1 Wybrane elementy edukacji konsumenckiej
2 Wybrane elementy edukacji konsumenckiejPrawa konsumenta gwarantuje w Polsce Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 76 „władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi”. Ochronę praw konsumentów zapewnia także ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Konsument ma prawo do: swobody wyboru asortymentów bezpieczeństwa rzetelnej informacji bycia wysłuchanym
3 Gdzie po pomoc? Jeżeli twoje prawa konsumenckie są łamane, możeszzgłosić się po pomoc do Federacji Konsumentów, której głównym celem jest ochrona indywidualnego konsumenta w Polsce. Adres: Rada Krajowa Federacji Konsumentów Pl. Powstańców Warszawy Warszawa tel. (22) fax.: (22) ,
4 Nazwa środka spożywczego Data minimalnej trwałościWYRÓB CUKIERNICZY SEZAMKI Wartość energetyczna Zawartość netto 3074 Partia produkcyjna Data minimalnej trwałości
5 Warunki przechowywania Wykaz występujących składnikówSkładniki alergenne Firma Ciacho S.A. Ul. Ciastkarska 8B Warszawa Dane identyfikujące producenta
6 Konstrukcja etykiet Wszystkie środki spożywcze objęte są obowiązkiem znakowania. Konsument ma prawo do uzyskania niezbędnych informacji przed podjęciem decyzji zakupu. Podstawowe informacje, jakie powinna zawierać etykieta to: nazwa środka spożywczego, wykaz występujących składników (wraz z substancjami dodatkowymi), data ważności (termin przydatności do spożycia lub data minimalnej trwałości), informacja o sposobie przygotowania lub stosowania (jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym), dane identyfikujące producenta, zawartość netto lub liczba sztuk, warunki przechowywania, partia produkcyjna, klasa jakości handlowej (jeżeli została ustalona na podstawie odrębnych przepisów prawnych).
7 Wartość odżywcza środka spożywczegoWraz z zawartością netto produktu często podawana jest także jego wartość odżywcza, która określa: I wartość energetyczną (podawana jest w dwóch jednostkach: kJ oraz kcal i oznacza ilość energii dostarczonej przez spożycie 100 g lub 100 ml produktu). oraz kolejno: zawartość białka [g], zawartość węglowodanów przyswajalnych (metabolizowanych) [g], zawartość tłuszczu całkowitego (włączając fosfolipidy) [g], albo
8 Wartość odżywcza środka spożywczegoII wartość energetyczną oraz kolejno: zawartość białka [g], zawartość węglowodanów przyswajalnych (metabolizowanych) [g], zawartość wszystkich cukrów prostych i dwucukrów zawartych w środku spożywczym, z wyjątkiem alkoholi wielowodorotlenowych [g], zawartość tłuszczu całkowitego (włączając fosfolipidy) [g], kwasów tłuszczowych nasyconych (kwasów bez podwójnych wiązań) [g], błonnika pokarmowego [g], sodu [g],
9 Wartość odżywcza środka spożywczegoIII. Informacja dotycząca wartości odżywczej może ponadto określać zawartość: skrobi [g], alkoholi wielowodorotlenowych (poliole) [g], kwasów tłuszczowych jednonienasyconych [g], kwasów tłuszczowych wielonienasyconych [g], cholesterolu [mg], witamin oraz składników mineralnych (zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych. - Dz.U z późn. zm oraz w % dziennego zalecanego spożycia)
10 Zawartość składników produktu spożywczegoAlergeny – według danych Unii Europejskiej, na jej terenie jest ok. 8% dzieci i 3% dorosłych cierpiących na alergie pokarmowe. Osoby te powinny zwracać szczególną uwagę na zawartość alergenów w produktach. Obecnie jest obowiązek uwidaczniania na etykietach składników alergennych.
11 Składniki alergenne Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies zwyczajny, pszenica oplewiona / orkisz, kamut lub ich szczepy hybrydowe) Skorupiaki Jaja Ryby Orzeszki ziemne / orzeszki arachidowe Nasiona soi Mleko (łącznie z laktozą) Orzechy, tj. migdał (Amygdalus communis L.), orzech laskowy (Corylus avellana), orzech włoski (Juglans regia), nerkowiec (Anacardium occidentale), orzech pekan (Carya illinoiesis (Wangenh.) K. Koch), orzech brazylijski (Bertholletia excelsa), pistacja, orzech pistacjowy (Pistacia vera), orzech makadamia (Macadamia ternifolia) Seler Gorczyca Nasiona sezamu Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/l w przeliczeniu na SO2
12 Zawartość składników produktu spożywczegoWzbogacanie żywności – polega na dodaniu jednego lub kilku składników odżywczych, bez względu na to, czy normalnie występują w środku czy nie, w celu zapobiegania i korygowania niedoborów jednego lub więcej składników odżywczych w całych populacjach lub określonych grupach ludności.
13 Zawartość składników produktu spożywczegoProbiotyki to pojedyncze lub mieszane kultury żywych mikroorganizmów: bakterie kwasu mlekowego, bifido i laktobakterie, wybrane drożdże należące do właściwej flory jelitowej człowieka. Specyficzną cechą probiotyków jest zdolność przedostawania się w stanie żywym (mimo kwaśnego soku żołądkowego oraz żółci obecnej w dwunastnicy) do jelit, osiedlania się w nich i rozmnażania. Dzięki temu przywracają równowagę flory jelitowej w przewodzie pokarmowym. Produktami zawierającymi bakterie probiotyczne są głównie napoje mleczne fermentowane (biojogurty, biokefiry).
14 Zawartość składników produktu spożywczegoDodatki do żywności to substancje, które samodzielnie nie są przeznaczone do spożycia. Dodane do produktu wpływają na jego trwałość, konsystencję, barwę, zapach lub smak. Główne grupy substancji dodawanych do żywności (każda setka dotyczy innej grupy dodatków) E 100 – barwniki – podkreślają apetyczność żywności. Dodawane są nie tylko do słodyczy, ale też do napojów , nabiału, wędlin, bo podczas przetwarzania żywności traci ona swoją naturalną barwę. E 200 – środki konserwujące – przedłużają trwałość produktów. Chronią przed mikroorganizmami takimi jak bakterie, czy grzyby pleśniowe. Dzięki konserwantom termin spożycia produktu można przedłużyć o kilka miesięcy.
15 Zawartość składników produktu spożywczegoE 300 – sole i kwasy (tzw. przeciwutleniacze) – chronią przed niekorzystnym działaniem tlenu atmosferycznego (spowalniają zmianę barwy i zapachu tłuszczów zwaną jełczeniem); niektóre pełnią rolę emulgatorów (ułatwiają tworzenie emulsji z połączenia dwóch cieczy, np. wody i oleju w margarynie). E 400 – środki zagęszczające – pochodne cukrów i białek o zdolnościach tworzenia żeli, co wykorzystuje się nie tylko przy produkcji gęstych sosów lub lodów, ale też zup, przetworów rybnych i w produktach niskokalorycznych. E 500 – dodatki różne – w tej grupie znajdują się m.in. niezwykle popularne w cukiernictwie wodorowęglany amonu i sodu (tzw. soda oczyszczona), dodawane do proszków do pieczenia.
16 Zawartość składników produktu spożywczegoE 600 – środki wzmacniające smak i zapach – przedłużają czas trwania wrażeń smakowych lub maskują smaki nieprzyjemne (np. ziemisty smak ziemniaków). Biorąc pod uwagę,że odczuwany na języku smak stanowi chemiczne wrota do naszego mózgu (na tym poziomie analizujemy jakość każdej potrawy), jest to niezwykle ważna grupa dodatków do żywności. E 900 – substancje słodzące i glazurujące drażetki – są stoso-wane do produkcji słodyczy bezcukrowych (np. gum do żucia) i słodkiej żywności niskokalorycznej (napoje light). Są znacznie słodsze od cukru, a zawierają minimalną ilość kalorii.
17 Zawartość składników produktu spożywczegoUnia Europejska zezwala na stosowanie ponad 260 substancji dodatkowych do żywności. Pełną listę substancji zawiera rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu. Listę można także znaleźć na stronie internetowej Federacji Konsumentów
18 Zawartość składników produktu spożywczegoOrganizm zmodyfikowany genetycznie (GMO) oznacza organizm z wyjątkiem istoty ludzkiej, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób, nie zachodzący w warunkach naturalnych w skutek krzyżowania i/lub naturalnej rekombinacji. Genetycznie zmodyfikowana żywność oznacza żywność zawierającą, składającą się lub wyprodukowaną z GMO; Producenci żywności mają obowiązek oznaczać żywność modyfikowaną genetycznie zgodnie z: ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U ), rozporządzeniem 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy, rozporządzeniem 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 w sprawie możliwości śledzenia i znakowania organizmów genetycznie zmodyfikowanych oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów genetycznie zmodyfikowanych i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE.
19 Data ważności Kupując produkty żywnościowe należy zwrócić szczególną uwagę na datę ważności (termin przydatności do spożycia lub datę minimalnej trwałości). Data minimalnej trwałości to data, do której prawidłowo przechowywany lub transportowany produkt żywnościowy zachowuje swoje właściwości. Data ta poprzedzona jest najczęściej napisem „najlepiej spożyć przed” albo „najlepiej spożyć przed końcem” Produkty żywnościowe nietrwałe mikrobiologiczne i łatwo psujące się tj. np. mięso, wędliny, nabiał posiadają określony termin przydatności do spożycia, po którym produkt nie może być spożywany. Data na opakowaniu takiego produktu poprzedzona jest napisem „należy spożyć do” Kupując produkty niepaczkowane i nie posiadające etykiety należy zwrócić szczególną uwagę na ich właściwości organoleptyczne takie jak wygląd i zapach.
20 Zasady przechowywania produktówWszędzie tam, gdzie jakość produktu zależy od sposobu jego przechowywania np.: w lodówce, producent ma obowiązek podać na etykiecie sposób przechowywania produktu. Zasada ta dotyczy wszystkich produktów spożywczych oznaczonych terminem przydatności do spożycia.
21 Materiał został zaczerpnięty z poniższej literaturyStrona internetowa: Strona internetowa: Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006r. - Dz.U Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych. - Dz.U z późn. zm Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu. - Dz.U z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności i warunków ich stosowania. - Dz.U
22 Materiał został zaczerpnięty z poniższej literaturyRozporządzeniem 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Rozporządzeniem 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 w sprawie możliwości śledzenia i znakowania organizmów genetycznie zmodyfikowanych oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów genetycznie zmodyfikowanych i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE. 20. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001r. W sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizm o zmodyfikowanych genetycznie i uchylająca dyrektywę Rady 90/220/EWG Ustawa z dnia 15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów – Dz.U
23 Dziękuję za uwagę