1 Władza federalna a stanowaewolucja relacji pomiędzy unią a poszczególnymi stanami

2 Prapoczątki W czasach kolonialnych podstawową formą rządów były rządy kolonialne, odpowiadające stanowym Korona Brytyjska rządziła poszczególnymi koloniami, a nie Ameryką jako całością o życiu kolonistów decydowały władze kolonialne w trakcie walki o niepodległość – Kongres Kontynentalny – pojedyncze stany są ważniejsze niż całość

3 Okres przedkonstytucyjnyZa czasów Artykułów Konfederacji stany są połączone wieczystą przyjaźnią nie stanowią w sensie formalnym jednego organizmu politycznego obawy przed silnym scentralizowanym rządem, podobnym do brytyjskiego nadmierna niezależność stanów prowadziła do słabości Stanów Zjednoczonych Ameryki jako całości: militarnej politycznej gospodarczej

4 stany i unia w konstytucjiKonstytucja zasadniczo: zdefiniowała ograniczenia władzy federalnej w bardzo ogólnym zarysie opisuje relację pomiędzy władzą federalną o poszczególnymi stanami po przyjęciu Bill of Rights (Karty Praw) zdefiniowała podstawowe prawa obywateli federalizm, rozumiany jako podział kompetencji między władzę centralną a stanową, pozwala na połączenie jedności i różnorodności

5 trzy koncepcje miejsca stanówstroną umowy konstytucyjnej są stany, dlatego żaden z nich nie ma prawa rozwiązać tej umowy bez zgody pozostałych (James Madison, potem Andrew Jackson) stany są stronami umowy tworzącej rząd federalny, ale zachowują pełną suwerenność i naturalne prawo do unieważnienia umowy, jeśli obowiązująca jej forma nie służy ich interesom (Thomas Jefferson)

6 trzy koncepcje miejsca stanówsuwerenem jest lud (my, naród Stanów Zjednoczonych), konstytucja jest umową pomiędzy obywatelami i może być zmieniona tylko wolą obywateli; żaden stan nie może zerwać takiej umowy; częściowe delegowanie uprawnień na federację i stan (Alexander Hamilton) To wszystko rodzi pytanie o możliwość secesji – czy stan ma prawo i w jakich warunkach wystąpić z Unii?

7 podwaliny federalizmuJohn Marshall ( ), prezes Sądu Najwyższego od 1801 r. To on stworzył prawne założenia federalizmu, wyrok w sprawie McCulloch v. Maryland trzy zasady: prymat władzy ogólnonarodowej; ochrona narodowych interesów właścicieli oraz decydująca rola federalnych władz sądowych ogólnie – prymat federacji!

8 podział uprawnień Rząd federalny Rząd stanowy drukowanie pieniądzaudzielanie licencji i pozwoleń regulowanie handlu międzystanowego i międzynarodowego regulowanie gospodarki na obszarze stanu polityka zagraniczna i zawieranie traktatów organizowanie i przeprowadzanie wyborów wypowiadanie wojny tworzenie samorządów

9 podział uprawnień tworzenie armii i marynarkiratyfikowanie poprawek konstytucyjnych organizacja i nadzorowanie poczty troska o zdrowie i bezpieczeństwo publiczne tworzenie prawa niezbędnego do zrealizowania wymienionych powyżej uprawnień korzysta z praw nie przypisanych władzy federalnej, albo nie zabronionych władzom stanowym

10 podzielone uprawnieniaściąganie podatków (np. podatek dochodowy: federacja – 6 progów, najniższy 10%, najwyższy 35%; bez podatku dochodowego są m.in. stany Teksas, Nevada, Floryda, Waszyngton; w New Hampshire i Tennessee płaci się tylko podatek od zysków kapitałowych) budowanie dróg pożyczanie pieniędzy tworzenie sądów (ale innego rodzaju)

11 podzielone uprawnieniatworzenie i egzekwowanie prawa tworzenie banków i przedsiębiorstw wydawanie pieniędzy na rzecz dobrobytu obywateli przejmowanie prywatnego mienia na cele publiczne za godziwym odszkodowaniem

12 działania zabronione Federacja StanyNaruszanie Karty Praw (ale w czasie wojny?) zawieranie umów międzynarodowych Nakładanie podatków na handel międzystanowy drukowanie pieniędzy wydawanie pieniędzy bez przyjęcia ustawy nakładanie podatku w handlu międzynar. zmiana granic stanów ograniczać wolności bez właściwego procesu

13 działania zabronione nadawanie tytułów szlacheckich i arystokratycznych dopuszczać istnienie niewolnictwa (XIII poprawka) odmawiać prawa do głosowania ze względu na rasę lub wcześniejsze bycie niewolnikiem (XV poprawka) odmawiać prawa do głosowania ze względu na płeć (XIX poprawka)

14 władze stanowe konstytucja narzuca demokratyczną formę rządów poszczególnych stanach nie mogą tworzyć praw sprzecznych z Konstytucją Stanów Zjednoczonych władzę wykonawczą w stanie sprawuj gubernator (ale może pojawiać się przy nim coś jak rząd czy rada gabinetowa – Massachusetts)

15 władze stanowe legislatury: tylko Nebraska ma jednoizbowy parlamentw pozostałych składa się z: Senatu Izby Reprezentantów; Izby Delegatów albo Zgromadzenia Ogólnego inaczej niż w federacji – gubernatorzy w większości dysponują faktyczną inicjatywą ustawodawczą