1 Wykład 8 Prawo bankowe

2 Rozliczenia pieniężneRozliczenia pieniężne mogą być przeprowadzane za pośrednictwem banków, jeżeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia (dłużnik lub wierzyciel) posiada rachunek bankowy. Rozliczenia pieniężne przeprowadza się gotówkowo lub bezgotówkowo za pomocą papierowych lub informatycznych nośników danych. Rozliczenia gotówkowe przeprowadza się czekiem gotówkowym lub przez wpłatę gotówki na rachunek wierzyciela. Rozliczenia bezgotówkowe przeprowadza się w szczególności: 1)   poleceniem przelewu; 2)   poleceniem zapłaty; 3)   czekiem rozrachunkowym; 4)   kartą płatniczą.

3 Rozliczenia pieniężneDokonywanie rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków zaliczono w ustawie - Prawo bankowe do kategorii czynności bankowych zastrzeżonych do zakresu działania banków (czynności bankowe sensu stricto). Jednak stosownie do postanowień art. 5 ust. 5 pr. bank. jednostki organizacyjne inne niż banki mogą wykonywać te czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są z mocy odrębnej ustawy uprawnione do przeprowadzania, na zlecenie swoich członków, rozliczeń finansowych, do których stosuje się odpowiednio przepisy prawa bankowego. Do zakresu usług świadczonych przez Pocztę Polską należy m.in. świadczenie usług finansowych i wykonywanie czynności z nimi związanych (np. świadczenie usług związanych z transferem środków pieniężnych w obrocie krajowym i z zagranicą), a także pośrednictwo w wykonywaniu usług finansowych, w tym czynności bankowych.

4 Rozliczenia pieniężneDokonywanie rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków zaliczono w ustawie - Prawo bankowe do kategorii czynności bankowych zastrzeżonych do zakresu działania banków (czynności bankowe sensu stricto). Niemniej jednak stosownie do postanowień art. 5 ust. 5 pr. bank. jednostki organizacyjne inne niż banki mogą wykonywać te czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są z mocy odrębnej ustawy uprawnione do przeprowadzania, na zlecenie swoich członków, rozliczeń finansowych, do których stosuje się odpowiednio przepisy prawa bankowego. Do zakresu usług świadczonych przez Pocztę Polską należy m.in. świadczenie usług finansowych i wykonywanie czynności z nimi związanych (np. świadczenie usług związanych z transferem środków pieniężnych w obrocie krajowym i z zagranicą), a także pośrednictwo w wykonywaniu usług finansowych, w tym czynności bankowych.

5 Rozliczenia pieniężnePrzepisy prawne, na podstawie których przeprowadzane są rozliczenia pieniężne za pośrednictwem banków, są rozproszone w wielu aktach prawnych. Są to przede wszystkim przepisy kodeksu cywilnego o umowie rachunku bankowego oraz przepisy prawa bankowego, a także przepisy ustawy o usługach płatniczych w zakresie, w jakim banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, instytucje kredytowe oraz oddziały instytucji kredytowych wykonują usługi płatnicze. Przepisy o rozliczeniach należą do dziedziny prawa prywatnego. Regulują stosunki prawne między samodzielnymi i niepodporządkowanymi sobie podmiotami, które przy przeprowadzaniu rozliczeń realizują własne cele i kierują się własnym interesem.

6 Rozliczenia pieniężneRozliczenia pieniężne przeprowadzane za pośrednictwem banków są ściśle związane z istotą umowy rachunku bankowego określoną w art. 725 k.c. Występują dwie strony bankowych rozliczeń pieniężnych, przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz - jeżeli umowa tak stanowi - do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Znajduje to również odpowiednie potwierdzenie w art. 63 pr. bank., zgodnie z którym przynajmniej jedna ze stron rozliczenia (dłużnik lub wierzyciel) musi posiadać rachunek bankowy. wyodrębnienie dwóch różnych funkcji umowy rachunku bankowego: 1. polega na zobowiązaniu banku do przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku. 2. związana jest z zobowiązaniem banku do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych na zlecenie posiadacza rachunku.

7 Rozliczenia pieniężneW prawie bankowym nie zdefiniowano terminu "rozliczenie" ani "bankowe rozliczenia pieniężne", ograniczono się do przykładowego wyliczenia sposobów dokonywania bankowych rozliczeń pieniężnych. określono dwa sposoby rozliczeń pieniężnych, tj. gotówkowy oraz bezgotówkowy, a także dwie metody ich przeprowadzania: tradycyjną (tj. za pomocą papierowych nośników informacji) oraz nowoczesną (tzn. za pomocą elektronicznych nośników danych). Rozliczenia gotówkowe to operacje polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków pieniężnych na rachunku bankowym na skutek obciążenia rachunku dłużnika kwotą wypłaconą w gotówce wierzycielowi lub uznania rachunku wierzyciela kwotą wpłaconą w gotówce na jego rachunek przez dłużnika.

8 Rozliczenia pieniężnePrzez rozliczenia bezgotówkowe należy natomiast rozumieć operacje polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków pieniężnych na rachunkach bankowych poprzez obciążenie odpowiednią kwotą rachunku dłużnika i uznanie tą kwotą rachunku wierzyciela na skutek odpowiednich dyspozycji wydanych bankowi przez dłużnika lub wierzyciela . Uznanie rachunku bankowego to księgowanie wpływów na rachunek, w wyniku czego zwiększa się stan środków pieniężnych na tym rachunku. Obciążenie rachunku bankowego to księgowanie powodujące zmniejszenie kwoty środków na rachunku. Jeżeli kwota obciążeń rachunku jest większa od kwoty uznania, to na rachunku powstaje saldo debetowe (ujemne) .

9 Rozliczenia pieniężneWymieniając w art. 63 pr. bank. dopuszczalne sposoby przeprowadzania rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków, uczyniono różnice w odniesieniu do rozliczeń gotówkowych i do rozliczeń bezgotówkowych. Stworzono w tym celu katalogi ustawowe zawierające sposoby dokonywania rozliczeń, ale charakter tych katalogów nie jest jednakowy. Rodzaje rozliczeń gotówkowych wymieniono wyczerpująco i mogą nimi być wyłącznie czek gotówkowy oraz wpłata gotówki na rachunek wierzyciela. Sposoby rozliczeń bezgotówkowych wymieniono natomiast w ustawie jedynie przykładowo, stanowiąc, że przeprowadza się je w szczególności: poleceniem przelewu, poleceniem zapłaty, czekiem rozrachunkowym, kartą płatniczą. Oznacza to, że banki mogą oferować także inne formy rozliczeń bezgotówkowych, których nie wymieniono w przepisach ustawy.

10 Rozliczenia pieniężneJedną z dwóch form rozliczeń gotówkowych wymienionych wprost w art. 63 ust. 2 pr. bank. jest czek gotówkowy. W świetle postanowień art. 63b ust. 1 pr. bank. ma on charakter polecenia rozliczeniowego, ponieważ stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi (bankowi) obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku lub osobie wskazanej na czeku. W czekach wystawionych i płatnych w Polsce można jako trasata wskazać jedynie bank. Polecenie zapłaty, które nie odpowiada temu przepisowi, jest jako czek nieważne. Czek może być wystawiony: na określoną osobę z dodaniem wyraźnego zastrzeżenia "na zlecenie" lub bez takiego zastrzeżenia; na określoną osobę z dodaniem zastrzeżenia "nie na zlecenie" lub innego równoznacznego; na okaziciela. Czek na rzecz określonej osoby z dodaniem wyrazów "lub okazicielowi" albo innego zwrotu równoznacznego uważa się za czek na okaziciela. Za czek na okaziciela uważa się również czek, który nie wskazuje, komu ma być uiszczona zapłata. Dopuszczalne rodzaje czeków, ze względu na sposób oznaczenia osoby uprawnionej z czeku, określa zarówno art. 5 Konwencji w sprawie jednolitej ustawy o czekach, sporządzonej w Genewie dnia 19 marca 1931 r. (Dz. U. z 1937 r. Nr 26, poz. 181), jak i art. 5 pr. czek. Czek może być wystawiony na własne zlecenie wystawcy (pobiera w ten sposób w banku środki pieniężne ze swojego rachunku bankowego), jak i na rachunek osoby trzeciej (wystawca dokonuje w tej formie zapłaty osobie trzeciej).

11 Rozliczenia pieniężnePosiadacz czeku gotówkowego (tzn. jego wystawca lub osoba trzecia odpowiednio oznaczona w treści czeku) może przedstawić taki czek do zapłaty bezpośrednio u trasata (w banku, w którym jest prowadzony rachunek bankowy wystawcy czeku) albo w innym banku. Zapłata czeku gotówkowego przedstawionego do zapłaty w innym banku następuje po uzyskaniu przez ten bank od trasata środków wystarczających do zapłaty czeku. Nie jest to jednak reguła bezwzględnie obowiązująca w obrocie czekowym, jej skutkiem bowiem mogłoby być wydłużenie czasu oczekiwania na gotówkę przez odbiorcę czeku (jej uzyskanie byłoby możliwe dopiero po przeprowadzeniu odpowiednich rozliczeń między bankami). Banki mogą zawierać porozumienia, w których - na zasadach wzajemności - określają inny niż wyżej wskazany tryb przedstawienia czeków gotówkowych do zapłaty z rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych. Szczegółowe warunki przedstawienia czeku gotówkowego do zapłaty w innym banku określa umowa między tym bankiem a posiadaczem czeku.

12 Rozliczenia pieniężneDo obrotu czekowego stosuje się przepisy ustawy - Prawo czekowe. Zapłata należności pieniężnej w formie czeku gotówkowego, jak i rozrachunkowego następuje nie z momentem wręczenia czeku wierzycielowi, lecz z chwilą faktycznego przysporzenia na jego rzecz, co ma miejsce z chwilą otrzymania gotówki lub uznania rachunku bankowego wierzyciela. Zgodnie z art. 60 pr. czek. jeżeli zapłata czeku nie nastąpiła, ponieważ wystawca, wystawiając czek, nie miał u trasata niezbędnych środków pieniężnych do rozporządzenia lub po wystawieniu czeku rozporządził pokryciem czeku, to wystawca odpowiada wobec posiadacza czeku za wszelką szkodę (powinien zapłacić co najmniej 6% kwoty niepokrytej). Roszczenia powyższe ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym trasat odmówił zapłaty.

13 Rozliczenia pieniężneZgodnie z art. 61 pr. czek. kto wystawia czek, nie mając u trasata niezbędnych środków pieniężnych do rozporządzenia, lub po wystawieniu czeku rozporządza pokryciem, jeżeli skutkiem tego zapłata czeku nie nastąpiła, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Wynika z tego, że zarówno brak pokrycia w chwili wystawienia czeku, jak i rozporządzenie tym pokryciem po dokonaniu tej czynności w sposób uniemożliwiający zapłatę czeku wywołują skutek prawny dopiero wówczas, gdy uniemożliwiają dokonanie zapłaty przedstawionego do zapłaty czeku . Wystawienie natomiast czeku bez pokrycia lub rozporządzenie przez wystawcę pokryciem po wystawieniu czeku, umyślnie bądź nieumyślnie, nie pociąga za sobą odpowiedzialności karnej, jeżeli nie wystąpiło znamię skutku, którym jest odmowa zapłaty czeku, czyli niezaspokojenie roszczenia czekowego uprawnionego posiadacza, z wyłączeniem wystawcy czeku na własne zlecenie.

14 Rozliczenia pieniężnePolecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycję dłużnika w sposób przewidziany w umowie rachunku bankowego. Zastosowanie tej formy rozliczeń bezgotówkowych wymaga jednak spełnienia fundamentalnego warunku, a mianowicie każda ze stron rozliczenia powinna posiadać taki rachunek bankowy, z którego może być zrealizowane polecenie przelania środków pieniężnych i na który mogą być przelane środki pieniężne. W odrębnych ustawach można wskazać sytuacje, w których nakazuje się stosowanie tej formy rozliczeń. Zgodnie z art. 61 § 1 i 2 o.p. zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu. Niniejsza forma rozliczeń musi być stosowana również do wpłat kwot podatków pobranych przez płatników, jeżeli spełniają oni wyżej określone warunki.

15 Rozliczenia pieniężnePosiadacz rachunku bankowego może złożyć bankowi polecenie przelewu w sposób tradycyjny (osobiście, przesłać drogą pocztową, przez umocowaną osobę trzecią), jak i z wykorzystaniem środków komunikowania się na odległość (telefonicznie, faksem, elektronicznie). Datą przyjęcia polecenia przelewu przez bank jest data, w której oświadczenie woli klienta przekazane przez sieć elektroniczną stało się dla banku dostępne w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią, co przy oświadczeniach woli w postaci elektronicznej dokonywane on-line następuje w momencie przyjęcia oświadczenia przez serwer odbiorcy i zarejestrowania na nim odpowiednich danych. Zarówno bank zleceniodawcy, jak i bank beneficjenta zobowiązane są do realizacji polecenia przelewu zgodnie z jego treścią. W razie stwierdzenia niezgodności w treści polecenia przelewu bank nie powinien go realizować. Bank zleceniodawcy powinien zwrócić się do zleceniodawcy o dodatkowe wyjaśnienia i dopiero po ich uzyskaniu wykonać polecenie przelewu. Jeżeli bank tego zaniecha, naraża się na odpowiedzialność odszkodowawczą w stosunku do zleceniodawcy z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania z umowy rachunku bankowego. Jeżeli niezgodność oznaczenia beneficjenta z podanym numerem rachunku bankowego stwierdzi bank beneficjenta, powinien zwrócić się o wyjaśnienia do banku zleceniodawcy, a w przypadku braku odpowiedniego wyjaśnienia - obowiązany jest odmówić realizacji polecenia przelewu. I w tym wypadku zaniechanie banku beneficjenta może prowadzić do jego odpowiedzialności odszkodowawczej

16 Rozliczenia pieniężnePolecenie zapłaty stanowi udzieloną bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej dyspozycję wierzyciela obciążenia określoną kwotą odpowiednio rachunku bankowego dłużnika lub rachunku dłużnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Polecenie zapłaty jest formą pieniężnych rozliczeń bezgotówkowych przeprowadzanych za pośrednictwem banków. W odróżnieniu od polecenia przelewu inicjatorem rozpoczęcia procesu rozliczenia w formie polecenia zapłaty jest wierzyciel (w odniesieniu do polecenia przelewu inicjatorem jest dłużnik). Nie jest ona jednak zbyt często wykorzystywana i stanowi tylko ok. 1% ogólnej liczby transakcji realizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych. Dominują zdecydowanie polecenia przelewu, stanowiące ok. 64% ogólnej liczby transakcji z wykorzystaniem tych instrumentów.

17 Rozliczenia pieniężneDyspozycja wierzyciela oznacza równocześnie jego zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika obciążenia rachunku dłużnika i cofnięcie uznania rachunku wierzyciela w przypadku dokonanego przez dłużnika odwołania polecenia zapłaty. Dłużnik może jednak odwołać tylko pojedyncze polecenie zapłaty, w banku prowadzącym jego rachunek, w terminie: - 30 dni kalendarzowych od dnia dokonania obciążenia rachunku bankowego - w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna, która nie wykonuje działalności gospodarczej, - 5 dni roboczych od dnia dokonania obciążenia rachunku bankowego - w przypadku pozostałych dłużników. Wskutek odwołania polecenia zapłaty przez dłużnika powstaje zobowiązanie po stronie jego banku do natychmiastowego uznania rachunku bankowego dłużnika kwotą odwołanego polecenia zapłaty. Uznanie rachunku dłużnika następuje z datą złożenia odwołania polecenia zapłaty, z obowiązkiem naliczenia - od dnia obciążenia rachunku dłużnika kwotą odwołanego polecenia zapłaty - odsetek należnych dłużnikowi z tytułu oprocentowania rachunku bankowego.

18 Rozliczenia pieniężneNastępujące warunki, określone w art. 63d ust. 2 pr. bank., muszą być spełnione łącznie, aby przeprowadzenie rozliczeń poleceniem zapłaty było możliwe: - posiadanie przez wierzyciela i dłużnika rachunków w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie stosowania polecenia zapłaty (w ustawie nie określono wyczerpująco elementów treści tego porozumienia, lecz ograniczono się do wyliczenia jego podstawowych klauzul); - udzielenie przez dłużnika zgody wierzycielowi na obciążanie rachunku dłużnika w drodze polecenia zapłaty w umownych terminach zapłaty z tytułu określonych zobowiązań, z tym że dłużnikowi przysługuje prawo do cofnięcia w każdym czasie takiej zgody (niezbędne jest zatem wymienienie przez dłużnika tytułów określonych zobowiązań, a jako niedopuszczalne jest udzielenie przez dłużnika ogólnej zgody na obciążanie jego rachunku z tytułu "wszelkich zobowiązań"); - zawarcie pomiędzy wierzycielem a bankiem prowadzącym jego rachunek umowy w sprawie stosowania polecenia zapłaty przez wierzyciela; - maksymalna kwota pojedynczego polecenia zapłaty nie może przekraczać równowartości przeliczonej na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu kwartału poprzedzającego kwartał, w którym dokonywane jest rozliczenie pieniężne: 1000 euro (jeżeli dłużnikiem jest osoba fizyczna, która nie wykonuje działalności gospodarczej) oraz euro (dotyczy pozostałych dłużników); z dniem 1 maja 2004 r. podwyższono limit z euro do euro pojedynczego polecenia zapłaty w odniesieniu do pozostałych dłużników, zwiększając w ten sposób atrakcyjność tej formy rozliczeń jako produktu stosowanego w rozliczeniach podmiotów gospodarczych.

19 Rozliczenia pieniężneFormą rozliczeń bezgotówkowych, które są realizowane za pośrednictwem banków, jest czek rozrachunkowy, stanowiący dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi (bankowi) do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, a następnie do uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku . Z istoty tej definicji wynika zatem, że zarówno wystawca takiego czeku, jak i jego odbiorca powinni być posiadaczami rachunków bankowych, aby można było w danym przypadku dokonać rozliczenia pieniężnego z wykorzystaniem czeku rozrachunkowego. Nie jest on jednak często wykorzystywany w obrocie gospodarczym, ponieważ bardziej popularne jest polecenie przelewu. Związane może to być z obawą powstającą po stronie odbiorcy czeku rozrachunkowego, iż jego wystawca nie posiada na swoim rachunku bankowym środków pieniężnych stanowiących pokrycie zobowiązania wynikającego z czeku. Wystawca czeku może jednak dążyć do poprawy swojego wizerunku stworzonego przez odbiorcę czeku poprzez skierowanie do banku wniosku, aby ten potwierdził czek rozrachunkowy, rezerwując jednocześnie na rachunku wystawcy czeku odpowiedni fundusz na pokrycie czeku. Bank może potwierdzić również czek niezupełny. Klauzula potwierdzenia powinna być zaopatrzona w datę, stempel firmowy oraz podpisy osób upoważnionych do składania oświadczeń w imieniu banku. Po upływie ważności potwierdzenia bank nie przyjmie do realizacji potwierdzonego czeku. Niewykorzystany czek potwierdzony powinien być zwrócony bankowi. Po zwrocie czeku kwota zarezerwowana na pokrycie czeku ulega zwrotowi na rachunek wystawcy.

20 Rozliczenia pieniężneW przepisach prawa czekowego pojęcie czeku rozrachunkowego jest szerzej sformułowane niż w regulacji zawartej w prawie bankowym. Według art. 39 pr. czek. wystawca lub posiadacz czeku mogą zabronić zapłaty czeku w gotówce przez zamieszczenie poprzecznie na przedniej stronie czeku zastrzeżenia "przelać na rachunek" lub innego równoznacznego. W tym przypadku czek może być przez trasata użyty tylko do rozrachunku księgowego (przez uznanie na rachunku, rozliczenie lub potrącenie) . Według natomiast przepisów prawa bankowego czek rozrachunkowy może być użyty tylko do uznania rachunku bankowego posiadacza czeku.

21 Rozliczenia pieniężneArt. 63f. 1. Na warunkach określonych w umowach strony mogą stosować w rozliczeniach bezgotówkowych także karty płatnicze. 2. Prawa i obowiązki wydawcy i posiadacza karty płatniczej określa odrębna ustawa. USTAWA z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych karta płatnicza - kartę uprawniającą do wypłaty gotówki lub umożliwiającą złożenie zlecenia płatniczego za pośrednictwem akceptanta lub agenta rozliczeniowego, akceptowaną przez akceptanta w celu otrzymania przez niego należnych mu środków, w tym kartę płatniczą w rozumieniu art. 2 pkt 15 rozporządzenia (UE) 2015/751;

22 Rozliczenia pieniężnekarta płatnicza jest rzeczą ruchomą oraz jednocześnie pozwala zidentyfikować jej posiadacza oraz wydawcę. Zapłata kartą płatniczą powinna być traktowana tak samo jak zapłata gotówką. karta płatnicza to "inny środek płatniczy" umożliwiający dokonywanie zapłaty pieniądzem bezgotówkowym, i w tym celu przyjmowana jest przez przedsiębiorców jako surogat pieniądza obiegowego. Wobec niematerialnej postaci pieniądza bezgotówkowego karta płatnicza jest nośnikiem tego pieniądza w tym znaczeniu, że umożliwia dostęp do pieniądza bezgotówkowego zapisanego na rachunku bankowym posiadacza karty, a przez to dokonanie zapłaty i rozliczenie transakcji . W świetle postanowień ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych karta płatnicza jest takim instrumentem, który umożliwia: dostęp do środków płatniczych na odległość oraz dokonywanie operacji przy użyciu elektronicznych nośników informacji lub elektroniczną identyfikację posiadacza niezbędną do dokonania operacji.

23 Rozliczenia pieniężneKarty płatnicze i pieniądz elektroniczny są zaliczane do tej samej kategorii elektronicznych instrumentów płatniczych i pomimo że służą do realizacji jednakowego celu (dokonywania zapłaty), to jednak mają odmienny charakter. Kart płatniczych nie można traktować jako pieniądza, natomiast pieniądz elektroniczny należałoby kwalifikować jako nowy rodzaj pieniądza bezgotówkowego, który zaczyna funkcjonować w tej kategorii pojęciowej obok pieniądza bankowego. W przeciwieństwie do czeku karta płatnicza jest wystawiana (emitowana) przez bank, ale nie jest dokumentem inkorporującym wierzytelność pieniężną, w związku z tym nie jest papierem wartościowym. Jest zawsze imienna i nie podlega zbyciu. Zachowuje ważność przez określony czas, po którym powinna być zwrócona bankowi (emitentowi) jako jej właścicielowi. Będąc formą (środkiem) płatności, karta płatnicza nie jest - jak czek - dokumentem obiegowym. Można przyjąć, że bankowa karta płatnicza jest rodzajem znaku legitymacyjnego. Nie inkorporuje określonej wierzytelności pieniężnej, ale uprawnia jej posiadacza, po przedłożeniu karty, do określonego świadczenia. Karta płatnicza w punkcie usługowym lub handlowym służy wyłącznie do dokonywania zakupów bezgotówkowych. W żadnym przypadku nie wolno wypłacić posiadaczowi gotówki. Zasada ta nie zna wyjątków. W szczególności nie jest możliwa wypłata gotówki wtedy, gdy posiadacz karty po dokonaniu zapłaty zamierza zrezygnować z zakupu i będzie chciał zwrócić towar

24 Rozliczenia pieniężneUmowa w zakresie, w jakim obejmuje wydanie karty płatniczej, określa czy karta jest wydawana na okaziciela czy też na rzecz oznaczonej osoby. Przy dokonywaniu płatności z użyciem karty płatniczej identyfikującej osobę upoważnioną do jej używania, osoba korzystająca z tej karty jest obowiązana do okazania akceptantowi, na jego żądanie, dokumentu potwierdzającego jej tożsamość. Użytkownik może odstąpić od umowy w zakresie, w jakim obejmuje ona wydanie karty płatniczej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania po raz pierwszy karty płatniczej na podstawie tej umowy, jeżeli nie wykonał żadnej transakcji płatniczej przy użyciu tej karty. W przypadku odstąpienia od umowy wydawca karty płatniczej zwraca użytkownikowi kwotę poniesionych opłat. Wydawca karty płatniczej może obciążyć użytkownika kosztami związanymi z wydaniem karty płatniczej w zakresie przewidzianym w umowie.