1 Warszawa, 10 października 2012
2 INFORMACJE O BADANIU W badaniu wzięli udział uczniowie klas II – IV szkół podstawowych i klas I gimnazjów zgłoszonych do programu. W badaniu wzięło udział łącznie 20 szkół – 10 szkół podstawowych i 10 gimnazjów z następujących miast: Police, Tczew, Płock, Bydgoszcz, Warszawa, Ełk, Ostrołęka, Kielce, Chęciny, Twardogóra, Gorzów Wielkopolski. Badanie posttest nastąpiło po wdrożeniu działań programu, ponieważ miało na celu zbadanie wpływu programu na wiedzę uczniów i deklarowany poziom konsumpcji mleka i produktów mlecznych. Badanie prowadzone było w formie papierowej oraz przy użyciu programu komputerowego przeznaczonego do badań w szkolnych pracowniach komputerowych. W badaniu wzięło udział łącznie 3129 uczniów – 1603 uczniów młodszych (w wieku 7- 9 lat) oraz 1526 uczniów starszych (w wieku 10-13 lat).
3 PYTANIA BADAWCZE NA ETAPIE POSTTESTU Jak kształtuje się deklarowany poziom konsumpcji mleka i produktów mleczarskich wśród uczniów klas II i III szkół podstawowych oraz klas IV – VI szkół podstawowych i klas I – II gimnazjów? Jak przedstawia się stan wiedzy nt. mleka i produktów mleczarskich wśród uczniów klas II i III szkół podstawowych oraz klas IV – VI szkół podstawowych i klas I – II gimnazjów? Jaki wizerunek mleka i produktów mleczarskich posiadają uczniowie klas II-VI szkół podstawowych i klas I gimnazjów? Jakie postawy i zachowania wobec mleka i produktów mleczarskich są charakterystyczne dla uczniów klas II-VI szkół podstawowych i klas I gimnazjów?
4 Czy, jeśli tak, to w jakim stopniu, pod wpływem programu zmienił się deklarowany poziom konsumpcji mleka i produktów mleczarskich wśród uczniów klas II i III szkół podstawowych oraz klas IV – VI szkół podstawowych i klas I – II gimnazjów? W jaki sposób program informacyjno-promocyjny dotyczący mleka i wybranych produktów mleczarskich wpłynął na wiedzę, zachowania, postawy uczniów klas II i III szkół podstawowych oraz klas IV – VI szkół podstawowych i klas I – II gimnazjów? Jak kształtuje się spontaniczna i wspomagana rozpoznawalność programu informacyjno-promocyjnego wśród uczniów klas II i III szkół podstawowych oraz klas IV – VI szkół podstawowych i klas I – II gimnazjów? PYTANIA BADAWCZE NA ETAPIE POSTTESTU
5 Dzieci młodsze - wyniki i wnioski z badania -
6 Dzieci młodsze w podziale na płeć N=1603; 100% WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
7 Spożycie mleka i produktów mlecznych – wyniki N=1603 WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
8 Spożycie mleka i produktów mlecznych – porównanie wyników badania pretest i posttest N=1603
9 Spożycie mleka i produktów mlecznych – wynik porównawczy pretest i posttest W porównaniu z badaniem pretest, nadal najczęściej wybieranymi przez młodsze dzieci, produktami są: mleko (84,02%), płatki z mlekiem (82,84%) i jogurt (79,66%). Zmianie uległa kolejność wyborów (częstotliwość wskazań) produktów w tej grupie. W porównaniu z badaniem pretest, zauważalny jest pozytywny wpływ programu na konsumpcję mleka i produktów mlecznych wśród młodszych dzieci. Wzrosło spożycie aż sześciu z dziewięciu produktów, w tym najbardziej: serka homogenizowanego – aż o 6,26 p.p i sera białego/twarożku o 8,10 p.p. Może to sugerować, że spożycie produktów wskazanych w badaniu pretest jako najrzadziej wybieranych, uległo zmianie pod wpływem realizacji programu. Spożycie mleka wzrosło o 1,65 p.p., a płatków z mlekiem o 1,17 p.p. WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
10 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często pijesz mleko? N=1348 WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
11 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często jesz płatki z mlekiem? N=1329 WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
12 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często jesz jogurt? N=1278 WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
13 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często pijesz kakao? N=1274 WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
14 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często jesz ser żółty? N=1137 WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
15 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często pijesz mleko smakowe? N=851 WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
16 Częstotliwość spożywania poszczególnych produktów mlecznych badana była wśród dzieci, które kiedykolwiek je spożywają. W dalszym ciągu trzy najczęściej spożywane przez młodsze dzieci produkty mleczne to mleko, płatki z mlekiem oraz jogurt. W porównaniu z badaniem pretest, deklarowane przez dzieci codzienne spożycie mleka, płatków z mlekiem oraz jogurtu jest niższe. Zmiana częstotliwości spożywania produktów mlecznych może zostać uzasadniona urozmaiconym jadłospisem dzieci, mających dostęp do coraz szerszej gamy produktów. Nadal jednak 40,95% dzieci deklarujących spożycie mleka, pije je codziennie, a 37,85% codziennie je płatki z mlekiem. Podobnie jak podczas badania pretest, trzy najrzadziej spożywane przez dzieci produkty mleczne to serek homogenizowany, ser biały/twarożek i mleko smakowe. W porównaniu z badaniem pretest przeprowadzonym w roku 2013, można zauważyć znaczny spadek liczby dzieci deklarujących spożywanie mleka smakowego (o 10,25 p.p.). Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – podsumowanie WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
17 Pomimo utrzymującej się tendencji związanej z wyborami konsumpcyjnymi dzieci młodszych, należy podkreślić, że w grupie produktów najrzadziej wybieranych również zanotowano ogólny wzrost konsumpcji w stosunku do spożycia deklarowanego przez dzieci na etapie pretestu przeprowadzonego w roku 2013. Wskazania spożycia wzrosły o 6,26 p.p. w przypadku serka homogenizowanego, natomiast o 8,1 p.p. w przypadku spożycia sera białego/twarożku. Może to wskazywać na pozytywny efekt zmiany nawyków i preferencji żywieniowych wśród dzieci młodszych, na które wpływ mógł mieć zrealizowany program. Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – podsumowanie WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
18 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – porównanie wyników pretest i posttest Picie mleka i jedzenie produktów mlecznych wzmacnia kości WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
19 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – porównanie wyników pretest i posttest Picie mleka i jedzenie produktów mlecznych wzmacnia wzrok WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
20 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – porównanie wyników pretest i posttest Picie mleka i jedzenie produktów mlecznych poprawia pamięć WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
21 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka– porównanie wyników pretest i posttest Mleko zawiera minerały takie jak wapń, fosfor i potas WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
22 Wizerunek mleka – wyniki Mleko zawiera szkodliwe składniki WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
23 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – podsumowanie Można stwierdzić, że w ogólnym ujęciu program okazał się skuteczny w upowszechnianiu wiedzy na temat wartości odżywczych mleka i produktów mlecznych wśród młodszych dzieci. Najbardziej podniosła się świadomość na temat dobrego wpływu mleka na pamięć (o 2,12 p.p.), kości (o 0,17 p.p.) oraz na temat zawartości cennych minerałów w mleku (o 6,81 p.p.). Jedynie świadomość pozytywnego wpływu spożywania mleka na wzrok zmalała wśród młodszych dzieci od czasu przeprowadzenie pretestu o 6,51 p.p. Dzieci są również bardziej świadome tego, że mleko nie zawiera szkodliwych substancji – świadomość w tym zakresie wzrosła o 2,3 p.p. Świadczy to o odpowiednim doborze treści do potrzeb informacyjnych młodszych dzieci. WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
24 Nie znoszę mleka Wizerunek mleka – wyniki WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
25 Dużo fajnych dziewczyn i chłopaków w mojej klasie pije mleko Wizerunek mleka – wyniki WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
26 Znani sportowcy na pewno w dzieciństwie pili dużo mleka Wizerunek mleka – wyniki WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
27 Mleko jest dobre dla maluchów Wizerunek mleka – wyniki i wnioski
28 W wyniku działań programu, mleko i produkty mleczne mają pozytywny wizerunek wśród młodszych dzieci: aż 92,13% z nich zgodziło się ze stwierdzeniem „Dużo fajnych dziewczyn i chłopaków z mojej klasy pije mleko”; a 91,89% – ze stwierdzeniem „Znani sportowcy na pewno w dzieciństwie pili dużo mleka”. Niechęć dzieci do mleka w odniesieniu do badania pretest wykonanego w roku 2013 jest mniejsza o 4 p.p. Nieznacznie zmniejszył się odsetek dzieci deklarujących, że mleko jest dobre dla maluchów – spadek liczby wskazań o 1,24 p.p. Wizerunek mleka – posumowanie WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
29 Rozpoznawalność programu – wyniki i wnioski Spontaniczna rozpoznawalność programu wśród młodszych dzieci jest wysoka i ma tendencję wzrostową. W kolejnych falach badania odsetek dzieci znających maskotkę programu wzrósł o 7,52 p.p.; poprawne identyfikowanie gier znajdujących się w programie wzrosło o 1,71 p.p. Wzrosło również upowszechnienie poszczególnych elementów programu i odsetek pozytywnych ocen poszczególnych elementów programu. W porównaniu do pierwszej fali badania lekcje na temat mleka bardzo się podobają lub raczej się podobają większej o 1,68 p.p. liczbie młodszych dzieci, a znajomość strony www programu wzrosła w tej grupie, aż o 20 p.p. Wysoka rozpoznawalność jest także atrybutem zagadek i łamigłówek znajdujących się na stronie WWW „Mam kota na punkcie mleka”– zetknęło się z nimi prawie 63% uczniów. WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
30 Rozpoznawalność programu – wyniki i wnioski Grę karcianą w programie poprawie rozpoznaje jako element programu ponad 40% młodszych uczniów. Ponadto odsetek dzieci, które grały w karty „Mam kota na punkcie mleka” wzrósł od początku programu o 6,67 p.p., a pozytywna ocena gry utrzymała się na dość stabilnym poziomie około 95%. Ponad 76% dzieci wzięło udział w lekcjach na temat mleka i produktów mlecznych. Lekcje na temat mleka cieszą się duży uznaniem dzieci – prawie 96% biorących w nich udział twierdzi, że lekcje bardzo lub raczej im się podobały. Znajomość strony WWW wśród młodszych dzieci wzrosła od początku wdrażania programu z ponad 41% do ponad 61%, a odsetek młodszych dzieci, które przynajmniej raz weszły na tą stronę jest większy o niespełna 25 p.p. Odsetek pozytywnych ocen strony wynosi około 96%. WYNIKI BADANIA DZIECI MŁODSZE – 7-9 LAT
31 Dzieci starsze - wyniki i wnioski z badania -
32 W badaniu wzięło udział więcej chłopców niż dziewcząt: odpowiednio 50,40% chłopców i 49,60% dziewcząt N=1526 WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
33 Spożycie mleka i produktów mlecznych – wyniki badania posttest WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
34 Spożycie mleka i produktów mlecznych – porównanie wyników badania pretest i posttest
35 Zauważalny jest pozytywny wpływ programu na konsumpcję mleka i produktów mlecznych wśród starszych dzieci. Triada najbardziej popularnych produktów mlecznych, w grupie dzieci starszych uległa zmianie. Według badań na etapie posttestu najczęściej wybieranymi produktami mlecznymi są płatki z mlekiem (88,10%), mleko (86,92%) oraz kakao (85,02%). Produktem opuszczającym „podium” jest jogurt, plasujący się na miejscu czwartym (82,15%). Wybory te są częściowo zbieżne z preferencjami jakie deklarują dzieci młodsze (w tej grupie jogurt wyprzedza kakao) W dalszym ciągu trzy najrzadziej spożywane przez dzieci produkty mleczne to serek homogenizowany (50,75%), biały ser/twarożek (62,66%) i mleko smakowe (67,36%). Zmianie uległa jednak częstotliwość wskazań poszczególnych produktów. Ta preferencja również jest wspólna dla dzieci młodszych i starszych. Spożycie mleka i produktów mlecznych – podsumowanie wyników badania pretest i posttest WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
36 Wzrosło spożycie aż sześciu z dziewięciu produktów, w tym najbardziej wśród mało popularnych produktów mlecznych: - mleko smakowe (o 22,80 p.p.) -budyń (o 9,72 p.p.) Można zatem przypuszczać, że działania edukacyjno-promocyjne podjęte w ramach programu „Mam kota na punkcie mleka” wpłynęły pozytywnie na preferencje zarówno młodszych, jak i starszych odbiorców programu. Spożycie mleka i produktów mlecznych – podsumowanie wyników badania pretest i posttest WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
37 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często pijesz mleko? WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
38 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często jesz jogurt? WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
39 Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często jesz ser żółty?
40 WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często jesz płatki z mlekiem?
41 WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często pijesz kakao?
42 WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często pijesz mleko smakowe?
43 WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT Częstotliwość spożywania mleka i produktów mlecznych – wyniki Jak często jesz serki homogenizowane?
44 Częstotliwość spożycia mleka i produktów mlecznych – wyniki badania pretest i posttest Częstotliwość spożywania płatków z mlekiem, mleka i jogurtu przez dzieci starsze była najwyższa wśród wszystkich badanych kategorii produktów. Porównując te wyniki z pretestem, należy zauważyć nieznaczny spadek częstotliwości konsumpcji mleka (o 9,1 p.p.) oraz płatków z mlekiem (1,36 p.p.). Kosztem relatywnie nieznacznego spadku częstotliwości konsumpcji mleka „białego” wyraźnie wzrosła wśród dzieci starszych (i tak pierwotnie wysoka) częstotliwość spożycia jogurtów (o 4,81 p.p.), kakao (o 5,2 p.p.) oraz mleka smakowego (4,27 p.p.) Zauważalne jest zatem nie tylko zwiększenie konsumpcji (w porównaniu z wynikami badania pretest) produktów mlecznych mniej popularnych, ale też częstotliwość ich spożycia. WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
45 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – wyniki badania pretest i posttest WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT Picie mleka i jedzenie produktów mlecznych wzmacnia kości
46 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – wyniki badania pretest i posttest Picie mleka i jedzenie produktów mlecznych wzmacnia wzrok Badanie pretest rok 2013 WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
47 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – wyniki badania pretest i posttest Picie mleka i jedzenie produktów mlecznych poprawia pamięć i zdolność koncentracji uwagi WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
48 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – wyniki badania pretest i posttest Mleko i produkty mleczne zawierają dużo witamin WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
49 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – wyniki badania pretest i posttest Mleko zawiera szkodliwe składniki WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
50 Wiedza na temat wartości odżywczych mleka – podsumowanie Podobnie jak na etapie pretestu, starsze dzieci postrzegają mleko jako produkt zawierający korzystne składniki i wpływający pozytywnie na układ kostny. Najwięcej uczniów starszych w badaniu posttest zgodziło się z twierdzeniem, że picie mleka wzmacnia kości (aż 98,23%), przy czym zauważalny jest spadek pozytywnych deklaracji przy tym stwierdzeniu (o 0,73 p.p.). Dzieci najczęściej pozytywnie odnosiły się także do twierdzenia, że mleko zawiera wiele witamin (85,51%) oraz pozytywnie wpływa na pamięć i zdolność koncentracji uwagi (71,74% - co stanowi aż 13,33 p.p. wzrostu pozytywnych odpowiedzi w stosunku do pretestu). Świadomość dzieci związana z pozytywnym wpływem mleka na wzrok wzrosła aż o 12,65 p.p. a świadomość jego wpływu na pamięć i koncentrację o 7,6 p.p. WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
51 Porównując wyniki badania pretest i posttest na grupie dzieci starszych, należy zwrócić uwagę, że najbardziej wzrosła świadomość w odniesieniu do twierdzeń, które na etapie pretestu miały najmniej pozytywnych wskazań. Jednocześnie, zauważalny jest spadek pozytywnych odpowiedzi dzieci starszych w odniesieniu do stwierdzenia „Mleko zawiera szkodliwe składniki” (o 0,70 p.p.) Analizując powyższe wyniki, należy pamiętać, że w przypadku grupy uczniów młodszych praca z programem była kształtowaniem postaw a w przypadku uczniów starszych – pracą nad ich modyfikacją (a więc dłuższym i trudniejszym procesem). Uznać należy, że program odegrał pozytywną rolę w podnoszeniu świadomości dzieci starszych. WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
52 Wizerunek mleka – wyniki badania pretest i posttest Nie znoszę mleka Badanie pretest rok 2013 Badanie posttest rok 2015 WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
53 Wizerunek mleka – wyniki badania pretest i posttest Dużo fajnych dziewczyn i chłopaków w mojej klasie pije mleko WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
54 Wizerunek mleka – wyniki badania pretest i posttest Znani sportowcy na pewno w dzieciństwie pili dużo mleka WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
55 Wizerunek mleka – wyniki badania pretest i posttest Mleko jest dobre dla maluchów WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
56 Wizerunek mleka – podsumowanie Spontaniczna rozpoznawalność programu wśród dzieci starszych jest wysoka, choć niższa niż wśród młodszych dzieci – prawie 72% dzieci starszych kojarzy maskotkę programu. Większość starszych dzieci (ponad 68%) poprawnie identyfikuję grę społecznościową „Mleczna kraina” jako element programu, natomiast rozpoznawalność gry karcianej jest znacznie mniejsza i wynosi 31%. Podobne jak w przypadku młodszych dzieci od chwili rozpoczęcia kampanii rozpoznawalność gier wzrosła – w grupie starszych dzieci wzrost wyniósł 4,36 p.p. Podobnie jak w przypadku dzieci młodszych, wśród dzieci starszych najszerzej upowszechnionym przekazem kampanii są lekcje na temat mleka – ponad 57% dzieci brało w nich udział; zdecydowana większość uczestniczących w lekcjach uczniów (90,5%) deklaruje, że podobały im się lekcje na temat mleka. WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
57 Stosunkowo skutecznie upowszechnione zostały także broszury z zadaniami na temat mleka – zetknęła się z nimi ponad połowa starszych uczniów (54%), prawie 62% spośród nich deklaruje, że z broszur korzystała, a ponad 92% użytkowników dobrze je ocenia. Najmniej upowszechnionym elementem programu jest gra społecznościowa „Mleczna kraina” – spotkało się z nią około 27% starszych dzieci, jednak wiedza o istnieniu gry „Mleczna kraina” jest wystarczającym bodźcem dla dzieci, by w nią zagrać – ponad 75% z nich zadeklarowało „Grałem/grałam w grę społecznościową »Mleczna kraina«”. Istotne jest również to, że w porównaniu do rozpoczęcia programu o 5,24 p.p. wzrósł odsetek dzieci grających w grę. Zdecydowana większość grających (94,63%) pozytywnie ocenia „Mleczną krainę”. Rozpoznawalność programu – podsumowanie WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
58 Wyniki badania pokazały, że duże zróżnicowanie przekazów w ramach programu było uzasadnione, ponieważ dzieci młodsze i starsze różnią się gotowością sięgania po poszczególne narzędzia programu. Biorąc pod uwagę obserwowane pozytywne zmiany w zakresie wiedzy i postaw wobec mleka, należy uznać, że działania i narzędzia programu dedykowane starszym dzieciom są trafne i dobrze pełnią funkcje, dla których zostały zaprojektowane. Pozytywne zmiany w zakresie wiedzy i korzystne tendencje zmian w zakresie postaw są dobrym predyktorem przyszłego wzrostu konsumpcji mleka i produktów mlecznych zarówno wśród dzieci młodszych jak i starszych. Rozpoznawalność programu – podsumowanie WYNIKI BADANIA DZIECI STARSZE – 10-13 LAT
59 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ