1 Współczesne systemy administracji publicznejmgr Paweł Dąbrowski

2 USA – uwagi wstępne System amerykański kształtował się na podłożu rozwiązań angielskich, zmodyfikowanych w duchu liberalno – demokratycznym; USA są krajem common law; Jest to system „tradycyjny” w tym sensie, że ukształtował się na przestrzeni ponad 200 lat i pod rządami jednej Konstytucji; W XX w. cechą administracji USA stało się zbliżenie z sektorem prywatnym.

3 Liberalno – demokratyczna modyfikacja rozwiązań angielskichSilny ośrodek władzy wykonawczej (Prezydent pochodzący z wyborów); Samorząd terytorialny – od początku pochodzący z wyborów powszechnych;

4 Trójpodział władzy – USA /www.bbc.co.uk/

5 Prezydent USA - zadaniaPrezydent jest głównodowodzącym armii; Prezydent jest zwierzchnikiem administracji federalnej; Administracja federalna prowadzi politykę zagraniczną, obronną i gospodarczą.

6 Prezydent - kompetencjeMoże żądać od każdego kierownika resortu pisemnej opinii w jakiejkolwiek sprawie, związanej z zadaniami jego urzędu; Stosuje prawo łaski; Wyznacza, a za radą i zgodą Senatu mianuje ambasadorów, innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulów, sędziów Sądu Najwyższego oraz wszystkich innych funkcjonariuszy Stanów Zjednoczonych na urzędy utworzone ustawą ; Kongres może powierzyć w drodze ustawy prawo mianowania niższych funkcjonariuszy samemu prezydentowi, sądom albo kierownikom resortów.

7 Aparat wykonawczy PrezydentaNa aparat wykonawczy Prezydenta składają się gabinet Prezydenta, Biuro Budżetowe, Biuro Doradców Ekonomicznych, Rada Bezpieczeństwa Narodowego; Administracja federalna jest zorganizowana w departamenty; Prezydent, wiceprezydent i sekretarze stanu (obecnie 15) oraz wyznaczone przez Prezydenta osoby obradują jako gabinet;

8 Departamenty Na czele departamentu stoi sekretarz stanu, który ma wobec Prezydenta jedynie głos doradczy; Departamenty tworzy Kongres; Obecnie funkcjonują Departamenty Rolnictwa, Handlu, Obrony, Edukacji, Zdrowia i Usług Publicznych, Budownictwa i Rozwoju Miast, Energii, Spraw Wewnętrznych, Sprawiedliwości, Transportu i inne

9 Organizacja departamentówKażdy departament dzieli się na wydziały, urzędy i biura; Tworzy się delegatury departamentów na terenie całego kraju; Instytucje administracji federalnej wyodrębnione z departamentów nazywa się niezależnymi agencjami.

10 Niezależne agencje Są powoływane przez Kongres;Obecnie istnieje około 60 agencji. Ich celem jest pomoc we wdrażaniu bieżącej polityki lub świadczenie wyspecjalizowanych usług.

11 Niezależne agencje – rodzajeNiezależne agencje przypominające urzędy centralne – kierowane jednoosobowo, mają zadania typowo administracyjne. Niezależne agencje regulacyjne - na ich czele stoją kolegia, złożone z osób należących do obydwu wielkich partii. Ich zadania obejmują udzielanie koncesji, stanowienie przepisów, wydawanie decyzji o charakterze sądowym.

12 Niezależne agencje – przykładyNASA; CIA; Narodowa Fundacja Nauki; Urząd Pocztowy USA; Korpus Pokoju;

13 Wpływ rozwiązań federalistycznychPodział kraju jest trójstopniowy – typowy dla państw federalnych, m.in. USA (stany, hrabstwa, jednostki gminne); W razie sporów kompetencyjnych domniemuje się właściwość stanów, a nie administracji federalnej; 10. poprawka do Konstytucji; Jednostkom samorządu terytorialnego wolno tylko to, na co pozwala im wyraźnie prawo – nie ma domniemania kompetencji (tzw. Dillon rule).

14 Podział terytorialny USARozwiązania instytucjonalne różnią się w zależności od stanów; Stany ( dystrykt federalny - Waszyngton) Hrabstwa (3077). 2 stany – Luizjana i Alaska nie dzielą się na stany, lecz na gminy (ang. borough). Stan Delaware dzieli się na 3 hrabstwa, a Teksas na 254;

15 Podział terytorialny cd.Obok hrabstw występują też „niezależne miasta” – ogółem 42; 39 z nich jest położonych w Wirginii; Inne przykłady – Baltimore, Maryland; Organizacja najniższego szczebla podziału jest pozostawiona całkowicie swobodnemu uznaniu legislatury stanu – z reguły są to gminy, miasta, wioski.

16 Przykład – Alabama Alabama dzieli się na 67 hrabstw;Samorządem hrabstwa jest county comission; Hrabstwa dzielą się na city (powyżej 2 tys. mieszkańców) i towns (mniejsze miasta)

17 Alabama cd. Przykładowe instytucje samorządowe:Authorities for coliseums, parks, exhibits, fairgrounds (gminy powyżej 115 tys. mieszkańców) Boards of health (gmina) Communications districts (emergency) (board represents a single county) Industrial development authorities (gmina)

18 Zbliżenie z sektorem prywatnymNauka o administracji w USA i Europie inaczej rozumieją samo pojęcie „administracji”, a w ślad za tym „systemu administracji.” W USA klasyczne jest podejście z punktu widzenia zarządzania, obejmujące zakresem zarówno administrację publiczną, jak i aparat zarządzania przedsiębiorczością prywatną. W Europie - z reguły tylko administracja publiczna. Stale następuje wymiana kadr między sektorem prywatnym i publicznym. Wiele rozwiązań sektora prywatnego zostało przeniesionych na grunt administracji publicznej.

19 Pytania - USA Pozycja Prezydenta USA jako organu władzy wykonawczej;Organizacja aparatu wykonawczego Prezydenta USA; Status niezależnych agencji w USA; Podział terytorialny USA; Podział kompetencji między administrację federalną a stany i samorząd terytorialny w USA.