1 (NA PRZYKŁADZIE MRS W POZNANIU) ZDZISŁAW SZKUTNIK – WYŻSZA SZKOŁA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH W POZNANIU WYBRANE ASPEKTY GERONTOLOGII SPOŁECZNEJ W PRAKTYCE RAD SENIORÓW

2 PROBLEM STARZENIA SIĘ SPOŁECZEŃSTWA  Dla stworzenia tła przywołajmy niektóre truizmy: Do 2025 r. ponad 20 proc. Europejczyków będzie miało 65+, przy czym gwałtownie wrośnie liczba osób w wieku 80+ Także polskie społeczeństwo starzeje się: rośnie liczba 80-latków, zaś liczba 100-latków zwiększyła się w ostatnich latach z 1500 do 5000. Przesuwa się korzystnie średnia długość życia (75 M, 82 K) W Wielkopolsce dzisiaj seniorzy stanowią 18 proc. (624 tys.) mieszkańców, w Poznaniu 60+ jest 21,5 proc. (123,5 tys.). Do 2030 r. odsetek ten zwiększy się o 32 proc. Poznań, jako 3. miasto w PL postanowił włączyć się do światowej sieci WHO ‘ Miast Przyjaznych Starzeniu ’ (Stanowisko RM z 14.07.2015) 2

3 DZIAŁANIA MRS O CHARAKTERZE INICJATYWNYM W OBSZARZE POLITYKI SENIORALNEJ 9 PRZEDSIĘWZIĘĆ W RAMACH TRZECH FUNKCJI: OPINIUJĄCEJ, DORADCZEJ I INICJATYWNEJ 3

4 1. PRZYPOMINANIE SAMORZĄDOWI TERYTORIALNEMU Jest głównym podmiotem odpowiedzialnym za zaspokajanie zasadniczych potrzeb w sferach warunkujących jakość życia i codzienne funkcjonowanie Seniorów Za otwieranie starzejącym się ludziom drogi do głównego nurtu życia zbiorowego w danej społeczności lokalnej W jaki sposób przypominać? Przez monitoring podejmowanych w Mieście rozwiązań i okresową ewaluację ich efektywności Pomocni: powoływany 12 X zespół konsultantów merytorycznych oraz zespół dziennikarzy obywatelskich Przydatna metoda gromadzenia informacji: raport infobrokerski 4

5 2. OCHRONA BEZPIECZEŃSTWA SOCJALNEGO NAJSTARSZYCH MIESZKAŃCÓW - PRIORYTETEM  MRS będzie szukał odpowiedzi na pytania: O funkcjonowanie seniorów na rynku pracy (temat na 2016 r.) O ofertę mieszkaniową dla seniorów (aktualnie trwają badania potrzeb mieszkaniowych) O formy i adresatów udzielanej pomocy społecznej (zajmiemy się tą kwestią w listopadzie br.)  Jak zamierzamy kompensować swym działaniem deficyt w sferze materialnej seniorów? Wpływając m.in. na kształt oferty mieszkaniowej (zaproszenie studentów uczelni Poznania do wykonania na potrzeby debaty społecznej „szkiców” projektów domów dla seniora) oraz inspirowanie rozwijania usług wspierających ludzi samotnych i niesprawnych w ich miejscu zamieszkania 5

6 3. ROZUMIENIE PROFILAKTYKI STAROŚCI  Obejmuje także kształcenie ustawiczne służące budowaniu wyedukowanej populacji ludzi starszych Najpopularniejszą formą takiej edukacji są UTW, których w PL działa 520 skupiając 160 tys. słuchaczy W Poznaniu działa 6 UTW, zapisanych prawie 5 tys. słuchaczy  Trudniej natomiast oddziaływać na edukację wyższą Pozostaje śledzenie zmieniających się programów geriatrycznych przesuwających uwagę z patologicznych aspektów starości (naturalna komponenta procesu starzenia) na konstytutywne elementy jakości życia wykraczające poza sferę medycyny (zależą od celów i strategii polityki społecznej/senioralnej, np. kultura, ekon.) 6

7 4. KOMUNIKACJA I INFORMACJA PRZYJAZNA STARZENIU  Zwiększamy jako MRS udział mediów w debatach społecznych, w tym promocję konkretnych działań Rady w obrębie przyjętej polityki senioralnej poprzez: Wykorzystanie lokalnych mediów w celu zmiany społecznych wyobrażeń i stereotypów nt starzenia się i osób starszych (przeciwdziałanie ageizmowi) Propagowanie integracji międzypokoleniowej za pośrednictwem e- mediów MRS (strona www typu Web1.0, e-poczty, Twittera czy fanpage’a – współudział studentów kierunku ‘mediaworking’) „Tradycyjną” formę komunikacji sieciowej (e-mail) wzbogacimy o wersję poczty ePUAP (e-Platforma Usług Administracji Publicznej) 7

8 4. KOMUNIKACJA I INFORMACJA PRZYJAZNA STARZENIU  Komunikację społeczną traktujemy jako sposób aktywnego budowania wizerunku seniorów i lepszej rozpoznawalności MRS poprzez pokazywanie jej działań (pomoże wspomniany Zespół dziennikarzy obywatelskich)  Budowanie społecznościowych więzi w nowych mediach podkreśla widoczny dzisiaj trend na demokrację deliberatywną wzmacniającą wpływ ludzi (demosu) na podejmowane decyzje  Przygotowywane lub inspirowane teksty o społecznej wadze dla seniorów będą trafiać zarówno do e-mediów ( w Poznaniu jest ich ok. 10), jak też do ‘ Tytki Seniora ’ czy papierowych czasopism (‘My50+’, ‘Biuletyn- Informacje Prosto z Miasta’, regionalne mutacje innych) 8

9 4. KOMUNIKACJA I INFORMACJA PRZYJAZNA STARZENIU  W kontekście umacniającego się w PL społeczeństwa informacyjnego plasuje się zamysł utworzenia e-platformy edukacyjnej opartej na Moodle’u - ‘Poznański e-Senior ’ umożliwiającej zdalne uczestniczenie w kursach edukacyjnych w celu uzupełniania wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin (nauczanie mieszane, tj. klasyczne + zdalne wspierające)  W Poznaniu USW przy WSUS już z tej platformy edukacyjnej korzysta od roku. Doświadczenia w blended learningu pozytywne.  Zbliżony przykład e-learningu dla Seniorów znajduje się na nowym portalu Fundacji Rozwoju Miasta Poznania: www.seniorzy.org.plwww.seniorzy.org.pl  Zob. również e-platforma: http://esenior.um.warszawa.plhttp://esenior.um.warszawa.pl 9

10 5. INNE FORMY PROFILAKTYKI STARZENIA SIĘ  W praktyce poznańskiego środowiska senioralnego odnotowujemy szereg działań przedłużających okres aktywnej starości i zachowania zdolności do niezależnego życia, które MRS wspiera (promocja, udział – kapituła ‘Miejsca przyjazne seniorom ’): Zróżnicowaną ofertę turystyczno-rekreacyjną (Stow.Pilotów Wyciecz.) Zajęcia i zawody sportowe (spartakiady, POSiR) Udostępnianie seniorom obiektów rekreacyjno-sportowych na preferencyjnych warunkach (Termy Maltańskie) Różnorodne formy twórczości i ruchu artystycznego najstarszego pokolenia (np. Spotkania z kulturą i sztuką w ROD; Wyścig Jaszczurów – Festiwal Filmowy i Fotogr. ; Festiwal Kompozytorów i Autorów – Senior 2014 ) 10

11 5. INNE FORMY PROFILAKTYKI STARZENIA SIĘ Przeniesienie na poznański grunt krakowskiego projektu „Jeszcze żyję! ” zainicjowanego w 2014 r. przez prof. pediatrii Mikołaja Spodaryka, a polegającego na organizowaniu dla Seniorów bezpłatnego uczestnictwa w teatralnych próbach generalnych 11

12 6. OCHRONA OSÓB STARSZYCH PRZED ZAGROŻENIAMI NATURY KRYMINALNEJ I PATOLOGICZNEJ  W tych kwestiach MRS zajmuje stanowisko bardziej opiniodawcze i doradcze niż inicjatywne. Służby profesjonalne, jak Policja zajmują się bowiem z racji swej roli ochroną najstarszego pokolenia przed atakami kryminalnymi i innymi rodzajami zagrożeń bezpieczeństwa  MRS współpracuje z Wydziałami Prewencji KM oraz KW w ramach „Wielkopolskiego Programu Profilaktycznego” (np.12 IX Dzień NGO), promocja wydanej pomocy edukacyjnej ‘Bezpieczne życie Seniorów. Wyd. 2, P-ń 2015 w nakł. 16 tys. egz.)  Zastanawiamy się nad znalezieniem sposobu wpływania na ograniczenie agresywnej reklamy i nadmiernej promocji towarów, suplementów diety czy usług uszczuplających budżety seniorów (dot. także kuracjuszy w sanatoriach) 12

13 7. MRS BLIŻEJ SENIORÓW (DYŻURY, OBECNOŚĆ NA WYDARZENIACH)  Bezpośredni kontakt ze środowiskiem Seniorów, to jeden ze sposobów świadomego rozwijania istotnej kompetencji, jaką jest obdarzanie innych uwagą, w tym empatią. Wrażliwość społeczna i okazywanie solidarności z potrzebującym jest w tym przypadku czymś oczywistym (trzy punkty dyżurów, liczne terminy, udział w Dniu NGO, Senioralnych – Drzwi Otwarte MRS, poradnictwo )  Rozważamy uruchomienie telefonu informacyjno-zgłoszeniowego o nadużyciach i przemocy wobec osób starszych, a także przysługujących Seniorom prawach i różnych świadczeniach. Wzór: krakowski „ Telefon dla Seniora ” – 12 417-63-58  Budujemy wizerunek MRS i jej rozpoznawalność w środowisku 13

14 8. WSPIERAMY INICJATYWY ROZWIJAJĄCE RÓŻNE FORMY GERIATRYCZNEJ OPIEKI HOSPICYJNEJ  Odnieść można wrażenie, że ten kierunek pracy MRS jest zdominowany przez „jednostronną” dbałość o aktywność fizyczną, psychiczną i społeczną Seniorów 50+  Dlaczego? Bo opieka hospicyjna nad seniorami dojrzałymi i sędziwymi (od 75+) jest trudniejsza i nie tak efektywna, jak praca z Seniorami 50+, chociaż ta właśnie typologia, w kontekście wydłużającego się okresu życia człowieka, zyskuje opinię zaniżonej granicy wiekowej. Cezurą początkową powinien być wiek 60+ (do 74 lat - senior młody)  Na czym polega wsparcie? 14

15 8. WSPIERAMY INICJATYWY ROZWIJAJĄCE RÓŻNE FORMY GERIATRYCZNEJ OPIEKI HOSPICYJNEJ Na monitorowaniu wszelkich poczynań samorządu o charakterze stanowiącym, a więc mającym wpływ na powyższą sferę opieki poprzez udział w posiedzeniach Komisji RM (14) oraz w Komisjach Dialogu Obywatelskiego przy Wydziałach UM (5) Przykład: 6 X trzech czł. MRS uczestniczyło w posiedzeniu KDO przy Wydz. Zdrowia i Spr. Społ. UM, na którym zamykano prace nad projektem uchwały RM w spr. Rocznego Programu Współpracy Miasta z NGO w 2016 r. W dwóch paragrafach: Ochrona i promocja zdrowia oraz Działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym zgłoszono wnioski o zmianę wysokości kwot. Jw.: zgłoszono dwa punkty podkreślające obecność Poznania w programie „ Miasta Przyjaznego Starzeniu” i wynikając. konsekwencje 15

16 9. TENDENCJA DO INTEGRACJI MRS  Większą skuteczność w osiąganiu celów (wzmocnienie synergii) uzyska się dzięki integrowaniu się organizacji reprezentujących lokalne środowiska Seniorów. Wyrazem tendencji jest: Organizowanie w regionie spotkań przedstawicieli Miejskich/Gminnych Rad Seniorów ( w Wielkopolsce 16 - trzecie miejsce w PL po śląskim i mazowieckim, na ponad 90 MRS w kraju w 2500 gminach). Niezbędne działania inspirujące ten rodzący się ruch społeczny Powołanie Ogólnopolskiego Porozumienia Rad Seniorów (21 sierp. 2015), którego sygnatariuszem jest także MRS w Poznaniu 16

17 9. TENDENCJA DO INTEGRACJI MRS 1 października 2015 r. miało miejsce pierwsze i historyczne posiedzenie Obywatelskiego Parlamentu Seniorów (gmach Sejmu RP). OPS reprezentuje interesy tej grupy wiekowej (w kraju 7-8 mln) na szczeblu centralnym. MRS są jednym z trzech podmiotów (obok UTW, Związku Emerytów) mających tu swoich reprezentantów. Między sesjami parlamentarnymi OPS działa poprzez 3 Komisje problemowe 17

18 9. TENDENCJA DO INTEGRACJI MRS Działania powyższe budują świadomość wspólnego i zbieżnego celu, którego głównym przekazem jest postulat podmiotowego traktowania starszego człowieka, otoczenie go humanitarną opieką z pełnym poszanowaniem jego godności. 18

19 PODSUMOWANIE  Wyrażamy przekonanie, że MRS – poza jej statutowymi celami – zdoła pobudzić aktywność i kreatywność społeczną Seniorów, a także rozwinąć współpracę międzypokoleniową  W Poznaniu działania te idą z obu stron: i od Seniorów, i od ludzi młodych  Wyrazem: projekt „ Poznań aktywizuje seniorów – seniorzy aktywizują Poznań” realizowany przez Fundację Rozwoju Miasta Poznania w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych (ASOS 2014–2020), zob. www.seniorzy.org.plwww.seniorzy.org.pl  Działania te służyć będą poprawie jakości i poziomu życia osób starszych oraz „zagospodarowaniu” ich potencjału intelektualnego. 19

20 20 DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ ZDZISŁAW SZKUTNIK