1 Wykład 1 Prawo urzędnicze

2 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoW okresie zaborów kandydaci do służby w administracji byli absolwentami wydziałów prawa (Kraków, Lwów) lub odrębnych studiów administracyjnych (Warszawa). W Księstwie Warszawskim utworzono Szkołę Prawa (1808 r.), do której dodano Szkołę Nauk Administracyjnych (1811 r.), a więc odrębny program kształcenia administracyjnego, co świadczy o zamierzeniu ukształtowania wykształconych urzędników, przygotowanych do służby administracyjnej

3 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoOd XVIII w., od pierwszego rozbioru Polski do 1918 r., administracja podlegała trzem różnym systemom prawnym: pruskiemu, austriackiemu i rosyjskiemu, a ślady tego do dziś są zauważalne. W miarę jednolity system prawa urzędniczego, przez jakiś czas zachowujący jeszcze pewne pozostałości z czasów zaborów, wykształcił się z początkiem lat 20., a więc dość szybko.

4 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoDo czasu uchwalenia ogólnej ustawy służbowej władze i urzędy państwowe obowiązywały Tymczasowe przepisy służbowe dla urzędników państwowych wydane przez Radę Regencyjną Królestwa Polskiego w 1918 r. Przewidywały one, podobnie jak uchwalona już w niepodległym Państwie Polskim ustawa ogólna, publicznoprawny stosunek prawny urzędnika do państwa, co znaczyło, że stosunek ten nie mógł być ustanawiany, zmieniany, zawieszany ani rozwiązywany w drodze umowy lub na żądanie urzędnika, lecz jedynie na zasadzie ustawy i prawnych zarządzeń władzy. Istotą stosunku prawnego była służba ojczyźnie w zakresie działania urzędów państwowych i solidaryzowanie się z rządem w granicach powierzonych mu czynności. Wydanie Tymczasowych przepisów było świadectwem jak ważna dla życia państwowego jest regulacja statusu urzędniczego, jakie ma on znaczenia dla procesu wykonywania władzy, jak bliski jest ten związek.

5 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoPrzepisy tymczasowe przyjmowały jednoznacznie prymat interesu państwa, urzędnik państwowy stawał się organem państwa, nie mógł uczestniczyć w działalności pozostającej w sprzeczności z urzędniczymi obowiązkami. Tymczasowe przepisy były typową pragmatyką urzędniczą. Wśród warunków nabycia statusu urzędnika państwowego były: nieskazitelność obywatelska i moralność charakteru. Oba warunki wyrażono w formie terminów niedookreślonych i jako takie pozostawiających obszar względnie dużej swobody oceny. Do dziś sporne i przy okazji przygotowywania kolejnych ustaw dyskutowane wymogi o charakterze moralnym, mimo przeciwników są powtarzane w pragmatykach zawodowych (nie tylko urzędniczych). Wstąpienie do służby odbywało się przez zawiązanie stosunku prawnego między państwem a urzędnikiem w formie nominacji, po której następowało stawienie się do służby dopełnione instalacją, czyli wskazaniem mu jego czynności.

6 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoTymczasowe przepisy służbowe przewidywały do dziś powszechnie znane zasady, typowe dla prawa urzędniczego, np.: zakaz pełnienia służby przez osoby spokrewnione lub spowinowacone (do trzeciego stopnia włącznie), jeżeli pozostawałyby w stosunku bezpośredniej podwładności albo przełożeństwa; zakaz zachowań, które spowodowałyby lub mogły spowodować zakłócenie lub uniemożliwienie działalności organów rządowych, zakazy zapobiegające naruszeniu bezstronności; obowiązek powstrzymania się od krytyki władz; obowiązek zachowania poufności. Tymczasowe przepisy były surowsze, tworzące silniejsze podporządkowanie (wciąż trzeba pamiętać o czasie, w którym były tworzone), niż dzisiaj obowiązujące. Urzędnik państwowy był zobowiązany do przyjęcia szczególnych postaw, np. wierności i posłuszeństwa głowie państwa, poświęcenia się służbie z całą gorliwością i sumiennością, strzeżenia powagi swego stanu i zachowywania się zgodnie z wymaganiami honoru i przyzwoitości. Stawiano przed nim obowiązki, dziś często niedopuszczalne, np. kierowanie wszelkich próśb, przedstawień i zażaleń w sprawach służbowych i osobistych wyłącznie w drodze służbowej i tylko do władz przełożonych, zakaz odwoływania się do instytucji postronnych lub prasy.

7 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoUstawa o państwowej służbie cywilnej z r. była ustawą ogólną, którą uzupełniały inne ustawy i akty normatywne niższego rzędu z zakresu prawa publicznego: rozporządzenia Prezydenta RP z r. oraz Rady Ministrów z r. o organizacji komisji dyscyplinarnych i postępowaniu dyscyplinarnym przeciwko funkcjonariuszom państwowym, ustawa z r. o uposażeniu funkcjonariuszów państwowych i wojska, ustawa z r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy państwowych i zawodowych wojskowych.

8 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegozakres podmiotowy: – poddała jej przepisom funkcjonariuszy: administracji państwowej w ścisłym słowa tego znaczeniu, Kontroli Państwowej, o ile ustawa z 1921 r. o Kontroli Państwowej nie zawierała postanowień odmiennych, Biura Sejmu i Senatu, w pewnym zakresie administracji lasów państwowych, – wyłączyła spod działania swoich przepisów: sędziów, prokuratorów, aplikantów sądowych, pracowników państwowych kolei żelaznych, nauczycieli wszystkich szkół państwowych, pracowników przedsiębiorstwa „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, funkcjonariuszy Policji Państwowej i Straży Granicznej, służby więziennej, nie miała zastosowania wobec funkcjonariuszy samorządowych, – poddała przepisom ustawy także ministrów oraz konstytucyjnie odpowiedzialnych kierowników władz naczelnych (np. kierownicy ministerstw, Prezes Najwyższej Izby Kontroli), o ile przepisy szczególne nie stanowiły inaczej (np. o innym rodzaju odpowiedzialności – przed Trybunałem Stanu); osoby te były zwolnione od obowiązku deklarowania poziomu wykształcenia i odbywania służby przygotowawczej,

9 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegopodział funkcjonariuszy państwowych na: urzędników i niższych funkcjonariuszy państwowych (art. 3); wprowadzono wyraźne rozróżnienie pomiędzy funkcjonariuszami, a pracownikami zwanymi kontraktowymi, czyli zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, co znaczyło, że mieli oni inne statusy prawne;

10 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoustalono mianowanie jako jedyną podstawę nawiązania stosunku służbowego; w piśmie nominacyjnym wymieniano urząd, w którym urzędnik miał pełnić służbę, tytuł urzędowy i stopień służbowy, nie było w nim stanowiska służbowego, co dawało władzy zwierzchniej swobodę obsadzania stanowisk (rozstrzygnięcie powtórzone w ustawie o służbie cywilnej z 1996 r.); mianowanie było jednostronnym aktem suwerennej władzy, aktem administracyjnym, „zawierającym oświadczenie jej woli, że chce daną osobę przyjąć do służby państwowej”

11 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoPrzewidziano dwa rodzaje mianowania: stałe i prowizoryczne – do odwołania (terminowego i bezterminowego); urzędnikom stałym przysługiwały wszystkie prawa wymienione w ustawie (np. względna nieusuwalność), prowizorycznym – nie, np. mogli być usunięci w każdej chwili na podstawie jednostronnego zarządzenia władzy; różnice w statusie obu tych rodzajów funkcjonariuszy państwowych były zasadnicze, tylko stałym przysługiwało prawo do uposażenia emerytalnego ze Skarbu Państwa (wdowom i sierotom po nich do pensji wdowiej i sierocej, ulgi kolejowej). Uroczyste złożenie przysięgi (mianowani prowizorycznie składali przyrzeczenie) przez urzędnika formalnie nie było warunkiem zawiązania stosunku służbowego, dlatego jej odmowa nie mogła stanowić przyczyny rozwiązania stosunku służbowego. Było obowiązkiem, a jego naruszenie mogło spowodować skutki natury dyscyplinarnej, łącznie z wydaleniem ze służby. Tymczasowe przepisy regulowały tę sprawę jasno – zawiązanie stosunku służbowego następowało przez wręczenie pisma nominacyjnego, połączone ze złożeniem przysięgi służbowej.

12 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegopodzielono stanowiska służbowe na trzy kategorie, wymagające: – I. wykształcenia wyższego, potwierdzonego złożeniem odpowiednich egzaminów, – II. wykształcenia średniego, ogólnokształcącego lub zawodowego, – III. ukończenia szkoły powszechnej lub niższych klas szkoły średniej. ustanowiono dwanaście stopni służbowych: – w I kategorii stanowisk od VIII stopnia służbowego, – w II kategorii stanowisk od X stopnia służbowego, – w III kategorii stanowisk od XI lub XII stopnia służbowego

13 Kierunki zmian polskiego prawa urzędniczegoW okresie międzywojennym uznano więc za właściwy publicznoprawny charakter statusu urzędniczego, tzn. jednostronnie określony przez przepisy prawa publicznego, w drodze aktu ustawowego. „Stosunek służbowy, wykonywanie funkcji w interesie publicznym, (…) zastosowanie norm prawa publicznego”, stanowiły „istotne znamiona pojęcia urzędnika, a wedle naszego ustawodawstwa pojęcie funkcjonariusza państwowego”. Znamionami charakteryzującymi urzędnika państwowego były m.in. stałość stanowiska służbowego, zawodowość, stałe pobory, specjalne formy zawiązania stosunku służbowego, zaprzysiężenie.

14 Prawo urzędnicze w powojennej Polsce do 1989 r.Pierwszy okres – najdłuższy – trwał do 1974 r., do czasu kodyfikacji prawa pracy. Tuż po wojnie, wobec braku koncepcji, przyjęto konieczność stosowania przepisów ustawy z 1922 r. obok przepisów nowych aktów normatywnych, osobliwie „wykorzystując – to, co nadawało się do adaptacji w państwie demokracji ludowej”. Ustawa ta kształtowała publicznoprawny model służby cywilnej według wzorów austriackich i pruskich. Nie był to już jednak ten sam akt: „Sam fakt, że ustawa ta miała służyć państwu nowego typu: państwu socjalistycznemu, przesądził o zmianie treści klasowej jej przepisów i funkcji społecznej. Zmiany ustawy były ukierunkowane przez przewodnie zasady socjalistycznej służby państwowej oraz zasady socjalistycznego prawa pracy”.

15 Prawo urzędnicze w powojennej Polsce do 1989 r.Służbę państwową, w tym czasie, zaczęto rozumieć bardzo szeroko. Nie ona była częścią administracji państwowej, ale przeciwnie – administracja była częścią służby państwowej. Korzystano z wzorów radzieckich. W najszerszym, popularnym znaczeniu państwu «służy» każdy, kto w jakikolwiek sposób współdziała w funkcjonowaniu organizacji państwowej, a nawet kto się należycie wywiązuje z obowiązków wobec państwa”. W węższym znaczeniu uznawano, że służba państwowa to „jedynie określony stosunek prawny danej osoby do państwa; chodzi mianowicie o taki stosunek prawny, który polega na zatrudnieniu danej osoby w aparacie państwowym”. Za służbę państwową w znaczeniu właściwym uważamy jedynie pełnienie takich czynności w aparacie państwowym, które polegają na wykonywaniu funkcji państwowych”. Za pozostające w stosunku służby państwowej w znaczeniu ścisłym uważamy te osoby, które są zatrudnione w aparacie państwowym wykonywaniem za wynagrodzeniem w sposób stały i ciągły funkcji państwowych”. Zastanawiano się wtedy, czy wydobywanie przez górnika węgla w kopalni państwowej lub badanie chorego przez lekarza w szpitalu, nauczanie w szkole (nie było prywatnych kopalni, szpitali i szkół) jest wykonywaniem funkcji państwowych. Uznano, że należy przyjąć, że funkcje takie odnoszą się do pełnienia czynności należących bezpośrednio do sfery działalności organów państwowych, w ścisłym tego słowa znaczeniu, a więc że wynikają z właściwości państwa jako takiego (np. wydanie decyzji o założeniu i organizacji przedsiębiorstwa państwowego, o powołaniu dyrektora itd.). Za kryterium służby państwowej przyjęto więc pełnienie czynności związanych bezpośrednio z wykonywaniem władzy państwowej.

16 Prawo urzędnicze w powojennej Polsce do 1989 r.Trwająca 30 lat ewolucja sytuacji prawnej pracowników administracji państwowej przebiegała według następujących zamierzeń: zrównanie sytuacji prawnej dwóch grup pracowników administracji: mianowanych i kontraktowych; ograniczenie zasięgu mianowania jako sposobu obsadzania stanowisk państwowych; ujednolicenie sytuacji prawnej pracowników administracji w państwowych jednostkach organizacyjnych (zakładach pracy); objęcie powszechnym prawem pracy ogółu pracowników, w tym pracowników administracji państwowej; zrównanie sytuacji prawnej pracowników umysłowych i fizycznych. kolejne regulacje prawne, m.in. dekrety: z r. o tymczasowym unormowaniu stosunku służbowego funkcjonariuszów państwowych, który obniżył wymogi kwalifikacyjne, z r. o zmianie ustawy o państwowej służbie cywilnej, który pojęcie „funkcjonariusza państwowego” (urzędnika) zastąpił pojęciem „pracownika państwowego”, z r. o ograniczeniu dopuszczalności rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz o zabezpieczeniu ciągłości pracy72, ustaw: z r. o uposażeniach pracowników państwowych i samorządowych oraz przewodniczących organów wykonawczych gmin miejskich i wiejskich73 i z r. o pracownikach rad narodowych, Kodeks pracy. Podstawowe hasło zmian to: „Od prawa urzędniczego jako prawa publicznego do prawa pracy jako prawa powszechnego”.

17 Prawo urzędnicze w powojennej Polsce do 1989 r.Uchwalenie ustawy z r. o pracownikach rad narodowych było kontynuacją przyjętej polityki. Po raz pierwszy w systemie rad narodowych i w ogóle w administracji państwowej zniesiono tradycyjną formę administracyjnoprawnego aktu mianowania, likwidując tym samym przyjęty przez ustawę z 1922 r. o państwowej służbie cywilnej podział pracowników służby państwowej na mianowanych i kontraktowych. Wszyscy zatrudnieni w wydziałach prezydiów rad narodowych nazwani zostali pracownikami, co ostatecznie zastąpiło dawne określenia „funkcjonariusz” i „urzędnik”. Pracownicy zatrudnieni w prezydiach rad narodowych do czasu wejścia w życie ustawy z r. na podstawie mianowania stali się z mocy prawa pracownikami w rozumieniu tej ustawy, czyli ich status zmienił się z publicznoprawnego na zobowiązaniowy. Ten krok na drodze do ujednolicenia sytuacji prawnej pracowników administracji państwowej nie doprowadził jednak do zunifikowania sposobów nawiązania stosunku pracy, ponieważ tak być nie może. Zajmowanie różnych stanowisk, wykonywanie różnych zadań, wymaga zróżnicowania m.in. warunków dostępu do służby, obowiązków, praw, odpowiedzialności. Ustawa zlikwidowała mianowanie, ale wprowadziła powołanie na stanowiska kierownicze.

18 Prawo urzędnicze w powojennej Polsce do 1989 r.Kodeks pracy z r. - uznany za końcowy akord procesu ujednolicania stosunków związanych z zatrudnieniem, w obrębie prawa pracy znalazły się wszystkie stosunki pracy, powstałe na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru i spółdzielczej umowy o pracę. Kodeks uchylił ustawę z 1922 r. o państwowej służbie cywilnej. Tak rozpoczął się następny etap przekształceń polskiego prawa urzędniczego po II wojnie światowej. Ogólny ton zmian ustawodawczych w zakresie statusu pracowników administracji: „od statusu publicznoprawnego do statusu zobowiązaniowego” i „od prawa urzędniczego jako prawa administracyjnego do prawa pracy” brzmiał nadal (do1982 r.). Zamiaru zunifikowania statusu pracowniczego nie dało się jednak w całości przeprowadzić. Zróżnicowane cele i zadania poszczególnych służb wymagają, aby status ich wykonawców był także szczególny. Kodeks pracy przewidywał więc – choć jako wyjątek – możliwość zróżnicowania pozycji prawnej niektórych grup pracowników, w drodze szczególnego uregulowania w rozporządzeniach Rady Ministrów. Kodeks upoważnił Radę Ministrów do określenia (RM „może”) w sposób szczególny niektórych praw i obowiązków pracowników zatrudnionych w niektórych działach służby państwowej, w zakładach służby zdrowia, w jednostkach wojskowych i w innych zakładach pracy na stanowiskach związanych ze służbą zagraniczną lub z obronnością kraju, a także zatrudnionych za granicą przez polskie przedstawicielstwa.

19 Prawo urzędnicze w powojennej Polsce do 1989 r.Uchwalenie ustawy z r. o pracownikach urzędów państwowych to początek następnego okresu zmian polskiego prawa urzędniczego, nazywanego prawem pracowników administracji państwowej po wojnie, a przed przekształceniami 1989 r. Ustawa ta była znakiem swego czasu. O regulacji tej można przede wszystkim powiedzieć, że w przeciwieństwie do poprzedzających ją dążeń doktryny i kierunków legislacji, porzuciła ogólną koncepcję zastosowania powszechnego prawa pracy wobec wszystkich zatrudnionych, tworząc zespół przepisów będących podstawą wyodrębnionego statusu pracowników urzędów państwowych. Ustawa ta, wielokrotnie nowelizowana, mało przypominająca swój pierwowzór, jest do dziś częścią polskiego prawa urzędniczego.

20 Prawo urzędnicze w powojennej Polsce do 1989 r.pozwoliła na stwierdzenie, że „ustawa wraz z aktami wykonawczymi tworzy kompleksową regulację warunków zatrudnienia w administracji państwowej. Bez względu na to, czy stanowi ona odrębną regulację czy część większego systemu prawnego, nazwa prawo urzędnicze oddaje jego treść i zakres. Jest pomocnym terminem dla jej oznaczenia intencją ustawodawcy było przywrócenie pracy w administracji państwowej charakteru służby, urzędnik państwowy ślubował, że będzie przyczyniać się ze wszystkich sił do socjalistycznego rozwoju PRL i dochowa jej zawsze wierności. ustawa unormowała status pracownika administracji rządowej. Intencją było stworzenie kadry podległej rządowi i wykonującej jego politykę na każdym szczeblu – centralnym i terenowym, w sposób możliwie dyspozycyjny

21 Prawo urzędnicze w Polsce po przekształceniach 1989 r.Przyczyną reform po 1989 r., podobnie jak tych w okresie międzywojennym i powojennym, była zmiana ustroju politycznego. Po zmianie ustrojowej ustawa o pracownikach urzędów państwowych nadal obowiązywała i obowiązuje do dzisiaj w wersji odmienionej wieloma nowelizacjami. Usunięto z niej terminologię i regulacje właściwe państwu socjalistycznemu, a jej przepisy zaczęto interpretować w sposób sprzyjający nowemu państwu.

22 Prawo urzędnicze w Polsce po przekształceniach 1989 r.Do 1990 r., do czasu wejścia w życie ustawy o pracownikach samorządowych, przepisom ustawy o pracownikach urzędów państwowych podlegali wszyscy pracownicy administracji publicznej. Sytuację tę zmieniło, choć niewiele ze względu na nieliczne mianowania i krótki czas obowiązywania, wejście w życie pierwszej ustawy o służbie cywilnej z 1996 r. Zanim to jednak nastąpiło, nowelizacja z r. ustawy z 1982 r. naruszyła radykalnie jej publicznoprawny charakter. Otwarcie świadczyła o intencjach, zmierzających do ułatwienia usuwania pracowników urzędów państwowych, bez przeszkód jakie stwarzało mianowanie. Zgodnie z nią bowiem, począwszy od r. zaprzestano nawiązywania stosunku pracy na podstawie mianowania, jedyną w zasadzie podstawą była umowa o pracę, a w wypadkach określonych w przepisach szczególnych – powołanie. Stosunki pracy nawiązane przed wejściem w życie ustawy z 1994 r. na podstawie mianowania pozostały w mocy i mogły być zmieniane i rozwiązywane na zasadach określonych w znowelizowanej ustawie.

23 Prawo urzędnicze w Polsce po przekształceniach 1989 r.Ustawa o pracownikach urzędów państwowych nie została uchylona i obowiązywała obok pierwszej ustawy o służbie cywilnej z r., która dokonała zmian w ustawie z 1982 r. W przepisach przejściowych wprowadziła regulację, według której stosunki pracy nawiązane w urzędach administracji rządowej przed dniem wejścia w życie ustawy na podstawie mianowania na zasadach określonych w ustawie z 1982 r. miały pozostać w mocy nie dłużej niż do r., chyba że wcześniej w sposób określony w tej ustawie zostałyby rozwiązane lub wygasły (art. 95 ust. 1). Stosunki pracy, o których mowa, od r. przekształcałyby się w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (ust. 2). Każdy pracownik urzędu państwowego mógł starać się, na przyjętych w ustawie z 1996 r. zasadach, o przyjęcie do służby cywilnej.

24 Prawo urzędnicze w Polsce po przekształceniach 1989 r.Ustawa z 1998 r. o służbie cywilnej postanawiała w art. 136 ust. 1, że z dniem wejścia w życie ustawy pracownicy zatrudnieni na stanowiskach określonych w art. 2 stają się z mocy prawa pracownikami służby cywilnej, z zastrzeżeniem art Ten zaś brzmiał: „Stosunki pracy nawiązane w urzędach, o których mowa w art. 2 przed dniem wejścia w życie ustawy, na podstawie mianowania na zasadach określonych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych, pozostają w mocy nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2003 r., chyba że wcześniej w sposób określony w niniejszej ustawie zostały przekształcone, rozwiązane lub wygasły (art. 137 ust. 1). Z dniem 1 stycznia 2004 r. dotychczasowe stosunki pracy osób zatrudnionych na podstawie mianowania na zasadach określonych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych przekształcają się w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas nie określony (ust. 2)”. Ustawa z 1998 r. uznała za podstawę nawiązania stosunku pracy zarówno mianowanie, jak i umowę o pracę, zatem regulacja ta nie budziła wątpliwości co do możliwości przekształcenia stosunków pracy, po okresie przejściowym, w stosunki umowne na czas nieokreślony. Pracownicy umowni zatrudnieni na podstawie ustawy z 1982 r. mogli stać się urzędnikami służby cywilnej, na zasadach przewidzianych w ustawie z 1998 r., po pozytywnym przejściu postępowania kwalifikacyjnego, będącego warunkiem mianowania.

25 Prawo urzędnicze w Polsce po przekształceniach 1989 r.Kwestia terminu trwania stosunków pracy z mianowania nawiązanych w urzędach wymienionych w art. 2 ustawy, na podstawie ustawy z 1982 r. pracowników urzędów państwowych przed jej nowelizacją z 1994 r. powróciła raz jeszcze w przepisach ustawy z 2006 r. o służbie cywilnej. Miały one pozostać w mocy nie dłużej niż do r., chyba że wcześniej zostały przekształcone, rozwiązane lub wygasły. Z dniem r. powinny się były przekształcić w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 110). Długość okresu przejściowego w związku z kolejnymi zmianami ustaw o służbie cywilnej zmieniała się: do końca grudnia 2007 r. (1996 r.), do końca grudnia 2003 r. (1998 r.), do końca grudnia 2010 r. (2003 r.), do końca grudnia 2007 r. (2006 r.).

26 Pracownicy samorządowiPierwszym aktem normatywnym uchwalonym po 1989 r. dotyczącym statusu pracowników administracji – już wtedy publicznej – była ustawa z r. o pracownikach samorządowych. Do czasu jej wejścia w życie jedyną ustawą regulującą te problemy, której podlegali wszyscy pracownicy administracji publicznej, była ustawa z 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Uzasadnienie przygotowania odrębnej ustawy, której tytuł będzie wskazywał na pojawienie się nowej, szczególnej grupy pracowników nie pochodziło z gruntu prawa. Koncepcja ta została przeforsowana ze względów społeczno-psychologiczno-politycznych: powstał nowy samorząd terytorialny i jego zadania powinni wykonywać pracownicy z nim związani, identyfikujący się ze środowiskiem samorządowym, zainteresowani problemami wspólnoty. Ustawa w wersji uchwalonej w 1990 r. regulowała status prawny wyłącznie pracowników urzędów gmin oraz innych urzędów i instytucji określonych w jej przepisach

27 Relacja prawa urzędniczego i prawa pracy w PolsceCzłonkowie służby cywilnej, pracownicy urzędów państwowych, pracownicy samorządowi wykonują zadania publiczne (państwa, urzędów organów państwowych, samorządu terytorialnego), kierując się w pierwszym rzędzie interesem innym niż indywidualny, choć bacząc na respekt dla tego ostatniego. Pracownicy ci podlegają przepisom pragmatyk, ponieważ ich status różni się od pozycji prawnej pracowników podlegających przepisom powszechnego prawa pracy. Ma ono zastosowanie tylko w zakresie, w jakim przepisy ustaw szczególnych nie przewidują regulacji. Celem istnienia pragmatyk jest odrębne, inne niż w przepisach prawa pracy unormowanie poszczególnych elementów statusu, od którego zależy rzetelne, bezstronne, czasem neutralne politycznie wykonywanie zadań publicznych, zależy zatem możliwie najlepsza jakość i skuteczność ich realizacji, a tym samym jakość samej administracji. To wykonywanie zadań publicznych, praca o charakterze służby publicznej powoduje możliwość ustawowego sformułowania szczególnych wymagań wobec kandydatów, wzmożenia obowiązków i ograniczenia praw, w stosunku do powszechnych, zastosowania innego rodzaju odpowiedzialności.

28 Relacja prawa urzędniczego i prawa pracy w PolscePrawo urzędnicze nie jest pojęciem ustawowym. Jest terminem doktrynalnym, różnie rozumianym. Najsłuszniej wydaje się zakreślać granice, które zawrą materię możliwie jednorodną, o podobnych lub zbliżonych cechach, tworzącą logiczną całość. prawo urzędnicze jest zespołem norm prawnych normujących status pracowników administracji publicznej, wykonujących przypisane jej ustawowo zadania, w urzędach i instytucjach wymienionych w ustawach. Przede wszystkim dotyczyć powinno pracowników urzędów organów administracji publicznej i innych urzędów oraz jednostek w strukturze administracji publicznej.

29 Relacja prawa urzędniczego i prawa pracy w PolsceGeneralnie przyjmuje się, że prawo urzędnicze jest częścią prawa pracy https://prezi.com/btjzt3ud_cdz/pojecie-prawa-urzedniczego-i-jego-zroda/

30 Pojęcie prawa urzędniczegoprawo urzędnicze sensu largo – to prawo określające status wszystkich grup administracji publicznej, w tym funkcjonariuszy umundurowanych (stosunki służbowe tych funkcjonariuszy są typowymi stosunkami administracyjnoprawnymi), prawo urzędnicze w znaczeniu węższym – to prawo określające status podstawowych grup pracowników administracji, tj. służby cywilnej i pracowników samorządowych

31 Pojęcie prawa urzędniczegomożliwość przyjęcia szerszego rozumienia prawa urzędniczego, włączając w jego zakres status np. pracowników sądów i prokuratur lub jeszcze szerzej – nauczycieli, funkcjonariuszy służb mundurowych, służb specjalnych. Znane są przykłady służb cywilnych o szerokim zakresie. Wymaga to jednak regulacji ogólnej dotyczącej podstawowych zasad oraz regulacji szczególnych, czyli wielu statutów specjalnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące różnych grup pełniących różne służby, wykonujących różne zadania, tak dalece się od siebie różnią, że nie stanowią w miarę homogenicznej całości i są zbiorem regulacji bardzo od siebie odległych.