1 Współczesne aspekty bezpieczeństwa międzynarodowego (ćwiczenia)Zajęcia nr 2 dr Tomasz Wójtowicz
2 Prywatyzacja przemocy
3 Tematyka zajęć Czym jest prywatyzacja przemocy?Prywatyzacja przemocy – wzrost bezpieczeństwa, czy podważenie kontroli państwa? Nowe (stare) zjawisko; Transnarodowy rynek usług wojskowych i bezpieczeństwa; Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa; Przykłady międzynarodowych firm wojskowych;
4 Czym jest prywatyzacja przemocy?
5 Czym jest prywatyzacja przemocy?Podczas wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku co setna osoba na polu bitwy po stronie koalicji antyirackiej była cywilem pracującym na podstawie umowy. 12 lat później, podczas wojny w Iraku, już co dziesiąta osoba była prywatnym kontraktorem, podobnie jak w trakcie wcześniejszych operacji w Bośni (1996) oraz Kosowie (1999). W 2003 roku aż 10% amerykańskiego wysiłku wojskowego w Iraku realizowali zakontraktowani cywile. Ł. Kamieński, Geneza współczesnej prywatyzacji wojny, Amerykomania, WUJ, Kraków 2009.
6 Czym jest prywatyzacja przemocy?PMC – Private Military Companies (prywatne firmy wojskowe) Private Military Contractors – prywatni kontraktorzy wojskowi MPF’s – Military Provider Firms (firmy oferujące zdolności wojskowe) MCF’s – Military Consulting Firms (firmy oferujące konsultacje wojskowe) MSF’s – Military Support Firms (firmy wykonujące zadania pomocnicze);
7 Czym jest prywatyzacja przemocy?Prywatne przedsiębiorstwo wojskowe (PMC) – organizacja działająca jawnie i legalnie, w sposób ciągły (niedoraźnie) i mająca charakter korporacyjny (przedsięwzięcie biznesowe, zarejestrowane i funkcjonujące w ramach określonego prawa narodowego), oferujące różnorakie usługi w zakresie stosowania siły lub innych działań istotnych w kontekście bezpieczeństwa państwa, w tym prowadzenie akcji zbrojnych. Źródło: R. Kuźniar, „Bezpieczeństwo międzynarodowe”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012, s. 328.
8 Czym jest prywatyzacja przemocy? Kontraktor czy najemnik?Najemnik – osoba zwerbowana specjalnie do uczestnictwa w konflikcie zbrojnym i biorąca w nim rzeczywiście bezpośredni udział, która nie jest obywatelem państwa strony konfliktu, nie zamieszkuje w nim stale ani nie jest członkiem jego sił zbrojnych. Dodatkowo osoba ta nie została wysłana w region konfliktu przez żadne inne państwo, a jej motywacja wynika z chęci uzyskania korzyści materialnych. Źródło: I protokół dodatkowy do konwencji genewskiej z 12 sierpnia 1949 roku, dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, Genewa, 8 VI 1977 roku.
9 Czym jest prywatyzacja przemocy? Kontraktor czy najemnik?
10 Czym jest prywatyzacja przemocy? Kontraktor czy najemnik?Kontraktor – stanowi personel legalnie funkcjonującego przedsiębiorstwa, a ich rekrutacja przebiegła w sposób jawny i miała charakter zorganizowany, a nie doraźny.
11 Prywatyzacja przemocy – wzrost bezpieczeństwa czy podważenie kontroli państwa?
12 Prywatyzacja przemocy – wzrost bezpieczeństwa czy podważanie kontroli państwaPesymiści Optymiści prywatyzacja przemocy podważa kontrolę państwa; niszczy procesy demokratyczne; militaryzacja Afryki; powiązanie ze światem przestępczym; umożliwia rozwiązanie trudnych problemów międzynarodowych; pozwala uniknąć interwencji zagranicznych państw NATO i UE;
13 Prywatyzacja przemocy – nowe (stare) zjawisko
14 Prywatyzacja przemocy – nowe (stare) zjawiskozjawisko najemnych kondotierów we Włoszech między XIV, a XVI wiekiem; zaciężne formacje szwajcarskich landsknechtów w XV i XVI wieku; najemne wojska szwedzkie z XVI i XVII wieku; piraci do wynajęcia (Francis Drake);
15 Prywatyzacja przemocy – nowe (stare) zjawiskoPaństwo rozbiło zatem korporacyjne struktury związków landsknechtów, odebrało im dotychczasowe przywileje i podporządkowało swojej ścisłej kontroli. Grę w kości i karty w obozie zastąpił surowy obowiązek pracy, a uchodzące do tej pory za hańbiące prace przy okopach, należały teraz do obowiązków samych żołnierzy.
16 Prywatyzacja przemocy – nowe (stare) zjawiskoUpaństwowienie wojny 1648 – XX wiek państwo narodowe monopolistą przemocy; państwo finansowym zapleczem wojska; etos służby wojskowej; surowa dyscyplina i porządek; armie masowe, wojny totalne; racjonalizm; wzrost kosztów wojen – nieopłacalność;
17 Prywatyzacja przemocy – nowe (stare) zjawiskoXX wiek – ponowna prywatyzacja bezpieczeństwa wojna znów zaczyna się opłacać; dekolonizacja Afryki; rywalizacja o złoża surowców na Czarnym Kontynencie; urynkowienie, deregulacja i komercjalizacja wielu usług państwa;
18 Transnarodowy rynek usług wojskowych i bezpieczeństwa
19 Transnarodowy rynek usług wojskowych i bezpieczeństwaw latach 1995 – 2004 powstało ponad 200 PMC; w 2003 roku bieżące dochody globalne branży usług bezpieczeństwa oceniano na 100 mld USD; Departament Obrony i Departament Stanu USA w latach zawarł ponad 3000 umów z PMC na sumę ponad 300 mld USD;
20 Transnarodowy rynek usług wojskowych i bezpieczeństwaTypy kontraktów wg pozycji w przestrzeni walki Zadania wojskowe Wsparcie operacyjne z bronią w ręku Wsparcie operacyjne na polu walki bez broni Doradztwo i szkolenie wojskowe bez broni Wsparcie logistyczne Zadania policyjne Ochrona obiektów z bronią w ręku Ochrona obiektów bez broni Doradztwo i szkolenie policji Zapobieganie przestępczości Wywiad
21 Transnarodowy rynek usług wojskowych i bezpieczeństwaPrzykłady finansowania konfliktów przez podmioty prywatne finansowanie armii Nigerii przez Shell; finansowanie formacji paramilitarnych w Kolumbii przez BP; Udział Branch Group w ramach sił nigeryjskich w Sierra Leone;
22 Transnarodowy rynek usług wojskowych i bezpieczeństwaGeografia usług PMC
23 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa
24 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwaneoliberalizm jako główny nurt w ekonomii od lat 70. XX wieku do XXI wieku; redukcja sił zbrojnych państw zachodnich po 1989 roku; pojawienie się dużej grupy państwa upadłych;
25 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – neoliberalizm;podważenie interwencjonizmu państwowego w gospodarce; wycofanie państwa z gospodarki; deregulacja gospodarki; „państwo minimum” (policja, wojsko, sądownictwo) ; nowe zarządzanie w administracji publicznej; rosnące znaczenie korporacji; „chicago boys”;
26 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – neoliberalizm;
27 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – neoliberalizm;
28 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – redukcja sił zbrojnych;
29 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – redukcja sił zbrojnych;
30 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – redukcja sił zbrojnych;
31 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – redukcja sił zbrojnych;https://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_disarmament
32 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – redukcja sił zbrojnych ale nie wydatków ;
33 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłeCechą charakterystyczną jest upadek instytucji państwowych, w szczególności policji i wymiaru sprawiedliwości, co powoduje paraliż władzy oraz upadek prawa i porządku publicznego – bandytyzm i ogólny chaos”. Co więcej, „funkcjonowanie rządu jest niemożliwe, a jego majątek został zniszczony lub zrabowany, zaś doświadczeni urzędnicy zginęli lub musieli opuścić kraj Były Sekretarz Generalny ONZ Boutros Boutros Ghali
34 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłe
35 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłe
36 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłe
37 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłe
38 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłe
39 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłe
40 Przyczyny rozwoju współczesnego rynku bezpieczeństwa – państwa upadłe
41 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych
42 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych – Executive Outcomeszałożona w 1989 roku przez oficerów RPA; firma zatrudnia ok kontraktorów, głównie byłych wojskowych i funkcjonariuszy służb specjalnych RPA; misje: m.in.: Namibia i Angola, Sierra Leone; współpraca z międzynarodowymi koncernami: Chevron, Texaco; wyposażenie ciężkie: Mi-24. Mi-8, T-72, BMP-2;
43 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych - Executive Outcomes
44 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych - Academirok założenia: 1997; założyciel: Erick Prince; zabezpieczenie Nowego Orleanu po ataku huraganu Katrina (200 kontraktorów); kontrakty w Afganistanie i Iraku ( – kontraktorów); ochrona cywilnego administratora Iraku Paula Bremera; usługi: centrum szkoleniowe w Północnej Karolinie, szkolenie marynarzy, doradztwo wojskowe, inne usługi wojskowe;
45 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych - AcademiBlackwater w Nowym Orleanie po ataku huraganu Katrina
46 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych - AcademiAkcja ratunkowa po ataku bombowym na Ambasadora RP w Iraku (X 2007)
47 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych – Kellogg Brown & Rootjedna z najstarszych firm wojskowych (1901) ; wcześniejsza nazwa: Halliburton; początkowo przedsiębiorstwo zajmujące się przemysłem chemicznym; w czasie wojny w Wietnamie budowa infrastruktury militarnej; zlecenia budowy baz wojskowych w Kosowie i na Kubie; w Iraku wsparcie logistyczne dla wojska;
48 Przykłady międzynarodowych firm wojskowych – Kellogg Brown & RootWsparcie logistyczne wojsk amerykańskich w Iraku
49 Literatura obowiązkowa dotycząca zajęć1. R. Kuźniar, „Bezpieczeństwo międzynarodowe”, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2012, s
50 Dziękuję za uwagę