1 Wyzwania stojące przed pielęgniarkami psychiatrycznymiEwa Wilczek-Rużyczka I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

2 Podstawowe zasady praktyki zorientowanej na wyzdrowienieZmiana profilu opieki psychiatrycznej. Odejście od koncentracji na realizacji procesu terapeutycznego i reagowania na objawy na rzecz udostępniania zasobów danej społeczności, zwiększających dostęp mieszkańców do życia i zasobów społecznych oraz wykorzystywanie dostępnych szans i możliwości. (Opracowano na podstawie: Stanton, Tooth 2008, s. 23) I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

3 Podstawowe zasady praktyki zorientowanej na wyzdrowienieRealizatorzy opieki muszą gromadzić informację zwrotną o oferowanych usługach i na jej podstawie wprowadzać korzystne zmiany. Konieczna jest współpraca, dzielenie się władzą, obalanie mitów dotyczących wszechwładzy i wszechwiedzy pracowników opieki. (Opracowano na podstawie: Stanton, Tooth 2008, s. 23) I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

4 Podstawowe zasady praktyki zorientowanej na wyzdrowienieOpieka psychiatryczna musi akceptować fakt, że bycie aktywnym obywatelem i członkiem społeczeństwa jest warunkiem powrotu do zdrowia – a nie odwrotnie (bycie zdrowym psychicznie warunkuje korzystanie z praw obywatelskich). Pracownicy opieki psychiatrycznej nie muszą mieć dostępu do różnych form pomocy oferowanych pacjentom przez społeczność lokalną. (Opracowano na podstawie: Stanton, Tooth 2008, s. 23) I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

5 Pielęgniarki psychiatrycznePielęgniarki psychiatryczne to ważni członkowie zespołu sprawującego opiekę nad osobami z problemami zdrowia psychicznego. Często stanowią one proporcjonalnie największą grupę w takim zespole, współpracując z psychiatrami, psychologami, pracownikami społecznymi i innymi przedstawicielami zawodów medycznych. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

6 Pielęgniarki psychiatryczneOgromną rolę w takiej opiece odgrywają też członkowie rodzin chorych i inne osoby niosące pomoc. Ale należy pamiętać, że członkiem zespołu jest też sama osoba chora – jako, że jest ona ekspertem w zakresie swojego stanu zdrowia psychicznego. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

7 Pielęgniarki psychiatrycznePielęgniarki pracujące z chorymi psychicznie muszą mieć świadomość wpływu stygmatyzacji i starać się zapewnić wszystkim chorym opiekę realizowaną we właściwym czasie i w odpowiedni sposób. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

8 Pielęgniarki psychiatrycznePielęgniarki psychiatryczne stają w swojej pracy przed wieloma wyzwaniami - na przykład: związanymi ze zdobywaniem środków i narzędzi niezbędnych w opiece, radzeniem sobie w trudnych sytuacjach oraz agresją słowną i fizyczną, zwalczaniem stygmatyzacji i dyskryminacji społecznej, realizowaniem opieki w bardzo trudnych warunkach przy nadmiernym obciążeniu i nie wystarczającej obsadzie pielęgniarskiej. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

9 Pielęgniarki psychiatrycznePielęgniarki psychiatryczne mają do odegrania ważną rolę. Autorzy opracowania Atlas: Nurses in Mental Health WHO (WHO 2007a, s ) zwracają uwagę na: a) docenienie pielęgniarek jako podstawowej kategorii pracowników opieki psychiatrycznej; b) zapewnienie odpowiedniej liczby wyszkolonych pielęgniarek; c) włączenie zagadnień zdrowia psychicznego do programów kształcenia zawodowego i podyplomowego. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

10 Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie psychiatrycznymPlanowanie dotyczące kapitału społecznego w pielęgniarstwie psychiatrycznym ma charakter kluczowy. Powinno ono obejmować nie tylko procesy naboru do zawodu, ale także jakość i wkład pracy pielęgniarek w realizowanie opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi oraz przyczyny odchodzenia z zawodu. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

11 Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie psychiatrycznymCel, jakim jest posiadanie odpowiedniej liczby pracowników, wymaga stworzenia bezpiecznego środowiska pracy z przyjazną atmosferą, a także opracowania skutecznych strategii rekrutacji i zapobiegania odchodzeniu pielęgniarek z oddziałów psychiatrycznych (Happell 2008). I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

12 Proces planowania kapitału społecznegoWEJŚCIE: przygotowanie pielęgniarek psychiatrycznych planowanie edukacja rekrutacja ZASOBY LUDZKIE: poprawa stanu zdrowia psychicznego wyniki pracy pielęgniarek nadzór (superwizja) wynagrodzenia wsparcie systemowe kształcenie ustawiczne . dostępność kompetencja reaktywność jakość WYJŚCIE: postępowanie w przypadkach wypalenia zawodowego migracja wybór kariery zdrowie i bezpieczeństwo odejścia na emeryturę na podstawie: WHO 2006 I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

13 Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie psychiatrycznymPrzygotowanie pielęgniarek do pracy w opiece psychiatrycznej wymaga: wsparcia ze strony odpowiednich podmiotów związanych z tym zawodem, zapewnienia dostępu i możliwości ukończenia kursu kwalifikacyjnego oraz specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego, planowej rekrutacji, zwłaszcza w sytuacji braków kadrowych w pielęgniarstwie. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

14 Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie psychiatrycznymNiezmiernie ważne jest również wspieranie osób już pracujących w zawodzie poprzez zapewnienie: dostępu do konsultacji i opieki merytorycznej, aby umiały właściwie wykorzystywać zdobytą wiedzę i umiejętności w praktyce, wspierania dalszego rozwoju zawodowego, kształcenia ustawicznego i doskonalenia umiejętności – zwłaszcza w kontekście pojawiających się wyników badań i zmian w praktyce zawodowej, adekwatnego wynagrodzenia, zgodnie z zasadą równoważenia wysiłku włożonego w pracę i jej nagradzania. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

15 Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie psychiatrycznymDo kluczowych elementów procesu planowania należy zrozumienie problemu wypalenia w pielęgniarstwie psychiatrycznym. Badania pokazują, że pielęgniarki psychiatryczne: są wypalone w zakresie wyczerpania emocjonalnego i depersonalizacji, a jest to związane ze stresem zawodowym oraz brakiem równoważenia wysiłku włożonego w pracę i jej nagradzania (Wilczek- Rużyczka 2015). to osoby, u których depersonalizacja jest związana z brakiem możliwości samodzielnego podejmowania decyzji oraz ograniczonymi perspektywami awansu (Wilczek-Rużyczka 2017). I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

16 Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie psychiatrycznymJednym z czynników przyczyniających się do wypalenia zawodowego w tej grupie jest problem zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, zwłaszcza zaś ryzyko narażenia na agresję ze strony pacjentów, ze względu na specyfikę pracy oraz zaburzenia psychiczne osób będących pod ich opieką (Happell 2008, ICN 2000). I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

17 Najważniejsze problemy związane z zarządzaniem zasobami ludzkimiOpieka multidyscyplinarna Zespoły są obecnie uważane za najlepszy sposób realizacji opieki, wpływający na poprawę stanu zdrowia pacjentów, optymalne wykorzystanie zasobów i obniżenie kosztów (Griffiths, Crookes 2006). Zadania pielęgniarek w takiej „drużynie” dotyczą pracy samodzielnej i zespołowej, wykonywania funkcji samodzielnych, współzależnych i zależnych od zadań i funkcji pozostałych członków (Griffiths, Crookes 2006). I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

18 Czynniki wpływające na skuteczność zespołów multidyscyplinarnychDoświadczenie i umiejętności członków. Ustalanie wspólnych celów. Procedury komunikacji. Jasny podział ról. Silne przywództwo. Umiejętne zarządzanie konfliktami. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Griffiths, Crookes 2006. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

19 Zdrowie psychiczne pielęgniarek w sytuacjach bezpośredniego zagrożeniaPielęgniarki w sytuacji zagrożenia często muszą udzielać pomocy psychologicznej osobom i społecznościom, ale też same mogą odczuwać jej skutki. Nie chodzi tu tylko o problemy związane bezpośrednio z jego wystąpieniem, ale także ryzyko kontaktu z osobami cierpiącymi oraz zniszczenie systemu opieki zdrowotnej. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

20 Przykład z Województwa MałopolskiegoFragment opinii dotyczącej oceny zasobów i potrzeb kadrowych w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego na podstawie badań ankietowych obejmujących 13 podmiotów leczniczych działających na terenie Województwa Małopolskiego (Murzyn 2016). I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

21 Staż pracy 624 pielęgniarek w badanych podmiotach woj. małopolskiegoI KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

22 Zgłaszane problemy przez ankietowanych związane ze świadczeniem opiekistarzenie się kadr, absencja chorobowa, wypalenie zawodowe, brak personelu, brak możliwości dodatkowej gratyfikacji personelu pielęgniarskiego, I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

23 Zgłaszane problemy przez ankietowanych związane ze świadczeniem opiekibrak jednolitej dokumentacji, rozbudowane, obszerne dokumentowanie - pochłaniające czas, I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

24 Zgłaszane problemy przez ankietowanych związane ze świadczeniem opiekiustalania minimalnej normy, wliczanie pielęgniarek oddziałowych oraz koordynujących, a także ich zastępców przy jej ustalaniu, mała wymiana doświadczeń i integracji wśród pielęgniarek psychiatrycznych w Małopolsce. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

25 Podsumowanie Tworzenie polityki zdrowia psychicznego to ważne narzędzie reagowania na światowe wskaźniki zachorowalności na choroby psychiczne. Pielęgniarki mają do odegrania ważną rolę, pilnując, aby powstający dokument odpowiadał na potrzeby zdrowotne pacjentów i środowiska lokalnego. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

26 Podsumowanie Tradycyjny model ograniczał leczenie chorych do szpitali psychiatrycznych, obecnie jednak rośnie zainteresowanie tworzeniem programów środowiskowej opieki psychiatrycznej. Stwarza to pielęgniarkom i pozostałym pracownikom opieki psychiatrycznej nowe możliwości. I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.

27 Dziękuję Ewa Wilczek-Rużyczka [email protected]I KONGRES ZDROWIA PSYCHICZNEGO; Warszawa; 8 maja 2017 r.