1 Wrocławski Obszar Metropolitalnywyzwania zmiany klimatyczne zielona i błękitna infrastruktura Dr MACIEJ ZATHEY

2

3 ANTROPOCEN

4

5 Percentage of the population residing in urban areas, 1950, 2014 and 2050World Urbanization Prospects. The 2014 Revision, ONZ 2015

6 City population in 1950, 2014 and 2050 World Urbanization Prospects. The 2014 Revision, ONZ 2015

7

8

9 Zasady trwałego i zrównoważonego rozwoju(sprawiedliwy podział dóbr) Społeczeństwo Gospodarka (funkcjonalność ale nie opresyjność) (Jakość życia, zdrowie) Środowisko Grafika - geändert von Maciej Zathey

10 Suburbanizacja jako faza rozwoju regionu miejskiegoFazy rozwoju aglomeracji miejskiej (źródło: van den Berg, Klaassen i inni 1982).

11 Dolny Śląsk - typologia rozwoju demograficznego według Webba

12

13 o związkach metropolitalnych Wejście w życie 1 stycznia 2016USTAWA z dnia 9 października 2015 r. o związkach metropolitalnych Wejście w życie 1 stycznia 2016

14 o związku metropolitalnym w województwie śląskim USTAWA z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim Wejście w życie 7 kwietnia 2017 r.

15 Ład przestrzenny – uporządkowane relacje pomiędzy różnymi elementami składowymi przestrzeni:funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe, kompozycyjno-estetyczne.

16 Wyzwanie administracyjno - organizacyjneKoncept był: Związek metropolitalny wykonuje zadania publiczne (w tym gminne, powiatowe, rządowe w zależności od porozumienia) w zakresie: 1) kształtowania ładu przestrzennego; 2) rozwoju społecznego i gospodarczego obszaru związku metropolitalnego; 3) planowania, koordynacji, integracji oraz rozwoju publicznego transportu zbiorowego, w tym transportu drogowego, kolejowego oraz innego transportu szynowego, a także zrównoważonej mobilności miejskiej; 4) metropolitalnych przewozów pasażerskich; 5) współdziałania w ustalaniu przebiegu dróg krajowych i wojewódzkich na obszarze związku metropolitalnego; 6) promocji związku metropolitalnego i jego obszaru.

17 PRZEBIEG DRÓG KRAJOWYCH I AUTOSTRAD INNE ZADANIA PUBLICZNEŁAD PRZESTRZENNY ROZWÓJ TRANSPORT ZBIOROWY PRZEBIEG DRÓG KRAJOWYCH I AUTOSTRAD PROMOCJA INNE ZADANIA PUBLICZNE Ocena narzędzi prawnych regulujących funkcjonowanie miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce w odniesieniu do rozwiązań działających w Niemczech i Czechach

18 KONCEPCJE DELIMITACJI WROCŁAWSKIEGO OBSZARU METROPOLITALNEGO ORAZ AGLOMERACJI WROCŁAWSKIEJ PO 1999 ROKU

19 RAMOWE STUDIUM STRATEGIA ROWOJU PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJTWORZENIE JENOSTEK ORGANIZACYJNYCH ZAWIERANIE POROZUMIEŃ PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Ocena narzędzi prawnych regulujących funkcjonowanie miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce w odniesieniu do rozwiązań działających w Niemczech i Czechach

20 ZWIĄZEK METROPOLITALNYGMINY POWIATY ZWIĄZEK METROPOLITALNY GMINY SAMORZĄD WOJEWÓDZKI POWIATY Ocena narzędzi prawnych regulujących funkcjonowanie miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce w odniesieniu do rozwiązań działających w Niemczech i Czechach

21 Ramowe studium związku metropolitalnego:Kodeks urbanistyczno - budowlany Ramowe studium związku metropolitalnego: 1) zasady i obszary rozwoju systemów komunikacji, w tym dróg publicznych z podziałem na klasy i kategorie, infrastruktury technicznej oraz rozmieszczenie innych inwestycji celu publicznego o znaczeniu metropolitalnym; 2) zasady i obszary ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, ponadregionalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, mających znaczenie dla całości obszaru metropolitalnego, w szczególności w odniesieniu do sposobów realizacji infrastruktury technicznej; 3) ustalenia wynikające z zasad rozwoju i ochrony obszarów, o których mowa w pkt 1 i 2, położonych w granicach obszaru metropolitalnego; 4) maksymalne powierzchnie przeznaczone pod zabudowę, z podziałem na rodzaje zabudowy oraz gminy.

22 Przestrzeń jest zasobem trudno odnawialnym w skali życia człowieka.Zielona i błękitna infrastruktura Zmiany klimatyczne potęgowane działalnością człowieka następują z dużą dynamiką. Współczesna realizacja inwestycji wpłynie na strukturę zagospodarowania przestrzennego na minimum 100 lat… Przestrzeń jest zasobem trudno odnawialnym w skali życia człowieka. Jakość życia zależy od usług ekosystemowych

23 „Millenium Ecosystem Assessment, 2005Usługi ekosystemowe: zaopatrzeniowe (ang. provisioning services), tj. zasoby naturalne, odnawialne lub nieodnawialne, regulacyjne (ang. regulating services), związane z funkcjami środowiska, takimi jak np. modyfikacja składu atmosfery wspomagające (ang. supporting services), obejmujące procesy ekosystemowe niezbędne do produkcji wszystkich pozostałych usług, np. krążenie pierwiastków, podtrzymywanie różnorodności biologicznej (genetycznej kulturowe (ang. cultural services), zależące bezpośrednio od percepcji człowieka i wskazujące na wartości środowiska, np. walory estetyczne krajobrazu, wartości rekreacyjne, zasoby o znaczeniu kulturowym, duchowym, walory dydaktyczne i naukowo-poznawcze

24 Uwarunkowania ograniczeń dla uchwały antysmogowejpył PM10 BENZO(a)PIREN Norma: 50 mg/m3 Poziom docelowy: 1 ng/m3 Stężenia substancji w sezonach grzewczym i pozagrzewczym w 2016 r. PM10 PM2,5 B(a)P Wyniki modelowania za 2016 r. Źródło: WIOŚ Wrocław

25 FORMY OCHRONY PRZYRODY WROFparki krajobrazowe Ślężański Park Krajobrazowy Park Krajobrazowy Dolina Jezierzycy Park Krajobrazowy Dolina Baryczy Park Krajobrazowy Dolina Bystrzycy rezerwaty przyrody Gola Góra Ślęża Grodzisko Ryczyńskie Jodłowice Kanigóra Las Bukowy w Skarszynie Łacha Jelcz Łąka Sulistrowicka Odrzysko Olszyny Niezgodzkie Radziądz Stawy Milickie Torfowisko koło Grabowna Uroczysko Wrzosy Wzgórze Joanny Zabór Zwierzyniec Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Natura 2000 PLH Bierutów PLH Dębniańskie Mokradła PLH Dolina Łachy PLH Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego PLH Dolina Widawy PLH Grądy w Dolinie Odry PLH Karszówek PLH Kumaki Dobrej PLH Las Pilczycki PLH Lasy Grędzińskie PLH Leśne Stawki koło Goszcza PLH Ludów Śląski PLH Łęgi nad Bystrzycą PLH Łęgi Odrzańskie PLH Masyw Ślęży PLH Ostoja nad Baryczą PLH Przeplatki nad Bystrzycą PLH Skoroszowskie Łąki PLH Stawy w Borowej PLH Wzgórza Niemczańskie PLH Wzgórza Strzelińskie PLH Wzgórza Warzęgowskie PLH Zagórzyckie Łąki PLH Chłodnia w Cieszkowie PLH Dąbrowy Janikowskie PLH Jodłowice PLH Bór Jodłowy w Goli użytki ekologiczne - 97 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Skalna Szczytnicki Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Wzgórza Strzelińskie Obszary Specjalnej Ochrony ptaków Natura 2000 PLB Dolina Baryczy PLB Grądy Odrzańskie PLB Łęgi Odrzańskie PLB Zbiornik Mietkowski obszary chronionego krajobrazu OCHK Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie OCHK Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska OCHK Wzgórza Trzebnickie

26

27

28

29 Uszczegółowienie oraz wypracowanie zasad wdrażania optymalnego układu zielonej infrastruktury we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym (WROF) TYPY JEDNOSTEK ZI Zespół autorski: Projektant: dr hab. inż. arch. Irena Niedźwiecka-Filipiak – kierownik Projektant: dr inż. arch. Jerzy Potyrała Projektant: dr inż. arch. Justyna Rubaszek Projektant, GIS: inż. Paweł Filipiak Asystent: mgr inż. arch. kraj. Jowita Pyszczek

30 Kategoryzacja jednostek Zielonej Infrastruktury – Typy jednostekTYP JEDNOSTKI ZI – obszar o specyficznym rodzaju pokrycia terenu. Wyznaczany na podstawie wyraźnej, czytelnej zmiany rodzaju pokrycia terenu, a także przy wykorzystaniu liniowych elementów zagospodarowania terenu – np. drogi, kolej Symbol Typ jednostki ZI A Obszary pokryte kompleksami leśnymi i zadrzewieniami o zwartej pow. ponad 25 h B Obszary pokryte kompleksami leśnymi i zadrzewieniami o zwartej pow. ponad 25 ha wraz z wodami powierzchniowymi C Obszary pokryte kompleksami leśnymi i zadrzewieniami o zwartej pow. ponad 25 ha wraz z wewnętrznymi przestrzeniami otwartymi D Obszary pokryte zespołami leśnymi i zadrzewieniami o przeważającej pow. około 5-25 ha E Obszary pokryte zbiorowiskami drzewiasto-krzewiastymi o przeważającej pow. 0,5-5 ha F Obszary z wodami powierzchniowymi płynącymi z otoczeniem bez zadrzewień G Obszary z wodami powierzchniowymi płynącymi wraz z zespołami zadrzewień H Obszary pokryte wodami powierzchniowymi stojącymi z otoczeniem bez zadrzewień I Obszary pokryte wodami powierzchniowymi stojącymi wraz z zespołami zadrzewień J Obszary pokryte kompleksami sadów K Obszary pokryte roślinnością niską, dominacja otwartych przestrzeni L Obszary zurbanizowane - miasta /Z Różne typy jednostek ZI, w których występują zespoły zabudowy mieszkaniowej i/lub aktywności gospodarczej (AG) na powierzchni większej niż połowa jednostki

31 Uszczegółowienie oraz wypracowanie zasad wdrażania optymalnego układu zielonej infrastruktury we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym (WROF) KLASY JEDNOSTEK ZI Zespół autorski: Projektant: dr hab. inż. arch. Irena Niedźwiecka-Filipiak – kierownik Projektant: dr inż. arch. Jerzy Potyrała Projektant: dr inż. arch. Justyna Rubaszek Projektant, GIS: inż. Paweł Filipiak Asystent: mgr inż. arch. kraj. Jowita Pyszczek

32 Kategoryzacja jednostek Zielonej Infrastruktury – Klasy jednostekKLASA JEDNOSTKI ZI – ranga jednostki ZI wyznaczona na podstawie położenia jednostki: w węźle (miejscu krzyżowania się głównych elementów składowych ringów i klinów bądź położonych są na przedłużeniu łączników w obrębie ringów (kryterium 1) i w obszarze chronionym (kryterium 2). Przyjęto następującą punktację: Każda jednostka wyjściowo dostaje 1 pkt Przy kryterium 1 za położenie w węźle jednostka ZI otrzymuje dodatkowo 1 pkt Przy kryterium 2 jednostka ZI otrzymuje dodatkowo 1 pkt za każdą formę ochrony przyrody (wg przyjętych kryteriów w jednostkach ZI występowały razem maksymalnie dwie formy ochrony przyrody). Klasa I 4 pkt Klasa II 3 pkt Klasa III 2 pkt Klasa IV 1 pkt

33 KATEGORIE JEDNOSTEK ZIUszczegółowienie oraz wypracowanie zasad wdrażania optymalnego układu zielonej infrastruktury we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym (WROF) KATEGORIE JEDNOSTEK ZI Zespół autorski: Projektant: dr hab. inż. arch. Irena Niedźwiecka-Filipiak – kierownik Projektant: dr inż. arch. Jerzy Potyrała Projektant: dr inż. arch. Justyna Rubaszek Projektant, GIS: inż. Paweł Filipiak Asystent: mgr inż. arch. kraj. Jowita Pyszczek

34 Kategoryzacja jednostek Zielonej Infrastruktury – Kategorie jednostekKATEGORIA JEDNOSTKI ZI – funkcja jednostki ZI służąca budowaniu, kształtowaniu i funkcjonowaniu poszczególnych elementów projektowanego systemu. Przy wyznaczaniu kategorii jednostek ZI kierowano się utrzymaniem ciągłości i spójności poszczególnych jego elementów. Symbol Kategoria jednostki ZI K1 jednostki ZI stanowiące kręgosłup struktury pierścienia, łącznika bądź klina, o dużym udziale trwałej zieleni wysokiej oraz/lub wód powierzchniowych i niewielkim udziale terenów zabudowanych K2 uzupełniające kręgosłup struktury pierścienia, łącznika bądź klina, które nie mają dużego udziału trwałej zieleni wysokiej oraz/lub wód powierzchniowych lub posiadają tereny zabudowane, bądź aktywności gospodarczej zajmujące znaczną część powierzchni jednostki U wspierające, wzmacniające całą strukturę pierścienia, łącznika bądź klina, są to wszystkie pozostałe jednostki ZI wspierające jego trzon zbudowany z jednostek kategorii K1 i K2

35 ZAGROŻENIA DEGRADACJĄUszczegółowienie oraz wypracowanie zasad wdrażania optymalnego układu zielonej infrastruktury we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym (WROF) ZAGROŻENIA DEGRADACJĄ Zespół autorski: Projektant: dr hab. inż. arch. Irena Niedźwiecka-Filipiak – kierownik Projektant: dr inż. arch. Jerzy Potyrała Projektant: dr inż. arch. Justyna Rubaszek Projektant, GIS: inż. Paweł Filipiak Asystent: mgr inż. arch. kraj. Jowita Pyszczek

36 Kategoryzacja jednostek Zielonej Infrastruktury – Kategorie jednostekRODZAJ JEDNOSTKI ZI – funkcja jednostki ZI wynikająca ze zmian w jej przyszłym zagospodarowaniu określonych w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. RODZAJE JEDNOSTEK ZI: a) niewymagające interwencji: wszystkie jednostki typu A – jeśli nie było zmian ich zagospodarowania przewidzianych w SUIKZP jednostki pozostałych typów, jeśli w ich obszarze znajdowały się tereny objęte różnymi formami ochrony przyrody – np. parki krajobrazowe, obszary Natura 2000, a obszar zabudowany (wieś) zajmował nieznaczną część jednostki (do 1/4, a także gdy SUIKZP nie przewidywały ich rozrostu, b) dysfunkcyjne, zdegradowane lub zagrożonych degradacją – jako zagrożenie uznawano znaczne obszary w jednostce ZI – powyżej1/4 powierzchni całej jednostki ZI – przeznaczone w SUIKZP pod zabudowę mieszkaniową (w przypadku wsi) lub pod obszary aktywności gospodarczej c) zagrożone przekształceniem zapisami studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego lub wydawanymi decyzjami o warunkach zabudowy – jako zdegradowane uznawano takie jednostki ZI, które w swych granicach mają ponad połowę terenów zabudowanych bez zieleni wysokiej lub terenów przeznaczonych pod aktywność gospodarczą – nie brano pod uwagę pojedynczych drzew, szpalerów i alei a także zielenie przydomowej

37 Audyt krajobrazowy Audyt krajobrazowy identyfikuje krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne oraz dokonuje oceny ich wartości. Audyt krajobrazowy określa m.in. lokalizację krajobrazów priorytetowych, wskazuje zagrożenia dla możliwości zachowania wartości krajobrazów priorytetowych oraz wskazuje rekomendacje i wnioski dotyczące kształtowania i ochrony krajobrazów priorytetowych. Wyznaczenie krajobrazów priorytetowych w granicach MOF Wrocławia oraz właściwie sformułowanie rekomendacji i wniosków dotyczących kształtowania i ochrony krajobrazów priorytetowych będzie szansą na podjęcie działań umożliwiających ochronę krajobrazów, ograniczenie rozprzestrzeniania zabudowy oraz kształtowanie systemu zielonej infrastruktury na obszarze metropolitalnym Wrocław.