1 Wybrane zagadnienia filozofii informatyki Wykład 1. Wprowadzenie do filozofii w informatyce Wykład monograficzny r.a. 2012/2013 Prowadzący: dr Paweł Polak Zastrzegam, że rysunki przedstawione w prezentacji (jeśli nie zaznaczono) pochodzą z zasobów sieci Internet nie są mojego autorstwa. Zostały wykorzytane w celach ilustacji treści naukowych i w razie zgłoszenia naruszenia praw zostaną usunięte.

2 Plan kursu (możliwe modyfikacje) 1. Wprowadzenie do filozofii w informatyce 2. Informatyka jako dyscyplina empiryczna 3. Informatyka w ujęciu W. Marciszewskiego 4. Filozofia sztucznej inteligencji 5. Wybrane zagadnienia filozoficzne związane z rzeczywistością wirtualną

3 2012 – Rok Alana Turinga ● Setna rocznica urodzin A. Turinga – ojca współczesnej informatyki – Matematyk rozwijający metody kryptograficzne – Twórca koncepcji maszyny uniwersalnej – formalizm opisujący komputery – Twórca koncepcji komputera – Prekursor sztucznej inteligencji – Twórca testu sztucznej inteligencji

4 Literatura 1.http://polak.wikidot.com/filozofia-informatyki (zbiór materiałów dla studentów) 2.W. Marciszewski, P. Stacewicz, Umysł – komputer – świat. O zagadce umysłu z informatycznego punktu widzenia, Exit, Warszawa 2011. 3.P. Stacewicz, Umysł a modele maszyn uczących się, Exit, Warszawa 2010. 4.Turner, Raymond and Eden, Amnon, "The Philosophy of Computer Science", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2009 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL =. 5.J. Kloch, Świadomość komputerów?, Tarnów, Biblos 1996. [dodatkowa]

5 Warunki zaliczenia 1. Praca semestralna na temat związny z filozofią w informatyce (temat ustalany indywidualnie). 2. Osoby mające częste problemy z uczęszczaniem na zajęcia będą proszone o napisanie dodatkowej pracy. 3. Merytoryczna aktywność w dyskusjach będzie wpływała na podniesienie oceny końcowej.

6 Plan niniejszego wykładu 1. Czym jest „filozofia w informatyce”? 2. Czym jest informatyka? (rzut oka na problematykę) 3. Pytania filozoficzne w informatyce 4. Krótka opowieść o genezie komputera

7 Przydatne skróty ● CS – computer science = informatyka ● TM – Turing Machine ● MT – maszyna Turinga ● AI – Artifical Intelligence ● SI – sztuczna inteligencja ● VR – Virtual Reality ● … i kilka innych, które z pewnością pojawią się w odpowiednim czasie

8 Filozofia w informatyce a „filozofia w nauce” ● M. Heller: „filozofia w nauce” jako: – poszukwianie klasycznych problemów filozoficznych uwikłanych w naukę, – odkrywanie nowych problemów filozoficznych stawianych przez naukę, – badanie filozoficznych założeń nauki. ● Informatyka powinna mieć również swoją filozofię! ● Jest to kolejne rozwinięcie Hellerowskiego programu filozoficznego.

9 Informatyka – nauka (science) czy technika (engineering)? ● Co różni naukę i technikę? ● Czy technika jest tylko nauką stosowaną? ● Jeżeli jest nauką to, co jest jej przedmiotem? – komputery? (Czym jest komputer?, A co np. z mikroskopią, która dawno upadła?) – obliczenia? (Czym są obliczenia?) Za: Rappaport (2006)

10 Czym jest informatyka? (1) ● CS – what computer scientists do! ● Nauka o komputerach i o otaczających je zjawiskach (w tym o algorytmach) Newell, Perlis, & Simon 1967 ● Studia nad algorytmami i otaczającymi je zjwiskami (w komputerami) Knuth 1974 (NB. studium oznacza tu wysiłki poznawcze, które nie są zorganizowaną nauką, protonauka?) ● Co może zostać zautomatyzowane, rozwiązane przez TM, wyrażone rekursyjnie? AI – czy poznanie jest rekursyjne? Arden 1983 Za: Rappaport (2006)

11 Czym jest informatyka? (2) ● Sztuczna nauka (Artifical science) (studia empiryczne ale nie jest to nauka o rzeczach naturalnych) zjawisk otaczających komputery [Newell &] Simon 1976, 1969/1996 ● Nauka naturalna o procedurach Shapiro 2001[McCarthy 2006: computational procedures] ● Studia nad informacją Hartmanis & Lin 1992 ● Inżynieria (nie nauka) Brooks 1996, Loui 1987 ● Studia zjawisk wirtualnych Crowcroft 2005 ● Zespół wiedzy zajmujący się procesami przekształcania informacji Denning et al. 1989 NB: Autorami definicji nie są filozofowie! Za: Rappaport (2006)

12 Czym jest informatyka? (3) ● CS = study of algorithms and computers that implement them Rappaport (2006) ● CS – is occupied with the design, development and investigation of the concepts and methodologies that facilitate and aid the specification, development, implementation and analysis of computational systems R. Turner, A. Eden (2009)

13 Główne tematy filozofii w informatyce 1. Czym jest komputer? 2. Czym jest informacja? 3. Czym jest algorytm? 4. Czym jest program komputerowy? 5. Czy można zbudować sztuczną inteligencję? (Krótkie wprowadzenie do filozofii SI) 6. Czy sensowna jest etyka komputerów? Plan oparty został na sugestiach W.J. Rappaporta

14 Problemy ogólne – przykłady (1) 1.Czym jest informacja? (Floridi 2004; Floridi 2005) 2.Jakim rodzajem rzeczy są obiekty cyfrowe? (Allison et al. 2005) 3.Co odróżnia hardware od software? Czy programy istnieją zarówno w fizycznej jak i symbolicznej formie? (Moor 1978; Colburn 2004)

15 Problemy ogólne – przykłady (2) 1. Jakim rodzajem dyscypliny jest CS? Jakie role pełnią matematyczne modelowanie i eksperymenty? (Minsky 1970; Denning 1980; Denning 1981; Denning et al. 1989; Denning 1985; Denning 1980b; Hartmanis 1994; Hartmanis1993; Hartmanis 1981; Colburn 2004; Eden 2007) 2. Czy programy mogą być uważane za teorie naukowe? (Rapaport 2005a) 3. Jak matematyka jest wykorzystywana w CS? Czy modele matematyczne są używane jako deskryptywne czy normatywne? (White 2004; Turner 2007)

16 Filozofia SI – przykładowe pytania 1.Czy maszyna może myśleć? (od Lullusa do dziś) 2.Co znaczy, że maszyna myśli? 3.Czy są jakieś ograniczenia nie pozwalające zbudować myślącej maszyny? 4.Czy pojęcie „myślenia komputacyjnego” (computational thinking) wytrzymuje krytyczną analizę filozoficzną? (Wing 2006) 5.Czy próby zbudowania sztucznej inteligencji mogą powiedzieć coś o ludzkim umyśle? 6.Kim będzie człowiek, jeśli stworzy myślące maszyny?

17 … then STOP. Ciąg dalszy za tydzień...