1 Światowy Dzień Zdrowia7 kwietnia 2014 1

2 CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY – BORELIOZADawid Makowicz Natalia Śliwa Mateusz Świszcz 2

3 Stawonogi (owady, pajęczaki),WEKTOR ZAKAŻENIA „PRZENOSICIEL” Stawonogi (owady, pajęczaki), które przenoszą biologiczne czynniki chorobotwórcze ze źródła zakażenia bezpośrednio na osobnika (człowiek) lub pośrednio zakażając żywność, przedmioty, z którymi ma kontakt 3

4 PRZYKŁADY WEKTORÓW ZAKAŻEŃKomar przenoszący zarodźca wywołującego malarię Mucha tse- tse przenosząca świdrowca wywołującego śpiączkę afrykańską Komar przenoszący wirus dengi - gorączka denga 4

5 NAJCZĘSCIEJ WYSTĘPUJĄCA NA ŚWIECIE CHOROBA WEKTOROWAMALARIA (ZIMNICA) ofiar z powodu malarii w roku 2010 - brak szczepionki  dreszcze i uczucie zimna, następnie bardzo wysoka gorączka nagłe obniżenie temperatury, następnie uczucie nadmiernego gorąca i zlewne poty - rozpad krwinek czerwonych

6 REJONY ZAGROŻENIA MALARIĄ

7 NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCA W POLSCE BORELIOZA (choroba z Lyme)CHOROBA WEKTOROWA BORELIOZA (choroba z Lyme) Willy Burgdorfer amerykański naukowiec w 1981 r odkrył bakterie wywołującą boreliozę krętki nazwano na jego cześć Borrelia burgdorferi

8 BORELIOZA Przewlekła, wieloukładowa choroba zakaźna charakteryzująca się występowaniem objawów skórnych, stawowych, kardiologicznych i neurologicznych Przenoszona jest na człowieka i niektóre zwierzęta przez KLESZCZE z rodzaju Ixodes 8

9 KLESZCZE Według różnych danych statystycznych, zakażonych może być nawet około 70% kleszczy w zależności od regionu Występowanie i liczebność kleszczy w danym siedlisku zależy od warunków mikroklimatycznych oraz dostępności do żywicieli Niektóre mają skrzydła, które w momencie gdy kleszcz dotrze do swojego żywiciela natychmiast odpadaj 9

10 ŚRODOWISKO ŻYCIA KLESZCZYKleszcze preferują: - dużą wilgotność powietrza (80%) - małe różnice temperatury w ciągu doby - aurę bezwietrzną Żyją w lasach, parkach, ogrodach, trawnikach Skupiają się wzdłuż dróg i ścieżek leśnych

11 ŻYWICIELE KLESZCZY lądowe gady ptaki ssaki ludzie 11

12 CZŁOWIEK ŻYWICIEL KLESZCZYNa ugryzienie narażone są wszystkie części ciała, nawet ukryte pod ubraniem Kleszcze są zaopatrzone w termoreceptory, mogą czynnie przemieszczać się w kierunku ofiary przyciągane ciepłem skóry człowieka i zapachem potu 12

13 NAJCZĘSTSZA LOKALIZACJA KLESZCZY13

14 SEZONOWOŚĆ WYSTĘPOWANIA KLESZCZY W POLSCE

15 LICZEBNOŚĆ KLESZCZY W RÓŻNYCH REGIONACH KRAJU15

16 CHARAKTERYSTYKA BORELIOZYStadium boreliozy Objawy I. Stadium wczesne, zakażenie miejscowe Rumień wędrujący (erythema migrans) — pojawiający się zwykle 7-14 dni po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza , charakterystyczna jest pojedyncza zmiana na skórze, na ogół niebolesna, o średnicy  5 cm do nawet 7 cm. Czasem towarzyszy jej gorączka, bóle głowy, mięśni (typowe objawy grypopodobne). Rumień wędrujący występuje u 60-80% (a nawet 90%, jak podają Amerykanie) pacjentów II. Stadium wczesne, choroba układowa 3-5 tygodni po ukąszeniu: rumień — zmiany w wielu miejscach na skórze porażenie nerwów czaszkowych, szczególnie twarzowych zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zapalenie mózgu gorączka, bóle mięśni, bóle głowy, zmęczenie przewlekłe zapalenie stawów III. Stadium późne Tygodnie, miesiące, a nawet lata po wystąpieniu pierwszych objawów: zapalenie stawów neuroborelioza: zapalenie mózgu, zapalenie nerwów, rdzenia zanikowe zapalenie skóry kończyn (niemal wyłącznie u pacjentów w Europie)

17 17

18 CHARAKTERYSTYKA RUMIENIA WĘDRUJĄCEGOwystępuje u 30-50% zakażonych ujawnia się w miejscu wkłucia nawet do 3 tygodni początkowo ma formę plamy, powiększa się wykazując centralne przejaśnienie 18

19 CHARAKTERYSTYKA ZAPALENIA MIĘŚNIA SERCOWEGOWystępują zaburzenia przewodnictwa w postaci bloków przedsionkowo-komorowych CHARAKTERYSTYKA CHŁONIAKA LIMFOCYTARNEGO SKRÓRY Pojedynczy, sino-czerwony, niebolesny guzek o średnicy 1-5 mm, nieleczony może utrzymać się przez kilka lat i ustąpić samoistnie 19

20 PRZEWLEKŁEGO ZANIKOWEGO ZAPALENIA SKÓRY KOŃCZYNCHARAKTERYSTYKA PRZEWLEKŁEGO ZANIKOWEGO ZAPALENIA SKÓRY KOŃCZYN Ujawnia się w wiele lat po zakażeniu (nawet po 10 latach) Sino-czerwone zmiany z cechami obrzęku zapalnego i zaniku skóry 20

21 CHARAKTERYSTYKA ZAPALENIA STAWÓWZapalenie stawów może przybierać formę: Wędrujących bólów kości, stawów, mięśni i ścięgien Nawracających bólów kostnych, stawowych lub tkanek okołostawowych Nawracającego zapalenia stawów Przewlekłego zapalenia stawów 21

22 CHARAKTERYSTYKA NEUROBORELIOZY Neuroborelioza w wczesnym stadium przebiegać może jako:Porażenie nerwów czaszkowych, najczęściej nerwu twarzowego Porażenie korzeni nerwowych lub nerwów obwodowych Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Zapalenie mózgu/ rdzenia kręgowego 22

23 KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU (KZM) – NEUROBORELIOZA PÓŹNE STADIUM

24 KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU - CHARAKTERYSTYKAStadia KZM Objawy Faza I  trwa zwykle około 4-14 dni przypominają infekcję grypową lub grypopodobną. Występuje wówczas: temperatura do 38 stopni; złe samopoczucie z narastającym osłabieniem; bóle głowy i karku; bóle mięśni kończyn, a także bóle gałek ocznych. Faza II  neurologiczna wysoka gorączka nawet do 40°C silne bóle głowy nudności, wymioty objawy oponowe bóle stawów i mięśni 24

25 OBSZARY ZAGROŻONE KZM

26 SZCZEPIENIA PRZECIWKO KLESZCZOWEMU ZAPALENIU MÓZGUSzczepienia zaleca się: ZALECENIA: Zatrudnionym przy eksploatacji lasów Stacjonującemu w lasach wojsku Rolnikom Młodzieży odbywającej praktyki Turystom Uczestnikom obozów i kolonii.

27 PROFILAKTYKA Zaszczepienie się przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu Osłona ciała poprzez stosowanie preparatów przeciwko kleszczom Szybkie usuwanie kleszczy z ciała Unikanie siadania, leżenia na trawie i pod krzewami Staranne oglądanie ubrania po wyjściu z miejsca, gdzie mogły występować kleszcze Dokładne oglądanie powierzchni ciała po powrocie do domu 27

28 PRZYBORY DO USUWANIA KLESZCZY

29 TECHNIKA USUWANIA KLESZCZA 1TECHNIKA USUWANIA KLESZCZA 1. Kleszcza po zauważeniu należy od razu usunąć pęsetą lub grubą igłą. 2. Chwycić tuż przy skórze i pociągnąć w górę. 3. Miejsce po ukąszeniu dokładnie przemyć wodą utlenioną lub środkiem dezynfekcyjnym. 4. Jeżeli kleszcz tkwi głęboko, lepiej iść po pomoc do lekarza. 29

30 5. Kleszczem nie wolno kręcić, wyciskać go, smarować benzyną. 6. Pokrywanie kleszcza tłuszczem wywołuje u insekta wymioty, co zwiększa ryzyko zakażenia. 7. W czasie tych zabiegów rozprzestrzeniają się bakterie. . 30

31 KAŻDY POWINIEN WIEDZIEĆPrzechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem • Nie ma szczepionki przeciwko boreliozie Boreliozę leczy się terapią antybiotykową Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem 31

32 32

33 33

34 ŻARCIK NA KONIEC 34

35 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ  35