1 W dniu 20 sierpnia 2007 r. K. M. sporządził pismem maszynowym i podpisał własnoręcznie, dokument zatytułowany "testament", w którym zawarł "rozporządzenie majątkiem własnym i odziedziczonym po rodzicach na wypadek mojej śmierci". Spadkodawca, będący duchownym katolickim, nie miał krewnych dziedziczących z ustawy; szczegółowo opisane w "testamencie" składniki majątkowe, w tym nieruchomości i ruchomości oraz środki uzyskane ze sprzedaży nieruchomości, zostały w formie ściśle sprecyzowanych dyspozycji "przekazane" wymienionym w nim osobom - czterem parafiom katolickim oraz trojgu dalszych krewnych. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2013 r. IV CSK 688/12 Forma podawania treści testamentu świadkom.

2 W dniu 20 kwietnia 2008 r. stan zdrowia cierpiącego na chorobę nowotworową K. M. pogorszył się. W obecności trzech księży, J. K., J. P. i G. S., notariusz J. L. odczytał "testament" w części obejmującej rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci, a spadkodawca ograniczył się do przytaknięcia i potwierdzenia treści odczytywanych kolejno fragmentów dokumentu. Przejawem aktywności spadkodawcy było przytakiwanie podczas odczytywania dokumentu, nie był on w stanie mówić i nie złożył oświadczenia, w którym wyraźnie rozporządziłby majątkiem, powiedział jedynie, że nic nie zmienia w tym testamencie. Te okoliczności zostały ustalone na podstawie zeznań wymienionych czterech świadków, złożonych na rozprawie w dniu 17 listopada 2008 r. przed Sądem Rejonowym w C. w sprawie wszczętej na podstawie zawiadomienia przez jednego z nich o testamencie ustnym, którego treść nie została spisana.

3 Sąd Najwyższy na tle art. 952 k. cSąd Najwyższy na tle art. 952 k.c., stwierdzając, że przepis ten "nie nakazuje złożenia oświadczenia woli za pomocą słów a tylko ustnie" oraz, że przy takiej nie ściśle werbalnej wykładni, ustnym oświadczeniem, poza wyrażonym słowami, jest oświadczenie wyrażone powszechnie przyjętymi znakami i gestykulacją (np. językiem migowym) albo innym zachowaniem, jeżeli znaki te lub zachowanie spadkodawcy zostały zrozumiane przez świadków w sposób niebudzący wątpliwości (por. postanowienie z dnia 14 stycznia 1982 r., III CRN 169/81). Istotne jest, by testator mógł komunikować się z otoczeniem i mógł być zrozumiany przez świadków.

4 nie została wyłączona możliwość sporządzenia takiego testamentu przez osoby głuche lub nieme, do których zalicza się osoby nieumiejące lub niemogące mówić. Ograniczenia w tym zakresie nie przewidywał art. 82 prawa spadkowego z 1964 r., nie wprowadził go też art. 952 k.c. (uczyniono to tylko w odniesieniu do testamentu alograficznego - w art. 951 § 3 k.c.). Dopuszczenie do sporządzenia testamentu "ustnego" osób niemogących mówić nie pozwala na ograniczenie pojęcia "ustnie" do "samodzielnego wypowiedzenia myśli w słowach i zwrotach".

5 dopuszcza się sporządzenie testamentu, o którym mowa w art. 952 § 1 kdopuszcza się sporządzenie testamentu, o którym mowa w art. 952 § 1 k.c., przy pomocy "powszechnie przyjętych znaków i gestykulacji albo innego zachowania", brak rozsądnego powodu, aby w takich okolicznościach, jakie dotychczas w sprawie ustalono, a priori odrzucić tezę, że spadkodawca oświadczył ustnie swą ostatnią wolę, podając w sposób wyraźny i zrozumiały, jakie korzyści i komu przeznacza na wypadek śmierci.