1 Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi20 października 2014 Komenda Główna Policji ul. Domaniewska 36/38 Warszawa KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU ARTUR BANASZAK Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie

2 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Bezpieczeństwo to stan, w którym możliwe jest przetrwanie oraz rozwój jednostki i społeczeństwa Rozwój gospodarczy zapewnia właściwą jakość życia obywateli Zapewnienie właściwej jakości życia obywatelom umożliwia im przeżycie oraz rozwój Rozwój gospodarczy zapewniający właściwą jakość życia społeczeństwa wzmacnia poczucie bezpieczeństwa

3 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Aby rozwój gospodarczy prowadził do zapewnienia jakości życia jednostek i społeczeństwa, a tym samym do wzmocnienia bezpieczeństwa, musi dokonywać się według określonych zasad Spośród różnych zasad, które mogą gwarantować taki stan proponuje się zasady Katolickiej Nauki Społecznej

4 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Przedmiot: analiza wybranych zasad formujących Katolicką Naukę Społeczną Cel: wykazanie, że rozwój gospodarczy realizowany zgodnie z wytycznymi Katolickiej Nauki Społecznej może być odpowiedzią na wyzwania bezpieczeństwa społecznego w XXI wieku

5 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Termin „katolicka nauka społeczna”, po raz pierwszy został użyty przez papieża Piusa XI w encyklice Quadragesimo anno: „W ten sposób na podstawie drogowskazów i światła encykliki Leona XIII powstała odrębna społeczna nauka katolicka, która z każdym dniem rozrasta się i pogłębia dzięki gorliwej pracy tych wybranych mężów, których nazwaliśmy pomocnikami Kościoła” (Pius XI, 1931, s.183) Katolicka Nauka Społeczna (katolickie zasady społeczne lub „nauczanie społeczne Kościoła”) to całokształt nauczania Kościoła Katolickiego dotyczący szeroko pojętych spraw społecznych i socjalnych

6 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Katolicka Nauka Społeczna popiera rozwój gospodarczy „…Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną …” (Rodz 1,28) „Dlatego trzeba popierać postęp techniczny, ducha wynalazczości, starania o tworzenie i rozbudowę przedsiębiorstw, usprawnienie metod produkcji i rzetelne wysiłki ludzi zatrudnionych w produkcji: słowem wszystko, co służy postępowi” (GeS nr 64)

7 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Rozwój gospodarczy winien być ukierunkowany na człowieka i poszanowanie jego godności BIBLIA „Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył” (Rodz 1,27) „Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski” (Mt 5,48)

8 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Magisterium Kościoła „Nikomu też nie wolno znieważać bezkarnie godności ludzkiej, do której się sam Bóg z wielkim szacunkiem odnosi, ani przeszkadzać człowiekowi w jego drodze do doskonałości” (RN nr 32) „Wedle niemal zgodnego zapatrywania wierzących i niewierzących wszystkie rzeczy, które są na ziemi, należy skierować ku człowiekowi, stanowiącemu ich ośrodek i szczyt” (GeS nr 12) ”... rozwój ekonomiczny kraju musi uwzględniać wielkość, godność i powołanie człowieka, który został stworzony na obraz i podobieństwo Boże” (Jan Paweł II, Ełk )

9 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Rozwój gospodarczy a troska o tych, co sobie nie radzą BIBLIA O konieczności troski o ubogich mówi Stary Testament wprowadzając przepisy dotyczące pozostawianie plonów na polu dla ubogich (por.: Kpł 19,9) czy dawanie jałmużny (Tb 4, 16-17) Nowy Testament dowartościowuje potrzebujących: „Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni” (Mt 5, 6) Nowy Testament również nakazuje troskę o ubogich „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią” (Mt 5,7)

10 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Magisterium Kościoła „że należy szybko i skutecznie przyjść z pomocą ludziom z warstw najniższych, ponieważ olbrzymia ich część znajduje się w stanie niezasłużonej, w okropnej niedoli” (RN nr 2) „Konkretnym wyrazem miłości do człowieka, a przede wszystkim do ubogiego, w którym Kościół widzi Chrystusa, jest umacnianie sprawiedliwości” (CA, nr 58) „Krzyk i wołanie biednych domaga się od nas konkretnej i wielkodusznej odpowiedzi. Domaga się gotowości służenia bliźniemu” (Jan Paweł II, Ełk-1999) „Troska o ubogich to domena Ewangelii. To Chrystus powiedział: byłem głody, ubogi, nagi…” (papież Franciszek 2014)

11 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Rozwój gospodarczy realizuje się poprzez pracę człowieka Biblia mówi, iż praca jest wartością i jest konieczna „A gdy Bóg ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował…” (Rodz. 2,2) „Nic lepszego dla człowieka, niż żeby jadł i pił, i duszy swej pozwalał zażywać szczęścia przy swojej pracy” (Koh 2,24) „Kto nie chce pracować, niech też nie je” (2Tes 3,10)

12 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Pracującym należy się odpowiednie wynagrodzenie BIBLIA „Nie będziesz niesprawiedliwie gnębił najemnika ubogiego i nędznego, czy to będzie brat twój, czy obcy, o ile jest w twoim kraju, w twoich murach. Tegoż dnia oddasz mu zapłatę, nie pozwolisz zajść nad nią słońcu, gdyż jest on biedny i całym sercem jej pragnie; by nie wzywał Pana przeciw tobie, a to by cię obciążyło grzechem” (Pwt 24, 14-15) „Wart jest bowiem robotnik swej strawy” (Mt 10,10), „Godzien jest robotnik zapłaty swoje” (1Tym 5,18)

13 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Magisterium Kościoła Leon XIII w Rerum Novarum, (roboczy tytuł - „O kwestii robotniczej”): troska robotnika i propozycja rozwiązań poprawiających sytuację osób pracujących (por.: RN nr 17 oraz 34) „Wreszcie należy tak wynagradzać pracę, aby dawała człowiekowi środki na zapewnienie sobie i rodzinie godnego stanu materialnego, społecznego, kulturalnego i duchowego stosownie do wykonywanych przez każdego zajęć, wydajności pracy, a także zależnie od warunków zakładu pracy i z uwzględnieniem dobra wspólnego” (GeS nr 67) Pius XI Quadregessimo anno mówi o zasadach płacy sprawiedliwej (QA, nr 65-76) Jan Paweł II w Laborem Exercens mówi, iż praca wymaga odpowiedniej zapłaty oraz innych świadczeń (LE, nr 19)

14 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Pracującym należy się czas odpoczynku BIBLIA „Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień i uczynił go świętym; w tym bowiem dniu odpoczął po całej swej pracy, którą wykonał stwarzając” (Rodz 2,3) Idea roku szabatowego oraz roku jubileuszowego (por.: Kpł 25, 1-55) Nowy Testament mówi o Dniu Świętym (Mt 28,1; Mk 16,1-2; Łk 24,1; J 20,1) a Chrystus nakazuje zachowywać przepisy starotestamentalne (Mt 5,17-18) i dodaje, iż szabat jest dla człowieka, który jest jego centrum (Mk 2,27)

15 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Magisterium Kościoła „Jak z jednej strony winni oni z należytym poczuciem odpowiedzialności wkładać swój czas i siły w wykonanie pracy, tak z drugiej powinni też wszyscy dysponować wystarczającym odpoczynkiem i czasem wolnym, tak by mogli poświęcać się życiu rodzinnemu, kulturalnemu, społecznemu i religijnemu” (GeS nr 67, 1089) Niedziela jako czas na oddawaniu czci Bogu oraz czas na sprawy rodzinne i społeczne (por.: KKK, nr )

16 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Celem pracy jest rozwój świata i człowieka, który winien być centralną wartością pracy „Celem pracy – każdej pracy - jest sam człowiek. Dzięki niej powinien się udoskonalać, pogłębiać swoją osobowość ... praca jest dla człowieka, a nie człowiek dla pracy.” (JP II, Legnica )

17 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Jednym z zagrożeń bezpieczeństwa podczas dokonującego się rozwoju gospodarczego jest korupcja „Są więc zatem skorumpowani politycy, skorumpowani biznesmeni i skorumpowani duchowni. Są wszędzie. I musimy powiedzieć prawdę: korupcja jest właśnie grzechem w zasięgu ręki, który grozi osobie mającej władzę nad innymi: czy to ekonomiczną, czy polityczną, czy kościelną” „Jedynym sposobem uchronienia się przed korupcją, jedynym sposobem, aby przezwyciężyć pokusę grzechu korupcji, jest służba. Skoro źródłem korupcji jest pycha, arogancja i upokorzenie, tylko pokorna miłość może pomóc innym” (papież Franciszek, Homilia – )

18 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Rozwój gospodarczy winien skutkować wzrostem życia jednostki i tym samym poprawą jego poczucia bezpieczeństwa jeśli będzie dokonywał się według zasad, którymi mogą być reguły promowane w Społecznym Nauczaniu Kościoła: Człowiek i jego godność naczelną wartością realizowanego rozwoju Troska o jednostki słabsze i nie radzące sobie Traktowanie pracy jako wartości Respektowanie prawa do sprawiedliwej zapłaty za pracę Konieczność odpoczynku po pracy Człowiek podstawową wartością w pracy Zapobieganie patologiom i nieuczciwości w procesie rozwoju gospodarczego

19 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Przedstawione reguły, wskazania i zasady to nie jedyny sposób na zapewnienie właściwie rozumianego rozwoju gospodarczego. Sposobów może być wiele i mogą być różne, ale … … stosowanie zasad i reguł proponowanych przez Katolicką Naukę Społeczną daje gwarancję osiągnięcia stanu umożliwiającego życia, przeżycia oraz rozwój jednostki i społeczeństwa, a więc daje gwarancję osiągnięcia wartości określanej jako BEZPIECZEŃSTWO

20 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Bibliografia: Franciszek. (2013). Lumen Fidei. Litterae encyclicea de fide. Acta Apostolicae Sedis, CVI/7, ss Franciszek. (2014). Homilia podczas Mszy św. odprawionej w Domu św. Marty w dniu Jan Paweł II. (1981). Laborem Exercens. Litterae encyclicea de labore humano, LXXXX expleto anno ab editis Litteris Encyclicis Rerum Novarum. Acta Apostolicae Sedis, LXIII/9, ss Jan Paweł II. (1991). Centesimus annus. Litterae encyclicea ipso Encyclicis ab editis litteris «Rerum novarum» transact. Acta Apostolicae Sedis, LXXXIII/10, ss Jan Paweł II. (1995) Evangelium Vitae. Litterae encyclicea de vitae humanae inviolabili bono. Acta Apostolicae Sedis, LXXXVII/5, ss Jan Paweł II. (1997). Homilia w czasie Mszy św. odprawionej na dawnym radzieckim lotnisku wojskowym w dniu 2 czerwca 1997 w Legnicy. Jan Paweł II. (1999). Homilia wygłoszona podczas Mszy św. wygłoszona w dniu 8 czerwca 1999 w Ełku. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2012/C 326/2. Katechizm Kościoła Katolickiego. (1994). Poznań: Wydawnictwo Palottinum. Majka, J. (1987). Katolicka Nauka Społeczna. Studium historyczno-doktrynalne. Rzym – Lublin: Fundacja Jana Pawła II. Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej. Leon XIII. (1891). Rerum Novarum. Litterae encyclicea de conditione opificum. Acta Apostolicae Sedis, XIII ( ), ss Państwowa Agencja Prasowa. (2014, 7 września). Według 49 proc. Polaków Kościół i księża katoliccy mają za duży wpływ na politykę. Papieska Rada Iustitia et Pax. (2005). Kompendium Nauki Społecznej Kościoła. P Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. (1982). Poznań – Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum. Pius XI. (1931). Quadragesimo anno. Litterae encyclicea de ordine sociali instraurando et at Evangelicae legos normam erficiendo, in annum XL post editas Leonis XIII litteras encyclicas « Rerum Novarum ». Acta Apostolicae Sedis, XIII/6, ss Pokruszyński, W. (2010). Teoretyczne aspekty bezpieczeństwa. Wydawnictwo WSGE. Pokruszyński, W. (2011). Filozoficzne aspekty bezpieczeństwa. Józefów: Wydawnictwo WSGE. Pokruszyński, W. (2012a). Contemporary dilemmas of philosophy of the safety. w: B. Sitek i A. Ukleja (red.), National security – definitions, character, and determinants. Studies on the quality of security (ss. 37 – 58). Józefów: Wydawnictwo WSGE. Pokruszyński, W. (2012b). Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka. Józefów: Wydawnictwo WSGE. Pokruszyński, W. (2013). Filozofia bezpieczeństwa. Józefów: Wydawnictwo WSGE. Sitek, B. (2012). Bezpieczeństwo prawne a wertykalna wielowarstwowość systemów prawnych. Journal of Modern Science 12 (1), ss Sitek, M. (2012). Bezpieczeństwo z perspektywy europejskiej. Rola Zespołu ds. Współpracy Sądowej w Unii Europejskiej (Eurojust) w zwalczaniu korupcji. Journal of Modern Science 15 (4), ss Sobór Watykanski II (1966). Gaudium et spes. Constitutio pastoralis de Ecclesia in mundo huis temporis. Acta Apostolicae Sedis, LVIII/155, ss Zawisza, J. i Ćmiel, S. (2012). Filozoficzne aspekty bezpieczeństwa strukturalnego w kontekście bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Journal of Modern Science 14 (3), ss. 187 – 210.

21 WSGE im. Alcide De GasperiARTUR BANASZAK WSGE im. Alcide De Gasperi w Józefowie KATOLICKA NAUKA SPOŁECZNA ODPOWIEDZIĄ NA WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO XXI WIEKU Dziękuję za uwagę