1 Wakcynologia – wybrane zagadnieniaEwa Duszczyk Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego AM w Warszawie

2 Co chcę Państwu przekazaćUodpornienie bierne i czynne Podstawy prawne szczepień Wpływ szczepień na sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych Zmiany w PSO Szczepienia w ciąży Nowe szczepionki

3 Informacje WHO Co minutę z powodu komplikacji podczas ciąży i porodu umiera matka. To oznacza, że każdego dnia 1400 matek a co roku pół miliona (WHO 2004). Wiele milionów więcej cierpi z powodu niepełnosprawności. Co minutę umiera 20 dzieci poniżej 5 r.ż. Każdego dnia a w ciągu roku 10,6 miliona.

4 Jak zapobiegać zakażeniomUnieszkodliwić źródło zakażenia Przeciąć drogi zakażenia Uodpornić populację wrażliwą na zakażenie

5 Odporność przeciw zakaźnaBIERNA - przeciwciała matczyne - preparaty immunoglobulin CZYNNA - po zakażeniu naturalnym - poszczepienna

6 Po co szczepimy. Szczepienie Produkcja przeciwciałAntygeny szczepionki Produkcja przeciwciał Produkcja przeciwciał Szczepienie Odpowiedź serologiczna Skuteczność ochronna Ochrona przed zachorowaniem

7 Program Szczepień OchronnychPolski kalendarz szczepień powstawał w latach Dotychczas szczepiono przeciwko gruźlicy i ospie prawdziwej Wprowadzono wówczas obowiązkowe, masowe szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz poliomyelitis

8 Program szczepień ochronnychUstawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach Program szczepień ochronnych - ustawa Cudzoziemcy przebywający dłużej niż 3 miesiące – obowiązek szczepień. Kalendarz szczepień ukazuje się jako ustawa, a zmiany jako załącznik GIS

9 Szczepienia a sytuacja epidemiologicznaCzy szczepić przeciwko błonicy ? Jaka jest sytuacja krztuśca ? Ile jest przypadków odry ? Sytuacja epidemiologiczna świnki Biegunki zakaźne

10 Błonica w Polsce Rok 1952 - 40562 zachorowań, 782 zgonyRok wprowadzenie szczepień Rok zachorowań Rok zachorowania Rok zachorowań Rok zachorowanie Rok brak zachorowań

11 Świnka 2001 – 16723 2002 – 39978 2003 – 87336 2004 –

12 Sytuacja epidemiologicznaBrak zachorowań na błonicę Nadal zła sytuacja epidemiologiczna świnki Zachorowania na krztusiec dzieci starszych i młodzieży

13 Odra

14 Odra rok zachorowania zapadalność zgony 1960-64 124492 406 255 , , , ,34 ,13 2006 do

15 Szczepionki ŻYWE: wirusoweOPV, przeciw odrze, śwince, ospie wietrznej, różyczce, żółtej gorączce, rotawirusom bakteryjne BCG NIEŻYWE: wirusowe IPV, przeciw wzw B, wzw A, grypie, k.z.m bakteryjne DTP, DT, Td, Te, D, TyTe, przeciw Hib, cholerze, pneumokokom, meningokokom

16 W skład szczepionki wchodzążywe bakterie żywe wirusy inaktywowane bakterie inaktywowane wirusy anatoksyny polisacharydy białka błony komórkowej substancje rozpuszczające środki konserwujące adjuwanty nośniki białkowe

17 Składniki szczepionekAdjuwanty: głównie wodorotlenek glinu, fosforan glinu Konserwanty: tiomersal, fenol, 2-fenoxyetanol Stabilizatory: sacharoza, chlorek magnezu,żelatyna, Antybiotyki: neomycyna, gentamycyna, polimyksyna B

18 Inne składniki Hodowla na zarodkach kurzych: szczepionki przeciwko grypie, odrze, śwince, żółtej gorączce Żelatyna Ludzka albumina

19 Program szczepień ochronnych w PolsceSzczepienia obowiązkowe Szczepienia w grupach ryzyka Szczepienia zalecane Informacje uzupełniające

20 Szczepienia obowiązkowe przeciwko:gruźlicy wirusowemu zapaleniu wątroby typu B błonicy, tężcowi, krztuścowi (DTPw i DTPa) poliomyelitis - IPV i OPV odrze, śwince, różyczce

21 Kalendarz szczepień obowiązkowychW ciągu 24 godzin po urodzeniu BCG i WZW B 2 miesiąc życia DTPw i WZW B Przełom 3 i 4 miesiąca życia DTPw i IPV 5 miesiąc życia Przełom 6 i 7 miesiąca życia WZW B 12 miesiąc życia Ocena dokumentacji

22 Kalendarz szczepień obowiązkowych13-14 miesiąc życia odra,różyczka i świnka 16-18 miesiąc życia DTPw, IPV 6 rok życia DTPa, OPV 10 rok życia odra, różyczka i świnka 11,12,13 rok życia Uzupełnienie szczepień MMR u dziewcząt

23 Kalendarz szczepień obowiązkowych14 rok życia WZW B*, Td 19 rok życia Td Do końca 19 roku życia Uzupełnianie brakujących szczepień

24 Szczepienia w grupach ryzyka przeciwko:gruźlicy wirusowemu zapaleniu wątroby typu B durowi brzusznemu błonicy, tężcowi wściekliźnie Hib*

25 Szczepienia ochronne Minimum – szczepienia obowiązkoweOptimum – szczepienia obowiązkowe oraz szczepienia zalecane przez Głównego Inspektora Sanitarnego Obowiązek informowania o szczepieniach zalecanych

26 Szczepienia zalecane przeciwkowirusowemu zapaleniu wątroby typu B wirusowemu zapaleniu wątroby typu A odrze, śwince, różyczce* grypie Haemophilus influenzae typu b

27 Szczepienia zalecane przeciwkokleszczowemu zapaleniu mózgu błonicy, tężcowi żółtej gorączce ospie wietrznej zakażeniom wywołanym przez Streptococcus pneumoniae* zakażeniom wywołanym przez Neisseria meningitidis gr. A i C* wściekliźnie*

28 Ryzyko zakażenia HBV Wysoka zakaźność HBVSzerzy się drogą krwi i naruszenia ciągłości tkanek Do zakażenia wystarczy 0,0004 ml krwi

29 Zalecenia CDC Nie zaleca się podawania dawek przypominających szczepionki przeciwko wzw B*

30 Zakażenia inwazyjne Hib

31 Zakażenia Hib w Polsce W latach Hib był odpowiedzialny za 40 % bzomr 5-18 przypadków zapalenia nagłośni na dzieci poniżej 5 lat W 1998 roku nosicielstwo u dzieci przedszkolnych wynosiło 16-40%

32 Zapadalność na wzw A w krajach europejskich.

33 WZW A - zagrożenie zachorowanie na WZW A osoby zatrudnionej przy produkcji i dystrybucji żywności lub zachorowanie na WZW A osoby zatrudnionej przy przygotowywaniu posiłków - może okazać się przyczyną epidemii o mniejszym lub większym zasięgu Magdzik W. w „Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka” 2004 r.

34 WZW A jako ryzyko podróżyZagrożenie jest 100 razy większe niż ryzyko zachorowania na dur brzuszny i 1000 razy większe niż na cholerę Luksusowy hotel nie jest gwarancją bezpieczeństwa zdrowia

35 Czynniki ryzyka zakażeń pneumokokowychWiek < 2 lat i > 65 lat Brak śledziony,niedobory immunoglobulin, zakażenie HIV, zakażenia wirusowe, choroby przewlekłe Czynniki środowiskowe: kontakt z rodzeństwem, przebywanie w żłobkach, przedszkolach ( wysoki stopień nosicielstwa) Oporność na antybiotyki

36 Inwazyjna choroba pneumokokowa: zgony12 10 8 zgony na osób 6 4 2 < 1 1 2–4 5–17 18–34 35–49 50–64 > 65 wiek (w latach) Dostępne pod adresem: od stycznia

37 Pneumokokowe zapalenie opon mózgowychAutopsja ujawnia ropne zapalenie opon mózgowych pod uchyloną oponą twardą. Zdjęcie: CDC/Dr Edwin P. Ewing, Jr.

38 WIRUS GRYPY ortomyksowirus, o ø=80-120 nm(„kasztan z wystającymi kolcami”)

39 Objawy przeziębienia i grypyprzeziębienie grypa gorączka rzadko objaw wiodący ból głowy dominujący ogólne rozbicie mierne zwykle, czasami ciężkie osłabienie może trwać 2-3 tygodnie

40 Objawy przeziębienia i grypyprzeziębienie grypa wyczerpanie nigdy wiodący kichanie zwykle czasami ból w klatce piersiowej, kaszel ból gardła powikłania nie ma częste, poważne

41 Zdjęcie błony śluzowej dróg oddechowych (fretki) z nabłonkiem migawkowym przed i po zakażeniu wirusem grypy

42 Szczepienia przeciwko grypie - wskazaniaEpidemiologiczne: personel medyczny nauczyciele, przedszkolanki pracownicy handlu i transportu wojsko, policja, kolej Kliniczne: osoby po 50 rż. dorośli i dzieci z przewlekłymi chorobami układu krążenia i oddechowego, chorobami metabolicznymi zdrowe dzieci od 6 do 59 miesiąca życia.

43 Wpływ szczepień dzieci na zachorowania dorosłychObowiązkowe szczepienia dzieci w wieku szkolnym (50-80%) spowodowały spadek zgonów w populacji ludzi starszych. 1 Tecumseh szczepienie 85% dzieci w wieku szkolnym zmniejszyło o 1/3 zachorowania dorosłych. 2 1. Inouye S et al. N Engl J Med. 2001,344 (25),1946 2. Monto AS et al. J Infec Dis 1970,122,16-25

44 Inne szczepionki przeciwko grypieW czerwcu 2003 r. Została zarejestrowana przez FDA żywa, atenuowana szczepionka LAIV (live attenuated influenza vaccine ) Do stosowania u osób zdrowych w wieku 5-49 lat W Polsce nie jest zarejestrowana CDC, Control and Prevention of Influenza. Recommendations of the ACIP. MMRW, 2004;53:1-40

45 Choroby przenoszone przez kleszczeSzczepionka tylko przeciwko k z m 339 przypadków w 2003 roku Schemat podstawowy Schemat przyspieszony 0,14 dni i 12 miesięcy Dawka przypominająca po 3 latach, po 5 latach Dawka pediatryczna !

46 Ospa wietrzna w Polsce Rejestruje się od 100 do 200 tysięcy zachorowańCzy to wszystkie przypadki ? hospitalizacji Zgony ?

47 Wskazania do stosowania szczepionki przeciwko ospie wietrznejosoby zdrowe od 9 miesiąca życia WHO zaleca szczepienia dzieci w m. życia oraz dzieci starszych, młodzieży i dorosłych* osoby z otoczenia chorych ze zmniejszoną odpornością pacjenci z grup wysokiego ryzyka pacjenci ze schorzeniami przewlekłymi pracownicy ochrony zdrowia i oświaty, którzy nie chorowali na ospę wietrzną i nie byli szczepieni

48 Szczepienia przeciwko zakażeniom wywołanym przez Neisseria meningitidis.Grupy ryzyka: dzieci do 4 lat oraz młodzież w wieku lat Nie ma szczepionki przeciwko typowi B Szczepionka przeciwko typowi C, koniugowana Niemowlęta 2 dawki, pozostali 1 dawka

49 Szczepienia a ciąża

50 Szczepienia a ciąża Przed zajściem w ciążę zalecane są szczepienia przeciwko różyczce wirusowemu zapaleniu wątroby typu B grypie ospie wietrznej śwince tężcowi

51 Czy można szczepić ciężarną ?Przeciwwskazane szczepienie żywymi szczepionkami* Dopuszcza się immunizację szczepionkami nieżywymi np. przeciwko grypie, wzw B, tężcowi, wściekliźnie *Przypadkowe zaszczepienie ciężarnej żywą szczepionką nie jest wskazaniem do usunięcia ciąży.

52 Szczepienia dla podróżującychPRZECIWKO: wzwA i wzw B Tężcowi, błonicy Durowi brzusznemu Żółtej gorączce Poliomyelitis Meningokokom Cholerze* Kleszczowe zom Profilaktyka zimnicy !

53 Jednoczesne stosowanie kilku szczepionekBCG DTP OPV lub IPV MMR Ospie wietrznej Żółtej gorączce WZW B Hib WZW A

54 Czy stosowanie szczepionek skojarzonych nie spowoduje „przeciążenia” układu immunologicznego ?

55 Przeprowadzone badania wykazały, że układ immunologiczny człowieka może odpowiedzieć na ponad 10 milionów antygenów. Hasley. Pediatr. Infect. Dis. J. 2001

56 Szczepionki skojarzoneDziecko nie jest poduszeczką na igły

57 Szczepionki skojarzone stosowane od wielu latPoliwalentne: przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi oraz przeciwko odrze, śwince i różyczce Poliserotypowe: przeciwko grypie, poliomyelitis, pneumokokom, meningokokom

58 Szczepionki multi-skojarzoneInfanrix+IPV+Hib (GSK) Infanrix Hexa (DTPa+IPV+HB+Hib) GSK Hexavac (DTPa+IPV+HB+Hib) Sanofi-Pasteur Pentaxim (DTPa+IPV+Hib) Sanofi Pasteur

59 Szczepionki skojarzoneMożna stosować w miejsce szczepionek kalendarzowych Schemat zgodny z zaleceniami producenta szczepionki Dodatkowe dawki szczepionki IPV i HBV są akceptowane

60 Niepożądane odczyny poszczepienneDefinicja: „Jest to medyczny objaw czasowo związany ze szczepieniem, który może być spowodowany wieloma przyczynami”. Odczyny miejscowe i ogólne

61 Reaktogenność szczepionek pełnokomórkowychOdczyny poszczepienne (NOP) występują często: odczyny miejscowe 1 na 2-10 dawek gorączka i niepokój 1 na 2-10 dawek przewlekły płacz < 1 na 100 dawek Zespół HH < 1 na dawek

62 Nowe wyzwania – nowe szczepionkiSzczepionki przeciwko zakażeniom rotawirusowym Szczepionki przeciwko HPV Szczepionka MMRV Szczepionka przeciwko krztuścowi dla dorosłych Nowe szczepionki przeciwko grypie

63 Trochę historii 1929 Zaorsky – fever, vomiting, stools loose1973 Bishop – rotawirus, wirus „kołowy” Duża zmienność serotypowa

64 Zakażenie rotawirusoweNie tylko wymioty i biegunka Toksyna NSP-4 Encefalopatia rotawirusowa: gorączka, drgawki, zaburzenia świadomości, wirus w płynie mózgowo-rdzeniowym. 40%  AspAt lub AlAt

65 Zakażenia rotawirusowe na świecieRyzyko poszczególnego zdarzenia Zdarzenie 25 mln wizyt w przychodni 111 mln przypadków „w domu” 1 : 293 1 : 65 440,000 zgonów 2 mln wizyt w szpitalu 1 : 5 1 : 1 Slide 32. The vaccine market is small when compared to other pharmaceutical segments, but it is characterised by strong growth. According to Frost & Sullivan, the market will double between 1996 and a view that is widely shared. 1Parashar et al, Emerg Infect Dis (5) 565–572

66 Ryzyko poszczególnego zdarzeniaZakażenia rotawirusowe w Polsce Ryzyko poszczególnego zdarzenia Zdarzenie 52000 wizyt w przychodni przypadków „w domu” 1 :4000 1 :54 87 zgonów 6500 hospitalizacji 1 : 7 1 : 1 Slide 32. The vaccine market is small when compared to other pharmaceutical segments, but it is characterised by strong growth. According to Frost & Sullivan, the market will double between 1996 and a view that is widely shared. Soriano-Gabarro M, Mrukowicz J. et al.Pediat Infect DisJ 2006;25: S7-S11

67 Szczepionki przeciwko zakażeniom rotawirusowymRotarix Antygeny wirusa ludzkiego Podawana w 2 dawkach Zarejestrowana w UE dnia r. Podawana dzieciom od 6 do 24 tygodnia życia RotaTeq Wirus bydlęcy i białka strukturalne ludzkiego wirionu Podawana w 3 dawkach

68 HPV Rodzaj Papilloma, rodzina Papovaviride Genom- podwójna nić DNANukleokapsyd-charakterystyczna budowa 72 kapsomery o budowie pentamerycznej

69 Epidemiologia Znanych ponad 100 typów wirusa30 typów związanych z zakażeniami drogą płciową Najczęściej wśród młodych dorosłych (18- 28) Nosicielstwo % populacji

70 Klasyfikacja HPV- 1-4, 10 – typy skórne, (brodawki pospolite, stóp, młodociane płaskie)

71 HPV-2, 6, 11, 13 - związane z układem oddechowym (brodawczaki krtani)

72 HPV- 16, 18, 6,11, 30, 45 - zmiany okolicy urogenitalnej (kłykciny kończyste, płaskie, olbrzymie)

73

74 Typy onkogenne Typy niskiego ryzyka: 6, 11, 40, 42Typy wysokiego ryzyka: 16, 18, 28, 31, 35

75 Epidemiologia a aprobata szczepieńAnglia i Walia Szwecja

76 Ruchy proszczepionkoweDomaganie się dawek przypominających szczepionki przeciwko wzw B Przywiązanie społeczeństwa do szczepień przeciwko gruźlicy.

77 Podsumowanie Szczepienia są najlepszą, sprawdzoną metodą w profilaktyce chorób zakaźnych. Zmieniają sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych. Szczepionki skojarzone są koniecznością w nowoczesnej profilaktyce.