1 Wstrzymanie wykonania decyzjiart. 239f-239j O.p.

2 Wykonanie decyzji podatkowej ostatecznejArt. 239e O.p. Decyzja ostateczna podlega wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie. Art. 239f § 4 O.p. W sprawie wstrzymania wykonania decyzji wydaje się postanowienie, na które służy zażalenie.

3 Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej ostatecznejArt. 239f. O.p. § 1. Organ podatkowy pierwszej instancji wstrzymuje wykonanie decyzji ostatecznej w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego: 1) na wniosek - po przyjęciu zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę, o którym mowa w art. 33d § 2 - do wysokości zabezpieczenia i na czas jego trwania lub 2) z urzędu - po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę - do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego. Uwaga! Wstrzymanie następuje do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego.

4 Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej ostatecznej na wniosekWniosek o wstrzymanie wykonania decyzji ostatecznej podlega załatwieniu bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni. Niezałatwienie wniosku w tym terminie powoduje wstrzymanie z mocy prawa (ex lege) wykonania decyzji do czasu doręczenia postanowienia w sprawie przyjęcia zabezpieczenia, chyba że przyczyny niezałatwienia wniosku w terminie zostały spowodowane przez stronę.

5 Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej ostatecznej na wniosekObowiązek wstrzymania wykonania decyzji ostatecznej na wniosek istnieje tylko wówczas, gdy wniesiono skargę do sądu administracyjnego i nastąpi przyjęcie przez wierzyciela zabezpieczenia w co najmniej jednej z następujących form (określonych w art. 33 § 2 O.p.): 1) gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, 2) poręczenia banku, 3) weksla z poręczeniem wekslowym banku, 4) czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku, 5) zastawu rejestrowego na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski - według ich wartości nominalnej, 6) uznania kwoty na rachunku depozytowym organu podatkowego, 7) pisemnego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, do wyłącznego dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku lokaty terminowej.

6 Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej ostatecznej z urzęduZ urzędu organ podatkowy pierwszej instancji ma obowiązek wstrzymać wykonanie decyzji ostatecznej, w razie: 1) wniesienia skargi do sądu administracyjnego, 2) po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę - do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.

7 Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej ostatecznejWstrzymanie wykonania decyzji nie pozbawia strony możliwości dobrowolnego wykonania decyzji. (art. 239g O.p.) Wstrzymanie wykonania decyzji nie ma wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę. (art. 239h O.p.) Ustanowienie hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego nie stanowi wykonania decyzji. (art. 239i O.p.)

8 Nadzwyczajne tryby wzruszenia ostatecznych decyzji podatkowych

9 Nadzwyczajne tryby wzruszenia ostatecznych decyzji podatkowychUwaga! Zgodnie z zasadą trwałości decyzji podatkowej uregulowaną w art. 128 O.p., decyzje od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym są ostateczne. Można je wzruszać w administracyjnym toku postępowania jedynie w trybach nadzwyczajnych. Do nadzwyczajnych trybów wzruszenia ostatecznych decyzji podatkowych zalicza się: wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmianę decyzji.

10 Wznowienie postępowania art. 240-246 O.p.

11 Wznowienie postępowaniaTryb ten zmierza do wyeliminowania wad postępowania podatkowego (nieprawidłowość tkwi w samym postępowaniu), które ujawniły się już po wydaniu decyzji ostatecznej. Przedmiotem postępowania wznowieniowego nie jest ponowne rozpoznanie sprawy we wszystkich jej aspektach, a jedynie zbadanie, czy zaszły wyjątkowe okoliczności, ściśle wyliczone w art. 240 § 1 O.p. (wyrok NSA z r., sygn. III SA 2367/01, niepubl.)

12 Przesłanki wznowienia postępowania podatkowegoArt O.p. § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: 1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe; „Sfałszowanie dowodu będzie skutkowało wznowieniem postępowania tylko wtedy, gdy fałszywy dowód stanowił podstawę ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy” (wyrok NSA z r., sygn. III SA 472/02). 2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa; Postępowanie może być wznowione również przed wydaniem przez sąd lub inny organ orzeczenia stwierdzającego sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa, jeżeli: 1) sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne w celu ochrony interesu publicznego (art. 240 § 2 O.p.); 2) postępowanie przed sądem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa (art. 240 § 3 O.p.).

13 Przesłanki wznowienia postępowania podatkowego – c.d.3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu stosownie do art O.p.; 4) strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu; „Naruszenie przepisów dotyczących udziału strony w postępowaniu stanowi przesłankę do wznowienia postępowania niezależnie od tego, czy miało wpływ na wynik sprawy i treść rozstrzygnięcia, czy też nie, sam bowiem brak udziału strony bez jej winy w postępowaniu lub jego stadium stanowi dostateczną formalną podstawę do wznowienia.” (wyrok WSA w Warszawie z r., sygn. III SA/Wa 919/04) 5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję; 6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;

14 Przesłanki wznowienia postępowania podatkowego – c.d.7) decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które następnie zostały uchylone, zmienione, wygaszone lub stwierdzono ich nieważność w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji; „W przypadku art. 240 § 1 pkt 7 O.p. chodzi o sytuację, gdy decyzja została wydana w oparciu o rozstrzygnięcie innego organu lub sądu i rozstrzygnięcie to wchodziło w skład szeroko rozumianej postawy prawnej.” (wyrok WSA w Rzeszowie z r., sygn. SA/Rz 1824/03) 8) została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny; 9) ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji; „chodzi o sytuacje, w których umowa wywołuje wstecznie skutki korzystne dla strony postępowania” (wyrok NSA z r., sygn. I FSK 409/11)

15 Przesłanki wznowienia postępowania podatkowego – c.d.10) wynik zakończonej procedury wzajemnego porozumiewania lub procedury arbitrażowej, prowadzonych na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji; 11) orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji; „1. Użycie w przepisie art. 240 § 1 pkt 11 O.p. dla scharakteryzowania decyzji określenia "wydanej" wskazuje, iż możliwość wznowienia postępowania istniałaby tylko w razie, gdy orzeczenie Trybunału zapada już po wydaniu decyzji. 2. O tym czy dany wyrok ETS może być podstawą do wznowienia postępowania nie przesadza sam fakt wydania go po wydaniu decyzji ostatecznej, wyrok ten musi dotyczyć również wykładni przepisów prawa stanowiących podstawę wydania danej decyzji.” (wyrok WSA w Warszawie z r., sygn. III SA/Wa 1049/08)

16 Wznowienie postępowaniaWznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony (art. 241 § 1 O.p.) Wznowienie postępowania w sytuacji, gdy: strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu – następuje tylko na żądanie strony wniesione w terminie miesiąca od dnia powzięcia wiadomości o wydaniu decyzji; decyzja została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją RP, ustawą, ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny lub orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE miało wpływ na treść wydanej decyzji – następuje tylko na żądanie strony w terminie miesiąca odpowiednio od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej; ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji – następuje tylko na żądanie strony.

17 Organ właściwy i forma wznowienia postępowaniaOrganem właściwym w sprawie wznowienia postępowania jest organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli zaś przyczyną wznowienia postępowania jest działanie ww. organu, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do rozstrzygnięcia istoty sprawy (art. 244 § 2 O.p.). Przepis ten nie dotyczy jednak przypadków, w których decyzja w ostatniej instancji została wydana przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu celno-skarbowego lub samorządowe kolegium odwoławcze (art. 244 § 3 O.p.). W razie dopuszczalności wznowienia postępowania organ podatkowy wydaje postanowienie o wznowieniu postępowania. Postanowienie stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przesłanek wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy. Uwaga! Odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji.

18 Rozstrzygnięcie kończące wznowione postępowanie podatkoweArt O.p. § 1. Organ podatkowy po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 243 § 2 wydaje decyzję, w której: 1) uchyla w całości lub w części decyzję dotychczasową, jeżeli stwierdzi istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1, i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy lub umarza postępowanie w sprawie; 2) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeżeli nie stwierdzi istnienia przesłanek określonych w art. 240 § 1; 3) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeżeli stwierdzi istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1, lecz: a) w wyniku uchylenia mogłaby zostać wydana wyłącznie decyzja rozstrzygająca istotę sprawy tak jak decyzja dotychczasowa, albo b) wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przewidzianych w art. 68, art. 70 lub art. 118. § 2. Odmawiając uchylenia decyzji w przypadkach wymienionych w § 1 pkt 3, organ podatkowy w rozstrzygnięciu stwierdza istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1 oraz wskazuje okoliczności uniemożliwiające uchylenie decyzji.

19 Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowejArt O.p. § 1. Organ podatkowy właściwy w sprawie wznowienia postępowania wstrzyma z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania. § 2. Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji służy stronie zażalenie, chyba że postanowienie zostało wydane przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu celno-skarbowego lub samorządowe kolegium odwoławcze.

20 Stwierdzenie nieważności decyzjiart O.p.

21 Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzjiJest to tryb, który zmierza do wyeliminowania z obrotu prawnego ostatecznych decyzji obciążonych najpoważniejszymi wadami (nieprawidłowość tkwi w samej decyzji). Wyeliminowanie z obrotu prawnego w drodze stwierdzenia nieważności wywołuje skutek ex tunc (tj. decyzja nie może wywoływać jakichkolwiek skutków prawnych od samego początku). Art O.p. § 1. Organ podatkowy stwierdza nieważność decyzji ostatecznej, która: 1) została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości; „podpisanie decyzji przez osobę nieuprawnioną powoduje, że naruszony jest art. 210 § 1 pkt 8 O.p. i skutkuje wystąpieniem przesłanki nieważności decyzji określonej w art. 247 § 1 O.p.” (wyrok NSA z r., sygn. I FSK 1823/09) 2) została wydana bez podstawy prawnej; „Brak podstawy prawnej oznacza, że nie ma przepisu prawnego, który umocowuje administrację publiczną do działania, albo też przepis jest, ale nie spełnia wymagań podstawy prawnej działania organów tej administracji, polegających na wydawaniu decyzji administracyjnych i postanowień, rozumianych jako indywidualne akty administracyjne zewnętrzne” (wyrok NSA z r., sygn. I FSK 1952/08).

22 Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji – c.d.3) została wydana z rażącym naruszeniem prawa; „rażące naruszenie prawa występuje, kiedy działanie organu podatkowego w toku postępowania lub rozstrzygnięcie sprawy w decyzji w ogóle (w sposób oczywisty) nie odpowiada nakazom wynikającym z prawa obowiązującego lub też łamie zakazy w nim ustanowione. Omawiane kwalifikowane naruszenie prawa ma więc miejsce wówczas, gdy istnieje oczywista sprzeczność pomiędzy treścią przepisu a rozstrzygnięciem zawartym w decyzji i istnienie tej sprzeczności da się ustalić poprzez proste zestawienie treści decyzji z treścią przepisu.” (wyrok NSA z r., sygn. I FSK 516/15) 4) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną; 5) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie; 6) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały; „Decyzja jest niewykonalna w rozumieniu art. 247 § 1 pkt 6 o.p. tylko wówczas, gdy zachodzi przeszkoda w jej wykonaniu wynikająca z określonych przepisów prawa lub jest ona faktycznie (obiektywnie) niemożliwa do wykonania, na przykład przy istniejącym stanie wiedzy technicznej” (wyrok NSA z , sygn. I GSK 1192/09).

23 Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji – c.d.7) zawiera wadę powodującą jej nieważność na mocy wyraźnie wskazanego przepisu prawa; 8) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą. Organ podatkowy odmówi stwierdzenia nieważności decyzji, jeżeli wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przedawnienia.

24 Stwierdzenie nieważności decyzjiPostępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się z urzędu lub na żądanie strony. Organem właściwym w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest: 1) organ wyższego stopnia; 2) dyrektor izby administracji skarbowej, jeżeli decyzja została wydana przez naczelnika urzędu celno-skarbowego; 3) Szef Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektor izby administracji skarbowej, lub samorządowe kolegium odwoławcze, jeżeli decyzja została wydana przez ten organ; 4) Szef Krajowej Administracji Skarbowej, jeżeli decyzja została wydana przez dyrektora izby administracji skarbowej, z tym że w tym przypadku postępowanie może być wszczęte wyłącznie z urzędu. Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności następuje w drodze decyzji.

25 Negatywne przesłanki wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzjiArt. 249 O.p. § 1. Organ podatkowy wydaje decyzję o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej, jeżeli w szczególności: 1) żądanie zostało wniesione po upływie 5 lat od dnia doręczenia decyzji lub 2) sąd administracyjny oddalił skargę na tę decyzję, chyba że żądanie oparte jest na przepisie art. 247 § 1 pkt 4 [tj. dotyczącym sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną] § 2. Okoliczności, o których mowa w § 1, uwzględnia się również w zakresie wszczęcia postępowania z urzędu.

26 Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowejArt. 252 O.p. § 1. Organ podatkowy, właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, wstrzymuje z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 247 § 1. [tj. wadą stanowiącą podstawę stwierdzenia nieważności decyzji podatkowej] § 2. Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji służy zażalenie.