1 Wprowadzenie: rola informacji w planowaniu przestrzennym dr Maciej Borsa Prezes Oddziału Katowickiego Towarzystwa Urbanistów Polskich Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Instytut Systemów Przestrzennych i Katastralnych w Gliwicach Katowice, 16 maja 2011 roku Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni Wdrażanie dyrektywy INSPIRE

2 motywacje: rola informacji w procesie planowania rozwoju – tradycyjnie: podstawa decyzji projektowych (dla urbanisty)  dziś: sposób funkcjonowania systemu decyzyjnego – monitoring (planowanie ciągłe, kroczące) ilość i pochodzenie informacji – nadmiar / niedosyt, łatwość dostępu / wysoki koszt pozyskania-selekcji  fragmentacja, rozproszenie kryzys tradycyjnych instrumentów sterowania rozwojem – trudności w realizacji integracyjnej funkcji planowania przestrzennego (case: powódź – dlaczego tak się dzieje?) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 2 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

3 inspiracje: spadek skuteczności planowania przestrzennego brak zrozumienia dla istoty planowania (a nawet koordynacji) działań w przestrzeni, nadrzędności celu publicznego i różnorodnych konsekwencjach i ograniczeniach działań (skrajne podejścia: ochrona vs. rozwój/wzrost) nieporadność w upowszechnianiu i wdrożeniu idei „planowania zintegrowanego” konieczność poszukiwania innych dróg, niż formalne ograniczenia i nakazy (?) – egzekwowane administracyjnie, często omijane „politycznie” Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 3 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

4 tło: fragmentacja, atomizacja, „prywatyzacja” polityk” („płynne czasy”) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 4 polityka sektora 1 polityka sektora 2 polityka sektora 3 polityka sektora n polityka horyzontalna 1 polityka horyzontalna 2 polityka horyzontalna n fragmentacja koordynacja motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

5 tło: fragmentacja, atomizacja, „prywatyzacja” polityk” („płynne czasy”) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 5 polityka sektora 1 polityka sektora 2 polityka sektora 3 polityka sektora n polityka przestrzenna polityka horyzontalna 2 polityka horyzontalna n fragmentacja koordynacja motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

6 tło: fragmentacja, atomizacja, „prywatyzacja” polityk” („płynne czasy”) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 6 polityka sektora 1 polityka sektora 2 polityka sektora 3 polityka sektora n polityka horyzontalna 1 polityka horyzontalna 2 polityka horyzontalna n fragmentacja koordynacja polityka przestrzenna motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

7 tło: fragmentacja, atomizacja, „prywatyzacja” polityk” („płynne czasy”) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 7 interes prywatny interes wspólny motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

8 tło: fragmentacja, atomizacja, „prywatyzacja” polityk” („płynne czasy”) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 8 rząd region G GG G G GG G  odpowiedzialność SUBSYDIARNOŚĆ PRYWATYZACJA atomizacja motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

9 tło: fragmentacja, atomizacja, „prywatyzacja” polityk” („płynne czasy”) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 9 słabsze państwo (nie chcące się do tego przyznać) atomizacja / rozproszenie inwestorów (top-down  bottom-up) motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

10 tło: fragmentacja, atomizacja, „prywatyzacja” polityk” („płynne czasy”) słabsze państwo (nie chcące się do tego przyznać) atomizacja / rozproszenie inwestorów (top-down  bottom-up) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 10 cywilizacja informacyjna, (globalizacja,) społeczeństwo obywatelskie (dostęp do informacji, zmienność wzorców, niestabilność sytuacji  przemiany paradygmatu – w różnych dziedzinach) motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

11 sytuacja wyjściowa - stan obecny: zmiana roli planowania przestrzennego (planowanie stanu  planowanie procesów: plan  strategia) kryzys wizji (planowanie „wizyjne”) – podejście projektowe planowanie  zarządzanie Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 11 PLANOWANIE ZARZĄDZANIE motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

12 sytuacja wyjściowa - stan obecny: zmiana roli planowania przestrzennego (planowanie stanu  planowanie procesów: plan  strategia) kryzys wizji (planowanie „wizyjne”) – podejście projektowe planowanie  zarządzanie Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 12 PLANOWANIE ZARZĄDZANIE motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

13 sytuacja wyjściowa - stan obecny: zmiana roli planowania przestrzennego (planowanie stanu  planowanie procesów: plan  strategia) kryzys wizji (planowanie „wizyjne”) – podejście projektowe planowanie  zarządzanie Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 13 monitoring przestrzenny naciski grup społecznych na zwiększenie swego wpływu ( case : Rospuda) motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

14 instrumentacja polityki przestrzennej: środki prawne i struktury organizacyjne środki nakazowo-zakazowe (plany zagospodarowania) bezpośrednie inwestycje publiczne środki ekonomiczne (programy UE) analizy przestrzenne i badania komunikacja społeczna i uspołecznienie procesów podejmowania decyzji (narzędzia informacyjne) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 14 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

15 planowanie  zarządzanie: funkcje zarządzania: planowanie organizowanie motywowanie kontrola (wiedza jako zasób) (w sferze publicznej dodatkowo: partycypacja) zarządzanie to praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia celów Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 15 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

16 nowe pojęcia: gospodarka oparta na wiedzy – wiedza jako produkt: produkcja-dystrybucja-wdrożenie symetria dostępu do informacji (Akerlof, Spence, Stiglitz) ... ekonomia informacji (nie tylko marketing) technologia / inżynieria wiedzy (zarządzanie wiedzą - kryzys) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 16 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

17 nowe pojęcia: Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 17 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS Planowanie przestrzenne jako producent informacji Planowanie przestrzenne jako konsument informacji ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym  co „uwzględnia się”: – art. 1 - ogólnie, – art. 10 – studium, – art. 15 – plan miejscowy

18 nowe możliwości: postulat planowania zintegrowanego Word Wide Web, GIS INSPIRE, PSI UML ( Unified Modeling Language - Zunifikowany Język Modelowania) – schematy decyzyjne, modelowanie Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 18 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

19 nowe możliwości: postulat planowania zintegrowanego Word Wide Web, GIS INSPIRE, PSI UML ( Unified Modeling Language - Zunifikowany Język Modelowania) – schematy decyzyjne, modelowanie Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 19 community planning motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

20 dylematy: Rola informacji w kształtowaniu przestrzeni informacja – wiedza – mądrość Jaka jest współcześnie rola informacji w procesach kształtowaniu przestrzeni? Jaki jest kierunek ewolucji w tym względzie? Jakie są / mogą być tego konsekwencje (np. mamy kłopoty ze skutecznością planowania, a może być poprawa, gdy zmienimy podejście), więc: Jak wykorzystać / modelować te trendy (pro publico bono): – produkować i udostępniać informacje – kształtować wiedzę (w społeczeństwie) – kształtować wiedzę własną (porządkować i uczytelniać) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 20 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

21 partycypacja społeczna: Czy motorem tych zmian jest „wola władzy”? Zależność od stopnia świadomości (Maslov) Konieczność przygotowania odbiorcy / uczestnika Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 21 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

22 tworzenie wiedzy – stan, przepływy: Co wiemy? Co chcemy przekazać? Co faktycznie przekazujemy? Jak to jest rozumiane? Jak to jest wartościowane? Jak to wpływa na zachowania (na kształtowanie przestrzeni)? Jak przekonywać, zjednywać sojuszników, wzmacniać partycypację / demokrację, poprawiać przestrzeń? Jak planować? (metodologia, praktyka, rola wizji przestrzennych) Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 22 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

23 kierunki praktycznego działania: przewartościowania instrumentów dostarczanie informacji budowanie wiedzy kształtowanie postaw modelowanie pojęć – struktura – zależności – przepływy potencjalny wpływ na decyzje przestrzenne realny kształt przestrzeni Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 23 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

24 podsumowanie: Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 24 Informacja jako instrument kształtowania przestrzeni wzrasta rola informacji jako instrumentu kształtowania przestrzeni wyzwania cywilizacyjne (społeczeństwo obywatelskie, dostęp do informacji, technologie) kryzys metod koordynacji (od planowania do zarządzania: stan=planowanie procesy=zarządzanie, podejście projektowe, rola wizji przestrzennych) instrumentacyjna rola informacji motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

25 podsumowanie: Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 25 Wpływ informacji na kształtowanie przestrzeni właściwa informacja może budować pożądane postawy i wpływać na zachowania przestrzenne, częściowo wyręczając inne instrumenty dostęp do informacji (technologie, doświadczenia, regulacje, perspektywy) edukacja przestrzenna (grupy wiekowe, metody) monitoring przestrzenny partycypacja społeczna (planowanie partycypacyjne, community planning) inżynieria wiedzy o przestrzeni (struktura wiedzy, akumulacja wiedzy, wspomaganie decyzji) kształtowanie postaw i zachowań motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

26 podsumowanie: Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 26 Budowanie wiedzy o przestrzeni informacja o przestrzeni powinna być odpowiednio podawana, aby kapitalizować wiedzę i rozumienie zagadnień przestrzennych źródła i sposoby pozyskiwania informacji (zobrazowania, bazy danych) sposoby i zasady przekazywania informacji (dostęp, struktura) modele wiedzy o komponentach przestrzeni (struktura, zależności) perspektywy technologii wiedzy o przestrzeni (przepływy, pozycjonowanie, modelowanie decyzji) motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS

27 zachęcam do zainteresowania „informacyjnymi” działaniami katowickiego TUP: www.akademiagis.pl Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, Katowice, 16 maja 2011 Maciej Borsa, TUP Katowice, SGH Warszawa, ISPiK Gliwice: Rola informacji w planowaniu przestrzennym - wprowadzenie 27 motywacje inspiracje tło sytuacja wyjściowa instrumentacja ku zarządzaniu nowe pojęcia nowe możliwości dylematy partycypacja tworzenie wiedzy kierunki działania podsumowanie rola instrumentu realny wpływ budowanie wiedzy Akademia GIS dziękuję za uwagę ! www.tup.katowice.pl www.m-borsa.net