1 WODOCIĄGI KRAKOWSKIE - BEZPIECZEŃSTWO SYSTEMU ZAOPATRZENIA W WODĘ

2 „Woda jest najważniejsza dla tych, którzy chcą być zdrowi” Hipokrates, 460 p.n.e. Zdrowie i życie każdego człowieka w dużej mierze zależy od rodzaju i jakości wody, jaką na co dzień pije prof. Julian Aleksandrowicz (1908-1988)

3 SYSTEM ZAOPATRZENIA KRAKOWA W WODĘ 4 ujęcia powierzchniowe i 1 ujęcie głębinowe 4 zakłady uzdatniania wody: Bielany, Rudawa, Dłubnia, Raba łączna zdolność produkcyjna: 292,2 tys. m 3 /dobę 12 zespołów zbiorników wody pitnej (łączna poj. 309 000 m 3 ) 21 hydroforni osiedlowych 3 przepompownie wodociągowe ok. 2 170 km sieci wodociągowej

4 SYSTEM ZAOPATRZENIA KRAKOWA W WODĘ

5 Dodatkowo na podstawie umów cywilno- prawnych sprzedaje wodę do 11 gmin ( Dobczyce, Igołomia-Wawrzeńczyce, Liszki, Mogilany, Myślenice, Siepraw, Skawina, Świątniki Górne, Wieliczka, Zabierzów i Zielonki )

6 ZAKŁAD UZDATNIANIA WODY BIELANY źródła ujmowanej wody: rzeka Sanka wydajność maksymalna: 50 000 m 3 /dobę bieżąca produkcja: 12 000 - 15 000 m 3 /dobę ilość zaopatrywanych odbiorców: 70–150 tys.

7

8 ZAKŁAD UZDATNIANIA WODY DŁUBNIA źródła ujmowanej wody: rzeka Dłubnia, studnie głębinowe wydajność maksymalna: 32 000 m 3 /dobę bieżąca produkcja: 20 000 m 3 /dobę ilość zaopatrywanych odbiorców: ok. 200 tys.

9

10 ZAKŁAD UZDATNIANIA WODY RUDAWA źródła ujmowanej wody: rzeka Rudawa wydajność maksymalna: 55 000 m 3 /dobę bieżąca produkcja: 22 000 - 28 000 m 3 /dobę ilość zaopatrywanych odbiorców: ok. 200 tys.

11

12 źródła ujmowanej wody: Zbiornik Dobczycki wydajność maksymalna: 186 000 m 3 /dobę bieżąca produkcja: 100 000 m 3 /dobę ilość zaopatrywanych odbiorców: ok. 350 tys. ZAKŁAD UZDATNIANIA WODY RABA

13

14 SYSTEM PREWENCYJNEGO ZARZĄDZANIA RYZYKIEM (PLANY BEZPIECZEŃSTWA WODY) W MPWIK S.A. W KRAKOWIE

15 68 852 967 - liczba związków chemicznych dostępnych w obrocie handlowym 297 069 - liczba związków chemicznych podlegających uregulowaniom prawnym źródło: CHEMICAL ABSTRACT SYSTEM (CAS) ZWIĄZKI CHEMICZNE

16 Jakie zagrożenia istnieją w moim systemie zaopatrzenia? Jak zlikwidować zagrożenia? Skąd wiem, że zagrożenia zlikwidowano?

17

18 DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZO-ROZWOJOWA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO WODY Projekt badawczy pt. „Ocena stanu zanieczyszczenia środowiska wodnego aglomeracji krakowskiej związkami "emerging contaminants" i możliwości ograniczenia ich emisji”

19 DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZO-ROZWOJOWA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO WODY Celem nadrzędnym projektu jest ocena stanu zanieczyszczenia środowiska wodnego regionu Krakowa nowopojawiającymi się związkami (emerging contaminants, EC) oraz oszacowanie ryzyka skażenia wody pitnej w krakowskim systemie zaopatrzenia w wodę ocena emisji i stanu zanieczyszczenia związkami z grupy nowopojawiających się zanieczyszczeń (EC) wód powierzchniowych, jak również zagrożeń z tym związanych dla zaopatrzenia w wodę ocena stopnia usuwania nowopojawiających się zanieczyszczeń (EC) w procesach oczyszczania ścieków i uzdatniania wody

20 SYSTEM KONTROLI JAKOŚCI WODY System kontroli jakości wody w MPWiK S.A. Kraków jest bardzo rozbudowany i obejmuje: kontrolę stref sanitarnych rzek stanowiących źródła wody pitnej stacje osłonowe zabezpieczające ujęcia wody przed awaryjnymi zrzutami zanieczyszczeń kontrolę ciągu technologicznego zakładów uzdatniania kompleksowe badania wody pitnej dostarczanej do sieci wodociągowej miasta badania wody z końcówek sieci wodociągowej Miesięcznie wykonuje się około 6000 jednostkowych analiz wody w różnych punktach pomiarowych i licznych zakresach oznaczeń.

21 MONITORING JAKOŚCI WODY NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH PRODUKCJI

22 SYSTEM KONTROLI JAKOŚCI WODY Kontrola stref sanitarnych rzek stanowiących źródła wody pitnej

23 SYSTEM KONTROLI JAKOŚCI WODY Kontrola stref sanitarnych rzek stanowiących źródła wody pitnej

24 STACJA WCZESNEGO OSTRZEGANIA DLA ZUW DŁUBNIA

25 STACJA WCZESNEGO OSTRZEGANIA DLA ZUW RUDAWA

26

27 STACJA WCZESNEGO OSTRZEGANIA DLA ZUW RABA

28

29 Mętność Temperatura Amoniak pH Przewodnictwo Absorbancja UV Chlorofil Ropopochodne Szybkość przepływu na powierzchni i przy zadanych głębokościach Kierunek i siła wiatru Pomiary: MASA - Mobilna Automatyczna Stacja Analityczna

30 PROCESY TECHNOLOGICZNE UZDATNIANIA WODY MASA - Mobilna Automatyczna Stacja Analityczna objaśnienia: 0. basen wody surowej 1. ozonowanie 2. koagulacja 3. sorpcja na węglu akt. 4. osadzanie 5. filtry pospieszne piask. 6. filtry powolne (infiltracja) 7. dezynfekcja

31 PROCESY TECHNOLOGICZNE UZDATNIANIA WODY MASA - Mobilna Automatyczna Stacja Analityczna Bezpośredni nadzór nad procesami technologicznymi w poszczególnych zakładach realizowany jest poprzez: badania laboratoryjne wody przed, w trakcie i po procesie uzdatniania badania uzupełniające w przypadku braku możliwości wyznaczenia parametrów procesu technologicznego na podstawie rutynowo wykonywanych analiz możliwość ujmowania wody z różnych miejsc (ZUW Rudawa) i poziomów (ZUW Raba), zależnie od parametrów wody surowej dobieranie w zależności od potrzeb możliwych do zastosowania procesów jednostkowych możliwość stosowania różnych koagulantów

32 PROCESY TECHNOLOGICZNE UZDATNIANIA WODY MASA - Mobilna Automatyczna Stacja Analityczna różnicowanie dawek czynników chemicznych (ozon, koagulanty, polielektrolity, węgiel aktywny, dezynfektanty) możliwość dozowania czynników chemicznych w różnych miejscach ciągu technologicznego zalecenia dot. zmiany parametrów hydraulicznych (przepływy, czasy zatrzymania, czasy kontaktu itp.) bieżąca ocena efektywności poszczególnych etapów procesu uzdatniania wody z uwzględnieniem analizy efektu/kosztu (raportowanie)

33 MASA - Mobilna Automatyczna Stacja Analityczna OBJAŚNIENIA OBJAŚNIENIA: 0. BASEN WODY SUROWEJ 1. OZONOWANIE 2. KOAGULACJA 3. SORPCJA NA WĘGLU AKT. 4. OSADZANIE 5. FILTRY POSPIESZNE PIASK. 7. DEZYNFEKCJA Technologia ZUW Raba

34 Choroby przenoszone drogą wodną Choroby zakaźne wywoływane przez bakterie chorobotwórcze, wirusy, pierwotniaki i pasożyty są najbardziej powszechnym zagrożeniem zdrowia związanym ze spożywaniem wody pitnej. (Wytyczne WHO dot. jakości wody do picia – Zalecenia) w wodzie występuje bardzo wiele różnych typów mikroorganizmów, niektóre z nich są niebezpieczne dla zdrowia ludzi (patogeny) a niektóre nie patogenami mogą być bakterie wirusy i pasożyty (pierwotniaki i ich formy przetrwalne PROCESY TECHNOLOGICZNE UZDATNIANIA WODY WYSOKOSPRAWNA DEZYNFEKCJA

35 podsumowanie wartości wskaźnika c*t dla 99% inaktywacji różnych mikroorganizmów przez dezynfektant przy 5oc

36 Chlor CT Dezynfekcja związkami chloru Dezynfekcja UV Typowa projektowa dawka UV = 40mJ/cm 2 Dawka UV Adenovirus Podwójna ochrona Giardia Rotavirus Poliovirus Hepatitus A Legionella E.coli Streptococcus Crypto PROCESY TECHNOLOGICZNE UZDATNIANIA WODY WYSOKOSPRAWNA DEZYNFEKCJA

37 Nowy system dezynfekcji: Dezynfekcja UV (Trojan UV Swift ) oraz Elektrolitycznie generowany podchloryn sodu (Selcoperm)

38 NOWY SYSTEM DEZYNFEKCJI WODY W ZUW RABA

39 Dezynfekcja UV (Trojan UV Swift ) NOWY SYSTEM DEZYNFEKCJI WODY W ZUW RABA Elektrolitycznie generowany podchloryn sodu

40 NOWY SYSTEM DEZYNFEKCJI WODY W ZUW BIELANY Elektrolitycznie generowany podchloryn sodu (MIOX)

41 NOWY SYSTEM DEZYNFEKCJI WODY W ZUW RUDAWA Generator do produkcji dwutlenku chloru

42 MONITORING JAKOŚCI WODY W SIECI WODOCIĄGOWEJ Punkty kontroli jakości wody w sieci wodociągowej Miasta Krakowa (Baza GIS)

43 Punkt badania jakości wody

44 Zawartość THM-ów w sieci wodociągowej Krakowa woda z ClO 2 woda z Cl 2 s t ę ż e n i e T H M - ó w [ g / l ]   MONITORING JAKOŚCI WODY W SIECI WODOCIĄGOWEJ

45 Centralne Laboratorium MPWiK S.A. Kraków Jednostka akredytująca, Polskie Centrum Akredytacji, podczas auditu certyfikacyjnego i auditów w nadzorze potwierdziło skuteczność wdrożonego systemu jakości i uznało kompetencje techniczne Laboratorium Centralnego, udzielając akredytacji na pobieranie próbek wody i ścieków oraz wykonywanie badań w zakresie ponad 140 wskaźników jakości wody (AB 776). MONITORING JAKOŚCI WODY

46 Centralne Laboratorium MPWiK S.A. Kraków Pracownia Mikrobiologiczna

47 Centralne Laboratorium MPWiK S.A. Kraków Pracownia Chromatograficzna Chromatograf jonowy IC

48 Centralne Laboratorium MPWiK S.A. Kraków Pracownia Chromatograficzna Chromatograf cieczowy HPLC

49 Centralne Laboratorium MPWiK S.A. Kraków Pracownia Chromatograficzna Chromatografy gazowe GC, GC-MS

50 Nasze przyrządy analityczne oraz opracowane metody badań pozwalają na wykrywanie substancji rozpuszczonych w wodzie na poziomie jednego nanograma na litr. 1 ng/l = 10-9 g/l = 0,000000001 g w 1 litrze czyli 0,000001 g w 1 m3 (jedna milionowa w metrze sześciennym) 1 łyżeczka od herbaty dla większości substancji to 5 gramów Aby uzyskać stężenie 1 ng/l należy 5 g substancji rozpuścić w 5 000 000 m³ wody Dzienne zapotrzebowanie Krakowa i okolic wynosi ok. 180 000 m³ wody 5 000 000 m3 wystarczy więc na ok. 28 dni czyli prawie na miesiąc ŁYŻECZKA OD HERBATY OZNACZANEJ SUBSTANCJI (5G) WSYPANA DO WODY ZGROMADZONEJ DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB CAŁEGO KRAKOWA WRAZ Z OKOLICAMI NA CAŁY MIESIĄC (5 MLN M3) ZOSTANIE WYKRYTA PRZEZ NASZE LABORATORIA! MONITORING JAKOŚCI WODY

51 PODSUMOWANIE W celu zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa i ochrony systemu zaopatrzenia miasta Krakowa w wodę przed zanieczyszczeniami stosowane są następujące działania:  sanitarna ochrona zlewni – strefy ochronne  systematyczne organizowanie przeglądów stref ochrony sanitarnej  stacje osłonowe i system zdalnego przekazywania danych  zapasowe zbiorniki przepływowe wody surowej (ZUW Rudawa)  ciągły pomiar podstawowych parametrów fizyko-chemicznych wody  stałe dyżury pracowników laboratoryjnych, również w dni wolne od pracy  alternatywne technologie uzdatniania wody  zapasowa objętość wody uzdatnionej (zbiorniki wody pitnej)  rezerwowa moc produkcyjna innych źródeł zaopatrzenia w wodę  systematyczna analiza i ocena statystyczna wyników badań w celu określenia tendencji dot. zmian jakości wody  Prewencyjne Zarządzanie Ryzykiem

52 WODOCIĄGI KRAKOWSKIE - BEZPIECZEŃSTWO SYSTEMU ZAOPATRZENIA W WODĘ dr Tadeusz Bochnia Z-ca Dyrektora Technicznego MPWiK S.A. w Krakowie