1 Unia Europejska: 500 milionów ludzi w 28 państwach Państwa członkowskie Unii Europejskiej Kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące

2 Konrad Adenauer Robert Schuman Winston Churchill Alcide De Gasperi Jean Monnet Idee w służbie starań o trwały pokój i dobrobyt… Założyciele

3 Symbole UE Flaga europejska Hymn europejski Euro 9 maja − Dzień Europy Motto UE − Zjednoczona w różnorodności

4 24 języki urzędowe Български Čeština dansk Deutsch eesti keel Ελληνικά English español français Gaeilge hrvatski Italiano latviešu valoda lietuvių kalba magyar Malti Nederlands polski português Română slovenčina slovenščina suomi svenska

5 Rozszerzenie: od 6 do 28 państw

6 Wielkie rozszerzenie — zjednoczenie Wschodu z Zachodem Upadek muru berlińskiego – upadek komunizmu Unijna pomoc gospodarcza: program Phare Kryteria kopenhaskie: demokracja i rządy prawa gospodarka rynkowa zdolność do przyjęcia prawa UE Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych Podczas szczytu w Kopenhadze podjęto decyzję o rozszerzeniu UE o dziesięć nowych państw Nowi członkowie Unii Europejskiej: Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Republika Czeska, Słowacja, Słowenia, Węgry 1989 1992 1998 2002 2004 2007 Przystąpienie Bułgarii i Rumunii 2013 Chorwacja przystąpiła do UE 1 lipca

7 Europejska Wspólnota Węgla i Stali Kraj Obszar (x 1000 km²) Ludność (mln) Zamożność (produkt krajowy brutto na osobę) Bośnia i Hercegowina513,87 600 Czarnogóra140,610 900 Kosowo o statusie określonym rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244 111,8: Była Jugosłowiańska Republika Macedonii 252,19 100 Albania282,97 500 Serbia777,29 100 Turcja78376,713 800 Łącznie 28 państw UE4 272507,425 700

8 Traktaty – podstawa demokratycznej współpracy opartej na prawie Europejska Wspólnota Węgla i Stali Traktaty rzymskie: Europejska Wspólnota Gospodarcza Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) Jednolity Akt Europejski: jednolity rynek Traktat o Unii Europejskiej — Maastricht Traktat z Amsterdamu 1952 1958 1987 1993 1999 2003 Traktat z Nicei 2009 Traktat z Lizbony

9 Karta praw podstawowych Unii Europejskiej Dotyczy wszystkich działań UE 54 artykuły zebrane w 6 tytułach: WolnościRówność SolidarnośćPrawa obywatelskie Wymiar sprawiedliwości Godność

10 Populacja UE w porównaniu z resztą świata Liczba ludności w mln (2015 r.)

11 Powierzchnia UE w porównaniu z resztą świata Powierzchnia w tys. km²

12 Wyniki ekonomiczne UE w porównaniu z innymi krajami Gospodarka UE — produkt krajowy brutto w 2013 r. (w bln euro) Dochód na mieszkańca: PKB na 1 mieszkańca (2013 r.)

13 Powierzchnia krajów członkowskich UE Powierzchnia w tys. km²

14 Liczba mieszkańców UE Liczba ludności w mln (2015 r.) Łącznie 508 mln

15 PKB na mieszkańca: rozkład bogactwa PKB na mieszkańca w 2014 r. Indeks, według którego średnia dla 28 krajów UE wynosi 100

16 Gospodarka europejska: silniejsi razem 2008: Światowy kryzys finansowy rozpoczął się w Stanach Zjednoczonych. Uzgodnione stanowisko przywódców europejskich: Zobowiązanie się do przyjęcia euro i dbania o stabilność finansową Nowe narzędzia zarządzania kryzysowego i reformy przepisów: Europejski Mechanizm Stabilności — fundusz mający na celu pomoc państwom w wyjątkowo trudnej sytuacji gospodarczej Nowe przepisy zapewniające stabilność sektora bankowego Unia bankowa: Unijny nadzór sektora bankowego i mechanizm likwidacji upadających banków Lepsze zarządzanie gospodarką: Europejski semestr: procedura koordynacji rocznych budżetów publicznych Pakt Euro Plus, pakt fiskalny: wzajemne zobowiązanie do zachowania dobrego stanu finansów publicznych

17 Dziesięć priorytetów dla Europy Komisja Europejska pod przewodnictwem Jean- Claude’a Junckera stawia w 2015 r. na następujące priorytety: 1.Plan inwestycyjny: nowe miejsca pracy, rozwój i inwestycje 2.Jednolity rynek cyfrowy 3.Prężna unia energetyczna realizująca przyszłościową politykę przeciwdziałającą zmianie klimatu 4.Pogłębiony i bardziej sprawiedliwy rynek wewnętrzny oparty na silnej gospodarce 5.Pogłębiona i bardziej sprawiedliwa Unia Gospodarcza i Walutowa 6.Rozsądna i zrównoważona umowa o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi 7.Obszar sprawiedliwości i praw podstawowych oparty na wzajemnym zaufaniu 8.Nowa polityka migracyjna 9.Europa jako silny gracz na scenie międzynarodowej 10.Unia Europejska demokratycznych zmian

18 Plan inwestycyjny dla Europy Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych 2015: Europejska gospodarka odbudowuje się po kryzysie, jednak poziom inwestycji jest wciąż niski. Inwestorzy posiadają środki, ale boją się je inwestować. Nowy fundusz unijny od połowy 2015 r. Fundusz ten będzie posiadał na początku budżet 21 miliardów EUR pochodzących ze środków unijnych. Środki z funduszu będą przeznaczane na istotne projekty biznesowe, np. na rozwój infrastruktury cyfrowej i energetycznej, transportu, małych przedsiębiorstw, a także na projekty proekologiczne i innowacyjne. Liczne korzyści — 315 miliardów EUR ze środków publicznych zachęci inwestorów prywatnych do działania. W ciągu trzech lat powstanie 1,3 miliona nowych miejsc pracy.

19 Unia bankowa — bezpieczny i odpowiedzialny sektor bankowy Odpowiedź UE na kryzys finansowy: Zbiór przepisów: Nowe ustawodawstwo sprawi, że banki będą posiadały odpowiedni kapitał, oraz zapewni lepszą kontrolę ryzyka Nadzór: Europejski Bank Centralny pełni nadzór nad około 130 najważniejszymi bankami Szefowie krajowych banków centralnych ściśle ze sobą współpracują Rozwiązanie: Europejska Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji może podjąć decyzję o likwidacji upadającego banku Dzięki wsparciu funduszu finansowanego przez banki podatnicy mogą być spokojni i nie muszą podejmować swoich środków.

20 Udział procentowy wydatków w budżecie UE Budżet UE w 2015 r. wynosi 145,3 mld euro = 1,02 % dochodu narodowego brutto Globalny wymiar Europy, w tym pomoc na rzecz rozwoju: 6 % Inne, administracja: 6 % Inteligentny rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: miejsca pracy, konkurencyjność i rozwój regionalny: 46 % Bezpieczeństwo, obywatelstwo i sprawiedliwość: 2 % Zrównoważony rozwój — zasoby naturalne: rolnictwo i środowisko naturalne: 40 %

21 Przeciwdziałanie zmianom klimatu naszą wspólną sprawą Obniżenie emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. o 40 % w stosunku do 1990 r. do 2030 r. zwiększyć o 27 proc. wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (wiatru, słońca, wody, biomasy) Zwiększenie efektywności energetycznej do 2030 r. o 27 % W 2014 r. przywódcy krajów UE postanowili:

22 Źródła energii we współczesnym świecie Paliwo zużyte w UE w 2013 r. Udział procentowy paliwa importowanego z krajów spoza UE (2013 r.)

23 Badania naukowe − inwestycje w społeczeństwo oparte na wiedzy Udział procentowy wydatków na B+R w PKB (2012 r.)

24 Solidarność w praktyce − polityka spójności UE Fundusz regionalny Fundusz społeczny Fundusz spójności Regiony słabiej rozwinięte — PKB na mieszkańca poniżej 75 % unijnej średniej Regiony w okresie przejściowym — PKB na mieszkańca między 75 a 90 % unijnej średniej Regiony lepiej rozwinięte — PKB na mieszkańca powyżej 90 % unijnej średniej 2014-2020: W biedniejszych regionach UE zainwestowano 352 mld EUR w rozwój infrastruktury, przedsiębiorstw i ochrony środowiska oraz w szkolenia dla pracowników

25 Euro – wspólna europejska waluta Kraje strefy euro Kraje, które nie wprowadziły euro Dlaczego euro? Brak ryzyka kursowego oraz kosztów wymiany walut Większy wybór produktów i usług oraz stabilniejsze ceny Ściślejsza współpraca gospodarcza państw członkowskich UE Obowiązuje w całej strefie euro Monety: wspólny awers, rewers zaprojektowany przez poszczególne kraje Banknoty: nie ma symboli krajowych

26 Wygrać z inflacją Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa: stabilne ceny Średnia roczna stopa inflacji w 18 państwach, w których w 2013 r. obowiązywało euro

27 Jednolity rynek − swoboda wyboru Jednolity rynek przyczynił się do: znaczących redukcji cen wielu produktów i usług, w tym taryf lotniczych i taryf za rozmowy telefoniczne. zaoferowania szerszeg wyboru konsumentom powstania 2,8 miliona nowych miejsc pracy Cztery swobody przepływu: towarów usług ludzi kapitału

28 Swoboda przemieszczania się Strefa Schengen Brak kontroli granicznych między większością państw UE Wzmocniona kontrola zewnętrznych granic UE Intensyfikacja współpracy policyjnej między różnymi państwami UE Swoboda kupowania i przewozu towarów na użytek własny w ramach Unii Europejskiej

29 Tańsze usługi telefonii komórkowej za granicą Od 2007 r. UE obniżyła koszty połączeń telefonicznych, wysyłania wiadomości i pobierania danych za granicą o ponad 80 % Wysyłanie wiadomości SMS za granicą Wykonywanie połączeń z zagranicy (za minutę) Pobieranie danych za granicą eurocentów, bez VAT

30 Za granicę po naukę Erasmus+ Co roku ponad 400 tys. młodych ludzi studiuje lub szkoli się w innych krajach europejskich w ramach unijnego programu na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu Erasmus+.

31 Ochrona zdrowia i środowiska Działania UE pomogły: bardziej czystą wodę mniej kwaśnych deszczy benzynę bezołowiową łatwe i bezpieczne pozbywanie się starych urządzeń elektrycznych surowe przepisy w dziedzinie bezpieczeństwa żywności więcej gospodarstw organicznych i nastawionych na jakość bardziej skuteczne ostrzeżenia na paczkach papierosów rejestrację chemikaliów i nadzór nad nimi (REACH) Zanieczyszczenia nie znają granic – trzeba działać razem

32 Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Uchwalić Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej Wspólna walka z terroryzmem Nawiązać współpracę między policją i organami wymiaru sprawiedliwości w różnych krajach UE Koordynacja polityki imigracyjnej i w dziedzinie azylu Współpraca w zakresie prawa cywilnego

33 Działania UE na rzecz pokoju i dobrobytu Zasady handlu światowego Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Pomoc na rzecz rozwoju i pomoc humanitarna

34 UE — lider handlu % globalnego eksportu towarów (2012) % globalnego eksportu usług (2012)

35 UE światowym liderem w dziedzinie pomocy na rzecz rozwoju UE udziela ponad połowę całej pomocy rozwojowej Oficjalna pomoc rozwojowa w 2013 r. (mld EUR)

36 Ochrona praw konsumentów Jasne oznakowanie Standardy dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa Nieuczciwe postanowienia umowne są zakazane Prawa pasażerów, w tym prawo do odszkodowania za długie opóźnienie Pomoc w rozwiązywaniu problemów Unijne prawodawstwo zapewnia konsumentom ochronę na terenie całej UE, także w przypadku zakupów za granicą lub przez Internet

37 Równość płci Różnica w wynagrodzeniu dla kobiet i mężczyzn: Godzinowa stawka wynagrodzenia kobiet w UE jest średnio o 16,4 % niższa niż w przypadku mężczyzn.

38 Trzy główne instytucje Parlament Europejski - głos obywateli Martin Schulz, przewodniczący Parlamentu Europejskiego Rada Europejska i Rada - głos państw członkowskich Donald Tusk, przewodniczący Rady Europejskiej Komisja Europejska - działa na rzecz wspólnego interesu Jean-Claude Juncker, przewodniczący Komisji Europejskiej

39 Instytucje UE Parlament Europejski Trybunał Sprawie- dliwości Trybunał Obrachu- nkowy Komitet Ekonomiczno- Społeczny Komitet Regionów Rada Ministrów (Rada) Komisja Europejska Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Bank Centralny Agencje Rada Europejska (szczyt)

40 Jak powstaje prawo UE Obywatele, grupy interesu, eksperci: dyskusje, konsultacje Komisja: wystąpienie z oficjalnym wnioskiem Parlament i Rada Ministrów: wspólna decyzja Władze krajowe i lokalne: wdrażanie Komisja i Trybunał Sprawiedliwości: monitorowanie wdrażania

41 Parlament Europejski – głos obywateli Liczba posłów z każdego kraju Wspólnie z Radą UE decyduje o unijnym prawie i budżecie Sprawuje demokratyczną kontrolę nad całą działalnością UE Austria - 18 Belgia - 21 Bulgaria - 17 Chorwacja - 11 Cypr - 6 Czechy - 21 Dania - 13 Estonia - 6 Finlandia - 13 Francja - 74 Grecja - 21 Hiszpania - 54 Holandia - 26 Irlandia - 11 Litwa - 11 Luksemburg - 6 Łotwa - 8 Malta - 6 Niemcy - 96 Razem - 751 Polska - 51 Portugalia - 21 Rumunia - 32 Słowacja - 13 Słowenia - 8 Szwecja - 20 Węgry - 21 Wielka Brytania - 73 Włochy - 73

42 Europejskie partie polityczne Podział miejsc w Parlamencie Europejskim między partie polityczne (Lipiec 2015 r.) Razem : 751

43 Rada Unii Europejskiej — głos państw członkowskich 1 minister z każdego kraju Rotacyjne przewodnictwo − 6 miesięcy Wraz z Parlamentem podejmuje decyzje dotyczące unijnych aktów prawnych i budżetu Zarządza wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa

44 Rada Ministrów — jak głosuje Do podjęcia większości decyzji wymagana jest tak zwana „podwójna większość”. Decyzja musi uzyskać poparcie co najmniej: 55 % państw członkowskich (16 państw), które reprezentują co najmniej 65 % ludności Unii Europejskiej.

45 Szczyt Rady Europejskiej Co najmniej 4 razy w roku Ustalane są na nim ogólne wytyczne dla działalności Unii Przewodniczący: Donald Tusk Szczyt, na którym zbierają się szefowie państw i rządów wszystkich krajów UE

46 Wysoki przedstawiciel ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Podwójna rola: –Przewodniczy posiedzeniom Rady do Spraw Zagranicznych –Jest wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej Zarządza wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa Zwierzchniczka Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych Federica Mogherini

47 Komisja Europejska – wspólne interesy UE 28 niezależnych członków, jeden z każdego kraju UE Inicjatywa ustawodawcza Organ wykonawczy Strażnik traktatów Reprezentuje UE na arenie międzynarodowej

48 Trybunał Sprawiedliwości – na straży prawa 28 niezależnych sędziów, po jednym z każdego kraju UE Stanowi o interpretacji prawa UE Zapewnia jednakowe stosowanie unijnego prawa we wszystkich krajach UE

49 Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Emily O’Reilly Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Bada skargi dotyczące niewłaściwych działań lub zaniechań urzędników unijnej administracji Na przykład sprawy dotyczące niesprawiedliwego traktowania, dyskryminacji, nadużycia władzy, nieuzasadnionej zwłoki, nieudzielenia odpowiedzi lub nieprawidłowych procedur Każdy w UE może złożyć skargę

50 Europejski Trybunał Obrachunkowy − kontrola unijnych wydatków 28 niezależnych członków Sprawdza, czy unijne fundusze są wydawane zgodnie z przeznaczeniem Może kontrolować wszelkie osoby i organizacje zajmujące się funduszami unijnymi

51 Zapewnia stabilność cen Kontroluje podaż pieniądza i ustala stopy procentowe Dba o bezpieczeństwo sektora bankowego Działa niezależnie od rządów krajowych Europejski Bank Centralny − zarządzanie wspólną walutą Mario Draghi Prezes Banku Centralnego

52 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny − głos społeczeństwa obywatelskiego Reprezentuje interesy m.in. związków zawodowych, pracowników, rolników i konsumentów Doradza w sprawie nowych aktów prawnych i polityki unijnej Promuje zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w sprawy UE 353 członków

53 Komitet Regionów − głos samorządu lokalnego Reprezentuje interesy miast i regionów Doradza w sprawie nowych aktów prawnych i polityki unijnej Promuje zaangażowanie władz lokalnych w sprawy UE 353 członków

54 Praca w służbie cywilnej dla UE Urzędnicy mianowani dożywotnio Wybrani w otwartych konkursach Pochodzący ze wszystkich krajów UE Wynagrodzenie określone przepisami prawa Wydatki na administrację UE: 15 EUR rocznie na obywatela W latach 2013–2017 r. liczba pracowników zatrudnionych w instytucjach UE zostanie ograniczona o 5 % Komisja zatrudnia ok. 23 tys. stałych urzędników służby cywilnej oraz 11 tys. pracowników tymczasowych i kontraktowych Inne instytucje UE zatrudniają ok. 10 tys. pracowników

55 Informacje na temat Unii Europejskiej Masz pytania dotyczące Unii Europejskiej? Odpowiedzi znajdziesz w witrynie Europe Direct W tym celu skorzystaj z telefonu, poczty e-mail lub czatu Ponad 500 Regionalnych Centrów Informacji Europejskiej europa.eu/europedirect