1 VII edycja akcji ratowania polskich cmentarzy na Ukrainie

2 Pamięć o zmarłych to część kultury.

3 Kresy. Bogate, stare piękne słowo. Jest w nim obszar i przestrzenność, bezkres równin falujących, oddalenie od świata i wicher stepowy. Dla każdego z tamtej strony zawiera w sobie treść ojczystej ziemi, jej barwę, kształt i woń (...) Zofia Kossak-Szczucka

4

5 Szanowni Państwo Dyrektorzy, Nauczyciele, Uczniowie, Rodzice! Już siódmy rok organizujemy wspólnie z TVP Wrocław akcję ratowania polskich cmentarzy niszczejących za wschodnią granicą - MOGIŁĘ PRADZIADA OCAL OD ZAPOMNIENIA. Dla uczniów dolnośląskich szkół jest to wielka lekcja patriotyzmu, okazja do poznania historii swoich rodzin, ale również historii naszego narodu. W ubiegłym roku, mimo trudnej sytuacji politycznej na Ukrainie 500 wolontariuszy pracowało podczas wakacji przy porządkowaniu kresowych nekropolii, ponad 150 tysięcy młodych ludzi przekazało na ten cel jedną symboliczną złotówkę. Serdeczne wszystkim Państwu za to dziękuję. http://www.promotion.org.pl/mogily/akcja2016.htm

6 Przed nami kolejna wyprawa 8 lipca br. 800 młodych Dolnoślązaków wyjedzie do pracy na 80 cmentarzach położonych w okolicach Lwowa, Stanisławowa, Tarnopola, na Wołyniu i Podolu. Wyjazd młodzieży na Ukrainę wymaga szczególnego przygotowania i organizacji. Wiążą się z tym także koszty. Dlatego też zwracam się do Państwa z prośbą o dołączenie się do zbiórki symbolicznej złotówki. Podobnie jak w roku ubiegłym wpłaty można dokonywać do 15 maja na charytatywne konto akcji. Jest to konto Związku Sybiraków III Rzeczypospolitej Polskiej we Wrocławiu ul. Chrobrego 11/2A; KRS 0000228551: 30 1540 1030 2001 7760 0457 0001

7 Informacje na temat akcji, lista wpłacających, reportaże STUDIA WSCHÓD znajdują się na stronie internetowej www.studiowschod.plwww.studiowschod.pl

8 W odpowiedzi na apel Dolnośląskiego Kuratora Oświaty pracownicy Powiatowego Centrum Edukacj i Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Wołowie zwracają się do Państwa z prośbą o włączenie się do zbiórki symbolicznej złotówki. Prosimy o rozpropagowanie w Państwa placówkach idei ratowania polskich cmentarzy na Kresach. Chcemy, by VII edycja akcji MOGIŁĘ PRADZIADA OCAL OD ZAPOMNIENIA była też dla uczniów szkół powiatu wołowskiego wielką lekcją patriotyzmu, okazją do poznania historii swoich rodzin, jak również historii narodu polskiego. Listę szkół, które włączyły się do akcji opublikujemy w maju 2016 roku w prasie lokalnej, a na ręce koordynatorów przekażemy podziękowania. Prosimy o kontakt: P CE i PP-P w Wołowie tel./fax: (071) 389 21 00 e-mail: [email protected]@wp.pl lub Danuta Haller – doradca metodyczny historii tel. 889333946 e-mail: [email protected]@onet.eu

9 W dolnośląskich szkołach rozpoczęła się już zbiórka symbolicznych złotówek, które zasilą konto akcji zostaną przeznaczone na pobyt młodych wolontariuszy na Kresach w dniach od 8 do 16 lipca 2016 roku. Jak co roku liczymy na ofiarność młodzieży i wsparcie ze strony nauczycieli, rodziców i samorządowców. Złotówki zbieramy do 15 maja.

10

11 Już po raz szósty w drugim tygodniu lipca uczniowie dolnośląskich szkół wraz ze swoimi opiekunami wyruszą na Kresy, aby porządkować zrujnowane polskie nekropolie. Akcja Telewizji Polskiej i Kuratorium Oświaty we Wrocławiu każdego roku zdobywa coraz więcej zwolenników. Podczas tegorocznych wakacji prawie 800 wolontariuszy pracować będzie na cmentarzach położonych na zachodniej i środkowej Ukrainie. Niektóre grupy powracają do miejsc znanych z poprzednich lat, aby dalej ratować te mogiły, których nie udało się uporządkować wcześniej. Do akcji dołączyli już strażacy z Komendy Wojewódzkiej we Wrocławiu i Ochotniczej Straży Pożarnej w Strzegomiu, motocykliści z Międzynarodowego Rajdu Katyńskiego, Strzelcy z Trzebnicy, wolontariusze z Krakowa i Opolszczyzny.

12

13

14

15 Złe losy nas rzuciły po calutkiej ziemi. Cmentarze świata zasialiśmy kośćmi swymi, Lecz zawsze będzie nas łączyć wspólna tęsknota Do tych ziem, gdzie minęła nasza młodość złota

16 Jesteśmy dumni, że na ziemi przodków uprzątnięty cmentarz jest wymownym dowodem naszej pamięci i świadectwem tego, że jeszcze nie tak dawno była tam Polska.

17

18

19

20

21

22 Pan Eugeniusz Uruski, dziś mieszkaniec Straszowic koło Wołowa, po ponad 60 latach odwiedza swoją rodzinną wieś - Teklówkę (koło Kopyczyniec, woj. tarnopolskie). Jest to podróż sentymentalna - do miejsc dzieciństwa, do swojej małej ojczyzny. Wśród ukraińskich mieszkańców szuka śladów swojej dawnej obecności i pamięci o swych przodkach. https://www.youtube.com/watch?v=KwuO0aOltqk #t=109

23 Historyczne miasto położone 90 km od Lwowa. Zachowała się tutaj wspaniała polska nekropolia, starsza od Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie. Spoczywają tu przodkowie obecnych mieszkańców Wrocławia, Legnicy, Oławy i wielu innych dolnośląskich miast. Na tym cmentarzu wolontariusze z Dolnego Śląska pracują już od 6 lat. W tym roku w Drohobyczu pojawią się uczniowie Liceum w Strzegomiu. Opiekunka grupy: Beata Suwart- Orzechowska - nauczycielka ze Strzegomia.

24 To województwo lwowskie. Ta zabytkowa nekropolia z wieloma unikatowymi pomnikami z piaskowca jest już prawie odbudowana. Potrzebne są dalsze prace pielęgnacyjne. Dzieciaki z Wiązowa przyjeżdżają bardzo chętnie, ponieważ odnajdują tutaj mogiły swoich przodków.

25 To województwo lwowskie. Polska część cmentarza na Hukowej Górze czeka na wolontariuszy z Wałbrzycha. To właśnie do Wałbrzycha przyjechali po wojnie byli mieszkańcy Borysławia. Oba miasta kilka lat temu podpisały umowę o współpracy. Związek Polaków w Borysławiu troszczy się o stary cmentarz, ale pomoc uczniów z trzech wałbrzyskich szkół przyda się wielu zaniedbanym mogiłom. Do grupy młodzieżowej dołączyli podobnie jak w ubiegłym roku Kresowianie urodzeni w Borysławiu. Kierownikiem grupy będzie Adam Wroński - nauczyciel z Wrocławia.

26 To województwo stanisławowskie. Od czterech lat zabytkowe pomniki i sarkofagi na cmentarzu w Tłumaczu są remontowane przez studentów Uniwersytetu Wrocławskiego. Rozpoczęli jeszcze jako uczniowie liceum nr IX. Pomaga im ukraińska młodzież, która zaprzyjaźniła się z kolegami z Polski. Od lat towarzyszą młodzieży Kresowianie z koła Tłumaczan we Wrocławiu.

27 To województwo stanisławowskie. Jedna z najstarszych w tym rejonie nekropolii była remontowana przez kilka lat przez ekipę TVP Wrocław. Prace na tym cmentarzu rozpoczęły się już w 1999 roku, kiedy ukazała się decyzja o likwidacji nekropolii. Tę wyjątkową pamiątkę po Polakach udało się ocalić przed zagładą. Od kilku lat cmentarz remontowany jest przez grupę wolontariuszy z Wrocławia. Na spotkanie z rówieśnikami czekają również kołomyjskie dzieci, które będą uczyć się języka polskiego w wakacyjnej szkole zorganizowanej przez nauczycieli z gimnazjum nr 24.

28 To historyczne miasto w województwie tarnopolskim, z wieloma ciekawymi zabytkami - wśród nich barokowy ratusz i kościół ufundowany przez rodzinę Potockich. Równie zabytkowy jest stary cmentarz, na którym można spotkać wiele pomników architektury cmentarnej. Są tu również unikatowe grobowce powstańców styczniowych. Większa część cmentarza jest zaniedbana i zdewastowana..

29 To jedna z największych i najlepiej zachowanych nekropolii na ziemi tarnopolskiej, remontowana od czterech lat przez gimnazjalistów z Żórawiny i uczniów Zespołu Szkół z Oławy. Wiele starych pomników udało się odtworzyć. W tym dziele pomogli kamieniarze z Żórawiny. Większość nazwisk i epitafiów udało się odtworzyć. Rozległa i zaniedbana nekropolia potrzebuje jeszcze wielu starań.. Dla młodzieży z Brzeżan będzie działać wakacyjna szkoła języka polskiego.

30 To województwo chmielnickie. Na miejscu osiemnastowiecznego cmentarza kilka lat temu wybudowano bloki mieszkalne. Część nagrobków usunięto - reszta była w katastrofalnym stanie. Aż do ubiegłego roku, kiedy to w lipcu pojawili się uczniowie i nauczyciele z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Oleśnicy. Uporządkowali prawie cały cmentarz. Konsulat RP w Winnicy kilka miesięcy później ogrodził stary cmentarz. W tym roku Oleśniczanie powrócą tutaj, aby pielęgnować stare pomniki.

31 To województwo winnickie. Niezwykle interesująca nekropolia, na której najstarsze pochówki polskie pochodzą z siedemnastego wieku. Od 4 lat wolontariusze z Dolnego Śląska spędzają tu część swoich wakacji przy porządkowaniu zabytkowych mogił. Wspomagani są przez miejscowego proboszcza ks. Władysława Chałupiaka i władze miasteczka. Ponad połowa mieszkańców historycznego Jampola, rozsławionego w Trylogii przez Henryka Sienkiewicza ma polskie korzenie. W tym roku jeden z naszych jampolskich przyjaciół pomógł wyciąć część puszczy, która wyrosła na tych grobach. Zostały odsłonięte nowe, ciekawe pomniki

32 W historycznym mieście Berdyczów słynącym dawniej ze znanych w całej Europie targów, jest wiele zabytków, które przyciągają do tego miasta tysiące turystów i pielgrzymów. Są tu: Cudowny Obraz Matki Boskiej Berdyczowskiej w klasztorze wybudowanym w XVII wieku przez wojewodę kijowskiego Janusza Tyszkiewicza, kościół Św. Barbary, w którym w 1850 roku odbył się słynny ślub Eweliny Hańskiej z francuskim pisarzem Honoriuszem Balzakiem. Historyczne pomniki są również na polsko- ukraińskim cmentarzu. Berdyczów jest niezwykłym miejscem na Kresach Wschodnich. Nasza ojczyzna utraciła miasto już po II rozbiorze, ale to właśnie tutaj wciąż mocno biją liczne polskie serca.

33 Wieka polska historia w Zbarażu jest powoli zacierana. Założony przez książąt Zbarskich - znany z wielkiej bitwy - obrony Zbaraża, kiedy to w 1649 roku książę Jeremi Wiśniowiecki stawił czoła armii tureckiej wspomaganej przez wojska kozackie. Wiele tu zabytkowych budowli - wśród nich klasztor Bernardynów. Na starym cmentarzu resztki dawnej świetności. Wspaniałe piaskowe pomniki – zarośnięte i zapomniane.

34 To miasteczko na skraju Wołynia i Podola. Niedawno poświęcono tu wybudowany katolicki kościół. Skupia on naszych rodaków, wśród których pracuje polski kapłan rodem z Murafy - Anatol Szpak. W Brodach jest stary katolicki cmentarz, ale natychmiastowa pomoc potrzebna jest położonej obok wojskowej nekropolii. Jest to cmentarz Legionistów - dziś zarośnięty i zdewastowany. Porządkowali tę nekropolię uczniowie Liceum w Wołowie - miasta partnerskiego Brodów. Opiekun grupy: burmistrz Wołowa - Dariusz Chmura.

35 Miasto nad Zbruczem do września 1939 roku granica Polski i ZSSR. To miasto stare z wieloma zabytkami. Kościół Bernardynów pochodzi z XVI wieku. Naszych rodaków tu niewielu. Większość po zakończeniu wojny osiedliła się w Obornikach Śląskich. Właśnie z Obornik Śląskich na pomoc cmentarzowi w Husiatynie wyrusza grupa wolontariuszy. Będą sprzątać groby swoich dziadów i pradziadów.

36 Dzięki akcji Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia organizowanej przez TVP Wrocław i Dolnośląskiego Kuratora Oświaty młodzi i starsi Polacy mają okazję uczestniczyć w niezwykłej wędrówce na Kresy Wschodnie. Zamierzeniem projektu jest ratowanie polskich mogił od zapomnienia.

37 Niezwykła podróż na kresy to dla jej uczestników nie tylko praca przy odnawianiu polskich nekropolii, ale żywa lekcja historii naszego kraju. Bo jak powiedział marszałek Józef Piłsudski we Lwowie: polskie serca biją najgoręcej.

38 Dziękuję za uwagę i zachęcam społeczność powiatu wołowskiego do włączenia się do akcji 2016 Mogiłę Pradziada Ocal od Zapomnienia opracowanie Danuta Haller