1 WAHANIA KONIUNKTURANE
2 plan wykładu Rodzaje wahań aktywności gospodarczejDefinicja cyklu koniunkturalnego Etapy przygotowania szeregów czasowych do potrzeb analizy koniunktury Elementy budowy cyklu koniunkturalnego Schemat cyklu koniunkturalnego Metody wyodrębniania wahań koniunkturalnych Zmienne w cyklu koniunkturalnym
3 Pierwsza udokumentowana wzmianka o cyklu koniunkturalnymJózef do Faraona: Siedem krów pięknych – to siedem lat, i siedem kłosów pięknych to też siedem lat. (…) Siedem zaś krów chudych i brzydkich, które wyszły za tamtymi, i siedem kłosów pustych i zniszczonych wiatrem wschodnim – to też siedem lat – głodu. (…) Bo nadejdzie siedem lat obfitości wielkiej w całym Egipcie. A po nich nastanie siedem lat głodu; i pójdzie w niepamięć cała ta obfitość w Egipcie, gdy głód będzie niszczył kraj. Biblia Tysiąclecia, Księga Rodzaju, 41,
4
5 Rodzaje wahań aktywności gospodarczejTENDENCJA ROZWOJOWA (TREND) WAHANIA KONIUNKTURALNE (CYKLICZNE) WAHANIA PERIODYCZNE (SEZONOWE) WAHANIA PRZYPADKOWE (NIEREGULARNE)
6 Tendencja rozwojowa (trend)Zmiany określające ogólny długookresowy kierunek, dążność danej zmiennej do wzrostu lub spadku podczas analizowanego okresu. Trend w sposób systematyczny i regularny przedstawia pewne zmiany w ogólnym poziomie danego zjawiska, procesu.
7 Wahania koniunkturalne (cykliczne)Powtarzające się ze względną regularnością zmiany aktywności gospodarczej, wyrażające się w mniej lub bardziej regularnych fluktuacjach wokół trendu.
8
9 Wahania periodyczne (sezonowe)Zmiany aktywności gospodarczej występujące w ciągu określonego okresu, powtarzające się np. w określonych porach roku, w ciągu miesiąca, tygodnia.
10 Wahania przypadkowe (nieregularne)Wahania spowodowane jednorazowymi zdarzeniami zwłaszcza o charakterze losowym np. powodzie, pożary, wojny, strajki, ataki terrorystyczne.
11 Wahania mogą być gasnące, wybuchowe lub o stałej amplitudzie.Wymienione rodzaje zmian gospodarczych znajdują swoje odbicie w statystycznych szeregach czasowych. Wahania mogą być gasnące, wybuchowe lub o stałej amplitudzie.
12 Wahania koniunkturalne tworzą cykl koniunkturalny i charakteryzują się następującymi cechami:są wynikiem samowyzwalających się mechanizmów wewnętrznych, które występują w gospodarce; zasięgiem obejmują całą gospodarkę; sekwencje wzrostowych oraz spadkowych zmian wielkości ekonomicznych są oddzielone punktami zwrotnymi; punkty zwrotne powtarzają się ze stosunkowo względną regularnością; fluktuacje mają charakter krótko- i średniookresowy.
13 są rodzajem wahań występujących w agregatach przedstawiających Klasyczna definicja cyklu koniunkturalnego A.F. Burns’a i W.C. Mitchell’a: cykle koniunkturalne są rodzajem wahań występujących w agregatach przedstawiających działalność gospodarczą narodów, organizujących swoją produkcję przeważnie w przedsiębiorstwach. Cykle te składają się z okresów ekspansji, występujących w tym samym czasie w wielu działaniach gospodarczych, następujących po nich równie generalnych kryzysach, zastojach lub ożywieniach, które łączą się z fazą ekspansji następnego cyklu. A.F. Burns, W.C.Mitchell, Measuring business cycles. Studies in Business Cycles. NBER, New York nr 2/1946, s. 3.
14 Cykl koniunkturalny jest wahadłowym ruchem całkowitego produktu narodowego, dochodu, zatrudnienia, zwykle obejmuje okres od 2 do 10 lat, któremu towarzyszy szeroko zakrojony wzrost lub spadek poziomu aktywności gospodarki. (P.A. Samuelson, W.D. Nordhaus, Ekonomia, 2005)
15 okresowe wahania wielkości ekonomicznych wokół ich długookresowego trendu.periodyczne wahania aktywności gospodarczej, przejawiające się w okresowych, ilościowych zmianach różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury.
16 ETAPY PRZYGOTOWANIA SZEREGÓW CZASOWYCH DO POTRZEB ANALIZY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJZEBRANIE DANYCH PRZYGOTOWANIE DANYCH: usunięcie nieciągłości, wpływu czynnika sezonowego, wygładzeniu szeregu, sprowadzeniu do porównywalnej podstawy, itp. IDENTYFIKACJA CYKLU: wyznaczenie punktów zwrotnych danego wskaźnika aktywności gospodarczej oraz na periodyzacja, czyli oznaczeniu faz cyklu koniunkturalnego.
17 Identyfikacja cyklu koniunkturalnegoczyli wyobrębnienie wahań koniunkturalnych polega na: 1. oznaczeniu punktów zwrotnych 2. oznaczeniu faz cyklu
18 Elementy budowy cyklu koniunkturalnegogórny punkt zwrotny; faza spadku; dolny punkt zwrotny; faza wzrostu
19
20
21 Klasyczny cykl koniunkturalny
22 Przebieg klasycznego cyklu koniunkturalnego (bez trendu rozwojowego)
23 Każda z faz cyklu koniunkturalnego jest procesem, a nie chwilowym stanem.
24 Fazy cyklu koniunkturalnegoKryzys - spadek aktywności gospodarczej (spadek cen, dochodu narodowego, wzrost bezrobocia). Ostra recesja, która wiąże się ze znacznym spadkiem produkcji krajowej i wysokim wskaźnikiem bezrobocia określa się mianem depresji. Depresja – obejmuje najniższy punkt cyklu. Następnie aktywność gospodarcza może od razu wzrosnąć lub pełzać przez jakiś okres czasu (niski popyt, niskie ceny, ustaje spadek produkcji i wzrost bezrobocia)
25 Ożywienie - pobudzenie aktywności gospodarczejOżywienie - pobudzenie aktywności gospodarczej. Może ono trwać do momentu, gdy gospodarka zbliży się do stanu pełnego zatrudnienia, lub do czasu nadejścia następnego kryzysu (stopniowy wzrost produkcji, zatrudnienia, zysków i dochodów ludności) Rozkwit - występuje wtedy gdy poziom aktywności gospodarczej przestaje się podnosić. Jest to najwyższy punkt cyklu gospodarczego. Nie może on być zidentyfikowany wcześniej, niż w momencie ok. 6 miesięcy po tym jak realny PNB zacznie spadać (szybki wzrost produkcji produkcji, zatrudnienia, zysków ii dochodów ludności)
26 Schemat idealnego cyklu koniunkturalnego
27 Współcześnie wyróżnia się dwie fazy cyklu koniunkturalnego:wzrostową/ekspansji – wzrost produkcji w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłużej; spadkową/recesji – spadek produkcji w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłużej.
28 Czym jest recesja? Kiedy recesja staje się depresją?recesja - spadek PKB przez co najmniej dwa kwartały z rzędu. Gdy spadek PKB jest głęboki i towarzyszy mu wysokie bezrobocie mówimy o depresji. Znacznie częstszym zjawiskiem są okresy stagnacji czyli nieznacznego wzrostu i podwyższonego bezrobocia. recesja - gdy tempo zmian jest poniżej trendu recesja – względny spadek aktywności gospodarczej, czyli znaczące zmniejszenie tempa wzrostu, ale ciągle powyżej 0% recesja wg NBER to znaczący spadek aktywności gospodarczej w skali całej gospodarki trwający dłużej niż kilka miesięcy, widoczny w produkcji pzremysłowej, zatrudnieniu, realnych dochodach i hurtowym handlu detalicznym czyli absolutny spadek aktywności gospodarczej
29
30 Zmienne w cyklu koniunkturalnymzmienna procykliczna - zmienna wykazująca dodatnią korelację z PKB np. produkcja przemysłowa, inflacja, konsumpcja, inwestycje, zakupy rządowe, kursy akcji, płace zmienna antycykliczna - zmienna wykazująca ujemną korelację z PKB np. stopa bezrobocia zmienna acykliczna - zmienna wykazująca brak korelacji z PKB
31
32