1 Urząd Statystyczny we WrocławiuII MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław, Urząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE A SYSTEM EMERYTALNY W STRATEGIACH ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO POLSKI Elżbieta Stańczyk Dolnośląski Ośrodek Badań Regionalnych, Urząd Statystyczny we Wrocławiu

2 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 PLAN PREZENTACJI II. Przemiany demograficzne Długość życia Starzenie się społeczeństwa. Zmiany w stanie i strukturze wiekowej ludności. Prognoza ludności Polski do 2050 r. Obciążenie demograficzne ludności w wieku produkcyjnym II. Problemy demograficzne i zabezpieczenie emerytalne w strategiach rozwoju/ dokumentach strategicznych III. Uwagi końcowe II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław, 2

3 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 DŁUGOŚĆ ŻYCIA. PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA W MOMENCIE NARODZIN (e0) POLSKA ( ) Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia : Obszar – Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej 8,0 lat 8,8 +5,2 +6,0 [w latach] Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju: Obszar – Konkuren-cyjność i innowacyjność gospodarki Przeciętne (średnie) dalsze trwanie życia jest to wskaźnik liczony w oparciu o jednolitą metodologię zalecaną przez WHO. Wyraża on średnią liczbę lat, jaką w danych warunkach umieralności ma jeszcze do przeżycia osoba pochodząca z określonej zbiorowości Tablice trwania życia składają się z kilku funkcji względem wieku, związanych ze sobą matematycznie (m.in. liczba dożywających, liczba zmarłych, prawdopodobieństwo zgonu, przeciętne dalsze trwanie życia), określających teoretyczny proces wymierania populacji w miarę jej starzenia się. Wartości tych funkcji oblicza się na podstawie liczby osób zmarłych (sklasyfikowanych według roku urodzenia i wieku ukończonego), liczby urodzeń oraz liczby ludności (według roczników urodzenia) według stanu na początek i koniec badanego okresu. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020: Cel 4. Poprawa zdrowia obywateli oraz efektyw-ności systemu opieki zdrowotnej II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław, 3

4 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 DŁUGOŚĆ ŻYCIA. PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA OSÓB W WIEKU 65 LAT (e65) POLSKA ( ) [w latach] +3,5 4,4 lata +2,8 Tablica trwania życia jest podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone w danym okresie II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław, 4

5 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 DŁUGOŚĆ ŻYCIA. PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA OSÓB W WIEKU 65 LAT W ZDROWIU [w latach] [w latach] Mężczyźni Kobiety trwanie życia w zdrowiu w Polsce stanowiło dla mężczyzn 81% przewidywanej długości życia, a dla kobiet 77%. Oznacza to, że dla urodzonego w 2013 r. mężczyzny – pierwsze 59 lat będzie okresem bez ograniczeń spowodowanych niepełnosprawnością (np. przewlekłymi chorobami), a dla kobiet – pierwsze 63 lata. Jednak wraz z wiekiem wskaźniki te ulegają obniżeniu i udział procentowy pozostałego życia bez niepełnosprawności zmniejsza się. Dla mężczyzn w wieku 65 lat dalsze życie w zdrowiu dotyczy już tylko mniej niż połowy (ok. 46%) pozostałych lat życia, co przekłada się na 7,2 lat, a dla kobiet 39%, tj. 7,8 lat. W wskaźnik: przeciętne dalsze trwanie życia osób w zdrowiu w wieku 65 lat w momencie narodzin Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju (EUROSTAT): Obszar – Zdrowie publiczne Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020: Cel 4. Poprawa zdrowia obywateli oraz efektyw-ności systemu opieki zdrowotnej Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju: Obszar – Konkuren-cyjność i innowacyj-ność gospodarki Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (projekt): Obszar – Kapitał ludzki i społeczny II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

6 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 DŁUGOŚĆ ŻYCIA. PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA W MOMENCIE NARODZIN(e0) W KRAJACH UE28 Kobiety Mężczyźni 86,2 MAX 80,9 MAX 81,7 PL 73,7 PL UE28: 83,6 UE28: 78,1 78,0 MIN 69,1 MIN 6 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

7 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 DŁUGOŚĆ ŻYCIA. PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA W ZDROWIU W KRAJACH UE28 Mężczyźni Kobiety Brak danych Brak danych (65,0; 74,3] (64,5; 73,6] (63,5; 65,0] (63,3; 64,5] (60,0; 63,5] (59,0; 63,3] (57,5; 60,0] (57,6; 59,0] [54,6; 57,5] [51,5; 57,6] UE28: 61,4 UE28: 61,8 7

8 PROGNOZA LICZBY LUDNOŚCI POLSKI DO 2050 R.Urząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 PROGNOZA LICZBY LUDNOŚCI POLSKI DO 2050 R. [w tys. osób] +183,3 tys. osób (+0,5%) -1252,2 tys. osób (-3,3%) -4486,7 tys. osób (-11,7%) Źródło: Prognoza ludności na lata , GUS, Warszawa, 2014 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław, 8

9 PROGNOZA LUDNOŚCI POLSKI WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKUUrząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 PROGNOZA LUDNOŚCI POLSKI WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU Wiek poprodukcyjny- mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej [W tys.osób] Wiek poprodukcyjny- powyżej wieku emerytalnego Rok Mężczyźni Kobiety 2020 67,0 62,0 2025 63,3 2030 64,5 2035 65,8 2040 2045 2050 Dane rzeczywiste Prognoza Wiek przedprodukcyjny lat 9 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

10 OBCIĄŻENIE DEMOGRAFICZNE OSÓB W WIEKU PRODUKCYJNYMUrząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 OBCIĄŻENIE DEMOGRAFICZNE OSÓB W WIEKU PRODUKCYJNYM Wiek poprodukcyjny- powyżej wieku emerytalnego 2000 2015 2030 2050 Wiek poprodukcyjny- mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej wiek poprodukcyjny wiek przedprodukcyjny Współczynnik obciążenia demograficznego – liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypada-jąca na 100 osób w wieku produkcyjnym 10 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

11 PRACUJĄCY A BIERNI ZAWODOWO – EMERYCI (BAEL)Urząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 PRACUJĄCY A BIERNI ZAWODOWO – EMERYCI (BAEL) Liczba emerytów na 100 pracujących Liczba emerytów [w tys.] 11 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

12 PRZECIĘTNA MIESIĘCZNA EMERYTURA BRUTTOUrząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 PRZECIĘTNA MIESIĘCZNA EMERYTURA BRUTTO [W zł] Cel polityki spójności Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: - Włączenie społeczne i walka z ubóstwem 12 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

13 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. EUROPA 2020Urząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. EUROPA 2020 EUROPA 2020 – STRATEGIA NA RZECZ INTELIGENTNEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU SPRZYJAJĄCEGO WŁĄCZENIU SPOŁECZNEMU Cel - stworzenia inteligentnej i zrównoważonej gospodarki, która sprzyja włączeniu społecznemu. Do sytuacji osób starszych w szczególności odnosi się: priorytet Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu inicjatywa flagowa Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu, w ramach których podejmowane są zarówno działania zmierzające do zapobiegania dezintegracji społecznej, jak i promowania idei aktywnego starzenia się. 13 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

14 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. EIP AHAUrząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. EIP AHA EUROPEJSKIE PARTNERSTWO NA RZECZ INNOWACJI SPRZYJAJĄCEJ AKTYWNEMU STARZENIU SIĘ W DOBRYM ZDROWIU (EIP AHA) inicjatywa unijna w ramach wdrażania Strategii Europa 2020. Cel - identyfikacja i usunięcie przeszkód w podejmowaniu i realizacji działań innowacyjnych na rzecz aktywnego i zdrowego starzenia się. Sześć obszarów działań: • poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań na rzecz właściwego korzystania z recept i zażywania leków przez pacjentów; • poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań na rzecz lepszego zarządzania własnym zdrowiem i zapobiegania upadkom; • pomoc w przeciwdziałaniu deficytom zdrowia fizycznego oraz ograniczeniu aktywności; • promocja zintegrowanych modeli opieki nad pacjentami z chorobami przewlekłymi; • promocja innowacyjnych rozwiązań konstrukcyjnych i architektonicznych przyjaznych osobom starszym; • rozwój rozwiązań wspierających samodzielną egzystencję. Wskaźnikiem ogólnym realizacji EIP AHA jest wydłużenie o 2 lata życia w zdrowiu obywateli Unii Europejskiej. 14 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

15 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. DSRK (2013)Urząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. DSRK (2013) DŁUGOOKRESOWA STRATEGIA ROZWOJU KRAJU – POLSKA TRZECIA FALA NOWOCZESNOŚCI (DSRK) - podstawowy dokument wyznaczającym ogólne kierunki polityki na rzecz rozwoju kraju w perspektywie do 2030 r. Celem główny - poprawa jakości życia Polaków, poprzez zapewnienie stabilnego i wysokiego wzrostu gospodarczego; w trzech obszarach strategicznych: konkurencyjność i innowacyjność gospodarki, równoważenie potencjału rozwojowego regionów efektywność i sprawność państwa. Z punktu widzenia starzenia się społeczeństwa kluczowe były dwie kwestie: warunki rozwoju „srebrnej gospodarki”, czyli bezpieczeństwo systemu emerytalnego (dochody pozwalające na odpowiedni poziom życia oraz aktywność konsumencką - do czego potrzebna była promocja dodatkowych ubezpieczeń w III filarze) oraz instytucjonalne wsparcie związane z opieką długoterminową nad osobami niesamodzielnymi, będącymi już w podeszłym wieku. warunki dłuższej aktywności zawodowej i przesuwanie wieku wyjścia z rynku pracy, (m.in. stopniowe zrównywanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn do 67 lat – do 2040) m.in. wzrost: przeciętnego trwania życia, w szczególności przeciętnego trwania życia w zdrowiu kobiet oraz stosunku aktywnych kont w III filarze systemu emerytalnego w relacji do liczby osób pracujących [%] Strategię srebrnej gospodarki nastawioną na potrzeby starzejącej się populacji można budować w różnoraki sposób: jako dostosowanie jednostronne (projekcja potrzeb i branie pod uwagę zmian demograficznych), jako dostosowanie kompleksowe (przygotowanie społeczeństwa w ciągu całego życia do dłuższego jego trwania – odpowiednia polityka edukacyjna, zdrowotna, dostęp do technologii, wysokiej produktywności praca i oferta nowych rozwiązań emerytalnych) i w formie aktywnego działania prewencyjnego (polityka prokreacyjna i migracyjna). W praktyce oznaczać to musi łączenie różnych form dostosowań i działań ze sobą Cele rozwojowe DSRK będą realizowane poprzez Średniookresową Strategię Rozwoju Kraju oraz za pośrednictwem dziewięciu strategii zintegrowanych, tj.: Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki, Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego, Strategia Rozwoju Transportu, Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, Strategia Sprawne Państwo 2020, Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, Strategia Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego RP, Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012 – 2020. 15 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

16 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2020 STRATEGIA ROZWOJU KRAJU wskazuje kierunki rozwoju państwa, które powinny zostać zrealizowane w perspektywie do 2020 r. cel główny - wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności w trzech obszarach strategicznych: sprawne i efektywne państwo, konkurencyjna gospodarka, spójność społeczna i terytorialna (aktywizacja zawodowa mężczyzn i kobiet w wieku lata; zapewnienie osobom starszym dostępu do świadczeń zdrowotnych i usług opieki długoterminowej) Zadania o charakterze systemowym – m.in. - Stopniowe, rozłożone w czasie podnoszenie i zrównywanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, począwszy od 2013 roku. - Zwiększenie efektywności świadczeń społecznych (choroba, macierzyństwo, inwalidztwo, wypadki przy pracy, bezrobocie, starość). m.in. wzrost: wskaźnika zatrudnienia kobiet/mężczyzn w wieku lata 16 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław, Przede wszystkim dotyczy to zmniejszenia transferów społecznych (dzięki reformom strukturalnym). Działaniem, które umożliwi równoczesne zmniejszenie wydatków na emerytury oraz zwiększenie wpływów z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz przychodów z PIT jest zrównanie wieku emerytalnego kobiet oraz mężczyzn i stopniowe jego podnoszenie. Równocześnie jednak potrzebna będzie aktywizacja kobiet w wieku lat, mężczyzn w wieku lat oraz osób młodych (15-24 lata). Przewidziana w ŚSRK stopniowa integracja specjalnych systemów emerytalnych oraz racjonalizacja wydatków na emerytury pozwoli na uzyskanie efektu synergii dla finansów publicznych, polegającego na równoczesnym ograniczeniu zobowiązań emerytalnych państwa i zwiększaniu dochodów składkowych. II.4.1. Zwiększanie aktywności zawodowej Wdrożenie rozwiązań wynikających z negatywnych trendów demograficznych oraz wydłużania wieku emerytalnego, w zakresie rynku pracy i opieki zdrowotnej. Działania z zakresu zdrowia publicznego (precyzyjnie adresowana profilaktyka, kampanie informacyjne i popularyzacyjne) obejmujące choroby cywilizacyjne.

17 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. SOR (2016)Urząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 DOKUMENTY STRATEGICZNE. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH. SOR (2016) STRATEGIA na RZECZ ODPOWIEDZIALNEGO ROZWOJU (projekt) Określa zasady, cele i priorytety rozwoju kraju w wymiarze gospodarczym, społecznym i przestrzennym w perspektywie roku 2020 i 2030. SOR jest aktualizacją średniookresowej strategii rozwoju kraju (tj. „Strategii Rozwoju Kraju 2020”, przyjętej w 2012 r.) Cel główny: Tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym i terytorialnym; w tym: I - Trwały wzrost gospodarczy oparty na dotychczasowych i nowych przewagach II - Rozwój społecznie i terytorialnie wrażliwy na różnorodność III - Skuteczne państwo i instytucje gospodarcze służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu W obliczu wyzwań demograficznych odpowiedzialność oznacza rozwiązania na rzecz zastępowalności pokoleń. Wzrost dzietności, w dłuższej perspektywie przyniesie wzrost wpływów do budżetu państwa, zmniejszając stopień obciążenia finansów publicznych świadczeniami emerytalnymi. Odpowiedzialność to solidarność międzypokoleniowa polegająca na znajdowaniu takich rozwiązań, które pozwalają na aktywne włączenie w procesy rozwojowe wszystkich grup społ., dając im jednocześnie możliwość czerpania korzyści ze wzrostu gospodarczego Obniżenie wieku emerytalnego bez odpowiednich zachęt do pozostawania na rynku pracy również może skutkować ograniczeniem podaży pracy 17 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

18 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 PODSUMOWANIE Zgodnie z założeniami najnowszej prognozy ludności na lata opracowanej przez GUS w Polsce w najbliższych latach należy oczekiwać systematycznego, z roku na rok, spadku liczby ludności. Konsekwencją ujemnego przyrostu naturalnego, w tym zmian w poziomie umieralności, mających wpływ na wydłużanie się przeciętnego trwania życia, przewiduje się znaczące zmiany w strukturze wieku ludności, zwłaszcza wzrost liczby osób w wieku emerytalnym. Zakłada się, że kurczenie się zasobu potencjalnej siły roboczej, starzenie się ludności, a także zmniejszanie się liczby ludności – to czynniki, które w dłuższej perspektywie czasowej mogą niekorzystnie wpływać na sytuację na rynku pracy. Zmiany demograficzne będą miały znaczący wpływ na wiele innych obszarów, w tym w szczególności na potencjał gospodarczy, zabezpieczenie emerytalne, system opieki zdrowotnej oraz na potrzebę stworzenia kompleksowej i skoordynowanej opieki wobec osób, które wymagają wsparcia Starzenie się społeczeństwa, zmiana modelu rodziny i większa aktywność kobiet na rynku pracy sprawiają, że rośnie popyt na usługi opieki dla osób niesamodzielnych. Z punktu widzenia starzenia się społeczeństwa szczególnie ważne w strategiach rozwoju kraju były dwie kwestie: warunki rozwoju „srebrnej gospodarki”, czyli bezpieczeństwo systemu emerytalnego wsparcie związane z opieką długoterminową nad osobami w podeszłym wieku. warunki dłuższej aktywności zawodowej i przesuwanie wieku wyjścia z rynku pracy… 18 II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

19 ZASOBY RESORTU STATYSTYKI PUBLICZNEJ. WYBRANE WYNIKI BADAŃUrząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 19 ZASOBY RESORTU STATYSTYKI PUBLICZNEJ. WYBRANE WYNIKI BADAŃ POWIERZCHNIA I LUDNOŚĆ W PRZEKROJU TERYTORIALNYM W 2015 r. II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

20 ZASOBY RESORTU STATYSTYKI PUBLICZNEJ. WYBRANE WYNIKI BADAŃUrząd Statystyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Oławska 31 20 ZASOBY RESORTU STATYSTYKI PUBLICZNEJ. WYBRANE WYNIKI BADAŃ Wyniki finansowe otwartych funduszy emerytalnych i pow-szechnych towarzystw emerytalnych w 2015 r.  Wyszczególnienie 2014 2015 2014=100 Dane finansowe otwartych funduszy emerytalnych (w mln zł) Aktywa, w tym: 149 407,7 140 895,4 94,3    portfel inwestycyjny 148 450,6 139 877,5 94,2 Wynik finansowy -147,6 -6 844,7 x Dane o członkach i rachunkach otwartych funduszy emerytalnych Liczba członków* 16 621 686 16 532 142 99,5 Liczba rachunków 17 044 956 16 914 783 99,0 Tabl. 1. Podstawowe dane otwartych funduszy emerytalnych *Dane Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych na dzień 26 XII 2015 r. II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,

21 Urząd Statystyczny we WrocławiuWrocław, ul. Oławska 31 21 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Elżbieta Stańczyk Dolnośląski Ośrodek Badań Regionalnych II MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA, Zabezpieczenie emerytalne…, Wrocław,