1 Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

2 O czym będę mówił: 1. Historia WPZIB 2. Organy WPZiB 3. Finansowanie WPZiB 4. Agencje wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa 5. Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony

3 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● Kontekst historyczny ● Tuż po zakończeniu II wojny światowej kraje Europy Zachodniej zaczęły szukać sposobu zabezpieczenia się przed ewentualnym atakiem w przyszłości. Potencjalnie zagrożenie wiązano z rozprzestrzenieniem się komunizmu.

4 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969

5 ● Pierwszy wojskowy układ po II w.ś. zawarły Francja i Wielka Brytania 3 marca 1947 r. w Dunkierce. Był to traktat o sojuszu i wzajemnej pomocy. Tworzono go głównie z myślą o ataku ze strony Niemiec. ● Dwa tygodnie później 17 marca 1948 r. Francja, Wielka Brytania, Holandia, Belgia i Luksemburg zawarły Traktat Brukselski, który to dotykał kwestii wspólnej samoobrony ● W czerwcu 1949 utworzono NATO

6 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● Wybuch wojny koreańskiej w czerwcu 1950 r. powoduje wzrost poczucia zagrożenia ● Francja przedstawia wtedy plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej, przechodzi on do historii jako plan Plevena, ostatecznie jednak nie dochodzi do jego ratyfikacji ● W marcu 1953 r. Tymczasowe Zgromadzenie EWWiS opracowało i przedstawiło projekt Traktatu o Europejskiej Wspólnocie Politycznej, ze względu na brak wzajemnego zaufania nie dochodzi do jego wcielenia w życie

7 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● Plan Plevena - 24 października 1950 plan włączenia RFN do europejskich struktur obronnych Cele: ● obrona Europy Zachodniej przed ewentualnym atakiem ze strony ZSRR ● zapobieżenie odrodzenia się militaryzmu niemieckiego ● uniezależnienie państw zachodnioeuropejskich od pomocy i wsparcia militarnego USA

8 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● Traktaty rzymskie – ogólna nazwa dwóch umów międzynarodowych, podpisanych 25 marca 1957 przez ● Francję, Republikę Federalną Niemiec, Włochy, Belgię, Holandię Luksemburg ● Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą ● Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom) ● Stworzyły one podwaliny pod integrację w kierunku politycznym

9 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● W lutym 1961 r. zwołano w Paryżu spotkanie szefów rządów i ministrów spraw zagranicznych państw WE. Powołano na nim grupę studyjną, pod przewodnictwem Christiana Foucheta, która opracowała projekt układu ws. unii politycznej w Europie Zachodniej, znany jako Plan Foucheta

10 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● Pierwszy Plan Foucheta - 19 października 1961 r ● W planie pojawił się projekt traktatu założycielskiego Unii Europejskiej. Proponowano utworzenie Unii Państw opartej na współpracy międzyrządowej, która prowadziłaby wspólną politykę zagraniczną oraz, współpracując z innymi narodami, także obronną. Miałaby również rozwijać ścisłą współpracę na obszarze nauki i kultury. Nie poruszał kwestii ekonomicznych ● zastrzeżenia miały głównie Belgia i Holandia, które obawiały się o to czy nie wpłynie on negatywnie na pozycję NATO. Poza tym Holandii zależało na włączeniu do Wspólnot Europejskich Wielkiej Brytanii.

11 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● Drugi plan Foucheta – 11 sstycznia 1962 ● Plan zawierał propozycje integracji w sferach polityki zagranicznej, obronności, kultury i nauki, a także, co go różniło od pierwszego planu Foucheta, w kwestiach gospodarczych ● Plan został negatywnie przyjęty przez pozostałych członków Wspólnot. Powodami tego były: 1. zbyt mała skłonność Francji do głębszej integracji 2. postulowane przez Francję wyparcie amerykańskich wpływów z Europy i reformę NATO 3. zbliżanie się Francji i RFN, co w krajach Beneluksu i Włoszech wywoływało obawy o możliwość zachwiania równości

12 1. Historia WPZiB: Lata 1945-1969 ● W drugiej połowie lat 60. panował zastój w integracji spowodowany różnicami zdań we Wspólnotach, głównie indywidualnym stanowiskiem Francji w pewnych kwestiach.

13 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● W grudniu 1969 r. prezydent Francji Georges Pompidou zaproponował odbywanie regularnych spotkań ministrów spraw zagranicznych członków Wspólnot Europejskich w celu zharmonizowania polityki zagranicznej. ● W jego wyniku w 1970 r. prace rozpoczęła grupa urzędników pod przewodnictwem belgijskiego dyplomaty Étienne Davignona. Opracowała ona dokument, zwany Raportem luksemburskim (lub Raportem Davignona), który powołał Europejską Współpracę Polityczną. ● Odtąd państwa WE wspólnie ustalały stanowiska w różnych kwestiach międzynarodowych.

14 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● 15 grudnia 1973 r. w Kopenhadze odbyło się spotkanie głów państw i rządów, podczas którego wypracowano Dokument o tożsamości europejskiej. Podkreślił on konieczność integracji w Europie, by jej głos liczył się w świecie. ● Rok później, w dniach 9-10 grudnia 1974 r. na szczycie państw Dziewiątki w Paryżu, postanowiono zinstytucjonalizować dotychczasowe nieformalne spotkania głów państw i utworzono Radę Europejską.

15 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● Na przełomie lat 70. i 80. rola EWP była bardzo niewielka i de facto ograniczała się do zapewnienia państwom członkowskim możliwości wzajemnej wymiany poglądów. W obliczu kryzysowych sytuacji na świecie, jak radziecka interwencja w Afganistanie czy irańska rewolucja islamska, państwa Dziewiątki nie potrafiły wypracować wspólnego stanowiska.

16 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● W wyniku dyskusji wypracowano Raport londyński, który został przyjęty 13 października 1981 r. ● Państwa członkowskie zostały zobowiązane do konsultowania się z partnerami przed przyjęciem ostatecznego stanowiska lub wystąpieniem z inicjatywą narodową we wszystkich ważnych kwestiach polityki zagranicznej, które są przedmiotem zainteresowania Dziesiątki jako całości ● Brak sposobu egzekwowania tego przepisu sprawił jednak, że jego wykonywanie zależało tylko od dobrej woli państw członkowskich. ● Raport londyński wprowadził również procedurę kryzysową, która polegała na możliwości zwołania w ciągu 48 godzin Komitetu Politycznego bądź spotkania ministrów

17 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● Raport Dooge'a - 29-30 marca 1985 r ● Zapowiedział on stopniowe likwidowanie osobnego traktowania Wspólnoty i EWP oraz zaproponował, by konsultacje na tematy bezpieczeństwa zewnętrznego objęły także wymianę strategii i technologii wojskowych oraz tworzenie wspólnych standardów zbrojeniowych.

18 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● Na Konferencji Międzyrządowej w Luksemburgu, odbywającej się w wrześniu 1985 r. podjęto dalsze decyzje w sprawach integracji europejskiej, których efektem było podpisanie 17 lutego 1986 r. Jednolitego Aktu Europejskiego.

19 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● Ustanowił on zgodność i solidarność działań, które miały chronić wspólne interesy Europy, a także obronę pokoju, demokracji i praw człowieka na świecie. ● Rewidował on postanowienia traktatów rzymskich, regulując działania Wspólnoty i EWP. ● JAE usankcjonował wspólne prowadzenie EWP i Wspólnotami, powierzając Komisji oraz Prezydencji obowiązek dbania o zgodność obu dziedzin ● Ważną zmianą w sferze instytucjonalnej EWP było wprowadzenie stałego sekretariatu z siedzibą w Brukseli.

20 Historia WPZiB: Lata 1970-1992 ● 19 kwietnia 1990 r. prezydent Francji François Mitterrand oraz kanclerz Niemiec Helmut Kohl zaproponowali zwołanie międzynarodowej konferencji ws. utworzenia Unii Europejskiej. ● W dniach 14-15 grudnia 1990 na drugim posiedzeniu Rady Europejskiej w Rzymie rozpoczęto konferencję ws. utworzenia Unii Europejskiej. Wśród najbardziej spornych kwestii był dylemat czy w skład wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa włączyć kwestie obronne. Ustalono, że sprawy obrony powinny być włączone do zakresu działania UE ● W kwietniu 1991 r. Luksemburg przedstawił projekt zbudowania Unii Europejskiej w oparciu o 3 filary, z których drugi miała stanowić wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa. Po długich negocjacjach Radzie Europejskiej udało się na spotkaniu w Maastricht 9-10 grudnia ustalić ostateczną wersję Traktatu o Unii Europejskiej, który podpisano 7 lutego 1992 r., a wszedł w życie 1 listopada 1993 r

21 Historia WPZiB: Lata 1993 - 2014 ● Traktat z Maastricht został podpisany 7 lutego 1992 a wszedł w życie 1 listopada 1993 r. ● Jego postanowienia dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, ustanowił artykuł, której celami określił: ● ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności Unii; ● umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej Państw Członkowskich we wszelkich formach; ● utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu Końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej; ● popieranie współpracy międzynarodowej; ● rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności. ● Traktat przyznał także większe uprawnienia Komisji i Parlamentowi Europejskiemu. Dostały one udział w tworzeniu i wykonywaniu WPZiB, choć ograniczony.

22 Historia WPZiB: Lata 1993 - 2014 ● Traktat amsterdamski został podpisany 2 października 1997 r., a wszedł w życie 1 maja 1999 r. W znaczący sposób zmienił tekst Traktatu o Unii Europejskiej, jednak wprowadził niewiele zmian merytorycznych. Dokonał pogrupowania istniejących przepisów, dzięki czemu całość nabrała przejrzystości.

23 Historia WPZiB: Lata 1993 - 2014 ● Najważniejsze zmiany w zakresie II filaru, jakie wprowadził to: ● nadanie UE możliwości zlecania Unii Zachodnioeuropejskiej misji różnego typu: od zadań humanitarnych i ratowniczych po działania zbrojne ● wprowadzenie wspólnych strategii jako instrumentu WPZiB ● nadanie Radzie Europejskiej kompetencji decydowania o zasadach i ogólnych wytycznych w sprawach wspólnej obronności ● ustanowienie wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa i połączenie go z funkcją Sekretarza Generalnego Rady ● nadanie Radzie Europejskiej kompetencji ustalania wspólnych strategii ● zmiana trojki; odtąd stanowią ją: minister spraw zagranicznych, pełniący funkcję przewodniczącego Rady, wysoki przedstawiciel do spraw WPZiB oraz przedstawiciel Komisji ● ustanowienie Komórki Planowania i Wczesnego Ostrzegani

24 Historia WPZiB: Lata 1993 - 2014 ● Traktat nicejski został podpisany 26 lutego 2001 r., a wszedł w życie 1 lutego 2003 r. W zakresie WPZiB wprowadził niewiele zmian, m.in.: ● zmiana sposobu wyznaczania specjalnego przedstawiciela, który odtąd jest wybierany kwalifikowaną większością głosów ● dodano możliwość podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów przy zawieraniu porozumień międzynarodowych, gdy dotyczy to realizacji wspólnego działania lub stanowiska

25 Historia WPZiB: Lata 1993 - 2014 ● Traktat lizboński został podpisany 13 grudnia 2007 r. Miał on wejść w życie 1 stycznia 2009 r., jednak z uwagi na odrzucenie go przez Irlandię podczas referendum traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009. Zniósł on system filarowy, jednak pozostawił WPZiB, wprowadzając w niej duże zmian ● zobowiązał wszystkie państwa do konsultowania się z pozostałymi w ramach Rady Europejskiej lub Rady UE przed podjęciem jakichkolwiek działań na arenie międzynarodowej lub zaciągnięciem wszelkich zobowiązań, które mogłyby wpłynąć na interesy Unii ● ustanowił zbiorową samoobronę: w przypadku zbrojnej napaści na którekolwiek z państw UE, pozostałe mają obowiązek udzielenia pomocy i wsparcia przy zastosowaniu wszelkich dostępnych im środków ● wysokiemu przedstawicielowi ds. WPZiB traktat nadał bardzo silną pozycję: – przewodniczy on unijnej polityce zagranicznej – został on włączony do obrad Rady Europejskiej – nadano mu możliwość zwracania się do Rady w celu przedkładania inicjatyw i wniosków – nadano mu możliwość zwołania nadzwyczajnego posiedzenia Rady w razie bezwzględnej potrzeby z własnej inicjatywy albo na wniosek Państwa Członkowskiego – ma on zapewniać koordynację działań państw członkowskich w organizacjach międzynarodowych i podczas konferencji międzynarodowych

26 Historia WPZiB: Lata 1993 - 2014 ● zobowiązanie członków Rady Bezpieczeństwa ONZ do zaproszenie na jej obrady wysokiego przedstawiciela w przypadku, gdy Unia określiła stanowisko w kwestii wpisanej do porządku obrad Rady ● skreślenie przepisów mówiących o tym, że prezydencja reprezentuje Unię w sprawach WPZiB ● nadanie przewodniczącemu Rady Europejskiej możliwości zwołania nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej w celu określenia strategicznych kierunków polityki Unii ● nadanie Radzie możliwości szybkiego dostępu do środków budżetowych Unii przeznaczonych na natychmiastowe finansowanie inicjatyw w ramach WPZiB, ● Europejska Agencja Obrony zyskała prawne umocowanie w Traktacie jako Agencja do spraw Rozwoju Zdolności Obronnych, Badań, Zakupów i Uzbrojenia

27 Organy WPZiB: Rada Europ. ● Rada Europejska ● Rada Europejska jest najważniejszym organem Unii Europejskiej.. Powstała ona z nieformalnych spotkań głów państw EWG, odbywających się od 1974 r. Status formalnoprawny uzyskała na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego w 1987 r., a w 1993 r. przepisami w Traktacie o Unii Europejskiej stała się organem unijnym. Początkowo miała się zbierać dwa razy do roku, a zgodnie z decyzją podjętą w Sewilli 26 czerwca 2002 r. spotyka się na rutynowych spotkaniach cztery razy do roku, a jeśli zajdzie potrzeba, także na nadzwyczajnych

28 Organy WPZiB ● W jej skład wchodzą szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach uczestniczy także wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jej obradom przewodniczy państwo aktualnie sprawujące urząd prezydencji. Decyzje podejmuje na zasadzie konsensusu, o ile Traktaty nie stanowią inaczej. ● Jej zadaniem jest nadawanie Unii impulsów do rozwoju oraz określanie kierunków politycznych, w jakich Unia będzie się rozwijać. Rada Europejska ustala zasady i ogólne wytyczne, jakimi będzie się kierować WPZiB. Może doprowadzić do stworzenia wspólnej obrony, jeżeli jednomyślnie podejmie taką decyzję ● Do kompetencji Rady Europejskiej należy również mianowanie wysokiego przedstawiciela Unii do spraw WPZiB; może ona również zakończyć jego kadencję

29 Organy WPZiB: Rada Unii Europ. ● Rada Unii Europejskiej w zakresie WPZiB pełni funkcje określania polityki i koordynacji. Składa się z przedstawicieli szczebla ministerialnego państw członkowskich (po jednym z każdego), którzy mają upoważnienie do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu ich państwa. ● W ramach Rady funkcjonują Rada do Spraw Ogólnych i Rada do Spraw Zagranicznych. Rada do Spraw Ogólnych ma za zadanie zapewniać spójność prac różnych składów Rady. Przygotowuje także posiedzenia Rady Europejskiej i zapewnia ich ciągłość. Do zadań Rady do Spraw Zagranicznych należy opracowywanie działań zewnętrznych Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską oraz zapewnianie spójności działań Unii.

30 Organy WPZiB: Rada Unii Europejskiej ● Do najważniejszych funkcji Rady Unii Europejskiej w zakresie WPZiB należą: ● opracowywanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa ● podejmowanie decyzji niezbędnych do określenia i realizacji tej polityki na podstawie ogólnych wytycznych i strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską ● zapewnianie jednolitości, spójności i skuteczności działań Unii (wraz z wysokim przedstawicielem) ● umożliwienie wymiany poglądów i informacji między państwami członkowskimi ● upoważnianie do podjęcia rokowań, wydawania wytycznych negocjacyjnych; upoważnianie do podpisywania i zawieranie umów

31 Organy WPZiB: Wysoki Przedstawicel ● Urząd wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa jest najważniejszym organem UE w zakresie WPZiB. Został on powołany na mocy Traktatu amsterdamskiego. Zadaniem tego organu, jest dowodzenie unijną dyplomacją. Działa on z upoważnienia Rady. Jest mianowany przez Radę Europejską, która wybiera go kwalifikowaną większością głosów, za zgodą przewodniczącego Komisji. Jego wybór musi zostać zatwierdzony przez Parlament Europejski

32 Organy WPZiB ● Kompetencje: ● Jest reprezentantem Unii w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Wyraża jej stanowisko w organizacjach międzynarodowych i na konferencjach międzynarodowych ● Prowadzi WPZiB oraz WPBiO. Poprzez swoje propozycje, przyczynia się do opracowania tych polityk i realizuje je ● Prowadzi dialog polityczny ze stronami trzecimi ● Uczestniczy w pracach Rady Europejskiej ● Zapewnia wykonanie decyzji przyjętych przez Radę Europejską i Radę Unii Europejskiej ● Jest przewodniczącym Rady do Spraw Zagranicznych oraz jednym z wiceprzewodniczących Komisji ● Odpowiada w ramach Komisji za jej obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań zewnętrznych Unii ● Może przedkładać Radzie swoje wnioski oraz zalecenia w sprawach wydania upoważnienia do podjęcia negocjacji odnośnie umowy międzynarodowej. Może do niej również zwracać się z wszelkimi pytaniami dotyczącymi WPZiB. ● Musi się regularnie konsultować z Parlamentem Europejskim w zakresie głównych spraw związanych z WPZiB oraz WPBiO. Musi również informować go o rozwoju tych polityk. Do jego obowiązków należy należyte uwzględnienie poglądów Parlamentu. ● W przypadku przeprowadzania misji utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i wzmacniania międzynarodowego bezpieczeństwa, czuwa nad koordynacją cywilnych i wojskowych ich aspektów ● W przypadkach wymagających szybkiej decyzji może w ciągu 48 godzin zwołać, z inicjatywy własnej albo na wniosek państwa członkowskiego, nadzwyczajne posiedzenie Rady. W razie bardzo pilnej potrzeby może to nastąpić szybciej. ● Poszukuje rozwiązania w sytuacji, gdy jeden z członków Rady oświadczy, że ze względów polityki krajowej zamierza sprzeciwić się podjęciu decyzji podejmowanej większością kwalifikowaną

33 Organy WPZiB: Komisja Europejska ● Komisja Europejska: Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa jest jedyną dziedziną, w której Komisja nie reprezentuje Unii na zewnątrz. W wielu kwestiach pełni ona jedynie funkcje pomocnicze. ● zapewnia spójność różnych dziedzin działań zewnętrznych Unii (wraz z Radą i przy wsparciu wysokiego przedstawiciela) ● prowadzi rokowania z państwami trzecimi. Robi to w konsultacji ze specjalnym komitetem wyznaczonym przez Radę ● regularnie składa specjalnemu komitetowi i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z postępu w rokowaniach ● może wnioskować do Rady o przyznanie pomocy finansowej państwu trzeciemu, jeżeli sytuacja tego wymaga ● może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości o opinię w sprawie zgodności przewidywanej umowy międzynarodowej z traktatami

34 Organy WPZiB: Parlament Europ. ● Parlament Europejski posiada funkcje głównie prawodawcze, kontrolne i doradcze. Jego kompetencje: ● musi wyrazić Radzie zgodę na zawarcie niektórych umów międzynarodowych ● dwa razy w roku przeprowadza on debatę o postępach w realizacji WPZiB, w tym WPBiO ● wraz z Radą poprzez rozporządzenia określa ramy realizacji wspólnej polityki handlowej ● wysoki przedstawiciel UE ds. WPZiB musi się z nim regularnie konsultować w zakresie głównych aspektów i podstawowych opcji WPZiB oraz WPBiO ● jest informowany przez wysokiego przedstawiciela o rozwoju WPZiB oraz WPBiO ● jego poglądy muszą być uwzględniane przez wysokiego przedstawiciela przy decydowaniu o polityce zagranicznej i bezpieczeństwa ● może kierować do Rady i do wysokiego przedstawiciela pytania lub formułować pod ich adresem zalecenia odnośnie WPZiB

35 Finansowanie WPZiB ● Traktat o Unii Europejskiej mówi, że wydatki związane z administracją są pokrywane z budżetu Unii, natomiast wydatki na cele operacyjne są pokrywane albo również z budżetu Unii, albo, w przypadku jednomyślnej decyzji Rady UE, z budżetu państw członkowskich według kryterium produktu krajowego brutto, chyba że Rada, stanowiąc jednomyślnie, postanowi inaczej. ● Nowe problemy związane z finansowaniem WPZiB powstały na początku 2003 r., gdy rozpoczęto misje petersberskie. Wzrost kosztów operacji, których nie można było pokrywać z budżetu UE, stał się zagrożeniem dla ich skuteczności. Z tego powodu w lutym 2004 r. Rada Unii Europejskiej stworzyła mechanizm ATHENA, którego zadaniem jest administracja nad wspólnymi kosztami operacji mających implikacje wojskowe lub obronne.

36 Finansowanie WPZiB ● Żeby zagwarantować szybki dostęp do środków budżetowych Unii przeznaczonych na natychmiastowe finansowanie inicjatyw w ramach WPZiB, a zwłaszcza działań przygotowawczych do misji utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i wzmacniania międzynarodowego bezpieczeństwa Rada podejmuje decyzje po konsultacji z Parlamentem Europejskim. Działania przygotowawcze do tych misji, które nie obciążają budżetu Unii są finansowane z funduszu początkowego utworzonego ze składek państw członkowskich ● Jeżeli misja tego typu nie może być finansowana z budżetu Unii, Rada upoważnia wysokiego przedstawiciela do wykorzystania tego funduszu. Wysoki przedstawiciel musi później złożyć Radzie sprawozdanie z wykonania tego upoważnienia

37 Agencje wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa 1. Instytut Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem ● został powołany w 2002 r. w celu wspierania debat i współpracy między państwami członkowskimi. Najważniejsze zadania Instytutu to: ● organizacja współpracy pomiędzy ekspertami, naukowcami i przedstawicielami władz państw europejskich (także tych spoza Unii), USA i Kanady, mającej na celu przygotowywanie analiz z zakresu obronności ● organizowanie badań i debat dotyczących bezpieczeństwa i obronności UE ● rozwijanie relacji z USA i Kanadą w celu polepszenia współpracy między oboma regionami ● 2. Centrum Satelitarne Unii Europejskiej ● zostało powołane w styczniu 2002 r. na mocy wspólnego działania Rady Unii Europejskiej z dnia 20 lipca 2001 r. Jego zadania to dostarczanie i przetwarzanie danych pochodzących z obserwacji satelitarnych. ● 3. Europejska Agencja Obrony ● została powołana na mocy wspólnego działania Rady UE z dnia 12 lipca 2004 r. Ma ona na celu zwiększenie poziomu obronności Unii, zwłaszcza odnośnie zarządzania kryzysowego, podniesienie poziomu współpracy państw członkowskich w zakresie obrony, rozwój i zwiększenie konkurencyjności europejskiego przemysłu zbrojeniowego, podniesienie poziomu technologicznego oraz wspieranie badań nad obronnością.

38 Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony ● Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony (do 1 grudnia 2009 jako Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony) stanowi integralną część WPZiB. Obejmuje stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej Unii. Może ona doprowadzić do stworzenia wspólnej obrony, jeżeli Rada Europejska tak zadecyduje. Zobowiązania państw UE w WPBiO nie mają wpływu na ich przynależność do NATO. Decyzje odnośnie WPBiO są podejmowane przez Radę stanowiącą jednomyślnie na wniosek wysokiego przedstawiciela lub z inicjatywy państwa członkowskiego ● Artykuł 42 ustęp 7. Traktatu lizbońskiego wprowadził w Unii Europejskiej zasadę o solidarności wszystkich państw w przypadku zbrojnej napaści na którekolwiek z nich: ● W przypadku gdy jakiekolwiek Państwo Członkowskie stanie się ofiarą zbrojnej agresji na jego terytorium, pozostałe Państwa Członkowskie mają w stosunku do niego obowiązek udzielenia pomocy i wsparcia przy zastosowaniu wszelkich dostępnych im środków (...).

39 Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Misje zagraniczne ● WPBiO zapewnia Unii zdolność operacyjną opartą na środkach cywilnych i wojskowych. Unia może z nich korzystać w przeprowadzanych poza swoimi granicami misjach utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i wzmacniania międzynarodowego bezpieczeństwa. Mogą one obejmować wspólne działania rozbrojeniowe, misje humanitarne i ratunkowe, misje wojskowego doradztwa i wsparcia, misje zapobiegania konfliktom i utrzymywania pokoju, misje zbrojne służące zarządzaniu kryzysowemu, w tym misje przywracania pokoju i operacje stabilizacji sytuacji po zakończeniu skonfliktów. Wszystkie te misje mogą przyczyniać się do walki z terroryzmem, w tym poprzez wspieranie państw trzecich w zwalczaniu terroryzmu na ich terytoriach

40 Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Europejska Agencja Obrony ● Traktat lizboński nadał Europejskiej Agencji Obrony prawne umocowanie w Traktacie jako Agencja do spraw Rozwoju Zdolności Obronnych, Badań, Zakupów i Uzbrojenia. Jest otwarta dla wszystkich państw członkowskich pragnących uczestniczyć w jej pracach.

41 Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Stała współpraca strukturalna ● Między państwami, które spełniają kryteria zdolności wojskowej i które zaciągnęły w tej dziedzinie dalej idące zobowiązania mając na względzie najbardziej wymagające misje, ustanawiana jest stała współpraca strukturalna w ramach Unii. Aby wziąć w niej udział dane państwo musi przedstawić swój zamiar Radzie i wysokiemu przedstawicielowi. Wówczas Rada po konsultacji z wysokim przedstawicielem w ciągu trzech miesięcy podejmuję decyzję o ustanowieniu stałej współpracy strukturalnej, podając listę państw w niej uczestniczących. W późniejszym terminie również możliwe jest przystąpienie do tej współpracy.

42 Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Wspólna polityka bezpieczeństwa w latach 90 ● W latach 1992-1995 siły morskie nadzorowały wody Adriatyku, egzekwując embargo na dostawy broni do byłej Jugosławii i sankcje ekonomiczne przeciwko Federacyjnej Republice Jugosławii; w latach 1993-2001 prowadzono operacje policyjne kolejno: na Dunaju, w Mostarze, i w Albanii; w latach 1998-1999 prowadzono obserwacje stanu bezpieczeństwa w Kosowie, a w latach 1999-2001 rozminowywano pola w Chorwacji.

43 Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Europejska strategia bezpieczeństwa ● 12 grudnia 2003 r. na posiedzeniu w Brukseli Rada Europejska przyjęła dokument określający wspólną strategię bezpieczeństwa o nazwie Bezpieczna Europa w lepszym świecie: europejska strategia bezpieczeństwa. Określał on strategiczne cele dla UE: ● zapobieganie długofalowym zagrożeniom, w pierwszej kolejności działając poza granicami Europy przy użyciu nie tylko militarnych środków (vide np. sankcje) ● dbanie o bezpieczeństwo w sąsiedztwie UE poprzez rozwój Wspólnoty i integrację kolejnych państw oraz współpracę z USA, Rosją, NATO, państwami śródziemnomorskimi, bałkańskimi i kaukaskimi ● umacnianie już istniejących systemów bezpieczeństwa międzynarodowego, w szczególności w ramach ONZ, NATO, OBWE i Rady Europy, ponadto także m.in. WHO i Międzynarodowego Trybunału Karnego

44 Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony ● Zasoby i zdolności UE w ramach WPBiO ● W ramach realizacji Europejskiego Celu Operacyjnego, UE rozpoczęła tworzenie europejskich sił szybkiego reagowania. Ich struktura opiera się na związku niezależnych jednostek narodowych armii, nie stanowią one jednolitej formacji. W latach 2000-2004 r. w Brukseli odbyły się 4 konferencje planistyczne poświęcone rozbudowie europejskich zdolności obronnych

45