1 Wykład 13 6 czerwca 2013 Zaburzenia pamięci

2 Plan wykładu Amnezja w pamięci długotrwałej: wsteczna i następczaAmnezja psychogenna Otępienie Zaburzenia pamięci w wybranych zespołach chorobowych Utrata pamięci specyficznych rodzajów wiedzy lub umiejętności

3 Klasyfikacja zaburzeń pamięci według J. BarbizetaZaburzenia pamięci spowodowane uszkodzeniami zespołu hipokampalno- suteczkowego: upośledzone trwałe zapamiętywanie nowych informacji; zaburzenia pamięci globalne; zaburzenia poznawcze wybiórcze Zaburzenia pamięci spowodowane uszkodzeniami kory mózgowej Zaburzenia pamięci spowodowane rozległymi uszkodzeniami mózgu Amnezje afektywne

4 Czynniki zaburzające funkcjonowanie pamięciUrazy mózgu Trauma psychiczna Schorzenia somatyczne lub psychiczne Procesy neurodegeneracyjne Stres

5 Amnezja wsteczna (retrograda)Utrata dostępu do wspomnień poprzedzających traumatyczne zdarzenie, przechowywanych w pamięci długotrwałej.Przeważnie jest skutkiem urazu mózgu: uszkodzenie na skutek wypadków; udaru, wylewu Hipoteza zakłócenia procesu konsolidacji śladu pamięciowego Dotyka przede wszystkim pamięci autobiograficznej Może nawet obejmować podstawowe dane osobowe (generyczne) Zachowana w dużej mierze pamięć semantyczna i niedeklaratywna

6 Amnezja wsteczna c.d. Czas pojawiania się: badania nad graczami w football amerykański Cofanie się Czas objęty trwałą amnezją Zróżnicowana charakterystyka w poszczególnych przypadkach

7 Przypadek P.S. P.S.: uszkodzenia wzgórza na skutek wylewu, gdy miał 67 lat Amnezja obejmująca całe dorosłe życie z wyjątkiem Drugiej Wojny Światowej Amnezja dotycząca przede wszystkim pamięci autobiograficznej Część wspomnień dotyczących wydarzeń publicznych zachowana Zaburzone powiązanie wspomnień z lokalizacją czasową Także amnezja następcza

8 Amnezja po elektrowstrząsachStosowane czasami jako terapia w przypadku depresji i schizofrenii Amnezja wsteczna i następcza Wraz z upływem czasu z reguły dosyć szybkie cofanie się amnezji Np. po 72 godzinach od elektrowstrząsu chorzy odtwarzali prawidłowo wszystkie fakty zapamiętane 1 godzinę przez elektrowstrząsami Ale notowane przypadki względnie trwałej amnezji

9 Pamięć po eletrowstrząsach

10 Przykład badania z wykorzystaniem elektrowstrząsów u szczurów

11 Przejściowa amnezja globalna - TGANagłe pojawienie się Krótkotrwały charakter Obejmuje na ogół krótki okres niepamięci wstecznej Zachowana pamięć krótkotrwała, operacyjna, semantyczna i proceduralna Niejasne przyczyny

12 Przejściowa amnezja globalna –okres objęty amnezją

13 Czas trwania epizodów przejściowej amnezji globalnej

14 Wiek, w jakim występuje przejściowa amnezja globalna

15 Amnezja następcza (anterograda)Niepamięć zdarzeń występujących po urazie Uszkodzenia części środkowej płatów skroniowych i hipokampa Przyczyny: interwencje chirurgiczne, infekcje, udary, niedotlenienie Przypadek H.M. Clive Wearing Zespół Korsakowa i encefalopatia Wernickego

16 Przypadek H.M. Zachowany poziom inteligencjiWspomnienia sprzed operacji w większości zachowane Pamięć krótkotrwała, utajona i proceduralna nie zaburzona Masywna i globalna amnezja następcza dotycząca pamięci deklaratywnej Zachowana w niewielkim stopniu zdolność do zapamiętywania nowych informacji w pamięci deklaratywnej

17 Clive Wearing Brytyjski muzyk, kompozytor, dyrygentZapalenie mózgu na skutek zakażenia herpes simplex Masywna amnezja następcza dotycząca pamięci epizodycznej Rozległa amnezja wsteczna, dotycząca pamięci epizodycznej Amnezja w pamięci semantycznej Zachowane zdolności i umiejętności muzyczne

18 Inne przypadki wybiórczej amnezji następczejA.B.: uszkodzenia części płatów czołowych oraz ciemieniowych po lewej stronie na skutek wylewu – zaburzenia pamięci dotyczące wyłącznie zapamiętywania list słów i zdań w pamięci krótkotrwałej T.R.: niedotlenienie mózgu na skutek zawału serca; zaburzenia pamięci epizodycznej polegające na braku identyfikacji osób występujących w zdarzeniu oraz czasu zdarzenia, zachowana pamięć samych zdarzeń i miejsc

19 Zespół Korsakowa i encefalopatia WernickegoPodłoże: uszkodzenia międzymózgowia: wzgórza, podwzgórza i ciał suteczkowatych Objawy osiowe: Niepamięć zdarzeń po wystąpieniu choroby, a może brak konsolidacji śladów pamięciowych? Amnezja wsteczna Dezorientacja w czasie i przestrzeni Konfabulacje

20 Osiągnięcia pacjenta z amnezją następczą w zadaniu sensoryczno-motoryczym

21 Amnezja następcza – podsumowanieDotyka przede wszystkim pamięć deklaratywną Brak efektu dystynktywności i efektu świeżości Przeważnie brak zaburzeń pamięci krótkotrwałej Zachowana pamięć proceduralna Osiągnięcia w testach pamięci utajonej na tym samym poziomie, co u osób zdrowych

22 Współwystępowanie amnezji wstecznej i następczej

23 Amnezja pourazowa Amnezja pourazowa: zarówno wsteczna, jak i następczaZ reguły następcza obejmuje dłuższy okres niż wsteczna Amnezja następcza do 1 godz. – amnezja wsteczna do kilku sekund; od 1 do 24 godzin – do 30 minut; powyżej 7 dniu – powyżej 30 minut Związek między ciężkością urazu a wielkością amnezji: od 5 min do 1 godz., niezdolność do pracy do 6 tyg.; od 2 do 24 godzin, 6-8 tyg.; 1-7 dni, 4-7 miesięcy

24 Amnezja pourazowa Zespół pourazowy – ogólne osłabienie pamięciDługotrwałe następstwa nawet po 2-10 latach Rodzaje amnezji: z wyspami pamięci (łatana); odroczona; z konfabulacjami; z automatyzmami ruchowymi

25 Amnezja pourazowa c.d. Zaburzenia pamięci częściej po urazach tępych, wstrząsowych niż ogniskowych Przypadek N.A., 22 letni lotnik amerykański, ranny w trakcie fechtowania się; amnezja wsteczna obejmująca 2 lata; upośledzona pamięć materiału werbalnego i niewerbalnego, prezentowanego wzrokowo i słuchowo

26 Amnezja psychogenna Przyczyny psychiczne a nie neurologiczneUtrata pamięci jako sposób radzenia sobie z traumą Represja Amnezja dysocjacyjna: przeważnie wsteczna; świadomość utraty wspomnień Fuga dysocjacyjna: amnezja wsteczna; zachowana pamięć utajona Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości – osobowość wieloraka

27 Otępienie Obniżanie się umiejętności nabywania nowych danychStopniowa utrata wcześniejszych wspomnień Częstsze u osób w podeszłym wieku

28 Choroba Alzheimera Zmniejszanie się liczby neuronów oraz połączeń między nimi, początkowo głównie w płatach czołowych i skroniowych Obecność kłębków neurofibrylarnych Obecność złogów beta-amyloidu Zmiany w układzie cholinergicznym, głównie dotyczące wydzielania acetylocholiny Diagnoza pewna zasadniczo tylko post mortem

29 Choroba Alzheimera – czynniki ryzykaDwie postaci choroby: o wczesnym i o późnym początku Czynniki genetyczne Starszy wiek Płeć Stres i depresja Niski poziom wykształcenia

30 Choroba Alzheimera – stadiaKilka lat przed pierwszymi objawami, zaburzenia pamięci węchowej Niewielkie problemy z pamięcią, „roztargnienie” Narastające problemy ze znajdowaniem właściwych słów, pogorszenie pamięci przestrzennej Uogólnione deficyty w zakresie rozumowania, potrzebna pomoc w codziennych czynnościach Poważne zaburzenia pamięci, utrata umiejętności komunikowania się

31 Inne choroby, w których występuje otępienieZespoły, w których występują uszkodzenia struktur podkorowych Otępienie występuje w tych zespołach często, jednak nie u wszystkich chorych Polega przede wszystkim na osłabieniu funkcji wykonawczych w zakresie pamięci operacyjnej Choroba Parkinsona Pląsawica Huntingtona Stwardnienie rozsiane

32 Zaburzenia pamięci w wybranych zespołach chorobowych i stanachSchizofrenia Padaczka AIDS Depresja Nerwice Lęk

33 Utrata pamięci specyficznych rodzajów wiedzy lub umiejętnościAmnezja semantyczna: często na skutek uszkodzeń płatów skroniowych; pamięć epizodyczna względnie dobrze zachowana Afazja – utrata zdolności posługiwania się językiem; afazja Broca i Wernickego; amuzja – problemy z rozumieniem lub tworzeniem muzyki; prozopagnozja – zaburzenia rozpoznawania twarzy Kończyny fantomowe