1 WSTĘP DO PROJEKTU: e-Biznes w społeczeństwie informacyjnymProf. dr hab. Witold Chmielarz

2 Uwarunkowania infrastrukturalne - początki internetuWyścig zbrojeń USA – ZSRR wysłanie Sputnika w kosmos i w odpowiedzi stworzenie ARPA (Advanced Research Projects Agency), która rozpoczęła prace nad wieloma projektami, m.in. systemu dowodzenia po ataku atomowym Projekt globalnej sieci komputerów opisał w 1960 roku J. Licklider. Twórcą koncepcji Internetu jest Paul Baran który w 1962 roku opublikował 12-tomową pracę, będącą projektem wytrzymałych, rozproszonych (nie gwiaździstych) sieci cyfrowych transmisji danych, zdolnych przetrwać przewidywaną wówczas III wojnę światową, wykonanym na zlecenie Amerykańskich Sił Zbrojnych

3 Rozwój internetu 1967 – przedstawienie technicznych możliwości budowy rozległych sieci komputerowych o rozproszonym zarządzaniu pokaz automatycznego routingu połączeń w sieci liczącej kilkanaście serwerów rozproszonych na trzech uniwersytetach, powstaje sieć ARPAnet (4 serwery). Historia Internetu zaczyna się 29 października 1969 roku, kiedy to w Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA), a wkrótce potem w trzech następnych uniwersytetach zainstalowano w ramach eksperymentu finansowanego przez ARPA (Advanced Research Project Agency)

4 Rozwój internetu 1974 - Ray Tomlinson tworzy program do obsługi e-mailpowstają grupy dyskusyjne Usenet oddzielenie części wojskowej od akademickiej ARPAnet kończy swoją działalność przyłączenie Polski do Internetu rozpoczyna działanie World-Wide Web, stworzona przez Tima Bernersa-Lee. Liczba dołączonych komputerów przekracza 1 mln powstał Yahoo! (Yet Another Hierarchic Officious Oracle)

5

6 Rozwój internetu cd. 2000 – pęknięcie bańki internetowej - kryzys globalny trwający do 2003, premiera XHTML, powstaje kanał RSS, 11 lipca – indeks Google przekroczył 1 miliard elementów powstaje pierwszy międzynarodowy program do prowadzenia rozmów głosowych Skype, 4 lutego – powstaje serwis Facebook, 17 lutego – indeks Google przekroczył 6 miliardów elementów, 9 listopada – powstaje przeglądarka Mozilla Firefox, luty – powstaje serwis YouTube… …… kolejna ścieżka!

7

8 Źródła: http://en.wikipedia.org/wiki/Dot-com_boom

9 Główne koncepcje strategiiproces określenia podstawowych, długoterminowych celów organizacji oraz przyjęcie określonych kierunków działania, a także alokacja zasobów koniecznych do zrealizowania tych celów (Alferd Chandler) zbiór celów oraz głównych przedsięwzięć organizacyjnych, określających co firma chce osiągnąć oraz czym chce się stać (Seymour Tilles) Źródło: A. K. Koźmiński (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN 9

10 Strategia to: Konkretny (spójny) i celowy zbiór decyzji oraz działań zrealizowanych w określonym czasie jeden z podstawowych instrumentów zarządzania Plan działania organizacji, związany z jej pozycją w otoczeniu (obecna i przyszłą) oraz pewien względnie trwały i koherentny sposób działania Przez wiele osób postrzegana jest jako celowe działanie Dobrej strategii wiele firm zawdzięcza swój sukces, a co najmniej równie wiele niepowodzeń można wyjaśnić strategicznymi błędami w zarządzaniu Źródło: A. K. Koźmiński (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN

11 Model strategii organizacji (również w Internecie)Domena działania Strategiczna przewaga Strategiczne cele Funkcjonalne programy działania Model strategii organizacji (również w Internecie) Źródło: K. Obłój, Strategia sukcesu firmy, PWE 11

12 Strategia: Ciągły w czasie, generowany przez kolejne decyzje sposób postępowania (zarządzanie) prowadzący do osiągnięcia konkretnego celu w zakładanym czasie Jeden z podstawowych instrumentów realizacji strategii jest zarządzanie projektem (tu: informatycznym) Zarządzanie projektem narzuca plan działania organizacji, w określonym otoczeniu gospodarczym, od momentu obecnego do określonego momentu w przyszłości oparty o spójny pakiet realizacyjny (metoda zarządzania projektem), Może być całkowicie oryginalne, a może opierać się na dobrych wzorcach zarządzania, po to by minimalizować potencjalne błędy strategii Czy można w ten sposób podchodzić do strategii budowy e-biznesu?

13 Jaka z nich jest w danej sytuacji najlepsza?Dygresja praktyczna Nadrzędnym celem konstruowania systemu informatycznego powinno być zapewnienie potrzeb użytkownika Sposób rozpoznania tych potrzeb jest często trudny i niejasny, ponieważ użytkownik ma problemy z artykulacją swoich pragnień, można je od niego wydobyć, można je mu narzucić, można realizację ich przedstawić do wyboru, można przeciwstawić jego pragnienia najlepszym wzorcom (4 podstawowe strategie tworzenia systemów informatycznych), Każda z tych strategii ma plan (metodę postępowania – zarządzania projektem) pozwalającą osiągnąć określone rezultaty Istnieje wiele metodyk, ale podstawowe brzmi: Jaka z nich jest w danej sytuacji najlepsza?

14 Case 1 Prezentacja pokazuje możliwości zastosowania konfrontacyjnej metody projektowania wzorcowego (KPW, ang. Confrontational Pattern-Based Design) w procesie rozpoznawania potrzeb użytkownika w projektowaniu witryn internetowych Metoda KPW nawiązuje, z jednej strony do standardowych działań zespołów projektowych, a z drugiej do nowoczesnych metod projektowania rozwiązań z zakresu projektowania poprzez usługi (service design).

15 Metody projektowania poprzez usługi (Service Design Methods)Podstawowymi zaleceniami metod projektowania poprzez usługi są: koncentracja na potrzebach użytkownika; pełna współpraca stron w trakcie realizacji projektu; przedstawienie pełnej realizacji usługi w czasie; formalizacja i swoista „materializacja” wszystkich elementów usługi w sposób zrozumiały dla użytkownika; kompleksowe ujęcie procesu usługowego przez jednego wykonawcę.

16 Metody projektowania poprzez usługiMetody projektowania poprzez usługi mają jednak jedną podstawową wadę: nie budują wiedzy teoretycznej w postaci modeli, procedur i wzorców postępowania. Nie są więc osadzone de facto ani w szerszym ekonomicznym, ani w szerszym prakseologicznym kontekście, w związku z czym nie mogą służyć jakiejkolwiek optymalizacji inwestycji w systemy informatyczne (zwłaszcza usługowe), a za ich pomocą nie da się tworzyć nowych projektów usług informatycznych (opartych na wartości dodanej dla klienta globalnego i wielokulturowego), oraz nie pokazują, jak realizować projekty minimalizujące wykluczenie ze sfery obsługi systemów informatycznych. Jest to szczególnie istotne dla narzędzi gospodarki elektronicznej.

17 Założenia i zalecenia metodyki konfrontacyjnej projektowania wzorcowegowymagania użytkownika są w wielu przypadkach zdominowane przez dotychczasowe przyzwyczajenia do posługiwania się istniejącym w organizacji systemem informacyjnym; pytania o dodatkowe funkcjonalności wprowadzają według nich elementy niejednoznaczności lub nawet sprzeczności; harmonogram realizacji projektu staje się wynikiem przetargu pomiędzy użytkownikiem, oczekującym minimalizacji czasu lub wręcz dostarczenia mu gotowego produktu w trybie natychmiastowym, a możliwościami wykonawcy i jego dążeniem do zapewnienia jakości wyższej niż w dotychczasowych rozwiązaniach; zachodzi iteracyjność pomiędzy początkowym rozeznaniem potrzeb użytkownika (nawet jeśli sprowadzają się do doświadczeń z poprzedniej instalacji) a najlepszymi wzorcami zarządzania uzyskanymi w wyniku analizy istniejących na rynku rozwiązań; każda kolejna iteracja stanowi kompromis przybliżający do rozwiązania finalnego; istnieją metody identyfikacji wzorcowych rozwiązań niesprzeczne z naukowymi podstawami oceny systemów informatycznych (oraz ze zdrowym rozsądkiem); należy dążyć do ich ciągłego doskonalenia lub stworzenia systemu informatycznego, który pozwoli na automatyczny wybór metody najlepiej dostosowanej do określonej sytuacji decyzyjnej;

18 Założenia i zalecenia metodyki konfrontacyjnej projektowania wzorcowego c.d.użytkownik ma tendencję do nadmiernego komplikowania systemów, należy więc dążyć do ich jak największej prostoty w warstwie architektury, zawartości, obsługi i metod rozwiązywania podstawowych problemów projektowych; występuje równoległa praca nad rozpoznaniem wymagań użytkownika – z jednej strony pod kątem tradycyjnej metodyki analitycznej (kwestionariusze, wywiady, rozmowy), z drugiej oceny przez niego istniejących systemów w celu wyodrębnienia z nich takich komponentów, które w najlepszy sposób mogą spełnić jego pragnienia; konieczna jest koordynacja języka opisu wymogów projektowych z kryteriami oceny istniejących rozwiązań; następuje bieżące integrowanie wychwyconych komponentów optymalnych z wcześniejszymi ustaleniami w dotychczasowej wersji projektu; zachodzi rozwiązywanie drogą negocjacji konfrontacyjnych wymogów wynikających z projekcji dążeń użytkownika (ex ante) oraz analiz użytkowych i eksperckich wymogów wynikających z najlepszych wzorców zrealizowanych projektów w tym samym zakresie (ex post).

19 Podstawowe fazy cyklu życia projektu w modelu KPWAnaliza tradycyjna wymogów użytkownika końcowego ex-ante – ankiety, wywiady, konsultacje… Weryfikacja w kolejnych iteracjach Wersja ostateczna i jej wykonanie Analiza porównawcza istniejących rozwiązań informatycznych – wzorców ex-post – metoda punktowa, konwersji, AHP/ANP i inne Analiza konfrontacyjna potrzeb użytkownika Powstanie pierwszego i kolejnego prototypu Testy funkcjonalności i integracja Czy odpowiada wymaganiom? Czy wymagania odpowiadają wzorcom ? Nie Tak

20 Podstawowe fazy cyklu życia projektu w modelu KPW c.d.Metodyka konfrontacyjnego projektowania wzorcowego dotyczy głównie projektów małej i średniej wielkości ze sfery elektronicznego biznesu. Zakłada pełny dostęp do istniejącego oprogramowania, ze strony użytkowej, a taka sytuacja występuje w sieci Internet (ograniczenie). Praktyczne podejście polega tu, oprócz klasycznej analizy wymagań użytkownika, na analizie istniejących rozwiązań umożliwiających: specyfikację i dokładne rozpoznanie dziedziny, w której działa oprogramowanie; stworzenie rankingu istniejących na rynku w danej dziedzinie rozwiązań informatycznych; identyfikację cech, ze względu na które przodujące rozwiązania są lepsze niż pozostałe (najlepsze wzorce) Zalety: minimalizuje potrzebę pogłębionej analizy wymogów użytkownika; zmniejsza możliwość popełnienia błędu (uczymy się na błędach innych); daje możliwość wprowadzenia rozwiązań cenionych przez klientów istniejącego oprogramowania; służy do treningu użytkownika w zakresie rozmów z analitykami i projektantami systemów informatycznych, zwiększając efektywność ich współdziałania.

21 Potencjalne niedociągnięcia modelu KPWPotencjalne niedociągnięcia dotyczące możliwości: stworzenia spójnej metodyki badania potrzeb użytkownika i istniejących rozwiązań informatycznych; interpretacji wyników analiz praktycznych; uwzględnienia wysokiej dynamiki innowacji technologicznych w tym zakresie; konieczność opracowania mechanizmu negocjacji proponowanych rozwiązań z użytkownikiem końcowym.

22 Założenia badawcze celem badania jest zaprojektowanie serwisu porównywarki internetowej (jednego z najistotniejszych rodzajów oprogramowania w e-biznesie), tak by najlepiej zaspokajał potrzeby użytkowników i był optymalny z punktu widzenia cech jakościowych: funkcjonalnych, technologicznych itd.; należy przeanalizować wymagania użytkownika dotyczące podstawowych parametrów użytkowych portali. Badania mają wskazać najistotniejsze z punktu widzenia klientów cechy tych portali z listy parametrów portali porównywarek (klasy elektronicznych pośredników); na tej podstawie będzie tworzona lista najistotniejszych kryteriów oceny istniejących serwisów porównywarek; lista kryteriów posłuży ocenie indywidualnej serwisów porównywarek znanych użytkownikom (jeden użytkownik może oceniać więcej niż jeden serwis); wybór grupy badawczej nie jest przypadkowy, należy do klasy wygodnych, ankietowani są studentami wybranych uczelni warszawskich (Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydziału Informatyki Akademii Finansów i Biznesu Vistula), wszystkich rodzajów studiów (licencjackie, inżynierskie, magisterskie, doktoranckie);

23 Założenia badawcze c.d. ocena będzie standaryzowana według 10-punktowej skali używanej do badania innych rodzajów systemów informatycznych; wyniki analizy wymogów użytkownika będą konfrontowane z analizą cech istniejących serwisów porównywarek internetowych w celu wyodrębnienia najlepszej realizacji cech najistotniejszych z punktu widzenia użytkownika; analiza dokonana zostanie najpierw metodą analizy punktowej, a następnie metodą AHP/ANP (T. Saaty); automatycznie obliczona będzie skala preferencji dla poszczególnych kryteriów; przemnożenie wektora preferencji przez tablicę z ocenami analizy punktowej pozwoli urealnić wyniki badań o relacje pomiędzy poszczególnymi kryteriami; urealnienie spowoduje wskazanie najlepszych z punktu widzenia zarządzania wzorców serwisów przeglądarek internetowych, mogących posłużyć tworzeniu projektu tej klasy witryny.

24 Realizacja badania Wstępnie, wśród wybranych losowo dziesięciu studentów Wydziału Zarządzania UW i AFiB Vistula deklarujących używanie porównywarek do zakupów, przeprowadzono badanie pilotowe dotyczące czynników, które są dla nich najważniejsze podczas używania oprogramowania tej klasy. Po sugestiach użytkowników i w wyniku standaryzacji (ujednolicenie nazewnictwa i znaczenia poszczególnych, zgłoszonych przez nich kategorii) wyodrębniono następujące grupy cech charakterystycznych ocenianych serwisów: wygląd (wizualizacja), informacje zawarte w serwisie i łatwość nawigacji, funkcjonalność, operacje na danych: selekcja (filtrowanie) i sortowanie wyników według wyróżnionych kryteriów oraz dodatkowe funkcjonalności (ułatwienia) dla użytkownika.

25 Realizacja badania c.d. Od kryteriów zastosowanych w procesie porównania zależy ostateczna ocena witryny, etap ich wyboru jest więc bardzo często najistotniejszy dla całego badania. Zestaw różnych cech porównywarek zaproponowany został przez prowadzącego badania, a istotność jego elementów zweryfikowana przez użytkowników w trakcie wywiadów i obserwacji ich zachowania podczas sesji pracy z wybraną przez nich porównywarką. Po aktywizacji serwisu porównywarki pierwsze wrażenie – na ogół wizualizacyjne – wywiera strona główna witryny. Następnym istotnym elementem jest możliwość wpisania atrybutów poszukiwanego produktu lub usługi. Po identyfikacji produktu ważne są mechanizmy jego sprawnego wyszukiwania: rozbudowane i rozszerzone mechanizmy sortowania oraz selekcji listy produktów. Najważniejszą informacją dla klienta jest cena poszukiwanego produktu wraz z kosztami dostawy. W tej sytuacji przydatna jest możliwość sortowania nie tylko według zakładanej ceny produktu, ale również dodatkowych kosztów związanych z transportem. Dlatego w niektórych porównywarkach występuje możliwość wyboru sklepu (od odległości od niego zależą często koszty dostarczenia towaru do klienta). Ponadto w większości porównywarek pojawiają się dodatkowe funkcjonalności, przeznaczone głównie dla doświadczonych klientów. Są one atutem mających przyciągać nowych klientów do określonych witryn i utrzymywać przywiązanie stałego, zaawansowanego użytkownika. Oczywiście, wszelkie typologie cech są na ogół umowne i często powiązane pomiędzy sobą. Tym niemniej są w tej postaci przez użytkowników rozpoznawalne.

26 Dobór kryteriów wizualizacja, informacje zawarte w serwisie i łatwość nawigacji; świadomość marki (łatwość zapamiętania i powody, dla których witryna nam odpowiada); strona główna (jej czytelność i przejrzystość, łatwość poruszania się i znajdowania funkcji); spójność elementów graficznych (wyraźnie zaznaczona kolorystyka, dobrane kolory elementów, kolory tła, ikony symbolizujące kategorie produktów, kolorystyka i czytelność pisma, dobrane zdjęcia dobrej jakości itp.); galeria zdjęć (duże, czytelne, wyraźne, nieutrudniające nawigacji, oddające charakter produktu itp.); kompletność informacji (cechy charakterystyczne, cena min/max, obraz produktu); czytelność (odpowiednia wielkość czcionki, odrębność kolorystyczna, prawidłowy rozkład na stronie); unikanie elementów rozpraszających (zbyt dużo reklam, nadmierna liczba fotografii itp.); opinie o sklepach (logotyp, czas dostawy, cena minimalna, opinie klientów); opinie o produktach (czy w ogóle występują, w jakiej formie, czy odpowiadają klientowi); porównywarki produktów (według cech określonych przez klienta, np. ceny, zróżnicowanie asortymentu, wielość, czas dostawy); łatwość korzystania z kategorii (dostępność do produktu: lista, podkatalogi, cechy charakterystyczne itp.); formy prezentacji listy produktów (lista, różne widoki, prezentacja według cech produktu, ikony, zdjęcia);

27 Dobór kryteriów c.d. rankingi produktów/sklepów (pozycja w rankingu sklepów/kategorii produktów); sugerowanie produktów (podpowiedź – najnowszy, w podobnej cenie, inni klienci kupili coś jeszcze, itp.); funkcjonalność wyszukiwarki tekstowej (szybkie znalezienie poszukiwanego towaru, bez konieczności przeglądania wielu kategorii); poprawność wyszukiwanych wyników (nazwa produktu, nazwa produktu+ firmy itp. kombinacje); podpowiadanie podczas wpisywania (lista w trakcie wyszukiwania, podpowiedź nazwy we wczesnej fazie wyboru itp.); korekta literówek (automatyczna poprawa błędów technicznych); filtrowanie i sortowanie wyników (łatwy i prosty wybór produktów); funkcjonalność filtrowania (duża liczba kryteriów, szybkość działania, ograniczenia operacji, jakie może wykonać klient; możliwość tworzenia skomplikowanych reguł selekcji itp.); funkcjonalność sortowania na liście produktów (kryteria porządkowania i ich złożenia); funkcjonalność sortowania na liście sklepów (mapa, miasto, lista według ceny); dodatkowe funkcjonalności (ułatwienia) dla użytkownika (indywidualne dla serwisów): zamawianie z poziomu porównywarki, zapamiętywanie listy produktów, tworzenie zestawów produktów, program lojalnościowy, możliwości zastosowania aplikacji mobilnych, alarm cenowy, śledzenie zmian ulubionych produktów (ceny, charakterystyki).

28 Wyniki uzyskane dzięki zastosowaniu metody punktowejW listopadzie 2013 r. przeprowadzono ankiety w zakładanych uczelniach wyższych. Wypełniło je ponad 110 osób. Pierwsza część ankiety dostępnej w Internecie oraz rozprowadzanej w postaci tradycyjnej posłużyła do weryfikacji istotności listy kryteriów ustalonych w wywiadach i dyskusjach bezpośrednich (analiza informacyjna) z klientami porównywarek (studentów) w badaniu pilotażowym. Dla wszystkich respondentów najistotniejsze (34,2%) okazały się wszelkie kryteria związane z wizualizacją, informacjami zawartymi w serwisie i łatwością nawigacji. Na drugim miejscu (33,8%) znalazły się kryteria dotyczące funkcjonalności wyszukiwarki tekstowej, na ostatnim (32%) kryteria filtrowania i sortowania wyników oraz dodatkowe funkcjonalności (ułatwienia) dla klientów. Różnice te w grupach nie okazały się jednak zbyt duże (do 2 p.p.). Dla poszczególnych, wyróżnionych kryteriów zróżnicowanie to również nie wyglądało na zbyt wykraczające poza rezultaty zaobserwowane w grupach: pomiędzy najwyższą a najniższą oceną wynosiło 2,1%. Najwyżej oceniono poprawność wyszukiwanych wyników – 5,68% oraz kompletność informacji – 5,58%; najniżej: sugerowanie produktów – 3,58% oraz dodatkowe funkcjonalności – 3,83%. W sumie świadczy to o właściwym wykorzystaniu tego narzędzia (zgodność z celami jego tworzenia) i użytkowaniu go w elementarnym raczej niż rozszerzonym zakresie. Wysoka okazała się ocena wizualizacji – sama strona główna uzyskała wynik 5,56%. W trakcie oceny najwyżej w wykorzystywanej skali oceniono przydatność 40% kryteriów, dobrze – 31%, co oznacza, że prawie trzy czwarte kryteriów wyszczególnionych w badaniach pilotażowych zostało uznane za trafne. Jedynie 3% ankietowanych uznało kryteria oceny porównywarek za niedostatecznie dobrane.

29 Wyniki uzyskane dzięki zastosowaniu metody punktowej c.d.Niewielkie różnice w ocenach średnich nie skłaniają jednak do odrzucenia któregokolwiek z kryteriów. W ten sposób uzyskano wstępną listę funkcjonalności porównywarki internetowej, która z punktu widzenia użytkowników najbardziej odpowiada ich wyobrażeniu o tym typie serwisu. Jej istotność została zweryfikowana poprzez ankietę przeprowadzoną wśród klientów wybranych serwisów porównywarek. Wszystkie wyszczególnione elementy uzyskały ponad 50% maksymalnej, możliwej do przypisania wartości, można więc było wykorzystać je do analizy ex post istniejących porównywarek internetowych. W drugiej części ankiety, zgodnie z wcześniej przyjętymi kryteriami, przeprowadzono ocenę istniejących serwisów internetowych czterech najbardziej popularnych porównywarek (lub piątej, dowolnie wybranej przez respondenta). Dokonano jej na podstawie metody punktowej oraz metody AHP/ANP.

30 Wnioski z badań z zastosowaniem metody punktowej c.d.Trzy pierwsze z wyróżnionych serwisów: ceneo.pl, skapiec.pl oraz nokaut.pl osiągnęły zbiorczą ocenę powyżej średniej, poniżej znalazła się tylko witryna okazje.pl oraz indywidualnie wybrane przez pojedyncze osoby witryny różne od najbardziej popularnych (cenuj.pl, webkupiec.pl itp.). Ogólnie rzecz biorąc, wynika z tego jedna prawidłowość, którą można wykorzystać dla analitycznych cech projektu – wskazanie, który z istniejących serwisów tej klasy może służyć jako podstawowy wzorzec dla tworzenia nowego serwisu. Jest nim w zasadzie ceneo.pl. Analiza szczegółowa wyników nie jest już tak bardzo jednoznaczna. W zakresie spójności elementów graficznych, programu lojalnościowego oraz śledzenia zmian ulubionych produktów przodującą pozycję zajmuje serwis skapiec.pl, alarmu cenowego – okazje.pl. Drugi w rankingu skapiec.pl nie oferuje znaczących dla klientów alarmów cenowych. Najgorszy z wyszczególnionych serwisów, okazje.pl, ma drugą pod względem wyników ocenę strony głównej i tworzenia zestawów, trzecią w galerii zdjęć.

31 Wnioski z badań z zastosowaniem metody punktowej c.d.Możemy również rozpatrywać pojedyncze serwisy pod względem cech najlepiej i najgorzej ocenianych. W najpopularniejszych serwisach występuje zastanawiająca zgodność ocen najlepszych i najgorszych. W pozostałych serwisach niektóre z cech wychodzą poza zakres tej listy. Można zatem byłoby uznać, że w zasadzie najistotniejszymi cechami porównywarek są: świadomość marki, strona główna, spójność elementów graficznych i poprawność wyszukiwanych wyników. Z drugiej strony, jeżeli jakaś cecha jest oceniana najgorzej, to należy wnioskować, że potencjalni klienci przywiązują do niej bardzo dużą wagę. Z tego względu należałoby jeszcze do tej listy zaliczyć: unikanie elementów rozpraszających, brak korekty literówek (lub niesprawna korekta) oraz brak lub mała liczba dodatkowych funkcjonalności. Tym niemniej należy też docenić trzy pozostałe, a istotne cechy: kompletność informacji, łatwość korzystania z kategorii i funkcjonalność filtrowania.

32 Procentowy udział ocen wystawionych w poszczególnych serwisach porównywarekOcena/Porównywarka Ceneo.pl Nokaut.pl Skapiec.pl Okazje.pl Inne Niedostateczny 3,50% 4,00% 3,45% 10,65% 45,68% Dopuszczalny 8,94% 18,55% 15,36% 23,49% 19,14% Dostateczny 27,66% 32,55% 27,12% 33,66% Dobry 40,95% 33,45% 41,38% 24,70% 9,26% Bardzo dobry 18,96% 11,45% 12,70% 7,51% 6,79%

33 Rozważania Oprócz możliwości ograniczania liczby podstawowych cech istotnych dla zbudowania prototypu – co wynika z badań istniejących serwisów tej kategorii – z zaprezentowanych badań wynika również wysoka rozbieżność pomiędzy początkowymi, średnimi wynikami opinii klientów o porównywarkach i ich cechach charakterystycznych a średnimi wynikami uzyskanymi z rankingu cech najpopularniejszych witryn istniejących w Internecie, które sami oceniali. Z ocen początkowych trzy pierwsze pozycje zajmują: poprawność wyszukiwanych wyników, kompletność informacji, wygląd strony głównej. Z ocen wynikających z analizy witryn: strona główna, formy prezentacji listy produktów, spójność elementów graficznych. Podobnie jest z innymi cechami porównywarek.

34 Rozważania c.d. Ale jeśli weźmiemy pod uwagę nie wartości sumy ocen, lecz średnie z wartości analizy wstępnej i rankingu witryn, to istotność cech (wynikających z ocen) z analizy wstępnej mniej więcej połowa pokrywa się z istotnością cech z rankingu witryn. Co może powodować tak wysokie zróżnicowanie pomiędzy opiniami o przydatności i istotności kryterium do oceny witryny porównywarki a niską oceną tej cechy w trakcie analizy poszczególnych porównywarek? Wydaje się, że jest to właśnie świadomość wysokich wymogów, jakie powinna ona spełniać, a z drugiej strony niezadowolenie z jej realizacji uwidocznione na witrynach działających porównywarek. Jest to również wyraźna wskazówka dla projektanta systemu – nie należy korzystać z gotowych wzorców tam, gdzie rozbieżność pomiędzy wyobrażeniem użytkownika o istotności cechy a jej spełnieniem jest najwyższa. Nad tymi elementami należy najwięcej pracować, aby przedstawić je w takiej formie, która będzie odpowiadała wymaganiom użytkownika.

35 Rozważania c.d. Na podstawie powyższych wyników można stworzyć szczegółowy wzorzec podstawowy – prototyp będący kompilacją najlepszych cech serwisów porównywarek, wyodrębnionych na podstawie oceny ich użytkowników. Prototyp ten powinien być skonfrontowany z wyobrażeniami klientów poczynionymi na podstawie ich prywatnych preferencji. Wyniki pozwalają też na pewną dowolność w kształtowaniu kolejnych prototypów: na 29 cech zidentyfikowanych ostatecznie jako istotne w pierwszej fazie tradycyjnego badania potrzeb użytkowników tylko 13 (44,83%) wydaje się najbardziej istotnych z punktu widzenia istniejących wzorców. Ponad 55% można więc kształtować według uznania użytkownika, nie odwołując się do żadnych wzorców. To właśnie stanowi pole, na którym można dokładnie dopasowywać wymagania użytkownika do możliwości wykonania strony oraz modyfikacji wynikających z najnowszych trendów w tym kierunku. Szczególną uwagę należy skupić na tych kryteriach, przy których rozbieżności oceny wyobrażenia witryny i jej realizacji są największe. W kolejnych iteracjach drogą tej właśnie „konfrontacji” dopracujemy ostateczny prototyp i możemy przejść do następnej fazy projektu, czyli do testów funkcjonalności i integracji projektu, a następnie instalacji, przetestowania i uruchomienia wersji ostatecznej.

36 Wyniki analiz porównywarek metodą AHP i ich wykorzystanie w pracach projektowychAnaliza wyników prac projektowych, rozpatrywana jedynie z punktu widzenia analizy punktowej, spotkała się z zarzutami daleko posuniętego subiektywizmu. Krokiem w kierunku usunięcia tego subiektywizmu było zastosowanie metody AHP/ANP. Metoda ta należy do grupy rozwiązywania problemów wieloatrybutowych, czyli takich, które pozwalają na rozwiązywanie postawionego celu spośród skończonego zbioru dopuszczalnych decyzji opartych na analizie kryteriów, zapewniających osiągnięcie optymalnego poziomu kryteriów oceny.

37 Kroki metody AHP/ANP dekompozycja i przedstawienie problemu w postaci hierarchicznej (poziom pierwszy – określenie celu, poziom drugi – zdefiniowanie kryteriów oceny, poziom trzeci – wyznaczenie opcji decyzyjnych); określenie/zdefiniowanie ocenianych atrybutów – elementy niższego poziomu (kryteria) muszą być porównywane parami w odniesieniu do elementów wyższego poziomu, a struktura hierarchiczna problemu musi obejmować wszystkie istotne dla osiągnięcia celu elementy (kryteria); specyfikacja wyboru opcji decyzyjnych; tworzenie macierzy porównań atrybutów parami (obliczenie wektora priorytetów tej macierzy); stworzenie macierzy porównań opcji decyzyjnych, obliczenie wektorów preferencji dla poszczególnych kryteriów; obliczenie globalnych priorytetów i dokonanie wyboru.

38 Macierz globalnych priorytetów wyboruKryteria oceny/Serwisy Ceneo Nokaut Skapiec Okazje Inne AHP/ ANP Świadomość marki 0,0123 0,0056 0,0119 0,0034 0,0015 3,47% Strona główna 0,0174 0,0071 0,0080 0,0134 0,0016 4,73% Spójność elementów graficznych 0,0088 0,0128 0,0104 0,0021 4,11% Galeria zdjęć 0,0049 0,0006 1,38% Kompletność informacji 0,0252 0,0162 0,0032 7,79% Czytelność 0,0212 0,0154 0,0179 0,0059 0,0023 6,26% Unikanie elementów rozpraszających 0,0094 0,0036 0,0017 1,89% Opinie o sklepach 0,0283 0,0115 0,0076 0,0019 6,55% Opinie o produktach 0,0365 0,0149 0,0209 0,0097 0,0024 8,44% Porównywarki produktów 0,0151 0,0068 0,0145 0,0042 0,0018 4,24% Łatwość korzystania z kategorii 0,0276 0,0202 0,0052 0,0020 6,53%

39 Macierz globalnych priorytetów wyboru c.d.Kryteria oceny/Serwisy Ceneo Nokaut Skapiec Okazje Inne AHP/ ANP Formy prezentacji listy produktów 0,0079 0,0030 0,0045 0,0021 0,0005 1,81% Rankingi produktów/sklepów 0,0211 0,0083 0,0203 0,0097 0,0020 6,14% Sugerowanie produktów 0,0089 0,0063 0,0010 0,001ą 2,02% Poprawność wyszukiwanych wyników 0,0357 0,0109 0,0231 0,0124 0,0025 8,46% Podpowiadanie podczas wpisywania 0,0219 0,0119 0,0143 0,0040 0,0015 5,36% Korekta literówek 0,0065 0,0041 0,0049 0,0011 2,32% Funkcjonalność filtrowania 0,0308 0,0093 0,0201 0,0058 0,0024 6,83% Funkcjonalność sortowania na liście produktów 0,0255 0,0085 0,0145 0,0048 5,51% Funkcjonalność sortowania na liście sklepów 0,0135 0,0069 0,0121 0,0034 0,0013 3,71% Dodatkowe funkcjonalności 0,0070 0,0092 0,0026 2,44%  Suma udziałów: 38,54% 17,95% 27,65% 12,33% 3,52% 1,0000

40 Rozważania Opcje decyzyjne polegają na wyborze wzorca spośród analizowanych serwisów porównywarek, najlepszych z punktu widzenia użytkownika. Macierz porównań parami dla kryteriów została wyznaczona przez ten sam zespół, który wytyczył kryteria oceny serwisów porównywarek. Na tej podstawie, po podsumowaniu w wierszach i standaryzacji, uzyskano wektor preferencji dla poszczególnych kryteriów oceny. Następnie dla każdego kryterium przeprowadzono ocenę przydatności witryn (opcji decyzyjnych) z punktu widzenia użytkownika. W każdej z powstałych 21 macierzy dokonano wyznaczenia lokalnego wektora preferencji. Następnie poprzez przemnożenie wektora preferencji przez lokalne wektory własne obliczono globalne priorytety wyboru serwisu spośród wszystkich najczęściej wykorzystywanych przez użytkowników. Zastosowanie metody AHP/ANP nie dało co prawda żadnych przesunięć w kolejności (rankingu) wyboru witryn, zwiększyło natomiast względne odległości pomiędzy opcjami wyboru z 10 do 35 p.p.

41 Mapping istotności cech porównywarekKryteria oceny/Serwisy Ceneo Nokaut Skapiec Okazje Inne Świadomość marki G D Strona główna Spójność elementów graficznych Galeria zdjęć Kompletność informacji Czytelność Unikanie elementów rozpraszających Opinie o sklepach Opinie o produktach Porównywarki produktów Łatwość korzystania z kategorii

42 Mapping istotności cech porównywarek c.d.Kryteria oceny/Serwisy Ceneo Nokaut Skapiec Okazje Inne Formy prezentacji listy produktów D Rankingi produktów/sklepów G Sugerowanie produktów Poprawność wyszukiwanych wyników Podpowiadanie podczas wpisywania Korekta literówek Funkcjonalność filtrowania Funkcjonalność sortowania na liście produktów Funkcjonalność sortowania na liście sklepów Dodatkowe funkcjonalności

43 Wnioski z uzyskanych wyników badańSzczególnie duże zróżnicowanie nastąpiło na pierwszej i ostatniej pozycji w rankingu. Tym niemniej ceneo.pl nadal może służyć jako wzorzec globalny dla każdej konstruowanej porównywarki. Co więcej – analiza szczegółowa dowodzi, że tylko w przypadku spójności elementów graficznych lepsze wyniki niż na portalu ceneo.pl uzyskano w serwisach skapiec.pl i okazje.pl. Porównanie uzyskanych wyników ze średnią w macierzy pokazuje mapping istotności wyróżnionych kryteriów. Wynika z niego, że kilka kategorii, takich jak: korekta literówek, sugerowanie produktów, dodatkowe funkcjonalności, unikanie elementów rozpraszających, formy prezentacji listy produktów i galeria zdjęć, jest najmniej istotnych podczas wykorzystania porównywarki. Jest to o tyle zaskakujące, że wskazuje np. zupełnie inny sposób ich konstruowania niż w trakcie tworzenia witryn sklepów internetowych. Z drugiej strony przedstawia też kryteria najistotniejsze, takie jak np. wygląd strony głównej, kompletność informacji, czytelność, opinie o sklepach i produktach, łatwość korzystania z kategorii, rankingi produktów/sklepów, poprawność wyszukiwania wyników, podpowiadanie w trakcie wyszukiwania, funkcjonalność sortowania po sklepach i produktach i funkcjonalność filtrowania. Jest tylko jedno kryterium – świadomość marki, które występuję powyżej średniej w jednej witrynie – ceneo.pl.

44 Porównanie wyników obliczeń uzyskanych dla metody punktowej oraz AHP/ANP

45 Wnioski z uzyskanych wyników badańZastosowanie metody AHP/ANP spowodowało istotne różnice w kolejności oceny kryteriów rankingu i występujących pomiędzy nimi różnic punktowych, podobnie jak w ocenie całościowej, na pierwszych i ostatnich pozycjach w rankingu uszeregowanym według wartości malejącej w metodzie AHP/ANP. Nadal więc można wnioskować, że serwis ceneo.pl może służyć jako wzorzec najlepszego wśród ocenianych.

46 Ranking dopasowania przydatności poszczególnych kryteriów do oceny jakości porównywarki w metodzie AHP/ANP i metodzie punktowej

47 Wnioski z uzyskanych wyników badańNie ma prawidłowości w zróżnicowaniu kryteriów pozwalających na ocenę szczegółową każdej z witryn. Tylko jedna trzecia uzyskanych wartości kryteriów przekracza średnią, można by więc wnioskować, że tylko te kryteria mogą stanowić wzorzec do projektowania. Z drugiej strony zwiększa to pole manewru dla negocjacji (konfrontacji) z pierwotnymi wymaganiami użytkownika.

48 Zakończenie i wnioski Na podstawie powyższych wyników można stworzyć – podobnie jak po zastosowaniu oceny punktowej – szczegółowy wzorzec podstawowy: prototyp będący kompilacją najlepszych cech serwisów porównywarek, wyodrębnionych na podstawie oceny ich użytkowników. Prototyp ten powinien być skonfrontowany z wyobrażeniami klientów poczynionymi na podstawie ich prywatnych preferencji. Miejsca poszczególnych kryteriów użyteczności porównywarek w początkowej ocenie wymagań użytkowników oraz w ocenie wynikającej z przeprowadzonego badania metoda punktową i metodą AHP/ANP

49 Miejsca poszczególnych kryteriów porównywarek w początkowej ocenie wymagań użytkowników oraz w ocenie wynikającej z przeprowadzonego badania metoda punktową i metodą AHP/ANP Kryterium Analiza wstępna (AW) Metoda punktowa (MP) Metoda AHP/ANP Wartość bezwzględna różnicy MP i AW Wartość bezwzględna różnicy AHP/ANP i AW Strona główna 3 1 11 2 8 Unikanie elementów rozpraszających 4 20 19 16 15 Kompletność informacji 5 Galeria zdjęć 21 Łatwość korzystania z kategorii 6 Poprawność wyszukiwanych wyników 9 Funkcjonalność filtrowania 7 18 Opinie o produktach 10 Czytelność Porównywarki produktów 12

50 Miejsca poszczególnych kryteriów porównywarek w początkowej ocenie wymagań użytkowników oraz w ocenie wynikającej z przeprowadzonego badania metoda punktową i metodą AHP/ANP c.d. Kryterium Analiza wstępna (AW) Metoda punktowa (MP) Metoda AHP/ANP Wartość bezwzględna różnicy MP i AW Wartość bezwzględna różnicy AHP/ANP i AW Spójność elementów graficznych 9 3 13 6 4 Opinie o sklepach 12 16 5 7 Formy prezentacji listy produktów 14 2 20 Funkcjonalność sortowania na liście produktów Funkcjonalność sortowania na liście sklepów Korekta literówek 17 19 Dodatkowe funkcjonalności 21 1 Podpowiadanie podczas wpisywania 15 10 Świadomość marki 18 8 Sugerowanie produktów

51 Wnioski końcowe Uzyskane wyniki pozwalają na nieco lepsze dopasowanie rezultatów otrzymanych w rankingach metodą AHP/ANP niż metodą punktową. Szczególną uwagę należy przypisać tym kryteriom, przy których rozbieżności oceny wyobrażenia witryny i jego realizacji są największe. W przypadku metody AHP/ANP największe rozbieżności wystąpiły w przypadku galerii zdjęć, unikania elementów rozpraszających, opinii o produktach i wyglądu strony głównej. Być może wynikały one z przyzwyczajenia użytkowników do korzystania z witryn sklepowych, gdzie rzeczywiście ze względu na inny charakter kontaktu z użytkownikiem wydają się istotne. W kolejnych iteracjach drogą „konfrontacji” o polu manewru określonym dzięki uzyskaniu wzorca dopracowujemy ostateczny prototyp i możemy przejść do następnej fazy projektu. W przypadku zastosowania w badaniu metody punktowej rozbieżności były o 10% większe i dotyczyły większej liczby wskaźników. Jednak dopiero kolejne badania w tym kierunku, dokonywane na różnych narzędziach biznesu elektronicznego, w różnych branżach, mogą pokazać, czy jest to prawidłowość wynikająca z zastosowanej metody AHP/ANP, czy też przypadkowa zbieżność. Autorzy chcieliby też przetestować w nowej metodzie projektowania inne metody służące do oceny witryn internetowych.

52 Co dalej: A czy można by skonstruować taki system, który automatycznie pozwoli na ocenę i porównanie jakości, czy użyteczności serwisu z punktu widzenia użytkownika?

53 KONCEPCJA EKSPERCKIEGO SYSTEMU OCENY I SELEKCJI WITRYN

54 Cel badań: Zasadniczym celem artykułu jest analiza możliwości zastosowania mechanizmów systemów eksperckich w ocenie i wyborze serwisów internetowych Aby go zrealizować konstruowana jest koncepcja systemu, który w sposób automatyczny wskaże użytkownikowi witrynę najlepszą z jego punktu widzenia

55 Plan prezentacji WprowadzenieCharakterystyka czynników wpływających na metodykę oceny i selekcji Koncepcja systemu eksperckiego wspomagania oceny i selekcji witryn internetowych Podsumowanie

56 Problem badawczy Problemem decyzyjnym jest konieczność wyboru pomiędzy witrynami internetowymi takiego wariantu, który wskazywałby największą użyteczność (efektywność) ze względu na przyjęty zbiór kryteriów (cech charakterystycznych, atrybutów, mierników, czynników) Celem nadrzędnym jest określenie takiej konfiguracji kryteriów która będzie pożądana (optymalnie postrzegana) z punktu widzenia klienta finalnego i pozwoli na podstawie racjonalnego wyboru zmaksymalizować jego korzyści Jednocześnie w tym przypadku trzeba zauważyć, że będzie również korzystne z punktu widzenia organizacji, właściciela witryny – będzie ona wiedziała jakie są preferencje klientów i do ich potrzeb dostosuje kanały i sposoby dostarczania określonych usług i towarów

57 Wprowadzenie Fazy badań własnych:faza ekstensywna – polegała na identyfikacji cech charakterystycznych witryn internetowych podstawowych branż e-biznesu. Metoda - prosta, statyczna ocena punktowa do analizy kierunków rozwoju serwisów w danej branży. Początek 2001, cel - opis branż gospodarki elektronicznej w Polsce faza indykatywna - wskazywała na możliwości wyróżnionych metod w rozwiązaniu problemu. Poszukiwanie najlepszej metodyki oceny i selekcji witryn internetowych. Dokonanie modyfikacji metody punktowej – w kierunku ograniczenia subiektywności, a także badanie możliwości zastosowania metod relacyjnych – przede wszystkim AHP/ANP, wraz z różnymi wariantami ich zastosowania. Lata , cel wyróżnienie optymalnej metody pomiaru badanego zjawiska

58 Wprowadzenie faza intensywna – aktywne podejście do postawionego problemu. Usprawnienie i tworzenie własnych metodyk i narzędzi oceny serwisów internetowych. Nowa, autorska metodyka konwersji, jej weryfikacja, metodyka oceny substytucji pomiędzy kryteriami oceny oraz próba jej sprawdzenia (od 2008). Obecnie próba budowy eksperckiego narzędzia automatyzacji oceny i selekcji witryn internetowych

59 Czynniki wpływające na metodykę oceny i selekcjikategoria użytkownika – szczegółowe cele każdego rodzaju użytkownika – jego status – w decydującym stopniu określa dalszą procedurę wyboru. Zupełnie inne cele ma projektant witryn internetowych, właściciel – administrator serwisu – oraz klient serwisu, sektor, branża usług – w zależności od rodzaju analizowanej działalności zestaw kryteriów oceny i selekcji może być kompletnie różny dla statusu każdego z wyróżnionych użytkowników, zakres i dokładność badania – opinia pojedynczego eksperta, wybranej grupy ekspertów z danego sektora/branży, opinia wybranej grupy użytkowników, badanie przypadkowej grupy użytkowników lub potencjalnych użytkowników, zestaw podstawowych grup kryteriów oraz kryteria szczegółowe w ramach każdej grupy. Ich ilość i atrybuty mogą się zmieniać z badania na badanie w zależności od postawionych przez użytkownika z branży celów badania, jak się okazało zależą także od sytuacji gospodarczej kraju, w którym jest ono prowadzone,

60 Czynniki wpływające na metodykę oceny i selekcjimetoda szczegółowa rozwiązania problemu. Może mieć charakter pojedynczej metodyki prostej lub złożenia metodyk. Metodyki mogą mieć np. charakter liniowy, relacyjny, punktowy, wartościowy oraz mieszany. uwarunkowania środowiskowe metody – uwzględnienie skali preferencji (odwołanie do opinii eksperta lub automatyka obliczeń) oraz oceny (współczynników) ryzyka związanego z realizacją metody, jakość danych – istotna zwłaszcza podczas badań masowych; informacje przed dalszym przetworzeniem powinny być uwiarygodnione i wstępnie przygotowane do analiz, infrastruktura informatyczna - wspomaganie przetwarzania danych niezbędnych do podejmowania decyzji – oprogramowanie i procedury obliczeniowe poszczególnych metodyk, sposób interpretacji wyników – w wariantowej postaci tabelarycznej oraz graficznej.

61 Koncepcja systemu eksperckiego wspomagania oceny i selekcji witryn internetowychSystem informatyczny powinien składać się, co najmniej, z następujących modułów: analizatora symulatora solwera Interpretatora weryfikatora

62 Moduł Analizatora Zadanie - umożliwienie użytkownikowi końcowemu komunikacji z systemem: użytkownik - zadania pytania, które wyrażałoby z jednej strony jego intencje, a z drugiej mogło stanowić dla systemu podstawę do inicjacji dalszych działań (kwestia poprawności i tożsamości kategorii używanych przez użytkownika oraz tych, które występują w systemie i zrozumienie tego w kategoriach pracy systemu) mechanizm określenia zakresu badania: przybliża (za pomocą kolejnych pytań) do określenia zakresu badania, albo czyni to za pomocą kolejnych wyborów z gotowego menu zapewnienie spójności i niesprzeczności zadanego pytania z punktu widzenia ograniczeń, które wynikają z dokonanej przez użytkownika selekcji. Analizator będzie więc służył dokonaniu wyboru kategorii użytkownika, branży w jakiej chce działać oraz zakresu działania, które następnie będzie podjęte

63 Bazy danych wspomagające modułystatus użytkownika (użytkownik funkcjonalny, analityk, projektant, administrator serwisu itp.). Status użytkownika będzie związany z określeniem, bądź wyznaczeniem z listy zbioru grup kryteriów określających cechy charakterystyczne istotne z punktu widzenia poszczególnych kategorii użytkowników, sektory i branże w ramach sektorów (np. usługi finansowe (bankowe, giełdowe, ubezpieczeniowe, celne); handlowe (komputerowe, odzieżowe, kosmetyczne, sportowe itp.); usługowe (turystyczne, pośrednictwa pracy, obrotu nieruchomościami itp.). Pod każdy sektor/branżę będzie podpięty maksymalny zestaw kryteriów szczegółowej oceny. Zestaw ten dla określonych kategorii użytkowników może być udostępniany do czytania (tylko), do wyboru z listy i możliwości uzupełniania o kryteria własne, listy ekspertów branżowych i możliwość generowania własnej listy użytkowników oceniających witryny, zestawy grup kryteriów i kryteriów szczegółowych w hierarchicznym, zawężającym podziale względem statusu użytkownika systemu, sektora, branży oraz zakresu.

64 Moduł Symulatora Zadanie - przeprowadzenie zbierania podstawowych danych do obliczeń i ich wykonania. rola polega na wygenerowaniu tabel umożliwiających ekspertowi ocenę zjawiska (ocenę kryteriów szczegółowych), a następnie podsumowanie ocen i obliczenie dodatkowych wskaźników potrzebnych do późniejszych analiz. Dodatkowo powinien posiadać mechanizmy: wyboru szczegółowej metody rozwiązania problemu, wraz z podpiętym oprogramowanym pakietem umożliwiającym jej zastosowanie, uzupełnienia niektórych metod o dodatkowe parametry typu współczynniki preferencji, współczynniki ryzyka, wskaźniki użyteczności itp. w sposób automatyczny podpowiadając użytkownikowi możliwości, albo dając mu możliwość nadpisania własnego rozwiązania, uzdatniania danych w przypadku wyboru rozwiązań masowych z dostępem do niezbędnych w tym celu pakietów statystycznych, bądź opracowanych wybranych (ewentualnie do wyboru przez użytkownika), a niezbędnych metod statystycznych.

65 Moduł Solwera, Interpretatora i WeryfikatoraModuł Solwera powinien służyć pomocniczo jako dodatkowe zaplecze obliczeniowe projektowanego systemu. Zgodnie z wcześniejszymi uwagami powinien zawierać pakiet metod oceny witryn (ewentualnie do uzupełnienia) oraz metod wstępnego przygotowania danych do przetworzenia Moduł Interpretatora zasadniczo może być przeznaczony dla realizacji dwóch celów. Po pierwsze - pomocy w interpretacji wyników oraz przedstawienia ich w pożądanej postaci graficznej (kwestia wyboru danych do przedstawienia i ich formy: tabeli i jej rodzaju, wykresu i rodzaju wykresu itp.). Po drugie - kwestia umożliwienia porównania wyników otrzymanych dzięki zastosowaniu różnych metod oceny witryn internetowych (pobranie wyników otrzymanych przy pomocy różnych metod, sprowadzenie ich do postaci porównywalnej oraz pomoc w przedstawieniu wyników. Moduł Weryfikatora - do jego głównych zadań należeć powinny weryfikacja poprawności metod używanych do rozwiązywania wyspecyfikowanych problemów użytkownika oraz koordynacja działania systemu

66 Użytkownik Analizator: język zapytań, mechanizm wyboru (statusu, sektora/branży, Interpreter: przedstawianie i wyjaśnianie wyników, mechanizm porównania wyników. Solwer: numeryczne i statystyczne metody rozwiązywania problemów obliczeniowych systemu Symulator generacja tabel wyjściowych, przedstawienie tabel ekspertom wybór metody rozwiązania, uzupełnienie danych parametrami, uzdatnianie danych. Baza wiedzy systemu - na podstawie wyników obliczeń – do wykorzystania i porównania z następnymi Baza danych systemu słownik kategorii systemu, lista statusów użytkownika, słownik sektorów/branż, lista rodzajów ekspertów, lista ekspertów, listy grup kryteriów i kryteriów, lista metod rozwiązań i odniesień do solwera. Baza metod: oceny witryn, wstępnego przygotowania danych. Weryfikator: Poprawność stosowanych metod, Koordynacja wyników

67 Podsumowanie Przedstawiona koncepcja ma charakter roboczyPowstała jako kontynuacja prac nad metodami oceny jakości i użyteczności witryn internetowych. Na jej podstawie, po uszczegółowieniu, można stworzyć logiczny projekt systemu, który może być systematycznie rozwijany w kierunku uzupełniania bazy kryteriów sektorowych/branżowych oraz nieprzetestowanych do tej pory procedur i metod oceny badanego zjawiska.

68 Czy jednak to co zaprezentowano jest strategią rozwoju e-biznesu?Czy tylko metodą rozwiązania problemu? (technika zarządzania problemem)

69 Witold Chmielarz - Wydział Zarządzania UWDZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Witold Chmielarz - Wydział Zarządzania UW