1 Wskażcie FUNKCJE dominujące w poniższych wypowiedziach:

2 Nie kupisz lepszego samochodu! Przestronne wnętrze! Komfort jazdy! Spójrz na moc silnika! Jakie auto zagwarantuje Ci to wszystko?! (AS) FUNKCJA IMPRESYWNA (konatywna)

3 Ernest Hemingway wziął udział jako ochotnik w I wojnie światowej, oddając związane z tym przeżycia w powieści Pożegnanie z bronią (1929). Pod koniec lat międzywojennych przebywał jako korespondent przy oddziałach republikańskich w czasie wojny domowej w Hiszpanii, utrwalając obraz tej wojny w powieści Komu bije dzwon (1940). (na podstawie Ryszard Matuszewski, Rozwój prozy amerykańskiej) FUNKCJA POZNAWCZA (informatywna)

4 Cudownie! Ogarnia mnie wspaniałe uczucie szczęścia! Radość... nie do opisania! (AS) FUNKCJA EKSPRESYWNA (emotywna)

5 - Tak... Tak... Zgadzam się. - Można by coś jeszcze zmienić... - Aha... (AS) FUNKCJA FATYCZNA

6 Zdanie podrzędne przydawkowe jest określeniem rzeczownika znajdującego się w zdaniu nadrzędnym. Zastępuje przydawkę zdania nadrzędnego i odpowiada na pytania przydawki. FUNKCJA METAJĘZYKOWA

7 [...] Lecz smęt mży jeno szarym, suchym makiem, Jak proch w klepsydrze, co szemrze: „Za późno!...” Ach, można kochać i nie wiedzieć o tem! (Leopold Staff, Więc można kochać) FUNKCJA POETYCKA (estetyczna) FUNKCJA EKSPRESYWNA

8 Przygotuj garnek. Zagotuj 1 l wody i powoli wsypuj całą zawartość torebki. Gotuj 15 min na małym ogniu od czasu do czasu mieszając. Dodaj szczyptę soli i pieprzu. Wszystko dokładnie zamieszaj i przelej na talerz. Danie gotowe. (AS) FUNKCJA IMPRESYWNA (konatywna)

9 Ja, niżej podpisany, legitymujący się dowodem osobistym XXX, oświadczam, że udzielam pełnomocnictwa ogólnego Panu XXX zamieszkałemu w XXX przy ul. XXX legitymującego się dowodem osobistym seria XXX nr XXX do zawarcia w moim imieniu umowy z XXX. (AS) FUNKCJA STANOWIĄCA (sprawcza)

10 Wskażcie, jakie FUNKCJE – poza estetyczną – występują w poniższych tekstach literackich:

11 [...] W drugiej karecie, z herbami księcia Janusza, zaprzęgniętej w cztery białe ogiery, siedziało dwóch panów wspaniałej postaci, ubranych z cudzoziemska, w kapeluszach o szerokich koliskach, spod których jasne pukle peruk spływały im aż na ramiona, na koronkowe szerokie kołnierze. Jeden, bardzo otyły, nosił spiczastą płową brodę i wąsy rozstrzępione na końcach i podniesione do góry; drugi młodszy, ubrany całkiem czarno, mniej rycerską miał postawę, ale może wyższy jeszcze urząd, gdyż na szyi błyszczał mu złoty łańcuch zakończony jakimś orderem. [...] (Henryk Sienkiewicz, Potop) FUNKCJA POZNAWCZA (informatywna)

12 Szukajcie prawdy jasnego płomienia! Szukajcie nowych, nie odkrytych dróg... Za każdym krokiem w tajniki stworzenia Coraz się dusza ludzka rozprzestrzenia, I większym staje się Bóg! [...] (Adam Asnyk, Do młodych) FUNKCJA IMPRESYWNA (konatywna)

13 A jeżeli nic? A jeżeli nie? Trułem ja się myślą złudną, Tobą jasną, tobą cudną, I zatruty śnię: A jeżeli nie? No to... trudno. A jeżeli coś? A jeżeli tak? Rozgołębią mi się zorze, Ogniem cały świat zagorze Jak czerwony mak, Bo jeżeli tak, No to... – Boże!! (Julian Tuwim, Jeżeli) FUNKCJA EKSPRESYWNA (emotywna)

14 [...] Ci witają ich jak najuprzejmiej i najserdeczniej: - Ależ prosimy, prosimy! - Gość w dom, Bóg w dom! - Czym chata bogata, tym rada! - Witajcie! I tak dalej. Nikt z uczonych nic nie rozumie [...] (Stanisław Dygat, Podróż) FUNKCJA FATYCZNA

15 Bibliografia: Ryszard Matuszewski, Rozwój prozy amerykańskiej [w:] Literatura polska lat 1918 – 1939, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 57 Leopold Staff, Więc można kochać [w tegoż:] Wiersze, Toruń: C&T, 1996, s. 60 Henryk Sienkiewicz, Potop T. 1 R. XII, Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 237 Adam Asnyk, Do młodych [w tegoż:] Liryki, Toruń: Algo, 2004, s 214-215 Julian Tuwim, Jeżeli [w tegoż:] Poezje wybrane, Warszawa: Czytelnik, 1977, s 58-59 Stanisław Dygat, Podróż, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, s. 139 ŹRÓDŁA: oraz pomysły własne – Aleksandra S. (AS)