1 Świat GRECKI w V-IV w. P.N.E 1.Demokracja ateńska po wojnach grecko – perskich 2.Wojna peloponeska 431-404 r. p.n.e.

2 KONSEKWENCJE WOJEN GRECKO - PERSKICH  Wzrost znaczenia Aten i Sparty w Helladzie  Powstanie Związku Morskiego pod przywództwem Aten  Wykorzystywanie funduszy Związku Morskiego na rozbudowę floty ateńskiej oraz na rozmaite potrzeby ateńskiej demokracji  Konflikt pomiędzy Atenami o Spartą o przywództwo w Helladzie

3 DEMOKRACJA Demokracja[gr.], rządy ludu. W starożytnych Atenach ustrój polityczno- społeczny, kształtujący się w końcu VII w przeciągu V w. p.n.e. Istota demokracji ateńskiej: równość wszystkich wobec prawa uznawanie woli większości wolność jednostki

4 „równość wszystkich wobec prawa” wszyscy obywatele mają możliwość czynnego uczestnictwa w życiu publicznym Ateńczyk głosując decydował o losach państwa Równe prawo głosu w trakcie debaty (prawo wypowiedzi i równa ranga głosu)\ Obywatele mieli prawo do piastowania urzędów(wynagrodzenie, losowanie) – wyjątek urzędy wymagające zabezpieczenia majątkowego Wprowadzenie diet dla członków Rady 500 i sędziów w 450 r. J.w dla uczestników eklezji w 403

5 uznawanie woli większości podejmowanie decyzji poprzez głosowanie większością dyskusje nad projektami zgłaszanie własnych propozycji w sprawach najważniejszych głosowanie tajne 9 zgromadzenie władne odrzucić każdy projekt uchwały) wybrani lub wylosowani urzędnicy odpowiedzialni przed zgromadzeniem quorum 6 tysięcy około 40 posiedzeń całodziennych w skali roku

6 wolność jednostki wolność słowa państwo nie ingeruje w życie prywatne obywateli

7 DEMOKRACJA ATEŃSKA – ZGROMADZENIE LUDOWE  skład wszyscy obywatele Aten ( mężczyźni, 20 lat, rodzice Ateńczykami)  zbierało się 40 razy do roku, najczęściej na agorze  uczestnik otrzymywał wynagrodzenie (reformy Peryklesa)  prawo zgłaszania wniosków i zabierania głosu  głosowano przez podniesienie rąk  kompetencje: - wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju - decyzje w sprawach polityki wewnętrznej i zagranicznej - ostracyzm - sądy w niektórych sprawach politycznych - prawo inicjatywy ustawodawczej - kontrola urzędników (z możliwością zdjęcia z urzędu) Pnyks, miejsce zgromadzeń - mównica

8 DEMOKRACJA ATEŃSKA – RADA PIĘCIUSET  powoływana we wstępnych wyborach i losowaniu  dzieliła się na 10 zespołów( z których każdy dyżurował przez 1/10 roku) kierujących bieżącą polityką państwowa  kompetencje: - ustalanie porządku obrad zgromadzenia - przygotowywanie wniosków pod obrady zgromadzenia - zarządzanie finansami polis - bieżąca współpraca z urzędnikami - przyjmowanie posłów z zagranicy ruiny buleuterionu (budynku rady)

9 DEMOKRACJA ATEŃSKA – AREOPAG  skład – byli archonci  kompetencje: - sądy w sprawach o przelew krwi i zabójstwo, podpalenie, otrucie lub próbę otrucia

10 DEMOKRACJA ATEŃSKA – 10 STRATEGÓW  dowódcy wojskowi wybierani przez zgromadzenie( możliwość ponownego wyboru)  zajmowali się polityką zagraniczną

11 DEMOKRACJA ATEŃSKA – URZĘDNICY  wybierani lub wyłaniani poprzez losowanie  sprawowali urząd przez 1 rok( odpowiedzialność finansowa)  kompetencje: - współpraca z Radą 500 -wykonywanie uchwał zgromadzenia w zakresie odpowiednim do kompetencji danego urzędu -przewodniczenie trybunałom sądowym w sprawach związanych z zakresem działania danego urzędnika

12 DEMOKRACJA ATEŃSKA – SĄDY  składał się z 6 tysięcy członków wybieranych przez losowanie  dzielił się na 10 trybunałów( skład sądzący minimum 200 sędziów)  kompetencje wszystkie przestępstwa z wyjątkiem zabójstwa żetony z brązu do głosowania

13 OGRANICZENIA DEMOKRACJI Ograniczenia i fikcje demokracji Prawa obywatelskie: tylko mężczyźni wiek 20 lat obydwoje rodzice Ateńczykami warunki spełniało ok. 40 tysięcy na 250 tysięcy mieszkańców Fikcja równości dominacja elit retoryków (nieliczni) – osób umiejących sztuka przemowy zdominować słuchaczy wpływy demagogów – nierealne obietnice korupcja – ludzie ubodzy dochodząc do władzy podatni na nią mimo wprowadzenia wynagrodzeń dla urzędników i diet w życiu publicznym, wielu w nim nie uczestniczyło ze względów finansowych – posiedzenia odbywały się dość często( 40 razy w roku) Fikcja wolności – wszechwładny lud może narzucać swoją wole niepokornym politykom David, Śmierć Sokratesa

14 Peloponeska wojna (431- 404 p.n.e.), wojna o przywództwo w Grecji, którą prowadziły ze sobą Ateny (i ich sprzymierzeńcy) oraz Sparta i Związek Peloponeski. Przyczyny wojny były zarówno natury ekonomicznej (potęga Aten i jej Związku, wypierająca z rynków zachodnich i północnych Spartę i jej sojuszników), jak i politycznej (demokracja Aten i oligarchia Sparty).

15 W początkowej fazie wojny Tebańczycy (sprzymierzeńcy Sparty) usiłowali opanować Plateje, natomiast Spartanie rozpoczęli akcję wyniszczania Attyki, chcąc w ten sposób zmusić Ateny do szybkiego zawarcia pokoju. Sytuacja Aten była bardzo trudna, gdyż w przeludnionym mieście wybuchła zaraza. Nie wszyscy Ateńczycy zgadzali się też ze strategią, jaką przyjął Perykles. Plan Peryklesa polegał na ekonomicznym zniszczeniu Peloponezu. Ludność Attyki została zmuszona przesiedlić się na teren miasta Pireus i za tzw. "długie mury", resztę kraju zaś pozostawiono Sparcie do zniszczenia. W tym czasie flota Aten blokowała Peloponez i pustoszyła jego wybrzeża.Pireus

16 Po śmierci Peryklesa (w 429 r. p.n.e.) podział społeczeństwa ateńskiego jeszcze bardziej się utrwalił. Demokraci - na czele z Kleonem - byli rzecznikami dalszej akcji zbrojnej (widzieli w wojnie pewne korzyści), natomiast tzw. obóz arystokratyczny - na czele z Nikiaszem - opowiadał się za pokojem. Został on zawarty w 421 r. p.n.e. i przywracał stan sprzed wybuchu wojny.

17 Żadna ze stron nie była usatysfakcjonowana takim stanem rzeczy. W Atenach dużą popularność zdobył Alkibiades (kuzyn Peryklesa), który zręcznie podsycił nastroje wojenne. Także członkowie Związku Peloponeskiego, którzy nie zdążyli skorzystać na wojnie (za to ponieśli duże straty - jak np. Arkadia) byli zainteresowani dalszym jej trwaniem. By wzmocnić swoje siły, Ateny zawarły sojusz z Argos, Mantineją i Elidą, ale koalicja ta szybko została pokonana przez Spartan w 418 r. p.n.e. Alkibiades, którego pozycja polityczna została przez to osłabiona, zdecydował się podjąć interwencję zbrojną przeciwko Syrakuzom (skąd sprowadzano na Peloponez zboże). Jednak w Atenach znów doszło do sporów politycznych i spóźniona, źle przygotowana wyprawa przeciwko Syrakuzom zakończyła się tragicznie: znaczna część Ateńczyków (ok. 6000 zginęła), reszta dostała się do niewoli.

18 Korzystając z osłabienia Aten, Sparta rozpoczęła w 413 r. p.n.e. nowy etap działań zbrojnych. W Dekelei wybudowano obóz warowny, skąd podejmowano liczne zbrojne wyprawy przeciwko Atenom. Z czasem do konfliktu przyłączyła się także Persja (po stronie Sparty), która liczyła na odzyskanie miast położonych na wybrzeżach Azji Mniejszej. Dzięki subsydiom pieniężnym króla Persji Cyrusa, Spartanie zniszczyli w 405 r. p.n.e. pod Aigospotamoi flotę ateńską. W obliczu widma głodu Ateny zostały zmuszone do kapitulacji.