1 VAT w budownictwie Warszawa, 19 lipca 2016 r.Agata Błaszczyk – Doradca Podatkowy, Doktor nauk prawnych w dziedzinie prawa finansowego. Ekspert w dziedzinie postępowań podatkowych. Prowadzi kancelarię doradztwa podatkowego. Jest autorką licznych publikacji z zakresu prawa podatkowego, jak również prowadzi szkolenia z zakresu prawa podatkowego.
2 Obniżona stawka VAT w budownictwie mieszkaniowym;Kary umowne i kaucje gwarancyjne a VAT; Moment powstania obowiązku podatkowego w usługach budowlanych; Miejsce świadczenia usługi budowlanej.
3 Stawki podatku VAT w budownictwie mieszkaniowymStawki podatku VAT w budownictwie mieszkaniowym. Przepisy Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej art. 98 ust. 2 - stawki obniżone mają zastosowanie wyłącznie do dostaw towarów i świadczenia usług, których kategorie są określone w załączniku 3 do Dyrektywy VAT. W poz. 10 „Wykazu dostaw towarów i świadczenia usług, do których można stosować stawki obniżone, o których mowa w art. 98” stanowiącego załącznik 3 do Dyrektywy VAT, wymienione zostały: dostawa, budowa, remont i przebudowa budynków mieszkalnych w ramach polityki społecznej. W poz. 10a tego wykazu wymienione zostały remonty i naprawy prywatnych budynków mieszkalnych, z wyłączeniem materiałów stanowiących znaczącą część wartości świadczonej usługi.
4 Stawki podatku VAT w budownictwie mieszkaniowymStawki podatku VAT w budownictwie mieszkaniowym. Przepisy polskiej ustawy o VAT stanowią, że 8% stawkę podatku stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (art. 41 ust. 12 ustawy o VAT). Na podstawie art. 41 ust. 12a ustawy o VAT przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych.
5 Wyłącznie roboty realizowane wewnątrz obiektów mieszkalnych mogą być opodatkowane niższą, 8-proc. stawką VAT. Podłączenie do wodociągu, kanalizacji czy gazociągu jest objęte stawką podstawową. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie 7 sędziów NSA W-wa z dnia 3 czerwca 2013 r. I FPS 7/12 Stawka podatku VAT na roboty realizowane w obiektach budownictwa mieszkaniowego wykonywanych poza budynkiem.
6 budowa, przebudowa, modernizacja, konserwacjaprzez budowę należy rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego. przez przebudowę należy rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji. przez remont należy rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a nie stanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym. przez modernizację rozumie się „unowocześnienie i usprawnienie czegoś” przez konserwację rozumie się „zabiegi mające na celu utrzymanie czegoś w dobrym stanie”.
7 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 sierpnia 2015 r. I FSK 836/14 Opodatkowanie podatkiem VAT usługi modernizacji. Świadczenie kompleksowe polegające na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz montażu komponentów w sposób tworzący wraz z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części trwałą zabudowę meblową, wykonywane w obiektach budowlanych zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym stanowi usługę modernizacji opodatkowaną stawką obniżoną podatku od towarów i usług na podstawie art. 41 ust. 12 w związku z ust. 2 u.p.t.u.
8 Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się: 1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m2; 2) lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m2. W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej ww. limity określone stawkę podatku stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej.
9 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2013 r. I FSK 888/12 Sposób obliczenia powierzchni użytkowej lokalu dla celów podatkowych. Przy obliczaniu powierzchni użytkowej lokalu i budynku na potrzeby ustalania limitów, o których mowa w art. 41 ust. 12b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, dla skorzystania z obniżonej stawki podatku od towarów i usług podatnicy są uprawnieni do wyliczenia "powierzchni użytkowych", korzystając z jednej z normatywnych definicji, która umożliwi obliczenie powierzchni użytkowej zarówno budynków mieszkalnych, jak i lokali mieszkalnych. Wyliczenia "powierzchni użytkowych" można również dokonać, wykorzystując normy stosowane w budownictwie, nawet jeżeli nie są one obligatoryjne.
10 Kara umowna Zgodnie z art. 483 § 1 i 2 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zgodnie z art. 484 § 1 i 2 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody.
11 Kara umowna Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Ursynów w postanowieniu z dnia 2 sierpnia 2006 r., 1433/NG/GV/ /2006/LŚ, w przypadku kar umownych z tytułu przekroczenia terminu umownego wykonywania zadania, Naczelnik I Urzędu Skarbowego w Kielcach w postanowieniu z dnia 9 marca 2006 r., OG/005/40/PP2/443/10/06, w przypadku kar umownych z tytułu niedotrzymania terminów prac określonych w umowach cywilno-prawnych, Naczelnik I Urzędu Skarbowego w Opolu w postanowieniu z dnia 30 grudnia 2005 r., PP/ /05, - potwierdzili, że kary umowne z tytułu nieterminowego wykonania usługi nie stanowią podstawy opodatkowania VAT
12 Kara umowna Naczelnik I Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie w postanowieniu z dnia 18 kwietnia 2006 r., 1471/NUR2/443-35/7/06/AK, potwierdził, że kary umowne z tytułu opóźnienia w wykonaniu robót budowlano-montażowych, opóźnienia w usunięciu wad oraz odstąpienia od umowy z przyczyn, które leżą po stronie wykonawcy, nie stanowią podstawy opodatkowania VAT.
13 Kaucja gwarancyjna Kaucja gwarancyjna w budownictwie to kwota należności z tytułu wykonanych robót, zatrzymana przez inwestora na określony okres do momentu zakończenia prac. Stanowi ona formę zabezpieczenia należytego wykonania robót przez wykonawcę lub służy do pokrycia roszczeń wynikających z ich niewykonania czy też nienależytego wykonania. Inwestor wypłaca wykonawcy należność za wykonane usługi, pomniejszoną o kaucję gwarancyjną, wykonawca jest zobowiązany - mimo zatrzymania przez inwestora kaucji - wystawić fakturę VAT na całą należność za wykonaną usługę. W podatku dochodowym całość jest traktowana jako przychód należny i podlega podatkowi w chwili wystawienia faktury. W VAT całość wynagrodzenia podlega podatkowi wg stawki właściwej dla usługi – czyli tak jakby strony nie umówiły się co do kaucji. Późniejszy zwrot kaucji nie rodzi więc żadnych skutków podatkowych, w istocie ma miejsce wypłata nieuiszczonej dotychczas w całości należności za wykonane usługi (opodatkowanej wcześniej jako przychód należny). Opodatkowanie VAT powiązane jest datą wykonania usługi, tak więc rozliczenia stron z tytułu kaucji tylko pośrednio wpływają na rozliczenia tego podatku.
14 Obowiązek podatkowy Obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych powstaje: 1)z chwilą wystawienia faktury – jeżeli zostanie ona wystawiona w terminie 30 dni od wykonania usługi, 2)30. dnia od dnia wykonania usługi – jeżeli wykonawca w ogóle nie wystawił faktury albo wystawił ją z opóźnieniem. Obowiązek wystawienia faktury wystąpi również w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę.
15 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 lipca 2015 r. III SA/Wa 393/15 Data realizacji usług budowlanych. O dacie zrealizowania usług budowlanych i budowlano-montażowych decyduje rzeczywiste ich wykonanie. Wystawienie faktury jest jedynie potwierdzeniem tego faktu dla celów dowodowych.
16 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2015 r. III SA/Wa 3464/14 Powstanie obowiązku podatkowego w przypadku usług budowlanych. Powstanie obowiązku podatkowego w przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych należy łączyć z wystawieniem faktury, a termin wystawienia faktury - z wykonaniem usługi, nie można więc przypisywać w tym zakresie znaczenia prawnego okoliczności podpisania dokumentów w procesie inwestycyjnym w postaci protokołu zdawczo-odbiorczego, czy też przejściowego lub ostatecznego świadectwa płatności.
17 Miejsce świadczenia usługi budowlanejZgodnie z treścią art. 28e u.p.t.u. miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
18 Miejsce świadczenia usługi budowlanejJeżeli polski przedsiębiorca prowadzi roboty budowlane (w tym także prace remontowe) poza granicami RP - rozlicza się z VAT w miejscu prowadzenia tych prac, zgodnie z prawem wewnętrznym danego kraju. Jeżeli odbiorcą tych prac jest podatnik podatku od wartości dodanej, to prawdopodobnie on - a nie polska firma - rozliczy się z podatku, traktując te roboty budowlane jako import usług. Jeżeli natomiast jest to usługa świadczona na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem tego podatku - wykonawca musi się zarejestrować jako podatnik w kraju wykonania usługi i tam rozliczyć podatek według reguł wewnętrznych tego państwa.
19 Zgodnie z art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów towarów (usług) w Polsce lub importowanych do Polski, które następnie są wykorzystywane do czynności realizowanych poza terytorium kraju. Podatnikowi przysługuje to uprawnienie, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, a kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju (nie może być to zatem np. usługa w Polsce podlegająca zwolnieniu od podatku) oraz, gdy podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Przepisy podatkowe nie określają jednakże, jakie to mają być dokumenty.
20 „W ramach prowadzonej działalności gospodarczej część robót budowlano-montażowych Wykonawca wykonuje na rzecz niemieckich kontrahentów (którzy są zarejestrowani dla potrzeb rozliczenia VAT w Niemczech) na budowach położonych na terytorium Niemiec. Za wykonanie tych usług wystawia faktury VAT bez doliczenia do ceny usługi VAT, z adnotacją "odwrotne obciążenie". VAT od tych usług rozliczany jest przez odbiorców na terytorium Niemiec. Przy wykonywaniu ww. usług Wykonawca korzysta częściowo z usług podwykonawców. Jego podwykonawcy to polscy przedsiębiorcy zarejestrowani dla potrzeb rozliczenia VAT w Polsce. Za usługi budowlano-montażowe wykonane na jego rzecz na budowach położonych w Niemczech wystawiają faktury doliczając do ceny VAT w wysokości 23%. (...) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 4 września 2014 r. (ITPP3/ /14/MD) w takim stanie faktycznym uznał, że wykonawca nie ma możliwości odliczenia podatku VAT z faktur wystawionych przez podwykonawców.
21 Świadczenie usług budowlanych poza granicami kraju powinno być udokumentowane fakturą. W przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi – faktura winna zawierać wyrazy "odwrotne obciążenie". Faktura taka nie zawiera wyodrębnienia kwot netto i brutto, stawki podatku ani kwoty podatku. W razie świadczenia usług budowlanych za granicą na rzecz przedsiębiorcy – wystawia się „faktury NP.”
22 Usługi budowlane jako usługi związane z nieruchomościami podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 28e ustawy o VAT (nie zaś wedle art. 28b – zasada ogólna wiążąca opodatkowanie z miejscem siedziby nabywcy usług), stąd nie wykazuje się ich w informacjach podsumowujących VAT-UE. W deklaracji VAT-7 wypełnia się pozycję 11. "Dostawa towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju" (ale już bez pozycji 12). W przypadku usług związanych z nieruchomościami, a świadczonymi na rzecz konsumentów – w ogóle nie wykazuje się ich w polskiej deklaracji VAT. Podatnik rozlicza te usługi w państwie położenia nieruchomości. Innymi słowy – w tym zakresie polski usługodawca jest zarejestrowanym podatnikiem (na przykład) holenderskim czy belgijskim.
23 Dziękujemy za uwagę 23