1 Współczesne aspekty bezpieczeństwa międzynarodowego (ćwiczenia)Zajęcia nr 3 i 4 dr Tomasz Wójtowicz

2 Przemysł zbrojeniowy i handel broniąZwalczanie proliferacji broni masowego rażenia

3 Przemysł zbrojeniowy i handel bronią

4 Tematyka zajęć 1. Przemysł zbrojeniowy – definicje; 2. Handel bronią;3. Kontrola zbrojeń; 4. Polski przemysł zbrojeniowy 5. Zmiany w przemyśle zbrojeniowym na świecie;

5 Przemysł zbrojeniowy

6 Definicje Przemysł zbrojeniowy – dział gospodarki związany m.in. z produkcją broni i amunicji, zalicza się tu także gałęzie specjalistyczne, takie jak wojskowe zakłady lotnicze, samochodowe, stocznie oraz produkujące na potrzeby wojska podzespoły i sprzęt elektroniczny; Przemysł zbrojeniowy - dział gospodarki związany z produkcją wyposażenia dla wojska, broni, amunicji Budżet obronny – część środków w budżecie państwa przeznaczona do zapewnienia realizacji zadań obronnych

7 Dla zainteresowanych

8

9

10

11

12

13

14 Handel bronią

15 Handel bronią – wyścig zbrojeń;monopolizacja handlu bronią w XIX wieku (Krupp, Vickers); pierwszy wyścig zbrojeń – przed I wojną światową; drugi wyścig zbrojeń - zimna wojna;

16 Handel bronią wyścig zbrojeńwyścig zbrojeń w przestrzeni kosmicznej (militaryzacja kosmosu); zastosowanie rakiet balistycznych w czasie II wojny światowej; 4 X 1957 wystrzelenie przez ZSRR Sputnika; 18 XII 1958 wystrzelenie pierwszego satelity komunikacyjnego USA; 12 IV 1961 misja Juri Gagarina; 10 X 1967 Traktat o Przestrzeni Kosmicznej; 20 VII 1969 lądowanie na księżycu; Tarcza antyrakietowa jako element militaryzacji przestrzeni kosmicznej; bezzałogowe systemy latające w przestrzeni kosmicznej (X-37B);

17 Handel bronią

18

19

20 2015

21

22

23 Kontrola zbrojeń

24 Kontrola zbrojeń Rozbrojenie – ograniczenie lub wykluczenie zbrojeń, które może być jedno lub wielostronne, powszechne lub lokalne, całkowite lub częściowe, kontrolowane lub niekontrolowane. Hedley Bull

25 Kontrola zbrojeń Prawo kontroli zbrojeń – prawo międzynarodowe publiczne. Stanowi ono ograniczenie swobody państw w zakresie kształtowania należącego doń arsenału zbrojnego. broń masowej zagłady broń atomowa; broń biologiczna; broń chemiczna; broń konwencjonalna

26 Kontrola zbrojeń – dlaczego konieczne jest rozbrojenieKontrola zbrojeń – dlaczego konieczne jest rozbrojenie? (kryzys kubański) 15-28 X 1962

27 Kontrola zbrojeń Kontrola zbrojeń w zakresie użycia broni konwencjonalnej: Traktat w sprawie zbrojeń konwencjonalnych podpisany w Paryżu 1990 roku; 22 państwa; Komitet Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie; ograniczenia w zakresie czołgów, artylerii, bojowych wozów piechoty, samolotów bojowych i śmigłowców uderzeniowych;

28 Kontrola zbrojeń Kontrola zbrojeń w zakresie użycia broni konwencjonalnej: Traktat w sprawie zbrojeń konwencjonalnych

29 Polski przemysł zbrojeniowy

30 Polskie tradycje przemysłowePolski przemysł zbrojeniowy w okresie II RP; przejmowanie fabryk niemieckich po 1918 roku; zakup francuskiego uzbrojenia; Centralny Związek Wytwórni Wojskowych ( ); Centralny Okręg Przemysłowy;

31 Polskie tradycje przemysłowePolski przemysł zbrojeniowy w okresie II RP;

32 Polskie tradycje przemysłowePolski przemysł zbrojeniowy w okresie PRL; polityczny kontekst rywalizacji między ZSRR, a USA; produkcja samolotów, czołgów, systemy artyleryjskie, stacji radiolokacyjnych, systemów dowodzenia, sprzętu logistycznego, osobistego wyposażenia żołnierzy; w skład przemysłu zbrojeniowego wchodziło 84 zakłady pracy, zatrudniające ponad ludzi; eksport: państwa bloku wschodniego; całkowita dominacja państwa; podział zakładów przemysłowych na cywilne i wojskowe; pozwolenia na licencje zależne od woli ZSRR;

33 Polskie tradycje przemysłowePolski przemysł zbrojeniowy w okresie PRL;

34 Polskie tradycje przemysłowePolski przemysł zbrojeniowy w okresie III RP; kryzys lat 90. XX wieku (transformacja ustrojowa i gospodarcza); załamanie się zamówień wojskowych (brak realizacji do końca lat 90. XX wieku ani jednego dużego zamówienia); spadek wydatków na obronność (między 1989 r., a 1997 r. spadły z ,3 do 9832,9 mln zł, tj. o 43,4%); spadek liczby zatrudnionych w przemyśle zbrojeniowym z do ; brak kompetentnej kadry menadżerskiej początku lat 90.; prowadzenie nieefektywnych prac nad kilkoma projektami (Anders, Izyda, Grom, Huzar itp.);

35 Polskie Grupa ZbrojeniowaPolski przemysł zbrojeniowy w okresie III RP; Lp. Firma Lokalizacja 1 Siemianowice Śląskie 2 Stalowa Wola 3 k. Wrocławia 4 Radom 5 Tarnów

36 Zmiany w przemyśle zbrojeniowym na świecie

37 Zmiany w przemyśle zbrojeniowym na świecieKonsolidacja; Prywatyzacja; Programy międzynarodowe; Rewolucja w sprawach wojskowych;

38 Zmiany w przemyśle zbrojeniowym na świecieKonsolidacja; konsolidacja narodowych przedsiębiorstw obronnych (brytyjski BAE SYSTEM); powstanie międzynarodowych spółek joint ventures (EUROMISSILE) – niemiecko – francuska; powstanie międzynarodowych koncernów (EDAS – European Aeronautic Defence and Space Company);

39 Zmiany w przemyśle zbrojeniowym na świeciePrywatyzacja; podstępująca prywatyzacja w Europie Środkowo – Wschodniej po 1989 roku; prywatyzacja państwowych zakładów zbrojeniowych w Europie Zachodniej w latach 80. i 90. XX wieku – Margaret Thatcher; proces globalizacja – konieczność rozwoju sektora obronnego w skali globalnej;

40 Zmiany w przemyśle zbrojeniowym na świecieProgramy międzynarodowe; realizacja wielostronnych projektów międzynarodowych takich jak konstrukcja Eurofighter Typhoon przez Wielką Brytanię, Niemcy, Włochy i Hiszpanię;

41 Zmiany w przemyśle zbrojeniowym na świecieRewolucja w sprawach wojskowych; RMA (Revolution in Military Affairs) ; I wojna w Zatoce Perskiej (zwycięstwo technologii); UAV (bezzałogowe systemy latające) + NCW (walka sieciocentryczna) = RMA; systemy dowodzenia i komunikacji C4ISR;

42 Zwalczanie proliferacji broni masowego rażenia

43 Tematyka zajęć Broń masowego rażeniaProliferacja broni masowego rażenia po 1991 roku Terroryzm nuklearny Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażenia Przykłady zwalczania proliferacji broni masowego rażenia

44 Broń masowego rażenia

45 Broń masowego rażenia Broń masowej zagłady – broń, która nawet w małych ilościach może szybko i na wielką skalę zabijać istoty żywe i niszczyć przedmioty nieożywione Barry Buzan Broń masowej zagłady – wybuchowa broń atomowa, broń oparta na materiale radioaktywnym, śmiercionośna broń chemiczna i biologiczna oraz wszelkie opracowane w przyszłości odmiany broni o właściwościach niszczących porównywalnych do tych, jakie ma bomba atomowa i inne wskazane powyżej rodzaje broni. Komisja zbrojeń konwencjonalnych ONZ

46 Broń masowego rażenia broń jądrowa – działa na zasadzie rozszczepienia jąder atomów, plutonu lub uranu (bomba atomowa), lub też łączenia się ich (bomba termojądrowa).

47 Broń masowego rażenia broń radiologiczna – „brudna bomba”; polega na otoczeniu zwykłego ładunku wybuchowego materiałami radioaktywnymi. Przy ich użyciu nie do chodzi do eksplozji jądrowej, leczy wyzwalają się szkodliwe materiały radioaktywne na wielką skalę.

48 Broń masowego rażenia Broń biologiczna – broń biologiczną stanowią bakterie, wirusy lub toksyny biologiczne, umyślnie rozsiewane w celu zarażenia czy zatrucia ludzi – żołnierzy lub osób cywilnych.

49

50 Broń masowego rażenia broń chemiczna – stosowane w konfliktach zbrojnych toksyczne substancje chemiczne, zwane bojowymi środkami trującymi, oraz urządzenia służące do ich przenoszenia i rozprzestrzeniania. Bojowymi środkami trującymi wypełnia się różnego rodzaju bomby lotnicze, pociągi artyleryjskie, głowice rakietowe itp.

51 Środki paralityczno-drgawkoweBroń chemiczna Środki duszące Środki parzące Środki krztuszące Środki paralityczno-drgawkowe Środki halucynogenne Broń masowego rażenia

52 Broń masowego rażenia

53 Broń masowego rażenia obecnie ponad 40 państw jest w stanie wyprodukować broń masowego rażenia; ponad 20 państw posiada zdolności do produkcji pocisków balistycznych; w czasie zimnej wojny USA zgromadziły ok. 30 tyś. ton trujących substancji chemicznych, a ZSRR 40 tyś. ton

54 Proliferacja broni masowego rażenia po 1991 roku

55 Proliferacja broni masowego rażenia po 1991 rokuProliferacja - jest to rozprzestrzenianie broni masowego rażenia (BMR) oraz środków jej przenoszenia do tzw. krajów ryzyka. Przedmiotem proliferacji są także materiały, surowce, urządzenia i wiedza, które mogą mieć podwójne zastosowanie tzn. zarówno w sektorze cywilnym jak i wojskowym. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

56 Proliferacja broni masowego rażenia po 1991 rokuByło to tak, jak gdybyśmy przez czterdzieści pięć lat walczyli z ogromnym smokiem, zabili go w końcu i znaleźli się w dżungli pełnej jadowitych węży James Woolsey – Dyrektor CIA

57 Proliferacja broni masowego rażenia po 1991 roku Miasta zamknięte w Rosji ośrodki przemysłowe lub wojskowe przeznaczone do prowadzenia badań na potrzeby militarne (w tym broni ABC); 40 ośrodków w latach 70. i 80. XX wieku; 3 mln mieszkańców; upadek w czasie transformacji ustrojowej w Rosji; możliwy drenaż mózgów do państw zbójeckich;

58 Obwody, w których zlokalizowane były miasta zamknięte; Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Closed_city

59 Proliferacja broni masowego rażenia po 1991 roku Inne przyczyny proliferacji rozprzestrzenianie się innowacji technologicznych; zmiana systemy międzynarodowego z dwubiegunowego do wielobiegunowego (brak dyscyplinowania satelitów przez ZSRR i USA); drenaż mózgów; motywacje państw narodowych do uzyskania broni masowego rażenia: strach, interes, honor (Indie, Pakistan, RPA, Izrael);

60 Terroryzm nuklearny

61 Terroryzm nuklearny Terroryzm nowoczesny Terroryzm Ponowoczesny MotywyPolityczne, etniczne, ideologiczne Religijne, fundamentalistyczne Ofiary Ograniczone, wybiórcze Masowe, zbiorowe, nieograniczone Przemoc Instrumentalna, racjonalna Ekspresyjna, nieracjonalna Środki Tradycyjne (materiały wybuchowe, porwania) Technologie, media, broń ABC, ataki samobójcze Struktura Jasna, scentralizowana Rozproszona, model sieci Finansowanie Państwa – sponsorzy Symbioza z przestępczością międzynarodową Poparcie opinii publicznej Ważne Nieistotne Źródło: Ł. Kamieński, Technologia i wojna przyszłości, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009.

62 Terroryzm nuklearny – sekta Najwyższa Prawda w Japoniiapokaliptyczne ugrupowanie religijne w Japonii; autorzy zamachu w metrze w Tokio w 1995 roku; rezultaty ataku: 12 ofiar, ponad 1000 rannych, pomoc medyczna 5000 osób; przy użyciu lepszych środków rozpylania ilość ofiar byłaby znacznie większa;

63 Terroryzm nuklearny – czy grozi nam terroryzm nuklearny?broń ABC jako atrakcyjne narzędzia walki dla terroryzmu ponowoczesnego; informacje prasowe i wywiadowcze na temat chęci zdobycia broni jądrowej przez Al-Kaidę; możliwość kradzieży materiałów nuklearnych z byłego terytorium ZSRR;

64 Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażenia

65 Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażeniaNieproliferacja broni masowego rażenia – działanie zmierzające do ograniczenia ilości broni masowego rażenia; Antyproliferacja – zbrojna forma nieproliferacji, dopełniająca ją tak, jak strategia wojskowa dopełnia politykę zagraniczną;

66 Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażeniaMam przeczucie, że do 1970 roku jeśli nam się nie powiedzie, może istnieć dziesięć państw nuklearnych zamiast czterech, a do roku 1975 piętnaście lub dwadzieścia John Keenedy 1963

67 Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażeniahttps://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwa_posiadaj%C4%85ce_bro%C5%84_j%C4%85drow%C4%85

68 Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażeniadyplomacja; kontrola zbrojeń; kontrola eksportu; gromadzenie danych wywiadowczych; interwencja zbrojna

69 Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażeniaLp. Układ Rok Treść 1 Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) 1968 Zakaz przekazywania technologii jądrowej państwom nieatomowym 2 Układ o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową 1996 Zakaz prób z bronią jądrową łącznie z pod ziemią 3 START I (Strategic Arms Reduction Treaty) 1991 Redukcja głowic USA i Rosji do 6000 4 START II 1993 Redukcja głowic USA i Rosji do 3000 5 SORT (Strategic Offensive Reduction Treaty) 2002 Redukcja głowic USA i Rosji do 6 Układ o likwidacji broni jądrowej średniego i krótkiego zasięgu (INF) 1987 Likwidacja rakiet krótkiego i dalekiego zasięgu

70 Metody zwalczania proliferacji broni masowego rażeniaLp. Układ Rok Treść 1 Konwencja o zakazie broni chemicznej 1997 Konwencja zakazuje produkcji, rozwoju, składowania, przekazywania i nabywania oraz użycia broni chemicznej 2 Konwencja o zakazie broni bakteriologicznej 1972 Zakazująca sygnatariuszom rozwijania, przekazywania oraz nabywania broni biologicznej 3

71 The Biological Weapons Convention

72 Przykłady zwalczania proliferacji broni masowego rażenia

73 Izraelski atak na Osirak w 1981 roku(Operacja „Opera”) operacja prewencyjna; cel: niedopuszczenie przez Izrael zdobycia dostępu do broni jądrowej przez Irak; atak lotniczy za pomocą samolotów F-16 i F-15;

74 Wojna w Zatoce Perskiej w 1991 rokuoperacja uprzedzająco – prewencyjna mająca na celu osłabienie lub zniszczenie potencjału w zakresie wyprodukowania broni ABC; „Polowanie na SCUDy”;

75 Operacja „Pustynny Lis” w 1998 rokuoperacja uprzedzająco – prewencyjna amerykańsko – brytyjska mająca na celu zniszczenie irackiego zaplecza do produkcji broni ABC; użyto 415 pocisków niszcząc ok. 100 celów;

76 Dziękuję za uwagę