1 Urszulanki na Śląsku – Śląsk w UrszulankachTurniej Klas o tematyce regionalnej organizowany przez Bibliofil w 2007 roku

2 W turnieju wykorzystujemy pytania autorstwa Franciszka Kucharczaka, Marka Szołtyskaoraz Bibliofilów: Agnieszki Wąglorz, Pauliny Franiczek, Pauliny Lejtman, Anny Rączka, Magdaleny Rompalskiej, Joanny Brzezinka, Aleksandry Błachnio, Agnieszki Łazickiej, Michała Jasłowskiego, Łukasza Gojnego, Rafała Gwóźdź oaz Jana Froehlicha. Większość materiałów ilustracyjnych pochodzi z witryny internetowej archiwum Zgromadzenia oraz z książek Marka Gruszczyka.

3 Pytanie nr 1 W języku śląskim słowo „gruba” oznacza:Nie dbająca o swoją figurę kobieta Rodzaj broni myśliwskiej np. „gruba Berta” Kopalnia Kolekta w Kościele

4 Pytanie nr 2 Wybierz właściwe daty powstania i rewindykacji LICEUM Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej w Rybniku: Powstanie 1947; rewindykacja 1982 Powstanie 1921; rewindykacja 1984 Powstanie 1874; rewindykacja 2001 Powstanie 1923; rewindykacja 1947

5 Pytanie nr 3 Kto do kogo i w jakie dni tygodnia chodził na zolyty?:Dziołcha do galana w piątki Lipsta do dziołchy w czwortki Kawalyr do lipsty w środy oraz w soboty

6 Pytanie nr 4 W którym roku powstała pierwsza szkoła urszulańska w Rybniku, i kto był inicjatorem sprowadzenia do Rybnika Sióstr Urszulanek?: W 1547 roku założono Kolegium dla Młodych Panien z inicjatywy Księcia Raciborskiego W 1923 roku otwarto Gimnazjum Żeńskie, inicjatorem sprowadzenia Sióstr Urszulanek do Rybnika był ówczesny burmistrz Władysław Weber W 1975 roku otwarto Liceum Koedukacyjne z inicjatywy prezydenta Józefa Makosza

7 Pytanie nr 5 W języku śląskim słowo „szola” oznacza: SzkołaDiabelski młyn Zespół śpiewaczy Winda kopalniana

8 Pytanie nr 6 Kiedy do Rybnika przyjechała pierwsza czwórka Sióstr Urszulanek? 18 grudnia 1578 roku 1 maja 1921 roku 22 sierpnia 1923 roku 21 marca 2003 roku

9 Pytanie nr 7 Który zestaw postaci to typowo śląscy bohaterzy baśni i legend? Królewna Śnieżka, Zbój Madej, Kopciuszek Rumcajs, Rusałka, Topielec, Janosik Bebok, Dioboł albo Diosek, Ondraszek, Podciep, Ramża, Skarbnik, Szcziga, Utopek, Zmora

10 Pytanie nr 8 Kto był Dyrektorem Prywatnego Żeńskiego Liceum Sióstr Urszulanek w Rybniku w roku 1982? Siostra Inez Aniela Smołka Siostra Blandyna Beata Boch Siostra Angelika Wanda Kwas Siostra Ewa Dziura

11 Pytanie nr 9 W języku śląskim słowo „hasiok” oznacza: Przybytek ulgiŚmietnik Popularne określenie Hasiora Wybitny umysł

12 Pytanie nr 10 Na zdjęciach ludowy strój śląski z okolic Rybnika oraz strój rozbarski. Rozpoznaj strój z naszych okolic i powiedz, jakim elementem te stroje się różniły.

13 Pytanie nr 11 Podaj imię i nazwisko poprzedniej i obecnej Siostry Przełożonej Zgromadzenia Sióstr Urszulanek w Rybniku (do wyboru Siostry: Urszula Kupczyk, Angelika Kwas, Aleksandra Stachnik, Ilona Żarska)

14 Pytanie nr 12 Podaj śląskie nazwy widocznych na rysunku elementów codziennego stroju Ślązaczki.

15 Pytanie nr 13 Podaj jadłospis śląskiego świątecznego „łobiodu”:Nudelzupa, rolada, czorne kluski, modro kapusta, kompot, szpajza Barszcz zabielany, pieczeń z sarny, ziemniaki w kapturkach, szparagi, na deser melasa Żurek z uszkami, kapusta z grzybami, makowiec zawijany Pizza, cola, chipsy

16 Pytanie nr 14 Co pierwotnie mieściło się w najstarszym budynku kompleksu urszulańskiego, gdzie obecnie znajduje się pralnia i mieszkanie księdza? Kasa Chorych Szkoła Ewangelicka Zbór Zielonoświądkowców Szpital św. Juliusza Kostnica miejska

17 Pytanie nr 15 Jak nazywa się widoczne na zdjęciu okrycie głowy śląskiej dziewczyny - panny?

18 Pytanie nr 16 W gwarze śląskiej słowo „nupel” oznacza: BalonikDętka do roweru Ogórek Smoczek

19 Pytanie nr 17 Kto z obecnego grona profesorskiego jest absolwentem naszego liceum? Wymień chociaż trzy osoby.

20 Pytanie nr 18 Z jakich elementów składał się męski strój na Śląsku? Wymień 5 nazw.

21 Pytanie nr 19 Kto był dyktatorem III Powstania Śląskiego?

22 Pytanie nr 20 Nasza Szkoła przyjaźni się ze szkołami w trzech państwach (Francja, Niemcy i Włochy) Podaj dokładne nazwy chociaż dwóch zaprzyjaźnionych szkół.

23 Pytanie nr 21 W gwarze śląskiej słowo „szczewiki” oznacza: ButySzczenięta Sznurówki Nasiona szczawiu

24 Pytanie nr 22 Kilka lat temu ukazały się dwa tomiki poezji uczennic naszego liceum. Wybierz właściwe tytuły. Niedziela oraz Każdy jest poetą Niedomiłość oraz Każdy ma swój świat Niedomówienie oraz Każda chwila jest twoja

25 Pytanie nr 23 Gdzie się znajduje lokalne sanktuarium Bożego Ciała, legendarne miejsce pochówku księdza Walentego, zwane Studzionką?

26 Pytanie nr 24 Przetłumacz na język polski słowa: Fedrować GrubaSzychta Sztajger

27 Pytanie nr 25 Kilka lat temu ukazała się płyta zespołu wokalnego uczennic naszego liceum. Jaki tytuł nosi ta płyta? Chwalmy Pana Oddajmy cześć Urszulanki śpiewają Nasze piosenki

28 Pytanie nr 26 W gwarze śląskiej słowo „dupek” oznacza:Mężczyzna obdarzony dużymi pośladkami Kolarz zamykający peleton Walet w kartach Rodzaj prostego komputera

29 Pytanie nr 27 Na zdjęciu reżyser filmów: Sól ziemi czarnej, Perła w koronie, Paciorki jednego różańca, Śmierć jak kromka chleba – podaj jego imię i nazwisko

30 Pytanie nr 28 Pierwszy numer szkolnej gazetki Carpe Diem ukazał się w maju Kto był inicjatorem jej powstania i wieloletnim opiekunem młodych redaktorów? Nauczyciel wychowania fizycznego pan Adam Kotas Polonistka pani Dorota Bożętka Polonistka Siostra Ewa Dziura

31 Pytanie nr 29 Jaki gatunek ryby i jaka roślina znajduje się w herbie naszego miasta - Rybnik?

32 Pytanie nr 30 W gwarze śląskiej słowo „krauza” oznacza:Kiszona kapusta Beczka (np. Śmiechu) Muszla klozetowa Słoik

33 Pytanie nr 31 Na nic plebiscyty, kajdany, bo w śląskim narodzie silny duch, Miłością nasz lud jest zbratany, a Ślązak to wierny Polak. Zuch! Z jakiej pieśni Feliksa Nowowiejskiego pochodzi ten cytat?

34 Pytanie nr 32 Jak obecnie wygląda herb Górnego Śląska?

35 Pytanie nr 33 Kto w latach 1967 – 1985 pełnił funkcję biskupa diecezjalnego Diecezji Katowickiej? (przed Arcybiskupem Damianem Zimoniem)

36 Pytanie nr 34 Które z miast naszego regionu najbardziej ucierpiało podczas powodzi w roku 1997?

37 Pytanie nr 35 Przez kogo został zbudowany zamek w Chudowie?Jana Gierałtowskiego Kazimierza Wielkiego Juliusza Ligonia Andrzeja Sośnierza

38 Pytanie nr 36 W gwarze śląskiej słowo „wieprzek” oznacza:Mały prosiaczek Człowiek niekulturalny Dopływ rzeki Wieprz Nie umyty samochód Agrest

39 Pytanie nr 37 Co obecnie znajduje się w Ratuszu na Rynku w Rybniku?

40 Pytanie nr 38 Jaki zwyczaj na Śląsku towarzyszy zapraszaniu gości na wesele?

41 Pytanie nr 39 W gwarze śląskiej słowo „kopyrtka” oznacza: PrzewrotkaMała koparka Skopiowana kartka papieru Wywrotka

42 Pytanie nr 40 Wymień chociaż trzy postacie świętych, błogosławionych lub kandydatów na ołtarze pochodzących ze Śląska.

43 Pytanie nr 41 W gwarze śląskiej słowo „gizd” oznacza: GlizdaWalet w kartach Zwierzę łowne Wycwaniony bajtel – rozrabiaka

44 Pytanie nr 42 Figura jakiego świętego stoi w Rybniku na Rynku, oraz przed tzw. Starym Kościołem (Matki Boskiej Bolesnej): Świętego Jana Sarkandra, który głosił w Rybniku kazania Świętego Antoniego – patrona Rybnika Świętego Jana Nepomucena

45 Pytanie nr 43 Pierwsze huty, w których produkowano żelazo, nazywano:Żelaźnioki Binglozka Kuźnie

46 Pytanie nr 44 Podaj, która to godzina po Śląsku (wszystkie cztery):12.00 12.30 14.15 16.45

47 Pytanie nr 45 W jakich latach Ślązacy walczyli o polskość tych ziem w czasie trzech powstań? 1875 – 1896

48 Pytanie nr 46 Kamieniarz z kilofem i kamieniem znajduje się w herbie dzielnicy: Golejów Zebrzydowice Kamień Maroko - Nowiny

49 Pytanie nr 47 W którym roku odbył się Plebiscyt na Śląsku? Co między innymi wpłynęło na jego wynik?

50 Pytanie nr 48 W latach międzywojennych w ogólnopolskim konkursie Rybnik został nazwany: Hasiokiem Miastem kominów Miastem kwiatów i ogrodów

51 Pytanie nr 49 Wymień co najmniej sześć miast z terenu województwa śląskiego.

52 Pytanie nr 50 Co każdy porządny Ślązak powie, gdy zobaczy kogoś przy pracy, zwłaszcza na roli?

53 Pytanie nr 51 Pierwszą polskojęzyczną gazetą wydawaną w Rybniku była „Straż nad Odrą.” Jej współwydawcą w latach był znany rybnicki księgarz: Francik Buła Maksymilian Basista Hubert Bubel Władysław Weber

54 Pytanie nr 52 Wymień chociaż trzy nazwy plemion słowiańskich, które zamieszkiwały teren Śląska.

55 Pytanie nr 53 W jakich miejscowościach znajdują się sanktuaria maryjne: Matki Boskiej Uśmiechniętej Matki Miłości i Sprawiedliwości Społecznej Matki Boskiej Pokornej

56 Pytanie nr 54 Wyższy z kominów Rybnickiej Elektrowni był kiedyś jednym z najwyższych kominów w Polsce. W którym roku powstała nasza elektrownia? 1523 1899 1973 1999

57 Pytanie nr 55 Wymień dwa nazwiska laureatów Nagrody Nobla pochodzących ze Śląska.

58 Pytanie nr 56 Andrzej Szebesta był przywódcą zbójników w Beskidzie Śląskim w latach Pod jakim pseudonimem znany jest do dziś? Janosik Robin Hood Ondraszek Biały Ninja

59 Pytanie nr 57 Które zgromadzenie zakonne opiekuje się kompleksem klasztorno – kościelnym pod wezwaniem świętego Józefa Robotnika w Rybniku? Ojcowie Dominikanie Ojcowie Werbiści Siostry Urszulanki Ojcowie Franciszkanie Siostry Wizytki

60 Pytanie nr 58 Co ważnego zdarzyło się na gliwickim lotnisku 17 czerwca 1999?

61 Pytanie nr 59 Baranek Wielkanocny znajduje się w herbie dzielnicy Rybnika: Popielów Kłokocin Orzepowice Zebrzydowice

62 Pytanie nr 60 Gniazdo Stowarzyszenia Gimnastyczno – Społecznego i Wychowawczego „Sokół” powstało w Rybniku w roku: 1741 1898 1996 2004

63 Pytanie nr 61 Czyje to słowa: Rybnik – tak, znam! Proszę pozdrowić wszystkich mieszkańców miasta… (Mógł tak powiedzieć, bo w obecnej dzielnicy miasta Stodoły był kilka razy na wakacjach u swojej cioci Stefanii)

64 Pytanie nr 62 Urodził się w Rybniku w 1921 roku. Założył Ruch Światło – Życie. Kandydat na ołtarze. O kim mowa?

65 Pytanie nr 63 Słowo „kibel” w gwarze śląskiej oznacza: UbikacjaWięzienie Wiadro Szklanka

66 Pytanie nr 64 W jakich miejscowościach znajdują się największe specjalistyczne ośrodki zdrowia w województwie śląskim (wystarczy prawidłowo dopasować dwie miejscowości): Śląskie Centrum Chorób Serca Górnośląskie Centrum Medyczne – Klinika Kariologii Centrum Onkologii – Instytut Marii Skłodowskiej-Curie Klinika Hematologii i Transplantologii Centrum Leczenia Oparzeń Gliwice, Katowice, Siemianowice Śląskie, Zabrze

67 Pytanie nr 65 Słowo „krepel” w gwarze śląskiej oznacza: PączekMały człowiek Kapelmistrz Rodzaj materiału Bokser

68 Pytanie nr 66 Słowo „bajtel” w gwarze śląskiej oznacza: WorekMałe dziecko Krzykacz (potocznie) Nieporządek Doniczka

69 Pytanie nr 67 Z jakiej dyscypliny sportu nasze miasto było powszechnie znane w latach ?

70 Pytanie nr 68 Słowo „kiełzać” w gwarze śląskiej oznacza:Zbliżać się do Kielc Skakać Ślizgać się Robić na drutach

71 Pytanie nr 69 Rybnicką misją w 900 roku według tradycji miał kierować:Święty Wojciech Mnich Osław, uczeń świętego Metodego Mnich Antoni, uczeń świętego Cyryla Święty Antoni

72 Pytanie nr 70 Gotycki Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na Górce Kościelnej – Cerkiewickiej jest najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku. Do dziś zachowało się jedynie prezbiterium tego kościoła. Jaką pełni funkcję?

73 Pytanie nr 71 Który z dni tygodnia jest tradycyjnym dniem targowym naszego miasta od 1538 roku?

74 Pytanie nr 72 W sierpniu w rejonie Kuźni Raciborskiej wybuchł ogromny pożar lasu. Spłonęło wtedy: 320 hektarów lasu 3 tysiące hektarów lasu 9 tysięcy hektarów lasu

75 Pytanie nr 73 W którym roku spaliła się północna wieża neogotyckiego kościoła świętego Antoniego? 1712 1900 1959 1997

76 Pytanie nr 74 Kto uporał się z epidemią tyfusu głodowego, zainicjował budowę szpitali w Rudach, Pilchowicach i w Rybniku (przy ulicy Klasztornej). Nauczył się języka polskiego by zebrać nuty i tekst ponad 500 pieśni ludu polskiego na Górnym Śląsku?

77 Pytanie nr 75 Pierwszy na kontynencie europejskim pociąg ruszył w Norymberdze w 1835 roku. W którym roku kolej zawędrowała do Rybnika? (W roku 2006 obchodziliśmy okrągłą rocznicę.)

78 Pytanie nr 76 Pisarz, poeta, nauczyciel, organista, tłumacz, dziennikarz, publicysta, ogrodnik, społecznik Zwany śląskim wieszczem. Kogo widzimy na portrecie? Józef Lompa Wojciech Korfanty Juliusz Ligoń Gustaw Morcinek

79 Pytanie nr 77 Od kiedy w rybnickim zamku mieści się sąd?Od śmierci hrabiego Antoniego Węgierskiego Od lat Od zakończenia Powstań Śląskich Od roku 1945

80 Pytanie nr 78 Gwidon von Donnensmarck był właścicielem:Rybnickiej Fabryki Maszyn (Ryfama) Stacji Benzynowej Schell Dzisiejszych kopalni Chwałowice i Jankowice Huty Silesia

81 Pytanie nr 79 Przetłumacz na język polski gwarowe słowa: Kilać KnefelKrzikopa Ciaciany Nupel Babrok

82 Pytanie nr 80 W herbie dzielnicy Wielopole znajduje się: JastrząbSześć kłosów Zaorane pole Grabie

83 Pytanie nr 81 Rybnicka Szkoła Muzyczna powstała w 1933 roku. Swe istnienie zawdzięcza braciom Szafrankom. Wymień chociaż dwa nazwiska znanych muzyków, którzy w tej szkole zdobywali wiedzę i umiejętności.

84 Pytanie nr 82 W herbie dzielnicy Ligota znajdują się: Grabie Dwa cepyKorona Wilk

85 Pytanie nr 83 Gdzie prawdopodobnie znajdowało się pogańskie miejsce kultu w Rybniku?

86 Pytanie nr 84 Zanim zakorzenił się zwyczaj noszenia ślubnych obrączek, czym na Śląsku wymieniali się państwo młodzi?

87 Pytanie nr 85 Neogotycki Kościół Świętego Antoniego (od bazylika mniejsza) jest najwyższą świątynią na Górnym Śląsku. Podaj wysokość jego wież. Możesz się pomylić o 5 metrów.

88 Pytanie nr 86 Który burmistrz Rybnika przeszedł do historii jako najdłużej urzędujący burmistrz w Polsce? Pełnił tę funkcję łącznie 25 lat w latach oraz

89 Pytanie nr 87 Kogo Ślązacy nazywali Wilusiem? Śpiewali w powstańczych okopach: Gupi Wiluś myśloł, że mu byda służyć. Póda do powstanio, aż się bydzie kurzyć!

90 Pytanie nr 88 Przetłumacz na język polski gwarowe wyrazy: Tytka CiupaćBolok Knif

91 Pytanie nr 89 Wyjaśnij etymologię nazwy naszego miasta.

92 Pytanie nr 90 Który z rybnickich burmistrzów, autor wydanego w 1843 roku polskiego elementarza był nauczycielem w rybnickiej szkole katolickiej? Władysław Weber Antoni Żelazko Jan Gruchel

93 Pytanie nr 91 Święty, kanonizowany przez Jana Pawła II w Skoczowie. Kilka tygodni przebywał w Rybniku. Patronuje jednemu z kościołów w naszym mieście. O kim mowa?

94 Pytanie nr 92 13 maja na Górze Rudzkiej – tam, gdzie dziś mieści się szpital psychiatryczny, oraz upamiętniająca ten krwawy dzień kapliczka św. Urbana miała miejsce bitwa związana z: Pogromem krzyżaków Wojną z arianami Wojnami husyckimi

95 Pytanie nr 93 W lipcu 1922 w Rybniku świętowano powrót do Macierzy (przyłączenie Rybnika do Polski). Z tej okazji Rybniczanie na rynku wystawili wysoką mównicę z wielkich brył węgla. A co postawili na ulicy Sobieskiego i przed kościołem świętego Antoniego?

96 Pytanie nr 94 Gdzie na terenie Rybnika były umiejscowione mury obronne?

97 Pytanie nr 95 W jakiej karczmie w Rybniku według legendy zatrzymała się część wojsk Sobieskiego w nocy z 22 na 23 sierpnia 1683 roku w drodze na Wiedeń? Świerklaniec Karczma Górnośląska Delicje Stara Karczma

98 Pytanie nr 96 Z powodu obfitych opadów deszczu w latach zapanował na Górnym Śląsku głód, potem epidemia. Zmarło około 15% mieszkańców naszego miasta, również ówczesny burmistrz Alojzy Preuss. Jak nazywała się ta choroba?

99 Pytanie nr 97 Rybnicka parafia ewangelicka liczy około: 100 wiernych5 tys. wiernych 42 tys. wiernych

100 Pytanie nr 98 Wielkie odrodzenie kultu świętego Antoniego w XIX wieku w Rybniku było spowodowane: Zgubieniem i znalezieniem kluczy przez burmistrza Antoniego Żelazko Pożarem Wodzisławia Śląskiego w 1822 roku Odkryciem relikwii świętego Antoniego na Górze Rudzkiej

101 Pytanie nr 99 Zebrał i opisał około 2700 chrząszczy i mrówek śląskich. O kim mowa? Antoni Mrówczyński Rufin Suchoń Juliusz Roger Wojciech Ociepka

102 Pytanie nr 100 Gdzie w latach 1848 – 1939 stała rybnicka synagoga?

103 Pytanie nr 101 Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej - zwany „Starym” powstał w roku: 1548 1699 1801 1925