1 Wpływ wyobrażeń umysłowych na emocje – przegląd badańMarta Molińska, Instytut Psychologii UAM
2 Porządek wystąpienia Wyobrażenia umysłowe – konceptualizacjaObecność wyobrażeń w psychologii klinicznej Narzędzia badawcze Najważniejsze paradygmaty badawcze Przetwarzanie werbalne a wyobraźnia Przyjmowanie perspektywy Wyobraźnia umysłowa a aleksytymia Czynniki indywidualne a zdolność tworzenia wyobrażeń Psychofizjologiczne & neuronalne korelaty wyobrażeń umysłowych Podsumowanie
3 Wyobrażenia umysłowe „Seeing with mind’s eye Hearing with mind’s ear”
4 Wyobrażenia umysłowe zdolność do reaktywacji reprezentacji umysłowej i manipulacji nią bez stymulacji zmysłowej czy aktywności motorycznej (Kosslyn, 1980) proces odgórny (top-down) generowany bez zewnętrznej stymulacji wysokie subiektywne podobieństwo do wrażeń zmysłowych
5 Obecność wyobrażeń w psychologii klinicznejZespół Stresu Pourazowego (APA, 2000; Brewin i Holmes, 2003; Ehlers i in., 2003; Bourne i in., 2012) forma „flashbacków” Uzależnienia (Kavanagh, Andrade i May, 2005) Wyobrażanie sobie zażywania substancji wywołuje silne emocje oraz jej głód Fobie społeczne (Hackmann i Holmes, 2004; Hirsch i in., 2003) Zniekształcone obrazy dotyczące siebie samego
6 Obecność wyobrażeń w psychologii klinicznejDepresja (Wesslau i in., 2015) forma „ID images” (images of injury and death) negatywny wpływ vs strategia radzenia sobie (Crane i in., 2014; Hales i in., 2011) brak wyobrażeń pozytywnych (Holmes i in., 2008)
7 Obecność wyobrażeń w psychopatologiiKluczowym powodem dla uznania wyobrażeń umysłowych za krytyczne w psychopatologii jest ich silny wpływ na stan emocjonalny człowieka.
8 Narzędzia badawcze Questionnaire upon Mental Imagery (QMI) Betts, 1909Vividness of Visual Imagery Questionnaire (VIVQ) Marks, 1973 Spontaneous Use of Imagery Scale (SUIS) Kosslyn i in., 2001 Cognitive Bias Modification (CBM)
9 Narzędzia badawcze Skala Spontanicznych Wyobrażeń„Kiedy rzucę okiem na samochód, który częściowo zasłaniają krzaki, automatycznie „uzupełniam” jego wygląd widząc cały samochód w głowie” „Kiedy poszukuję mebli w sklepie, zawsze wizualizuję, jak wyglądałyby w moim pokoju” „Kiedy myślę o odwiedzeniu krewnego, prawie zawsze mam w głowie jego lub jej wygląd”
10 Najważniejsze kierunki badawczeTrening werbalny vs niewerbalny Trening perspektywy własnej vs obserwatora
11 Przetwarzanie werbalne a wyobraźniaZ badań nad treningiem werbalnym i niewerbalnym Po wyobrażaniu sobie sytuacji z instrukcji emocje negatywne były na istotnie wyższym poziomie aniżeli po przeczytaniu sytuacji (Holmes i Mathews, 2005) Po wyobrażaniu sobie sytuacji z instrukcji emocje pozytywne były na istotnie wyższym poziomie aniżeli po przeczytaniu sytuacji (Mathews, Dalgleish i Mackintosh, 2006) System emocjonalny przed systemem językowym (Ohman i Mineka, 2001)
12 Z badań nad przyjmowaniem perspektywyWyobrażanie sobie pozytywnych scenariuszy zdarzeń z perspektywy własnej powodowało wywołało pozytywne emocje w większym stopniu aniżeli wyobrażanie ich sobie z perspektywy obserwatora (Holmes, Coughrey i Connor, 2008) Perspektywa obserwatora ogranicza zaangażowanie emocjonalne Perspektywa obserwatora chroni przed wystąpieniem silnych emocji
13 Z badań nad aleksytymiąAleksytymicy posiadają styl myślenia ukierunkowany na zewnątrz, przez co mogą mieć deficyty w generowaniu wyobrażeń umysłowych Brak różnic pomiędzy aleksytymikami i nie-aleksytymikami (Bausch i in., 2011; Constantinou, Panayiotou u Theredou, 2014) Niższy poziom zdolności tworzenia wyobrażeń u aleksytymików (Campos, Chiva i Moreau, 2000)
14 Czynniki indywidualneZdolność do tworzenia plastycznych wyobrażeń umysłowych powiązana z: + Regulacją emocjonalną (D’Argembeau i Van der Linden + Pamięcią przeszłych zdarzeń (Hayes, 2010) + Wzrokową pamięcią roboczą (Keogh, Pearson, 2011) + Oceną sytuacji jako wyzwania i pewnością siebie (Annuar, Cumming i Williams, 2016)
15 Czynniki indywidualneZdolność do tworzenia plastycznych wyobrażeń umysłowych powiązana z: - Przestrzenną pamięcią roboczą (Poltrock, Agnoli, 1986) - Zdolnościami przestrzennymi (Shah i Miyake, 1996) - Lękiem i oceną sytuacji jako niebezpiecznej (Annuar, Cumming i Williams, 2016)
16 Z psychofizjologii wyobraźniaktywacja autonomicznego układu nerwowego i struktur mózgowych pełniących funkcje w przetwarzaniu emocji (np. ciało migdałowate) (Kim i in., 2007) przyspieszenie pracy serca, oddechu oraz wzrost reakcji skórno-galwanicznych (Lang, 1993)
17 Neuronalne korelaty wyobraźniWyobrażenia bazują na tych samych mechanizmach neuronalnych co pamięć autobiograficzna (Schacter, Addis i Buckner, 2007) Obrazy umysłowe podzielają procesy neuronalne zaangażowane w percepcję „realnych” wydarzeń (Kosslyn, Ganis, Thompson, 2001) Aktywacja kory wzrokowej podczas wyobrażeń (Clark i Mackay, 2014)
18 Podsumowanie Wyobrażenia mają wpływ zarówno na negatywne jak i pozytywne emocje, przy czym w drugim wypadku wpływ ten jest wciąż zbyt mało eksponowany w badaniach Wyobrażenia wpływają na lęk, mało wiadomo jednak o wpływie na inne emocje Niespójne wyniki wśród badań nad aleksytymikami
19 Imagination is more important than knowledgeDziękuję za uwagę Imagination is more important than knowledge Albert Einstein
20 Wybrana literatura Ji, J. L., Heyes, S. B., MacLeod, C., & Holmes, E. A. (2015). Emotional Mental Imagery as Simulation of Reality: Fear and Beyond—A Tribute to Peter Lang. Behavior Therapy. Holmes, E. A., Mathews, A., Dalgleish, T., & Mackintosh, B. (2006). Positive interpretation training: Effects of mental imagery versus verbal training on positive mood. Behavior therapy, 37(3), Peasley-Miklus, C. E., Panayiotou, G., & Vrana, S. R. (2016). Alexithymia predicts arousal- based processing deficits and discordance between emotion response systems during emotional imagery. Emotion, 16(2), 164. Holmes, E. A., & Mathews, A. (2005). Mental imagery and emotion: a special relationship?. Emotion, 5(4), 489. Holmes, E. A., Coughtrey, A. E., & Connor, A. (2008). Looking at or through rose-tinted glasses? Imagery perspective and positive mood. Emotion, 8(6), 875.
21 Wybrana literatura Clark, I. A., Mackay, C. E. (2014). Mental imagery and post-traumatic stress dis order: a neuroimaging and experinemental psychopathology approach to intrusive memories of trauma. Frontiers in Psychiatry, 6(104). Emotion regulation predicts imagery ability. Anuar, N., Cumming, J., & Williams, S. (2016). Emotion Regulation Predicts Imagery Ability. Imagination, Cognition and Personality, Mental imagery based training to modify mood and cognitive bias in adolescents: effects of palence and perspective. Individual differences in the phenomenology of mental time travel: The effect of vivid visual imagery and emotion regulation strategies. D’Argembeau, A., & Van der Linden, M. (2006). The Effect of Mental Imagery on Emotion Assessed Using Picture-Word Cues. Holmes, E. A., Mathews, A., Mackintosh, B., & Dalgleish, T. (2008). The causal effect of mental imagery on emotion assessed using picture-word cues.Emotion, 8(3), 395.
22 Wybrana literatura Clark, I. A., Mackay, C. E. (2014). Mental imagery and post-traumatic stress dis order: a neuroimaging and experinemental psychopathology approach to intrusive memories of trauma. Frontiers in Psychiatry, 6(104). Emotion regulation predicts imagery ability. Anuar, N., Cumming, J., & Williams, S. (2016). Emotion Regulation Predicts Imagery Ability. Imagination, Cognition and Personality, Mental imagery based training to modify mood and cognitive bias in adolescents: effects of palence and perspective. Individual differences in the phenomenology of mental time travel: The effect of vivid visual imagery and emotion regulation strategies. D’Argembeau, A., & Van der Linden, M. (2006). The Effect of Mental Imagery on Emotion Assessed Using Picture-Word Cues. Holmes, E. A., Mathews, A., Mackintosh, B., & Dalgleish, T. (2008). The causal effect of mental imagery on emotion assessed using picture-word cues.Emotion, 8(3), 395.