1 WYBORCZY PIERWSZY RAZ Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród licealistów z okazji Światowego Dnia Wyborów w 2010 roku prezentację przygotował mgr Paweł Raźny STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE PRAWA WYBORCZEGO UMK

2 WYBORCZY PIERWSZY RAZ Dnia 1 lutego 2010 roku Studenckie Koło Naukowe Prawa Wyborczego UMK w związku z obchodami Światowego Dnia Wyborów przeprowadziło ankietę sprawdzającą wiedzę licealistów dotyczącą wyborów i ich stosunek do głosowania. Wyniki badania zostaną przedstawione w czterech częściach. I. Respondenci II. Budowa ankiety III. Udzielone odpowiedzi IV. Podsumowanie

3 I. Respondenci  Ankietowanymi byli uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego im. Filomatów w Chojnicach i IV Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, w większości uczniowie trzecich klas.  Ogółem w badaniu wzięło udział 340 osób.  Wśród respondentów znalazło się:  34 dziewiętnastolatków,  206 osiemnastolatków,  76 siedemnastolatków,  24 szesnastolatków.  89 osób spośród nich korzystało już z prawa głosu, 251 jeszcze nie głosowało.  Uczniowie wzięli udział w badaniu chętnie, wykazując dość duże zainteresowanie tematyką wyborczą.

4  Ankieta zawierała 13 pytań testowych.  Uczestnicy badania zostali poproszeni o zaznaczenie tylko jednej odpowiedzi na każde z nich.  Cztery pytania zawierały możliwość wpisania własnej propozycji odpowiedzi, w przypadku gdyby żadna z zaproponowanych opcji nie odpowiadała ankietowanemu.  Pierwsze cztery pytania dotyczyły elementarnej wiedzy o wyborach w Polsce (wskazanie wyborów, które odbyły się w zeszłym roku i będą miały miejsce w roku bieżącym, określenie czym jest czynne prawo wyborcze i wskazanie dolnej granicy wieku kandydata na Prezydenta RP).  Kolejne pięć koncentrowało się na pierwszym udziale w głosowaniu (przeszłym lub przyszłym, tutaj pytano o źródła wiedzy nt. usytuowania lokalu wyborczego, przyczyny absencji wyborczej, preferowanego sposobu informowania młodych wyborców o wyborach i formy oddawania głosu). II. Budowa ankiety

5 W ostatniej części złożonej z 3 pytań badano indywidualny stosunek do wyborów (zapytano o stosunek do głosowania, subiektywne rozumienie wyborów i ocenę własnego poziomu wiedzy z zakresu prawa wyborczego). Ostatnie pytanie dotyczyło ewentualnego uczestnictwa w konkursie z zakresu prawa wyborczego, który planuje zorganizować Koło.

6 III. Udzielone odpowiedzi Badanych podzielono na dwie grupy osób. Pierwszą z nich stanowili uczniowie korzystający już z prawa głosu (ci znaleźli się w mniejszości – 89/340). Do drugiej zaliczono osoby, które jeszcze nie głosowały (251/340). Wyniki prezentowane będą z uwzględnieniem tych dwóch grup badanych.

7 Część 1. Elementarna wiedza o wyborach w Polsce Pytanie nr 1. Jakie wybory odbędą się w Polsce w 2010 roku? a) prezydenckie i samorządowe, b) do Sejmu i Senatu, c) do Parlamentu Europejskiego. Wyniki dla grupy 1. a) 76 – 85,39% b) 10 – 11,24% c) 3 – 3,37% Wyniki dla grupy 2. a) 226 – 90,04% b) 20 – 7, 97% c) 5 – 1,99%

8 Pytanie nr 2. Jakie wybory odbyły się w ubiegłym roku? a) prezydenckie, b) do Sejmu i Senatu, c) do Parlamentu Europejskiego. Wyniki dla grupy 1. a) 0 – 0% b)12 – 13,48% c) 77 – 86,52% Wyniki dla grupy 2. a) 8 – 3,19% b) 55 – 21,91% c) 188 – 74,90%

9 Pytanie nr 3. Kandydatem na Prezydenta RP może być osoba mająca minimum: a) 21 lat, b) 35 lat, c) 18 lat. Wyniki dla grupy 1. a)9 – 10,11% b)76 – 85,39% c)4 – 4,49% Wyniki dla grupy 2. a)33 – 13,15% b)214 – 85,26% c)4 – 1,59%

10 Pytanie nr 4. Jeśli obywatel ma czynne prawo wyborcze, oznacza to, że: a) może wybierać kandydatów w wyborach, b) może być kandydatem wybieranym przez innych wyborców, c) może wybierać i kandydować. Wyniki dla grupy 1. a)25 – 28,09% b)11 – 12,36% c)53 – 59,55% Wyniki dla grupy 2. a)92 – 36,65% b)24 – 9,56% c)135 – 53,78%

11 Część 2. Pierwszy udział w głosowaniu Pytanie nr 5. Czy wziąłeś/wzięłaś // weźmiesz udział w pierwszych wyborach po ukończeniu 18-go roku życia? a) tak, b) nie. (Odpowiedzi na to pytanie zostaną zaprezentowane w odniesieniu do grupy 2., ponieważ osoby zaklasyfikowane do grupy 1., której podstawą wyodrębnienia był wcześniejszy udział w wyborach, wszystkie, co oczywiste, odpowiedziały na to pytanie twierdząco.) Komentarz: Spośród 251 badanych, którzy jeszcze nie głosowali, udział w pierwszych wyborach po osiągnięciu pełnoletności zapowiedziały 183 osoby (73,91%). Przeciwne zdanie wyraziło 68 osób (27,09%).

12 Pytanie nr 6. Jeśli w pytaniu nr 5 zaznaczyłeś/-aś tak, skąd wiedziałeś/-aś //będziesz wiedział gdzie znajduje się Twój lokal wyborczy? a) sprawdziłem/-am //sprawdzę w Internecie, b) zapytałem/-am // zapytam starszych kolegów / koleżanek, c) poszedłem/ poszłam //pójdę zagłosować razem z rodzicami, d) dowiedziałem/-am // dowiem się z innego źródła (wpisz jakiego). Wyniki dla grupy 1. a) 9 – 10,11% b) 0 – 0% c) 67 – 75,28% d) 13 – 14,61% Wyniki dla grupy 2*** a) 28 – 15,30% b) 3 – 1,64% c) 129 – 70,49% d) 23 – 12,57% ***grupą 2. są tutaj osoby z grupy 2., które w pytaniu 5 odpowiedziały „tak” (183) Inne źródła wskazane przez respondentów w punkcie „d” to: „gazeta”, „ogłoszenie”, „ksiądz, który mówi o tym w kościele”, wskazanie, że lokal jest zawsze w tym samym miejscu czy uwaga, że „co kawałek są lokale wyborcze”.

13 Pytanie nr 7. Jeśli w pytaniu nr 5 zaznaczyłeś/-aś nie, dlaczego nie skorzystałeś/-aś // nie planujesz korzystać z prawa głosu? a) nie wiedziałem/-am // nie wiem gdzie, jak i kiedy mogę oddać głos, b) brak mi czasu, c) nie interesuje mnie polityka, d) z innego powodu (wpisz jakiego). Wyniki dla grupy 2.**** a) 4 – 5,88% b) 7 – 10,29% c) 35 – 51,47% d) 22 - 32,35% ****grupę 2. stanowią tu te osoby z grupy 2., które w pytaniu 5. odpowiedziały „nie”(68) Inne powody wskazane przez respondentów w punkcie „d” to: okoliczność, że „nie ma na kogo głosować”, „jeden głos nic nie zmieni”, „pobyt zagraniczny”, „choroba”.

14 Pytanie nr 8. Jaki sposób informowania młodych wyborców o głosowaniu (miejscu, godzinach, sposobie oddawania ważnego głosu) jest Twoim zdaniem najlepszy: a) pozyskanie informacji samemu od rodziny i znajomych, b) komunikaty w radiu i telewizji, c) przesyłanie takiej informacji pocztą, d) przesyłanie takiej informacji e–mailem, e) inny sposób (wskaż jaki). Wyniki dla grupy 1. a) 21 – 23,60% b) 43 – 48,31% c) 14 – 15,73% d) 9 – 10,11% e) 2 – 2,25% Wyniki dla grupy 2. a) 35 – 13,94% b) 131 – 52,19% c) 33 – 13,15% d) 38 – 15,14% e) 14 – 5,58% Inne sposoby wskazane przez respondentów w punkcie „e” to: plakaty, smsy, strony internetowe, „rozmowy na ten temat”, „przystanki MZK”, „szkolne imprezy”.

15 Pytanie nr 9. Która forma głosowania odpowiadałaby Ci najbardziej? a) głosowanie osobiste w lokalu wyborczym, b) internetowe, c) SMS`em, d) pocztowe, e) inna (napisz jaka). Wyniki dla grupy 2. a) 108 – 43,03% b) 112 – 44,62% c) 26 – 10,36% d) 3 – 15,14% e) 2 – 0,80% Wyniki dla grupy 1. a) 46 – 51,69% b) 37 – 41,57% c) 5 – 5,62% d) 0 – 0% e) 1 – 1,12% Żadne nowe formy nie zostały wskazane w punkcie „e” przez respondentów.

16 Część 3. Indywidualny stosunek do wyborów Pytanie nr 10. Które zdanie najlepiej oddaje Twój stosunek do głosowania? a) (Za)Głosuję, bo to mój obowiązek. b) (Za)Głosuję, bo lubię korzystać z nowych praw. c) (Za)Głosuję, bo chcę decydować. d) (Za)Głosuję, bo moi znajomi też głosują. e) Nie (za)głosuję, bo mi się nie chce. f) Nie (za)głosuję, bo nie lubię polityki. g) Nie (za)głosuję, bo nie mam potrzebnych informacji. Wyniki dla grupy 1. a) 15 – 16,85% b) 8 – 8,99% c) 61 – 68,54% d) 0 – 0% e) 1 – 1,12% f) 4 – 4,49% g) 0 – 0% Wyniki dla grupy 2. a) 53 – 21,12% b) 29 – 11,55% c) 124 – 49,40% d) 3 – 1,20% e) 3 – 1,20 % f) 28 – 11,16% g) 11 – 4,38%

17 Pytanie nr 11. Które z podanych określeń najlepiej według Ciebie opisuje sens wyborów? a) wyborcy mogą odsuwać od władzy polityków, którzy się nie sprawdzili, b) w efekcie wyborów tworzą się polityczne elity, c) wyborcy ukierunkowują politykę państwa, d) za pomocą wyborów dochodzi do powołania organów państwa. Wyniki dla grupy 1. a) 32 – 35,96% b) 5 – 5,62% c) 32 – 35,96% d) 20 – 22,47% Wyniki dla grupy 2. a) 85 – 33,86% b) 25 – 9,96% c) 83 – 33,07% d) 58 – 23,11%

18 Pytanie nr 12. Jak oceniasz swoją wiedzę na temat wyborów i prawa wyborczego? a) bardzo dobra, b) dobra, c) dostateczna, d) znikoma. Wyniki dla grupy 1. a) 4 – 4,76% b) 33 – 39,29% c) 39 – 46,43% d) 13 – 15,48% Wyniki dla grupy 2. a) 14 – 5,58% b) 74 – 29,48% c) 98 – 39,04% d) 65 – 25,90%

19 Pytanie dodatkowe. Czy wziąłbyś/wzięłabyś udział w Ogólnopolskim Konkursie o Prawie Wyborczym? a) tak, b) nie. Komentarz: Chęć udziału w konkursie zgłosiło 38 osób na 340 biorących udział w badaniu, a więc 11,81% ankietowanych.

20 IV. Podsumowanie  Zdecydowana większość badanych potrafiła poprawnie określić jakie wybory odbędą się w bieżącym roku (ogółem 88,82%) i jakie miały miejsce w roku ubiegłym (ogółem 77,94%).  Także miażdżąca większość poprawnie wskazała minimalny wiek kandydata na Prezydenta RP (ogółem 85,29%).  Niestety większość nie potrafiła zdefiniować czynnego prawa wyborczego, utożsamiając je z ogółem praw wyborczych (ogółem 55,29%). Poprawną odpowiedź na to pytanie wskazało 34,41% ankietowanych.  Prawie ¾ respondentów niekorzystających dotąd z prawa głosu zapowiedziało swój udział w pierwszych wyborach po osiągnięciu pełnoletności.  Podstawowym źródłem wiedzy o usytuowaniu lokalu wyborczego dla większości licealistów (ogółem 57,65%) jest dom rodzinny. Prawie nigdy takiej informacji młodzi nie czerpią ze swojego grona (ogółem 0,88%).

21  Najwięcej badanych posiadających już czynne prawo wyborcze nie uczestniczyło w wyborach z powodu braku zainteresowania polityką (51,47%). Tylko niewielki procent ankietowanych nie wziął udziału w wyborach z powodu niewiedzy nt. reguł głosowania (5,88%).  Najlepszym źródłem pozyskiwania informacji o głosowaniu są, w opinii respondentów, komunikaty radiowe i telewizyjne (ogółem 51,18%).  Preferowaną formą głosowania dla większości licealistów jest osobiste głosowanie w lokalu wyborczym (ogółem 45,29%), choć ku głosowaniu przez Internet skłania się niewiele mniejsza grupa osób (ogółem 43,82%).  Młodzi w większości chcą głosować, bo „chcą decydować”(ogółem 54,41%). Powodem absencji wyborczej przeszłej lub przyszłej jest w większości niechęć do polityki (ogółem 8,24%).  Większość ankietowanych wybory kojarzy z odsuwaniem polityków od władzy (ogółem 34,41%) i z decydowaniem o kierunkach polityki państwa (ogółem 33,82%).  Zdecydowana większość licealistów oceniła swój poziom wiedzy na temat wyborów jako dostateczny (ogółem 40,29%). Odpowiedź „znikomy” wybrało 22,94% badanych.

22 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ