1 Światłolecznictwo Klinika Dermatologii Ogólnej, Estetycznej i Dermatochirurgii UM w Łodzi

2 Światło W widmie słonecznym lecznicze działanie mają:- promienie świetlne widzialne – 33-40% (stosowane w leczeniu depresji sezonowej) - promienie podczerwone – 50-60% (przenikają przez skórę i działają głębiej, wykorzystywane jest ich działanie rozgrzewające) - promienie krótkie nadfioletowe UVA, UVB – 1-2% (pochłaniane przez skórę, wywierają wpływ na procesy biologiczne)

3 Lampa Minina aparat imitujący promienie IRlampa ręczna, w której w zależności od wskazań umieszczone są żarówki ze szkła białego, czerwonego, niebieskiego lub fioletowego o mocy W naświetlanie wykonuje się z odległości cm czas jednorazowego naświetlania do 30 minut przeciwwskazania: niewydolność krążenia, czynna gruźlica płuc, skłonność do krwawień, stany gorączkowe, ostre stany zapalne skóry i tkanek miękkich, stany ogólnego wyczerpania organizmu

4 Wskazania żarówka niebieska lub fioletowa o działaniu łagodzącym, przeciwbólowym, zmniejszającym przekrwienie czynne – stosowana w odmrożeniach twarzy, w trądziku różowatym, przy rozszerzonych naczyniach krwionośnych, nerwobólach; żarówka czerwona o działaniu cieplnym powodująca rozszerzenie powierzchownych naczyń krwionośnych – stosowana w odmrożeniach (z wyjątkiem twarzy), w celu szybkiego wchłonięcia nacieków zapalnych, w ropniach mnogich pach, czyraczności, w celu wygładzenia, zmiękczenia blizn

5 Lampa Solux jest źródłem promieni świetlnych i podczerwonychwywiera działanie cieplne, którego natężenie uzależnione jest od odległości i od rodzaju filtra (kolor czerwony, niebieski lub fioletowy) naświetlania dużą lampą wykonuje się z odległości cm, małą cm czas trwania zabiegu minut działanie ciepła utrzymuje się przez ok. 1-2 godziny zabiegi można wykonywać nawet kilka razy dziennie objawem przedawkowania jest pojawiający się rumień zapalny skóry

6 Zastosowanie w dermatologiifiltr niebieski lub fioletowy – w celu złagodzenia podrażnień, przy skórze suchej, wrażliwej, przy złuszczaniu naskórka, po zabiegu oczyszczania skóry filtr czerwony – stany wysiękowe, uszkodzenia skóry, źle gojące się rany, w oparzeniach wywołanych działaniem fotochemicznych promieni ultrafioletowych, w trądziku pospolitym, czyrakach, bliznach, przy skórze suchej i grubej w celu rozgrzania ich przed zabiegiem

7 Przeciwwskazania rozszerzone naczynka krwionośneprzewlekłe stany zapalne wczesne stany pourazowe żylaki ciąża ostre i przewlekłe choroby zakaźne, gruźlica choroba wieńcowa, zaburzenia rytmu serca, niewydolność krążenia i oddychania, nadciśnienie, miażdżyca niewydolność nerek, choroby wątroby krwotoki nadczynność tarczycy

8 Lampa Infra-Rouge lampa nieświecąca, emitująca promienie podczerwone długofalowe (przy temperaturze 400ºC) oraz promienie podczerwone krótkofalowe (przy temperaturach wyższych) składa się z generatora umieszczonego w reflektorze, który po rozgrzaniu wysyła promieniowanie podczerwone o właściwościach cieplnych na początku naświetlanie wykonuje się z odległości około 35 cm, po rozgrzaniu lampy z odległości około 50 cm czas jednorazowego zabiegu minut

9 Zastosowanie w dermatologiiodmrożenia trądzik pospolity oparzenia lampą kwarcową, diatermią czyraczność źle gojące się rany i blizny potrzeba wywołania stanu przekrwienia w tkankach położonych głębiej, jako zabieg wstępny przed masażem lub oczyszczaniem skóry

10 Przeciwwskazania rozszerzone naczynka krwionośne trądzik różowatynadczynność tarczycy skłonność do krwotoków nadciśnienie miażdzyca gruźlica

11 Ultrafiolet promienie rumieniotwórcze UVB (290-320 nm)długie promienie UVA ( nm) promienie UVC ( nm)

12 UVC < 295-290 nm – nie docierają na powierzchnię Ziemilampy bakteriobójcze 254 nm lampy kwarcowe nm (posiadają filtry uniemożliwiające przenikanie promieni UVC) lampy psori-lux – promiennik wykorzystywany do naświetlania pojedynczych części ciała

13 UVA stanowią 90% spektrum UV docierającego do Ziemi - UVA1 340-400 nmw ponad 50% docierają do skóry właściwej, oddziałują na fibroblasty, włókna kolagenowe komórki dendrytyczne skóry, limfocyty T, komórki tuczne, granulocyty, komórki śródbłonka naczyń

14 UVB nm w 90% pochłaniane w naskórku: wpływ na keratynocyty, komórki Langerhansa, melanocyty chromatofory UVB – DNA, kwas urokainowy, melanina indukuje swoistą immunosupresję powodują rumień

15 Fototypy skóry – klasyfikacja FitzpatrickaTyp I – zawsze oparzenia, nigdy opalenizna Typ II – często oparzenia, czasami opalenizna Typ III – czasami oparzenia, często opalenizna Typ IV – rzadko oparzenia, zawsze opalenizna Typ V – stała umiarkowana pigmentacja, kolor brązowy (rasa mongolska, arabska, Indianie) Typ VI – stała pigmentacja (rasa negroidalna)

16 Działanie UV zależne od dawki promieniowania, liczby dawek, indywidualnej wrażliwości skóry, czasu ekspozycji rumień pigmentacja zgrubienie naskórka działanie przeciwkrzywicze działanie bakteriobójcze wpływ na immunologiczne właściwości skóry starzenie się skóry – photoaging BCC, SCC, melanoma malignum

17 Zastosowanie promieni UV w dermatologiiłuszczyca bielactwo nabyte AZS liszaj płaski łysienie plackowate trądzik łojotokowe zapalenie skóry odmrożenia czyraki, trudno gojące się rany wyprysk kontaktowy

18 Przeciwwskazania wszczepiony rozrusznik sercaprzebyte zakrzepy żylne i zatory tętnic obwodowych nadwrażliwość na promieniowanie UV silne nerwice ciąża ostre choroby zakaźne nowotwory niewyrównana niewydolność krążenia i oddychania, niskie ciśnienie krwi liczne znamiona barwnikowe, grzybice, trądzik różowaty zapalenie nerek stany podwyższonej temperatury, antybiotykoterapia cukrzyca, gruźlica

19 Substancji powodujące nadwrażliwość na światłopsoraleny, substancje zapachowe sulfonamidy, tetracykliny, NLPZ preparaty antykoncepcyjne, HTZ trójcykliczne antydepresanty np. imipramina leki przeciwarytmiczne np. amiodaron cytostatyki np. busulfan antybiotyki chinolowe np. ofloksacyna leki odwadniające np. furosemid przebarwienia, odczyny fototoksyczne, odczyny fotoalergiczne

20 Fotodermatozy idiopatycznewielopostaciowe osutki świetlne - opryszczka letnia - świerzbiączka letnia pokrzywka słoneczna przewlekłe zmiany posłoneczne

21 Światłolecznictwo szerokie spektrum UVB 290-320 nmszerokie spektrum UVA nm wąskie spektrum UVB 311 nm UVA nm UVA+UVB+UVC – psori-lux laser ekscymerowy 308 nm niekoherentne promieniowanie 308 nm

22 Lampy lecznicze lampy żarowe (o temperaturze żarzenia od 600 do 2000 ºC lampy wysokociśnieniowe o szerokim widmie lampy wysokociśnieniowe o wyselekcjonowanym widmie niskociśnieniowe emitory jarzeniowo-fluorescencyjne kabiny do naświetlań, urządzenia do naświetlań ograniczonych fragmentów ciała

23 Przygotowanie pacjentaoznaczenie MED – minimalna dawka rumieniowa (najmniejsza ilość energii danego promieniowania, która powoduje wystąpienie na skórze rumienia, widocznego w całym naświetlany polu po 24 godz.) badanie wykonuje się na skórze pleców: 8 pól o wymiarach 1,5x1,5 cm, wzrastającymi dawkami promieniowania w zakresach: - UVB – mJ/cm2 - UVB 311 nm – (1000) mJ/cm2 - UVA – (10) J/cm2 naświetlanie rozpoczyna się od dawki odpowiadającej ok % MED

24 Wąskopasmowa fototerapia UVBzastosowanie lamp emitujących promieniowanie w zakresie 311 nm +/- 2nm stosuje się ją samodzielnie lub w skojarzeniu z lekami miejscowymi np. cygnoliną lub doustnie podawanymi retinoidami (ReUVB) zastosowana z lekami pozwala na skrócenie okresu leczenia oraz na zmniejszenie dawki promieniowania UV

25 Przeciwwskazania do UVB-terapiiBezwzględne: - xeroderma pigmentosum - toczeń rumieniowaty Względne - zmiany nowotworowe w obrębie skóry w przeszłości - zażywanie leków światłouczulających - nadwrażliwość na UV

26 Naświetlania pierwsze naświetlania:- w I/II typie skóry od dawki 200 (300) mJ/cm2 (maksymalne skracanie terapii) - w II/IV typie skóry od dawki 300 ( ) mJ/cm2 dawki zwiększa się o mJ/cm2 przy każdym naświetlaniu częstotliwość zabiegów 3 razy w tygodniu w czasie naświetlań bezwzględna ochrona oczu stosowanie preparatów nawilżających

27 Terapia łączona z naświetlaniami UVB 311 nmMiejscowo: - cygnolina kortykosteroidy pochodne wit. D takrolimus/pimekrolimus Ogólnie: - retinoidy - metotreksat

28 Ustępowanie zmian skórnychŁuszczyca – zabiegów AZS – zabiegów Bielactwo – repigmentacja po zabiegach Liszaj płaski – zabiegach

29 Fotochemoterapia PUVApsoraleny (8-metoksypsoralen, 5-metoksypsoralen) + UVA psoraleny podawane są na 2 godziny przed naświetlaniami fototoksyczne działanie doustnie podanych psoralenów utrzymuje się 8-10 godzin

30 Przeciwwskazania ciężkie uszkodzenia wątroby lub nerek (przed podjęciem terapii wykonanie badań: OB, morfologia, transaminazy, lipidogram) ciąża (przed podjęciem terapii wykonanie próby ciążowej u kobiet) padaczka choroba nowotworowa

31 Naświetlania oznaczenie MPD – minimalnej dawki fototoksycznej, najmniejszej dawki promieniowania UVA wywołującej reakcję rumieniową po podaniu psoralenu; odczyt po (96) godz. (psoraleny opóźniają wystąpienie rumienia) naświetlanie rozpoczyna się od dawki odpowiadającej ok % MPD częstotliwość zabiegów 3 (2) razy w tygodniu w czasie naświetlań bezwzględna ochrona oczu

32 Naświetlania pierwsze naświetlania:- I typ skóry od dawki 0,5-1-1,5 J/cm2 - II typ skóry od dawki 1-1,5-2,5 J/cm2 - III typ skóry od dawki 1,5-1,75-3,5 J/cm2 - IV typ skóry od dawki 1,75-2-4,5 J/cm2 dawki zwiększa się o: - I typ skóry o 0,25-0,5 J/cm2 co 1-3 naświetlania - II typ skóry o 0,25-0,5 J/cm2 co 1-3 naświetlania III typ skóry o 0,5-1 J/cm2 co 1-3 naświetlania - IV typ skóry o 0,5-1 J/cm2 co 1-3 naświetlania

33 PUVA-kąpiele 15-20 minutowa kąpiel w roztworze psoralenu o temperaturze 30-37ºC (1 mg/l) w ciągu 30 minut po kąpieli naświetlania UVA oznaczenie MPD; odczyt 96 godz. naświetlanie rozpoczyna się od dawki odpowiadającej ok. 30% MPD częstotliwość zabiegów 3 razy w tygodniu pierwsze naświetlania 0,1-0,5-1 (2) J/cm2 nie powinno się zwiększać dawek w ciągu pierwszych 3-5 naświetlań

34 Terapia łączona z naświetlaniami PUVAMiejscowo: - cygnolina kortykosteroidy pochodne wit. D takrolimus/pimekrolimus Ogólnie: - retinoidy - metotreksat

35 Naświetlania w czasie naświetlań bezwzględna ochrona oczuochrona narządów płciowych u mężczyzn ochrona skóry twarzy w przypadku chorób przewlekłych stosowanie terapii naprzemiennych

36 Działania niepożądane PUVAnudności, wymioty bóle, zawroty głowy, niepokój, bezsenność podwyższona ciepłota ciała oparzenia; rumienia, pęcherze świąd zwiększona urażalność fotostarzenie: wysuszenie skóry, zmiany barwnikowe zwiększone ryzyko BCC, SCC, melanoma malignum