1 Wiedza sprzyja podejmowaniu właściwych decyzji.BĄDŹ TRENDY – NIE PAL Wiedza sprzyja podejmowaniu właściwych decyzji. Przeczytaj i pomyśl! Prezentację przygotowano w ramach programu profilaktyki palenia „Znajdź właściwe rozwiązanie”

2 Czy wiecie skąd się wziął zwyczaj palenia tytoniu?Nasiona tytoniu, a więc rośliny której wysuszone liście służą do wyrobu papierosów, zostały przywiezione z Ameryki przez jej odkrywców. Zwyczaj palenia nie był wtedy tak popularny jak dzisiaj i był raczej formą ceremoniału, jak np. fajka pokoju u Indian. Częściej natomiast ssano lub żuto liście tytoniu. Później zaczęto tytoń wdychać w postaci tabaki, co może niektórzy widzieli na starych filmach. Najbardziej chyba zaskakujące jest to, że początkowo paleniu tytoniu przypisywano właściwości lecznicze, np. przy migrenie (bóle głowy), bólu zębów, zakażeniu dżumą, chorobie stawów, płuc. Raczej domyślano się szkodliwego wpływu tytoniu na zdrowie, niż można to było udowodnić. Dopiero postęp medycyny w XX wieku udowodnił ponad wszelką wątpliwość związek palenia z chorobami.

3 Etapy rozwoju nałogu FAZY: I przygotowywania II próbowaniaIII eksperymentowania IV regularnego palenia V uzależnienia UZALEŻNIENIE

4 I Faza przygotowywaniaPrzygotowanie to czas, w którym dziecko oswaja się z paleniem osób dorosłych, rodziców, rodzeństwa i innych znajomych osób. Kształtowane są wówczas postawy i przekonania o pożytkach płynących z palenia /np. rodzice palą , więc to nie jest złe/.

5 II Faza próbowania Próbowanie to o pierwsze 2-3 „pociągnięcia”, być może niektórzy z was mają je za sobą. Z badań wynika, że w wieku 13 lat próbowało palić 31%-40% młodzieży , czyli co 3 z was. W większości wypadków była to próba jednorazowa.

6 III Faza eksperymentowaniaEksperymentowanie polega na okresowym paleniu z określonymi osobami i w określonych miejscach (np. na podwórku, w parku). Jest to wstęp do regularnego palenia, co może prowadzić do uzależnienia się, podobnie jak to ma miejsce z alkoholem czy narkotykami. Czynnikiem usposabiającym jest łatwy dostęp do tytoniu. Na szczęście, eksperymentowanie nie musi prowadzić do regularnego palenia – czwartej fazy procesu uzależnienia się od nikotyny.

7 IV Faza regularnego paleniaPalenie regularne oznacza wypalanie papierosów w stałych odstępach, początkowo przynajmniej raz w tygodniu, a następnie z rosnącą częstotliwością pod wpływem różnorodnych sytuacji życiowych lub kontaktów interpersonalnych. Łatwy dostęp do papierosów, społeczna obojętność, przyzwolenie rodziców jest czynnikiem sprzyjającym regularnemu paleniu dzieci i młodzieży

8 V Faza uzależnienia Uzależnienie cechuje się fizjologicznym zapotrzebowaniem na nikotynę. Na zjawisko to składa się tolerancja nikotyny, głód nikotynowy w razie podejmowania prób rzucenia palenia, a także wysokie prawdopodobieństwo powrotu do palenia papierosów. Długość trwania poszczególnych faz procesu uzależnienia od nikotyny to wypadkowa wielu czynników i wykazuje indywidualne zróżnicowanie. Zazwyczaj od momentu pierwszych prób palenia (faza druga) do palenia regularnego (faza czwarta) upływają 2-3 lata. Nałogowo pali około 3% młodzieży w wieku lat.

9 Dlaczego ludzie palą? Motywy palenia przez dorosłych:1. dla przyjemności (w różnych sytuacjach, np. przy oglądaniu TV, czytaniu gazety); 2. dla uspokojenia (w chwilach napięcia, zdenerwowania, oczekiwania; jako „efekt smoczka” – niemowlę płaczące uspokaja się włożeniem smoczka do buzi); 3. dla pobudzenia (przy wykonywaniu przez dłuższy czas tej samej czynności, np. prowadzeniu samochodu, pilnowaniu czegoś, żeby nie zasnąć); 4. w celach towarzyskich (zamiast mówienia, gdy nie wiem co powiedzieć; albo gdy inni mówią – ja nie mogę, gdyż palę). Sprzeczność motywów - efekt pobudzający lub uspokajający

10 Dlaczego młodzież sięga po papierosa?- z ciekawości, - za namową znajomych, z nudy, pod presją grupy rówieśniczej, palenie jest modne. Młodzież ma świadomość, że to zły nawyk.

11 Inne motywy palenia papierosów:- z chęci wyglądania doroślej, - z chęci pokazania swojej odwagi, - z nieumiejętności odmówienia, z powodu wpływu TV, reklamy. Młodzież ma świadomość, że to zły nawyk.

12 Co wiemy na temat palenia tytoniu?„Burza mózgów” Co wiemy na temat palenia tytoniu? Jakie substancje są zawarte w dymie tytoniowym? Ile składników chemicznych wykryto w dymie? Jakie są najczęstsze choroby palaczy?

13 Co powinniśmy wiedzieć o paleniu tytoniu?Wdychamy dym, który powstaje podczas spalania tytoniu. W dymie tytoniowym wykryto – bagatela – ponad 4 tysiące różnych substancji chemicznych, z których wiele wywiera szkodliwy wpływ na nasz organizm.

14 Co znajduje się w dymie tytoniowym?nikotyna tlenek węgla substancje smoliste pyły

15 Co znajduje się w dymie tytoniowym?

16 Szkodliwe substancje w papierosachNikotyna jest bezbarwną, oleistą cieczą, która pod wpływem powietrza zmienia się na kolor żółty. Jest to silna trucizna, której jedna kropla, uzyskana z paczki papierosów, jest dawką śmiertelną dla człowieka. Na szczęście, znaczna jej część ulatnia się wraz z dymem, część jednak jest szybko wchłaniana do krwi, a z krwią trafia do mózgu i serca. Dziś nie ulega wątpliwości, że nikotyna ma właściwości uzależniające – jest narkotykiem.

17 Szkodliwe substancje w papierosachTlenek węgla jest gazem, popularnie zwany „czadem”, o którym niekiedy można przeczytać w gazetach, że ulatniając się z pieca doprowadził do śmiertelnego zatrucia. Gdyby palacz po każdym wciągnięciu dymu nie wdychał w miarę czystego powietrza, to szybko doszłoby do zaczadzenia. Tlenek węgla jest wchłaniany przez błonę śluzową jamy ustnej, zaś wciągnięty do płuc przenika do krwi, w 100% wypierając tak bardzo potrzebny do życia tlen. Skutkuje to przewlekłym niedotlenieniem organizmu.

18 Szkodliwe substancje w papierosachSubstancje smoliste, z których większość, jak benzopiren, węgiel radioaktywny czy fosfor – posiada właściwości rakotwórcze. Filtr, w jaki zaopatrzony jest papieros, ma zatrzymać szkodliwe składniki, jednakże 70% substancji smolistych osiada w płucach a potem ulegają wchłonięciu.

19 Szkodliwe substancje w papierosach - pyłyZawartość pyłów w dymie jest znacznie większa zanieczyszczonym powietrzu. niż w najbardziej

20 Fenole Ich główną cechą jest niszczenie rzęsek nabłonka oddechowego, co skutkuje osłabieniem funkcji dróg oddechowych. Utrudniona jest walka z drobnoustrojami, powietrze nie jest oczyszczane w drodze do płuc, a gromadzona wydzielina ciężko się odkrztusza.

21 Co się dzieje, gdy wdychamy dym z papierosa?• Po pierwsze – wdychamy wtedy powietrze przez usta, omijając pierwszą linię ochrony dróg oddechowych jaką jest nos. • Po drugie – wdychamy wiele substancji chemicznych, które są szkodliwe dla naszego organizmu. Wśród tych substancji są bowiem smoła i nikotyna.

22 Jakie są pierwsze reakcje organizmu na zapalenie papierosa?Organizm broni się, stąd pierwszą reakcją na zapalenie papierosa jest kaszel, a więc próba oczyszczenia płuc. Pierwsze palenie powoduje zawroty głowy, tętnienie w skroniach, a również nudności i wymioty, przynajmniej dopóki organizm nie przyzwyczai się do stałego zatruwania.

23 Skutki palenia tytoniuŚwiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że przez skutki palenia tytoniu rocznie umiera aż 5 milionów osób z całego świata; w wyniku palenia biernego (ekspozycji osób niepalących na dym tytoniowy) życie traci kolejne 600 000 osób. Badania wykazują, że konsekwencje zarówno czynnego, jak i biernego palenia są w perspektywie długoterminowej jednakowe dla obu grup.

24 Skutki palenia – TERAZ Natychmiastowymi skutkami palenia tytoniu i przebywania w zadymionych pomieszczeniach są: mdłości, podrażnienie oczu oraz układu oddechowego (w tym reakcja alergiczna, kaszel, chrypka) i przesiąkanie dymem tytoniowym (włosów, ubrań, mebli).

26 Jakie choroby wywołuje palenie?choroby układu krążenia nowotwory, zwłaszcza rak płuc, oskrzeli, przełyku i krtani choroby układu oddechowego choroby układu pokarmowego zaburzenia układu nerwowego powikłania dermatologiczne powikłania ciąży i porodu (m.in. poronienia i wady wrodzone)

27 Choroby układu krążeniaWdychanie dymu tytoniowego zwiększa także ryzyko wystąpienia dolegliwości układu krążenia, w tym: nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, zawału serca, udaru mózgu.

28 Nowotwory Najczęściej palenie wywołuje nowotwór płuc, oskrzeli, przełyku i krtani. Badania wykazują, że nowotwór płuc to choroba dotykająca prawie wyłącznie palaczy, także biernych – częściej występują u nich także: nowotwory trzustki, nowotwory nerki, nowotwory głowy i szyi, nowotwory żołądka.

29 Mechanizm powstawania nowotworówZwiązek tytoniu z nowotworami oraz mechanizm ich powstawania pod jego wpływem został bardzo dobrze poznany i udowodniony! Substancje toksyczne zawarte w dymie papierosowym uszkadzają DNA prowadząc do powstania błędów genetycznych i mutacji. Uszkadzane zostają także mechanizmy naprawy komórki, przez co staje się ona bezbronna i nie może korygować powstających błędów.

32 Choroby układu pokarmowegoNikotyna zawarta w dymie tytoniowym zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i kwasu solnego przyczyniając się do powstawania wrzodów żołądka i dwunastnicy.

33 Powikłania dermatologicznePowikłania dermatologiczne są powszechne u osób palących. Lekarze posługują się nawet stwierdzeniem „twarz tytoniowa”. Jest ona szara, ziemista, z licznymi popękanymi naczynkami (szczególnie na policzkach i w okolicy nosa), cienka, sucha i pomarszczona. U niektórych dochodzi nawet do powstawania wyprysków i ropnych krostek. Większość palaczy ma brunatno zabarwione zęby. Palenie papierosów prowadzi do niedokrwienia i niedotlenienia skóry, zmniejszenia produkcji kolagenu i elastyny oraz poziomu estrogenów odpowiadających za nawilżenie skóry.

34 Zaburzenia układu nerwowegoMałe dawki, szczególnie w pierwszym okresie nałogu wywołują pobudzenie, podwyższają nastrój i dają poczucie poprawy funkcji intelektualnych. W późniejszym okresie, gdy przyjmowane dawki są bardo duże dochodzi do pogorszenia koncentracji, bólów głowy i zaburzeń snu.

35 Palenie a ciąża Wszystkie substancje przyswajane przez matkę z dymu papierosowego są dostarczane również do płodu. Oprócz toksycznego działania tych związków dochodzi również do niedotlenienia płodu, co utrudnia jego wzrost i rozwój.

36 PALENIE A DłUGOŚĆ ŻYCIABadania dowodzą także, że czynni palacze żyją przeciętnie o lat krócej niż osoby niepalące. Dlaczego? Ponieważ palenie papierosów przyczynia się do poważnych, złożonych chorób, w tym do tych przytoczonych powyżej.

37 Dbam o zdrowie – nie palęChoroby, o których wspomniano, nie rozwijają się od razu. Palaczem również nie zostaje się po pierwszym paleniu.

38 BĄDŹ TRENDY – NIE PAL Niepalenie staje się modne, co roku maleje liczba palaczy.

39 Co nam daje niepalenie? - lepsze zdrowie, większą odporność na choroby; - ładniejsze włosy, zęby, paznokcie, zdrowszą cerę; - świeży oddech; - lepszą kondycję fizyczną; - oszczędności finansowe.

40 JESTEM TRENDY - NIE PALĘNikotyna występująca we wszystkich postaciach tytoniu jest narkotykiem. Palenie tytoniu pociąga za sobą zarówno przejściowe, jak i długofalowe skutki fizjologiczne, estetyczne i zdrowotne. Oddychanie powietrzem zawierającym dym tytoniowy jest niebezpieczne dla zdrowia. Zaprzestanie palenia przynosi korzyści natychmiastowe oraz korzyści w przyszłości.

41 JESTEM TRENDY - NIE PALĘWpływ na decyzję o podjęciu palenia mają przekonania osobiste oraz rodzina, rówieśnicy i środki masowego przekazu. Większość dzieci, młodzieży i dorosłych nie pali. Reklamy papierosów na całym świecie są często ukierunkowane na dzieci i młodzież. Dzieci i młodzież mogą skutecznie oprzeć się presji palenia. Sprzedaż i palenie papierosów podlega przepisom prawa i normom społecznym. Prezentację przygotowała Teresa Dorosz