1 Wybrane problemy prawnePRAWO SPÓŁEK Wybrane problemy prawne

2 SPÓŁKI OSOBOWE – UŁOMNE OSOBY PRAWNESPÓŁKI KAPITAŁOWE – OSOBY PRAWNE

3 FORMA UMOWY SPÓŁKI/STATUTUZwykła forma pisemna – spółka jawna i partnerska Forma aktu notarialnego – spółka komandytowa, komandytowo – akcyjna, z o.o. i akcyjna

4 PRZENIESIENIE PRAW I OBOWIĄZKÓW WSPÓLNIKA NA OSOBĘ TRZECIĄSpółki osobowe: (art. 10 ksh) Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. Spółki kapitałowe: ogólne zasady obrotu akcjami lub udziałami

5 ODPOWIEDZIALNOŚĆ WSPÓLNIKÓWOdpowiedzialność solidarna i subsydiarna - spółka jawna i partnerska (art. 22 i 31 ksh) Spółka komandytowa: komplementariusz odpowiada bez ograniczeń – odpowiedzialność solidarna i subsydiarna, komandytariusz odpowiada do wysokości sumy komandytowej (odpowiedzialność ograniczona) Spółka komandytowo – akcyjna: komplementariusz odpowiada jak w spółce komandytowej, akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania Spółka z o.o. – wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania Spółka akcyjna – akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania Spółka kapitałowa w organizacji (art. 13 ksh) - Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Wspólnik albo akcjonariusz spółki kapitałowej w organizacji odpowiada solidarnie z podmiotami, o których mowa w § 1, za jej zobowiązania do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów lub akcji.

6 SUBSYDIARNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ WSPÓLNIKÓW SPÓŁEK OSOBOWYCH (art. 31 ksh)Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Przepis nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przystąpienia tej osoby. Kto zawiera umowę spółki jawnej z przedsiębiorcą jednoosobowym, który wniósł do spółki przedsiębiorstwo, odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki do wartości wniesionego przedsiębiorstwa według stanu w chwili wniesienia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Wspólnik pozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki może przedstawić wierzycielowi zarzuty przysługujące spółce wobec wierzyciela. Jeżeli zarzut wymaga złożenia oświadczenia woli przez spółkę celem uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, potrącenia lub w innych podobnych przypadkach, wspólnik może odmówić zaspokojenia wierzyciela, dopóki spółka nie złoży takiego oświadczenia. Wierzyciel może wyznaczyć spółce dwutygodniowy termin do złożenia oświadczenia woli, po którego bezskutecznym upływie wspólnik lub wierzyciel może wykonać służące mu uprawnienie.

7 PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKISpółka jawna: Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Wyłączenie od prowadzenia spraw spółki – umowa lub orzeczenie sądu Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Uchwała wspólników: w sprawach zwykłego zarządu – jeżeli którykolwiek wspólnik się sprzeciwił, w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu – zawsze Spółka partnerska: Powołanie zarządu lub zasady jak w spółce jawnej

8 Spółka komandytowa: Sprawy spółki prowadzą komplementariusze Komandytariusze nie mają prawa ani obowiązku prowadzić spraw spółki, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej Spółka komandytowo akcyjna: Akcjonariusze nie mają prawa ani obowiązku prowadzić spraw spółki Walne zgromadzenie – obligatoryjne niezależnie od liczby wspólników Rada nadzorcza – fakultatywna dopóki w spółce jest do 25 akcjonariuszy, później obligatoryjna Spółka z o.o. i spółka akcyjne – prowadzenie spraw spółki należy do zarządu

9 REPREZENTACJA Spółka jawna: każdy wspólnik, chyba, że umowa stanowi inaczej albo, że zostanie pozbawiony prawa na podstawie orzeczenia sądu Spółka partnerska: każdy wspólnik, chyba, że: 1) umowa stanowi inaczej, 2) zostanie pozbawiony prawa na podstawie uchwały wspólników (art. 96 § 2 ksh), 3) powołano zarząd Spółka komandytowa: 1) komplementariusze, chyba, że umowa stanowi inaczej albo, że zostanie pozbawiony prawa na podstawie orzeczenia sądu 2) komandytariusze, którym udzielono pełnomocnictwa Spółka komandytowo – akcyjna: 1) komplementariusze, chyba, że umowa stanowi inaczej albo, że zostanie pozbawiony prawa na podstawie orzeczenia sądu 2) akcjonariusze, którym udzielono pełnomocnictwa Spółka z o.o. : zarząd Spółka akcyjna : zarząd

10 ORGANY SPÓŁKEK KAPITAŁOWYCH

11 Sp. z o.o. ZARZĄD: prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją; prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. jeżeli jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie 2 członków zarządu albo 1 członka zarządu łącznie z prokurentem. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec 1 członka zarządu lub prokurenta. każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki (art. 208). Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem sprawy, choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu. Uchwały zarządu mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu. członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Jeżeli czynności ze spółką dokonuje jedyny wspólnik wymagana jest forma aktu notarialnego.

12 RADA NADZORCZA i KOMISJA REWIZYJNA:W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę złotych, a wspólników jest więcej niż 25, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna. W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników. Członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej Rada nadzorcza składa się co najmniej z 3 członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Komisja rewizyjna składa się co najmniej z 3 członków, powoływanych i odwoływanych według tych samych zasad, co członkowie rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

13 RADA NADZORCZA i KOMISJA REWIZYJNA:Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki. Każdy członek rady nadzorczej może samodzielnie wykonywać prawo nadzoru, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności stanowić, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności, oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.

14 ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW:Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być: rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty, udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków. Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników (art. 233) : Jeżeli bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest obowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki- bezwzględna większość.

15 zwoływanie zgromadzenia:zarząd (z własnej inicjatywy lub na żądanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej) wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej 1/10 kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, jak również umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników (zgłaszając żądanie do zarządu lub poprzez sąd) sposób zwoływania: list, przesyłka kurierska, mail w sprawach nieobjętych porządkiem obrad nie można powziąć uchwały, chyba że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięcia uchwały.

16 Uchwały można powziąć pomimo braku formalnego zwołania zgromadzenia wspólników, jeżeli cały kapitał zakładowy jest reprezentowany, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego odbycia zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad. 1 udział = 1 głos lub 10 złotych wartości nominalnej udziału = 1 głos dopuszczalne jest głosowanie przez pełnomocnika Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy lub umowa spółki nie stanowią inaczej: uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części zapadają większością 2/3 głosów, uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości ¾ głosów. uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy.

17 S.A. ZARZĄD: Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza,Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów, (powołanie prokurenta – zgoda wszystkich, odwołanie prokurenta – każdy z osobna) do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem, chyba, że statut stanowi inaczej (Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta). Walne zgromadzenie i rada nadzorcza nie mogą wydawać zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.

18 RADA NADZORCZA: Członkowie - co najmniej 3, w spółkach publicznych co najmniej 5 powoływanych przez walne zgromadzenie Z ważnych przyczyn może zawiesić członków zarządu. Wówczas członkowie rady nadzorczej mogą zostać delegowani na czas określony, nie dłuższy niż 3 miesiące do pełnienia obowiązków członków zarządu. Statut może przewidywać konieczność uzyskiwania przez zarząd zgody rady w określonych kwestiach. Wówczas w razie braku porozumienia decyzje podejmuje walne zgromadzenie Członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej.

19 WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY:Zwyczajne walne zgromadzenie: 1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, 2) powzięcie uchwały o podziale zysku albo o pokryciu straty, 3) udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków Nadzwyczajne walne zgromadzenie: uchwała o dalszym istnieniu spółki - jeżeli bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz 1/3 kapitału zakładowego, zarząd obowiązany jest niezwłocznie zwołać walne zgromadzenie celem powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki – wystarczająca jest bezwzględna większość.

20 Zwołanie walnego zgromadzenia:Zarząd Akcjonariusze reprezentujący co najmniej 1/2 kapitału zakładowego lub co najmniej 1/2 ogółu głosów Akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący co najmniej 1/20 kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego zgromadzenia W sprawach nieobjętych porządkiem obrad nie można powziąć uchwały, chyba że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na walnym zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięcia uchwały. Udział: Akcjonariusze - wpisani do księgi akcyjnej prowadzonej przez zarząd na tydzień przez walnym. Posiadacze akcji na okaziciela musza je złożyć w siedzibie spółki na tydzień przed walnym i nie odbierać. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu spółki publicznej mają tylko osoby będące akcjonariuszami spółki na 16 dni przed datą walnego zgromadzenia – dotyczy akcji na okaziciela i imiennych. Członkowie zarządu i rady nadzorczej mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu (dzień rejestracji uczestnictwa).

21 Uchwały: bezwzględna większość głosów większość ¾: emisji obligacji zamiennych i obligacji z prawem pierwszeństwa objęcia akcji, zmiany statutu, umorzenia akcji, obniżenia kapitału zakładowego, zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części i rozwiązania spółki. większość 2/3: uchwała dotycząca finansowania przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji. Jeżeli jednak na walnym zgromadzeniu jest reprezentowana co najmniej połowa kapitału zakładowego, do podjęcia uchwały wystarczy bezwzględna większość głosów. do powzięcia uchwały o istotnej zmianie przedmiotu działalności spółki wymagana (art. 416) jest większość 2/3 głosów (nie obowiązuje uprzywilejowanie co do głosu). Skuteczność uchwały zależy od wykupienia akcji tych akcjonariuszy, którzy nie zgadzają się na zmianę. Akcjonariusze obecni na walnym zgromadzeniu, którzy głosowali przeciw uchwale, powinni w terminie 2 dni od dnia walnego zgromadzenia, natomiast nieobecni w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały, złożyć w spółce swoje akcje lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki; w przeciwnym przypadku akcjonariusze ci będą uważani za zgadzających się na zmianę. Zarząd ogłasza cenę wykupu, chętni nabywcy mają 3 tygodnie na wpłacenie ceny. Statut może przewidywać zmianę przedmiotu działalności spółki bez wykupu, jeżeli uchwała powzięta będzie większością 2/3 głosów w obecności osób reprezentujących co najmniej ½ kapitału zakładowego.

22 AKCJE ogół praw i obowiązków akcjonariuszaudział w kapitale zakładowym papier wartościowy są niepodzielne i mają identyczna wartość – co najmniej 1 grosz mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych – współuprawnieni mogą wykonywać swoje prawa przez wspólnego przedstawiciela

23 TYPY AKCJI: Imienne Na okaziciela:mogą być wydane dopiero po pełnym opłaceniu (po częściowej wpłacie mogą być wydawane świadectwa tymczasowe imienne) za aport powinny być wydawane akcje imienne, które nie mogą być zamienione na akcje na okaziciela do czasu zatwierdzenia przez walne zgromadzenia sprawozdania za dany rok obrotowy. Do tego momentu powinny zostać zatrzymane w spółce. Akcje uprzywilejowane (powinny być imienne za wyjątkiem akcji niemych) Uprzywilejowanie może dotyczyć: prawa głosu – max. 2 głosy na akcję (nie dotyczy spółki publicznej), do dywidendy (max. + ½ w stosunku do nieuprzywilejowanych) – nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojenie przed pozostałymi, do udziału w majątku po likwidacji. Uprzywilejowanie może być uzależnione od spełnienia na rzecz spółki określonych świadczeń, od warunku lub terminu. Uprawnienia przyznane jednemu akcjonariuszowi – na przykład powoływanie i odwoływanie organów, otrzymywania świadczeń od spółki, może być uzależnione od spełnienia na rzecz spółki określonych świadczeń, od warunku lub terminu. Uprawnienia są związane z osobą – nie przechodzą na nabywców akcji.

24 UPRAWNIENIA AKCJONARIUSZY:Prawo poboru akcji Do dywidendy – w stosunku do liczby akcji. Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe. Uprawnieni do dywidendy są akcjonariusze, którym przysługiwały akcje w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Statut może upoważniać walne zgromadzenie do wskazania innego dnia dywidendy, najpóźniej w ciągu 2 miesięcy od powzięcia uchwały o podziale zysku, na dzień przypadający w ciągu 3 miesięcy od powzięcia uchwały. Statut może uprawniać zarząd do wypłaty zaliczek na poczet dywidendy za zgoda rady nadzorczej. Na zaliczkę można przeznaczyć najwyżej połowę zysku za poprzedni rok. Obowiązek zwrotu dywidendy nienależnej, pobranej w zlej wierze, przedawnia się z upływem lat 3. Prawo do kwoty likwidacyjnej

25 Prawo udziału i głosowania w walnym zgromadzeniu (artPrawo udziału i głosowania w walnym zgromadzeniu (art. 340): zastawnik i użytkownik mogą korzystać z prawa głosu gdy zostało to przewidziane w treści czynności prawnej oraz ujawnione w księdze akcyjnej. Zakaz wykonywania prawa przez te podmioty może przewidywać statut. Może tez uzależniać wykonywanie tego prawa od uzyskania zgody określonego organu spółki. Prawo do informacji (art. 428)– podczas obrad walnego zgromadzenia zarząd jest zobowiązany do udzielenia informacji, chyba, że grozi to spółce szkodą. Z ważnych powodów można udzielić informacji także poza walnym. Termin udzielenia odpowiedzi to max. 2 tygodnie od zgłoszenia żądania na walnym. Akcjonariusz, któremu nie udzielono informacji może złożyć sprzeciw do protokołu oraz wniosek do sadu rejestrowego, w terminie tygodnia od zakończenia wolnego. Do żądania uchylenia uchwały

26 Do żądania stwierdzenia nieważności uchwałyDo żądania przymusowego wykupu (usunięcie akcjonariuszy mniejszościowych - art. 418 ksh) Prawa mniejszości (art ksh) Do zbywania – statut może określić warunki, konieczność uzyskania zgody zarządu (f. pisemna ad solemnitatem) na zbycie akcji imiennych. Jeżeli odmawia on zgody na zbycie powinien wskazać innego nabywcę w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące. Zgody nie wymaga zbycie w postępowaniu egzekucyjnym. Przeniesienie akcji imiennej lub świadectwa tymczasowego następuje przez pisemne oświadczenie albo na samym dokumencie akcji, albo na świadectwie tymczasowym, albo w osobnym dokumencie oraz wymaga przeniesienia posiadania akcji lub świadectwa tymczasowego. Ograniczenie rozporządzania akcjami do 5 lat, w związku z prawem pierwokupu – do 10 lat.