1 Wezwania art. 155 – 160 O.p.
2 Wezwania – cel instytucjiInstytucja wezwania służy realizacji zasady prawdy obiektywnej (art. 122 OrdPU), zgodnie z którą w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym.
3 Wezwania – zakres i formyOrgan podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań, przedłożenia dokumentów lub dokonania określonej czynności, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy: 1) osobiście; 2) przez pełnomocnika; 3) na piśmie; 4) w formie dokumentu elektronicznego, W sprawach uzasadnionych ważnym interesem adresata lub gdy stan sprawy tego wymaga, wezwania można dokonać telegraficznie lub telefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności. Wezwanie przekazane w ten sposób powoduje skutki prawne tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.
4 Wezwania – treść W wezwaniu należy wskazać:nazwę i adres organu podatkowego, imię i nazwisko osoby wzywanej, w jakiej sprawie i w jakim charakterze oraz w jakim celu osoba ta zostaje wezwana, czy osoba wezwana powinna stawić się osobiście lub przez pełnomocnika (czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego), czy dokumenty mogą być przedłożone w formie elektronicznej, termin, do którego żądanie powinno być spełnione (albo dzień, godzinę i miejsce zgłoszenia się), skutki prawne niezastosowania się do wezwania. W przypadku wzywania strony na przesłuchanie należy również poinformować o prawie odmowy wyrażenia zgody na przesłuchanie i możliwości niestawienia się na wezwanie.
5 Wezwania – ograniczenia w wezwaniu do osobistego stawiennictwaZasada: Wezwany jest obowiązany do osobistego stawienia się tylko na obszarze województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa. Jeżeli właściwym jest organ podatkowy mający siedzibę na obszarze województwa innego niż województwo miejsca zamieszkania lub pobytu, osoba wezwana może zastrzec, że chce stawić się przed organem właściwym do rozpatrzenia sprawy (czyli przed organem, przed którym nie ma obowiązku stawiennictwa).
6 Wezwania – ograniczenia w wezwaniu do osobistego stawiennictwaPomoc prawna organów Jeśli osoba mająca być wezwana nie złożyła zastrzeżenia o chęci stawiennictwa poza województwem, w którym znajduje się jej miejsce zamieszkania (pobytu), wówczas organ zwraca się do organu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu tej osoby o: - wezwanie jej w celu złożenia wyjaśnień/zeznań lub dokonania innych czynności, - określa okoliczności, które mają być przedmiotem wyjaśnień lub zeznań, albo czynności.
7 Wezwania – ograniczenia w wezwaniu do osobistego stawiennictwaUwaga! rozszerzenie zakresu obowiązku osobistego stawiennictwa Wezwany w postępowaniu prowadzonym przez organ wyznaczony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej lub dyrektora izby administracji skarbowej w celu usprawnienia i przyspieszenia kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego (na podstawie art. 18c OrdPU) jest obowiązany do osobistego stawienia się także poza obszarem województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa. Analogiczny obowiązek spoczywa na podmiocie wezwanym w toku postępowania w sprawie unikania opodatkowania (dział IIIa OrdPU – tzw. klauzula obejścia prawa).
8 Przywrócenie terminu art. 162 – 164 O.p.
9 Przywrócenie terminu - założeniaUchybienie terminowi w postępowaniu podatkowym zachodzi wówczas, gdy czynność procesowa nie została dokonana przez stronę lub uczestnika postępowania w oznaczonym dla tej czynności czasie. Termin do dokonania czynności postępowania określa się jako procesowy (proceduralny), w odróżnieniu od terminu materialnego. Organ podatkowy właściwy w sprawie może przywrócić wyłącznie termin proceduralny (np. na wniesienie odwołania), natomiast nie może przywrócić terminu materialnego (np. na dokonanie zapłaty podatku).
10 Przywrócenie terminu - przesłankiTermin przywracany jest wyłącznie na wniosek zainteresowanego, jeśli spełnione będą łącznie (kumulatywnie) następujące przesłanki: 1) zainteresowany uprawdopodobni (nie musi udowodnić!), że uchybienie terminowi nastąpiło bez jej winy; 2) złoży podanie o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia; 3) jednocześnie z wniesieniem podania dopełni czynności, dla której był przewidziany termin (np. wniesie odwołanie). Uwaga! Przywrócenie terminu na wniesienie podania o przywrócenie terminu jest niedopuszczalne.
11 Przywrócenie terminu - postępowanieOrgan podatkowy właściwy w sprawie wydaje postanowienie w przedmiocie przywrócenia terminu, na które służy zażalenie. Jeśli podanie dotyczy przywrócenia terminu na wniesienie odwołania lub zażalenia wówczas postanawia ostatecznie organ podatkowy właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia (organ II instancji). Przed rozpatrzeniem podania o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia organ podatkowy I instancji, na żądanie strony, może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia.
12 Wszczęcie postępowania podatkowegoart. 165 – 171 O.p.
13 Wszczęcie postępowania podatkowegoPostępowanie podatkowe wszczynane jest przez organ podatkowy: 1) z urzędu, albo 2) na żądanie strony. Ad. 1) Jeżeli postępowanie jest wszczynane z urzędu, to wydaje się postanowienie w sprawie wszczęcia. Datą wszczęcia postępowania jest wówczas dzień doręczenia stronie tegoż postanowienia. Ad. 2) Jeżeli postępowanie jest wszczynane na żądanie strony, nie wydaje się postanowienia o wszczęciu postępowania. Datą wszczęcia jest dzień doręczenia żądania organowi lub wniesienie go do systemu teleinformatycznego organu podatkowego.
14 Wszczęcie postępowania podatkowegoSprawy, w których nie wydaje się postanowienia w przedmiocie wszczęcia postępowania (przykłady): 1) ustalenia zobowiązań podatkowych, które zgodnie z odrębnymi przepisami ustalane są corocznie, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie (np. podatek od nieruchomości); 2) umorzenia zaległości podatkowych z urzędu, np. gdy zachodzi przypuszczenie, że uzyskane z egzekucji środki nie przewyższą kosztów egzekucyjnych; 3) nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności; 4) zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych; 5) zaliczenia wpłaty, nadpłaty lub zwrotu podatku; 6) wstrzymania wykonania decyzji.
15 Wszczęcie postępowania podatkowegoO wszczęciu postępowania na wniosek jednej ze stron organ podatkowy zawiadamia wszystkie pozostałe osoby będące stroną w sprawie. Gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.
16 Wszczęcie postępowania podatkowegoUwaga! W przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do: wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków podatkowych oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli.
17 Wszczęcie postępowania podatkowegoWyjątkowo postępowanie podatkowe może być wszczęte także po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli: organ podatkowy otrzyma informacje od organów podatkowych lub od innych organów, uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego, podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione nieprawidłowości ujawnione w kontroli podatkowej.
18 Wszczęcie postępowania - podaniaPodanie – wyraz realizacji prawa czynnego udziału strony w postępowaniu (art. 123 O.p.) może przybierać postać : żądania, - wyjaśnienia, - odwołania, - zażalenia, - ponaglenia, - wniosku I może być wnoszone: pisemnie lub ustnie do protokołu, a także za pomocą środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą lub portal podatkowy.
19 Wszczęcie postępowania - podaniaPodanie powinno zawierać co najmniej: 1) treść żądania; 2) wskazanie osoby, od której pochodzi oraz jej adres (miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności lub adres do doręczeń w kraju), 3) identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydentów – numer i serię paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiadają identyfikatora podatkowego, oraz 3) czynić zadość innym wymogom wynikającym z przepisów szczególnych (np. odwołanie powinno zawierać zarzuty przeciwko decyzji, określać istotę i zakres żądania oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie). 4) Podpis - jeśli jest składane ustnie do protokołu, powinno być także podpisane przez pracownika sporządzającego protokół.
20 Wszczęcie postępowania - podaniaPodanie w formie elektronicznej powinno także: 1) być podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP; 2) zawierać dane w ustalonym formacie, zawartym we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru; 3) zawierać adres elektroniczny wnoszącego podanie. Organ podatkowy obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania, jeżeli wnoszący tego zażąda (stempel lub urzędowe poświadczenie odbioru przesłane na wskazany przez wnoszącego adres elektroniczny).
21 Wszczęcie postępowania – braki podaniaTryb usuwania braków podania. 1) Jeżeli podanie nie spełnia wymogów ustawowych, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni z pouczeniem, że ich nieuzupełnienie spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia. Dotyczy to także przypadku niewniesienia odpowiednich opłat, które powinny zostać uiszczone z góry (np. za wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego). 2) W razie nieuzupełnienia braków w terminie organ wydaje postanowienie o pozostawieniu podania bez rozpatrzenia, na które służy zażalenie. Uwaga! Jeśli podanie nie zawiera adresu, jest ono zawsze pozostawiane bez rozpatrzenia. Nie wydaje się w tym względzie postanowienia i nie wzywa się do usunięcia braków.
22 Wszczęcie postępowania – braki podaniaOrgan rozpatruje podania niespełniające warunku wniesienia z góry opłaty, jeśli: 1) za niezwłocznym rozpatrzeniem przemawia interes publiczny lub ważny interes strony; 2) wniesienie podania stanowi czynność, dla której ustanowiono termin zawity (termin, który po bezskutecznym upływie wygasa); 3) podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą. Jeżeli organ podatkowy, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, powinien niezwłocznie przekazać je organowi właściwemu, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie. Uwaga! Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu określonego przepisami prawa uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.
23 Protokoły i adnotacje art O.p.
24 Protokoły i adnotacje Stosowanie instytucji protokołów i adnotacji stanowi wyraz realizacji zasady pisemności (art. 126 O.p.), zgodnie z którą sprawy podatkowe załatwiane są w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
25 Protokoły i adnotacje Protokół – organ podatkowy sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie. Jednocześnie OrdPU wskazuje, iż protokół sporządza się zawsze w przypadku następujących czynności: 1) przyjęcia wniesionego ustnie podania; 2) przesłuchania strony, świadka i biegłego; 3) oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale pracownika organu podatkowego; 4) ustnego ogłoszenia postanowienia; 5) rozprawy.
26 Protokoły i adnotacje Treść protokołu:kto, kiedy, gdzie i jakich dokonał czynności, kto i w jakim charakterze był przy nich obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby. Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać.
27 Protokoły i adnotacje Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedłożony do podpisu osobie zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania. Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Dokonanie skreśleń i poprawek powinno być potwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.
28 Protokoły i adnotacje Adnotacja – dotyczy czynności organu podatkowego, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, Adnotacje podpisuje pracownik dokonujący czynności opisanych w adnotacji. Adnotacja może być sporządzona w formie dokumentu elektronicznego.
29 Protokoły i adnotacje Różnice pomiędzy protokołem a adnotacją:1) protokół jest istotnym dowodem w sprawie (dokumentuje czynność mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy), adnotacja natomiast dokumentuje czynność mającą znaczenie dla sprawy lub toku postępowania; 2) Ordynacja wprowadza wymogi, co do treści jedynie w stosunku do protokołu; 3) protokół musi być odczytany, natomiast adnotacja nie musi; 4) protokół podlega podpisaniu przez wszystkie osoby biorące udział w czynności, natomiast adnotację podpisuje pracownik organu dokonujący czynności; 5) Ordynacja przewiduje przypadki, w których obligatoryjnie musi być sporządzony protokół; 6) wyłącznie adnotacja może być sporządzona w formie dokumentu elektronicznego.
30 Udostępnianie akt art O.p.
31 Udostępnianie akt - założeniaRegulacje dotyczące udostępniania stronie akt sprawy podatkowej służą realizacji zasad: 1) czynnego udziału strony w postępowaniu (art. 123 § 1 OrdPU – zgodnie z którym organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania); 2) ograniczonej jawności (art. 129 OrdPU – zgodnie z którym postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron).
32 Udostępnianie akt - zakresStrona ma prawo: wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, odpisów oraz sporządzania kopii przy wykorzystaniu własnych przenośnych urządzeń, wydania jej kopii akt sprawy lub uwierzytelnionych odpisów akt sprawy albo uwierzytelnienia kopii akt sprawy. Strona może przy tym korzystać z tego prawa wielokrotnie (w przeciwieństwie np. do prawa wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego przed wydaniem decyzji). Uwaga! Prawo wglądu przysługuje także po zakończeniu postępowania. Akta są udostępnianie w lokalu organu podatkowego tylko w obecności pracownika organu. Organ może zapewnić stronie dostęp do akt w swoim systemie teleinformatycznym.
33 Udostępnianie akt - wyłączeniaDokumenty znajdujące się aktach, których nie udostępnia się stronie: zawierające informacje niejawne (np. objęte tajemnicą) oraz które organ wyłączy z akt sprawy ze względu na interes publiczny (Uwaga! Nieostre kryterium). Odmowa umożliwienia stronie zapoznania się z dokumentami zawierającymi informacje niejawne oraz wyłączonymi ze względu na interes publiczny, następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.