1 Wykład 8i9 Prawo urzędnicze
2 Pracownicy urzędów państwowychUSTAWA z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych określa obowiązki i prawa urzędników państwowych oraz innych pracowników zatrudnionych w: 1) Kancelarii Sejmu; 2) Kancelarii Senatu; 3) Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; 3b) Sądzie Najwyższym; 6) Biurze Trybunału Konstytucyjnego; 7) Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich; 7a) Biurze Rzecznika Praw Dziecka; 8) Biurze Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji; 8a) (1) Urzędzie Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach nieuregulowanych w odrębnych przepisach; 9) Krajowym Biurze Wyborczym; 12) regionalnych izbach obrachunkowych; 13) Biurze Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych; 14) Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
3 Pracownicy urzędów państwowychUSTAWA z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych określa obowiązki i prawa osób zatrudnionych w: 1) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, 2) urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej, 3) urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej, 4a) Rządowym Centrum Legislacji, 5) komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, 5a) Centralnym Biurze Śledczym Policji, 8) Biurze Nasiennictwa Leśnego wobec których nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej
4 Pracownicy urzędów państwowychUstawa o pracownikach urzędów państwowych reguluje zatrudnienie pracowników w niektórych strukturach władzy i administracji publicznej, gdzie nie mają zastosowania przepisy ustaw o służbie cywilnej i pracownikach samorządowych. Jej art. 1 określa zarówno wymiar podmiotowy, jak i przedmiotowy zatrudnienia o charakterze prawno-pracowniczym. Ustawa ta ma w ujęciu ogólnoteoretycznym przymiot pragmatyki szczególnej. Jednocześnie spełnia w systemie prawa urzędniczego rolę pragmatyki bazowej dla innych pragmatyk (np. ustawy o pracownikach sądów i prokuratury), które odsyłają do jej postanowień. Ustawa o pracownikach urzędów państwowych nie ma charakteru kompleksowego i nie reguluje wszystkich aspektów zatrudnienia urzędników i innych pracowników państwowych. Uzupełniająco mają wówczas zastosowanie do nich normy kodeksu pracy
5 Pracownicy urzędów państwowychNa podstawie art. 2 pkt 1 u.p.u.p. zostały określone stanowiska urzędnicze: - pracowników w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych, w tym zwłaszcza w strukturach Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, - pracowników Biura Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (załącznik nr 1 do rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie zasad wynagradzania oraz wymogów kwalifikacyjnych pracowników Biura Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji), - niektóre kategorie pracowników wyliczonych w § 2-4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 listopada 1982 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych oraz zasad rozwiązywania z urzędnikami państwowymi stosunku pracy na podstawie mianowania. Przepis art. 2 pkt 2 u.p.u.p. uprawnia do rozszerzenia przepisów tej ustawy na pracowników: - komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników służb, inspekcji i straży wojewódzkich, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, z wyjątkiem pracowników Inspekcji Sanitarnej; - Biura Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych; - Biura Bezpieczeństwa Narodowego przy Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; - Zarządu Artykułów Sanitarnych1; - Centralnego Inspektoratu Standaryzacji oraz Centralnego Zarządu Inżynierii Ministerstwa Handlu Zagranicznego1.
6 Pracownicy urzędów państwowychUrzędnikiem państwowym może być osoba, która: 1) jest obywatelem polskim; 2) ukończyła osiemnaście lat życia i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych; 3) jest nieskazitelnego charakteru; 4) ma odpowiednie wykształcenie i odbyła aplikację administracyjną; 5) posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku.
7 Aplikacja administracyjnaAplikacja administracyjna ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika podejmującego po raz pierwszy pracę w urzędzie państwowym do należytego wykonywania obowiązków urzędnika państwowego. Aplikacja administracyjna trwa dwanaście miesięcy i kończy się oceną kwalifikacyjną. Kierownik urzędu może zaliczyć na poczet aplikacji uprzednie zatrudnienie aplikanta i skrócić mu okres aplikacji do sześciu miesięcy. Aplikant, który otrzymał pozytywną ocenę kwalifikacyjną, powinien być zatrudniony na stanowisku, do którego został przygotowany w toku aplikacji.
8 Aplikacja administracyjnaAplikant, który otrzymał negatywną ocenę kwalifikacyjną, może być zatrudniony na stanowisku, do którego objęcia nie jest wymagana aplikacja administracyjna. Ponownej ocenie kwalifikacyjnej poddaje się aplikanta po rocznej pracy na stanowisku, do którego objęcia nie jest wymagana aplikacja administracyjna. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady i tryb odbywania aplikacji, wykaz stanowisk objętych aplikacją, a także zasady i wypadki dopuszczające zaliczenie aplikacji oraz zwolnienie od jej odbywania.
9 W ministerstwach i urzędach centralnych: WYKAZ STANOWISK W URZĘDACH ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ, KTÓRYCH OBJĘCIE POPRZEDZONE JEST APLIKACJĄ ADMINISTRACYJNĄ. W ministerstwach i urzędach centralnych: 1) starszy specjalista, radca prawny, główny księgowy, 2) specjalista, 3) starszy radca, starszy inspektor, 4) radca, inspektor, starszy statystyk, 5) starszy referent, statystyk, starszy księgowy, 6) referent, księgowy, sekretarka. W urzędach terenowych, podporządkowanych naczelnym i centralnym organom administracji państwowej, stanowiska określone w nomenklaturze stanowisk, z wyjątkiem kierownika urzędu.
10 WYKAZ STANOWISK W URZĘDACH ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ, KTÓRYCH OBJĘCIE POPRZEDZONE JEST APLIKACJĄ ADMINISTRACYJNĄ. W urzędach wojewódzkich i urzędach miejskich w miastach powyżej 300 tys. mieszkańców: 1) zastępca dyrektora (kierownika) wydziału (równorzędnej komórki organizacyjnej), wicekurator oświaty i wychowania, przewodniczący podatkowej komisji odwoławczej, dyrektor wojewódzkiego ośrodka doskonalenia kadr, wojewódzki konserwator zabytków, wojewódzki konserwator przyrody, wojewódzki lekarz weterynarii, kierownik ekspozytury, główny geolog wojewódzki, główny księgowy województwa, starszy inspektor wojewódzki, rzecznik patentowy, komornik skarbowy, 2) radca prawny, 3) kierownik oddziału (działu), starszy wizytator, inspektor wojewódzki (miejski), inspektor nadzoru gmin, zastępca dyrektora wojewódzkiego ośrodka doskonalenia kadr, 4) pielęgniarka wojewódzka, wizytator, 5) radca kolegium do spraw wykroczeń, 6) starszy inspektor, starszy rewident, 7) inspektor, rewident, instruktor ośrodka doskonalenia kadr, 8) sekretarka, 9) starszy referent, 10) starszy księgowy.
11 WYKAZ STANOWISK W URZĘDACH ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ, KTÓRYCH OBJĘCIE POPRZEDZONE JEST APLIKACJĄ ADMINISTRACYJNĄ. W urzędach miejskich w miastach liczących powyżej 20 tys. do 300 tys. mieszkańców i urzędach dzielnicowych: 1) kierownik wydziału, inspektor oświaty i wychowania, kierownik urzędu stanu cywilnego, 2) zastępca kierownika wydziału, zastępca inspektora oświaty i wychowania, miejski lekarz weterynarii, miejski konserwator zabytków, główny księgowy budżetu miasta, starszy inspektor miejski, komornik skarbowy, 3) radca prawny, 4) starszy wizytator, 5) radca kolegium do spraw wykroczeń, 6) wizytator, 7) kierownik oddziału, główny księgowy, inspektor miejski, 8) inspektor, rewident, 9) starszy referent, starszy księgowy, 10) referent, księgowy. W urzędach gmin (miast i gmin) i urzędach miejskich w miastach liczących do 20 tys. mieszkańców: 1) sekretarz urzędu gminy (miasta i gminy), sekretarz urzędu miejskiego, 2) kierownik wydziału, główny księgowy gminy (miasta i gminy), główny księgowy miasta, kierownik gminnej służby rolnej, komornik skarbowy, 4) inspektor do spraw budownictwa, starszy geodeta, starszy inspektor do spraw ..., 5) kierownik urzędu stanu cywilnego, kierownik referatu, 6) inspektor do spraw ..., geodeta, 7) referent, referent techniczno-kancelaryjny. Obowiązkiem odbycia aplikacji objęte są również stanowiska równorzędne, jeżeli ze względu na szczególną strukturę organizacyjną urzędów obowiązuje w nich inna nomenklatura stanowisk.
12 Aplikacja legislacyjnaKierownik urzędu może skierować urzędnika mającego wykształcenie prawnicze do odbycia aplikacji legislacyjnej. Wzajemne prawa i obowiązki urzędu i urzędnika, związane ze skierowaniem na aplikację legislacyjną, określa umowa zawarta między kierownikiem urzędu a urzędnikiem. Aplikacja legislacyjna kończy się egzaminem. Szczegółowe zasady i tryb organizowania i odbywania aplikacji określają odrębne przepisy (art.110 ustawy o służbie cywilnej i rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów). Aplikacja legislacyjna jest prowadzona przez Rządowe Centrum Legislacji.
13 Pracownicy samorządowiPrzepisy ustawy stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych w: 1) urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych; 2) starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych; 3) urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych; 4) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki; 5) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.
14 Pracownicy samorządowiPrzepisów ustawy nie stosuje się do pracowników zatrudnionych w jednostkach wymienionych w art. 2, których status prawny określają odrębne przepisy, np. pracownicy muzeów, nauczyciele, pracownicy służby cywilnej, itp.
15 Pracownicy samorządowiPracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie: 1) wyboru: a) w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wicemarszałek oraz pozostali członkowie zarządu województwa - jeżeli statut województwa tak stanowi; b) w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu - jeżeli statut powiatu tak stanowi, c) w urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta), d) w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu - jeżeli statut związku tak stanowi, e) w urzędzie m.st. Warszawy: burmistrz dzielnicy m.st. Warszawy, zastępca burmistrza dzielnicy m.st. Warszawy i pozostali członkowie zarządu dzielnicy m.st. Warszawy; 2) powołania - zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa; 3) umowy o pracę - pozostali pracownicy samorządowi. Pracownicy samorządowi są zatrudniani na stanowiskach: 1) urzędniczych, w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych; 2) doradców i asystentów; 3) pomocniczych i obsługi.
16 Pracownicy samorządowiW urzędzie gminy, starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim tworzy się odpowiednio stanowisko sekretarza gminy, powiatu i województwa, zwanego dalej "sekretarzem". Nabór kandydatów na wolne stanowisko sekretarza przeprowadza się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zwolnienia stanowiska. Na stanowisku sekretarza może być zatrudniona osoba posiadająca co najmniej czteroletni staż pracy na stanowisku urzędniczym w j.s.t., w tym co najmniej dwuletni staż pracy na kierowniczym stanowisku urzędniczym w tych jednostkach lub osoba posiadająca co najmniej czteroletni staż pracy na stanowisku urzędniczym w j.s.t., oraz co najmniej dwuletni staż pracy na kierowniczym stanowisku urzędniczym w innych jednostkach sektora finansów publicznych. Sekretarz podlega bezpośrednio kierownikowi urzędu. Sekretarz nie ma prawa tworzenia partii politycznych ani przynależności do nich.
17 Pracownicy samorządowiPracownikiem samorządowym może być osoba, która: 1) jest obywatelem polskim; 2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych; 3) posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru lub powołania może być osoba, która spełnia wymagania określone powyżej oraz nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na stanowisku urzędniczym, doradcy lub asystenta może być osoba, która spełnia wymagania określone powyzej oraz dodatkowo: 1) posiada co najmniej wykształcenie średnie; 2) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe; 3) cieszy się nieposzlakowaną opinią. Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na kierowniczym stanowisku urzędniczym może być osoba, która spełnia wymagania określone powyżej oraz dodatkowo: 1) posiada co najmniej trzyletni staż pracy lub wykonywała przez co najmniej 3 lata działalność gospodarczą o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku; 2) posiada wykształcenie wyższe pierwszego lub drugiego stopnia w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym.
18 Pracownicy samorządowiNabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny. Kierownik jednostki, upowszechniając informacje o wolnych stanowiskach urzędniczych, w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych, wskazuje stanowiska, o które poza obywatelami polskimi mogą ubiegać się obywatele Unii Europejskiej oraz obywatele innych państw, którym na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego przysługuje prawo do podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego może zostać zatrudniona na stanowisku, na którym wykonywana praca nie polega na bezpośrednim lub pośrednim udziale w wykonywaniu władzy publicznej i funkcji mających na celu ochronę generalnych interesów państwa, jeżeli posiada znajomość języka polskiego potwierdzoną dokumentem określonym w przepisach o służbie cywilnej.
19 Pracownicy samorządowiWolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym wolnym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, jest stanowisko, na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik. Ogłoszenie o wolnym stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, oraz o naborze kandydatów na to stanowisko umieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy informacyjnej w jednostce, w której jest prowadzony nabór.