tym darowizny wyr. NSA z r. (III SA 1183/85, OSPiKA 1987, Nr 2, poz. 28 z glosami J. Winiarza oraz J. Posłusznego, tamże), który dopuszcza darowiznę na rzecz dziecka poczętego. W wypadku umowy darowizny zawartej z jednym z małżonków, z zastrzeżeniem że przedmiot darowizny wchodzi do majątku objętego wspólnością ustawową (art. 33 pkt 2 KRO), wywołanie skutku w postaci objęcia przedmiotu darowizny wspólnością nie wymaga przyjęcia darowizny przez drugiego z małżonków. Art. 33 KRO Do majątku osobistego każdego z małżonków należą: (…) 2. przedmioty majątkowej nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

171 Umowa darowizny nieruchomości, użytkowania wieczystego oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wymaga pod rygorem nieważności formy aktu notarialnego. Wprawdzie art. 890 KC przewiduje tę formę tylko dla oświadczenia darczyńcy, niemniej jednak, w przypadku gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość, użytkowanie wieczyste lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, formę aktu notarialnego narzucają przepisy szczególne, tzn. art. 158 KC – w przypadku nieruchomości, art. 237 KC – w przypadku użytkowania wieczystego, oraz art ust. 4 SpMieszkU – w przypadku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. FORMA

172 PRZEDMIOT UMOWY DAROWIZNYPrzedmiotem darowizny mogą być różne przysporzenia, np.: przeniesienie własności rzeczy, zapłata kwoty pieniężnej, zwolnienie z długu. Mogą one być zarówno wynikiem działania, jak i zaniechania darczyńcy; w praktyce częściej występuje ta pierwsza postać spełnienia świadczenia. Typowymi postaciami darowizny jest więc nieodpłatne: przeniesienie praw zbywalnych na obdarowanego (np. własności, wierzytelności), ustanowienie lub korzystna dla obdarowanego zmiana treści ograniczonych praw rzeczowych, zrzeczenie się uprawnień realizacji przysługujących darczyńcy względem obdarowanego uprawnień. Ponadto nie mogą być przedmiotem darowizny rzeczy wyłączone z obrotu (res extra commercium)

173 ODWOŁANIE DAROWIZNY Darowiznę można w pewnych okolicznościach odwołać. Dokonuje się tego w drodze oświadczenia złożonego obdarowanemu na piśmie. Oświadczenie o odwołaniu darowizny ma charakter prawokształtujący, a do jego wykonania dochodzi przez złożenie oświadczenia woli przez darczyńcę wobec obdarowanego. Art. 896 [Odwołanie darowizny niewykonanej] Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. W doktrynie zostało wyrażone stanowisko, zgodnie z którym uprawnienie do odwołania darowizny na podstawie art. 896 KC nie może zostać wykonane przez spadkobierców darczyńcy.

174 KIEDY DAROWIZNA JEST WYKONANA A KIEDY NIEWYKONANA ?Za darowiznę niewykonaną uważa się darowiznę, w odniesieniu do której nie wystąpiły wszystkie jej główne skutki, a więc wprawdzie prawo zostało przeniesione, ale nie wydany został jej przedmiot lub odwrotnie darczyńca przeniósł posiadanie przedmiotu darowizny, ale nie nastąpiło przejście praw do niego. W JAKIEJ FORMIE SKŁADA SIĘ ODWOŁANIE DAROWIZNY Oświadczenie woli o odwołaniu darowizny powinno być złożone na piśmie (art. 900 KC). Art. 900 [Forma] Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

175 . SKUTKI ODWOŁANIA DAROWIZNY:Sporna w piśmiennictwie jest ocena jednolitości skutków darowizny w trybie art. 896 KC (niewykonanej) oraz darowizny już wykonanej (898 KC). Za stanowiskiem reprezentowanym przez M. Safjana opowiada się również E. Gniewek w sprawie zasadności przyjmowania tu takich samych skutków. W konsekwencji w razie przejścia prawa przed wykonaniem darowizny, konieczne będzie powrotne przeniesienie tego prawa, natomiast wydanie przedmiotu darowizny spowoduje konieczność stosowania w takiej sytuacji przepisów regulujących zwrot przedmiotu bezpodstawnego wzbogacenia.

176 Art. 898 [Odwołanie darowizny wykonanej]§ 1. Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. § 2. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.

177 Przykłady rażącej niewdzięczności na tle orzecznictwa sądowego.Fakt pozostawienia darczyńcy bez koniecznej pomocy, pomimo istnienia zobowiązania do alimentacji w pierwszej kolejności na podstawie przepisów KRO innych osób (wyr. SA w Poznaniu z r., I ACR 684/93, przypisywanie darczyńcy wobec osób trzecich postępowania godzącego w jego dobre imię (tzw. obmawianie – wyrok SN z r., II CKN 729/97. Z drugiej strony, SN w wyr. z r. (II CK 265/05, Biul. SN 2006, Nr 3) uznał, iż zawiedzione oczekiwania darczyńcy co do należytego zajmowania się przez obdarowanego przedmiotem darowizny nie mogą uzasadniać odwołania darowizny na podstawie art. 898 § 1 KC Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego, a także w sytuacji, gdy obdarowanemu przebaczył (art KC).

178 orzecznictwo Odwołanie darowizny nieruchomości Sąd Najwyższy uchwałą z r. (III CZP 72/15) orzekł, że nie odstępuje od zasady prawnej wyrażonej w punkcie trzecim uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z r., III CZP 15/79, o następującej treści: „W razie odwołania darowizny w stosunku do jednego z małżonków rzecz darowana staje się przedmiotem współwłasności obojga małżonków w częściach równych, a darczyńca może żądać przeniesienia na niego udziału należącego do małżonka, w stosunku do którego darowiznę odwołał, gdyby zaś nie było to możliwe – zwrotu wartości tego udziału (art. 405 KC).” według uchwały Sądu Najwyższego z r., III CZP 79/11 (OSNC 2012, Nr 6, poz. 74), umowa darowizny nieruchomości ukryta pod pozorną umową sprzedaży jest nieważna.

179 Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1955 r III CR 2100/54W przypadku gdy umowa darowizny została zawarta pod warunkiem zawieszającym i warunek ziścił się, obdarowany może domagać się od darczyńcy złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności nieruchomości objętych umową darowizny. Żądanie takie może być skierowane również przeciwko spadkobiercom darczyńcy. III CZP 79/13  uchwała SN  Zawarcie umowy darowizny na wypadek śmierci. Dopuszczalne jest zawarcie umowy darowizny na wypadek śmierci, jeżeli jej przedmiotem są konkretne rzeczy lub prawa, a umowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

180 pożyczka pożyczka to przekazanie środków pieniężnych przez instytucję lub osobę fizyczną, pożyczki mogą być udzielane co do zasady przez każdego (m.in.: banki, parabanki, osoby fizyczne), środki przeznaczone na pożyczkę są własnością pożyczkodawcy, do ważności umowy pożyczki nie jest wymagana żadna szczególna forma, w przypadku jednak, gdy jej wartość przekracza 500 złotych powinna być sporządzona na piśmie dla celów dowodowych (art. 720 § 2 kc). Art. 720 [Pojęcie; forma] § 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. § 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

181 Essentialia negotii umowy pożyczki.Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 września 2015 r. I ACa 332/15  Do essentialia negotii umowy pożyczki należy oznaczenie stron i określenie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz zobowiązanie się do ich przeniesienia, a nadto obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki. Bez tych elementów nie ma umowy pożyczki.

182 Skutki niezachowania formy pisemnej pożyczki powyżej kwoty 500 zł.Sam fakt udzielenia pożyczki powyżej kwoty 500 zł bez zachowania formy pisemnej nie wpływa na ważność tej czynności prawnej. Czynność ta więc może być dokonana w sposób dorozumiany (art. 60 k.c.). (V ACa 53/13) 

183 Los lichwiarskich odsetek w umowie pożyczki.Los lichwiarskich odsetek w umowie pożyczki. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 listopada 2012 r. I ACa 1217/12 Zastrzeganie w umowie pożyczki między osobami fizycznymi odsetek w wysokości nadmiernej niemającej uzasadnienia ani w wysokości inflacji, ani w zyskach osiąganych w ramach normalnej, rzetelnie prowadzonej działalności gospodarczej może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

184 ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE: