1 Zachowania, działania jednostkowe…Zachowania, działania jednostkowe, zbiorowe, rodzina… Zachowania, działania jednostkowe…

2 Formy aktywności i relacji międzyludzkichP O J Ę C I E S L G Z N CECHA DEFINICYJNA Zachowanie + Działanie Czynność społeczna Działanie społeczne Kontakt społeczny Interakcja Interakcja powtarzalna Interakcja regularna Interakcja regulowana Stosunek społeczny

3 Pojęcie socjologiczneCecha definicyjna Zachowanie Działanie Czynność społeczna Działanie społeczne Kontakt społeczny Ruch fizyczny Znaczenie motywacyjne lub kulturowe Kierunek ku innym, działanie celowo adresowane do innych Orientacja na reakcję innych, reakcje partnera Wzajemne sporadyczne reakcje; o charakterze jednorazowym, przelotnym

4 Pojęcie socjologiczneCecha definicyjna Interakcja Interakcja powtarzalna Sekwencja wzajemnych reakcji; dynamiczna, zmienna sekwencja wzajemnie zorientowanych działań partnerów, którzy modyfikują swoje działania w zależności od tego, co robi [mówi] ten drugi Przypadkowe epizody interakcji; wielość wzajemnych działań tych samych partnerów, które zdarzają się sporadycznie, przypadkowo, bez określonych terminów, interwałów

5 Interakcja regulowanaPojęcie socjologiczne Cecha definicyjna Interakcja regularna Interakcja regulowana Stosunek społeczny Rytmiczne epizody interakcji; wzajemne działania tych samych partnerów zdarzają się w stałych terminach, odstępach czasu, mają swój rytm Przebieg normatywnie wyznaczony; Schemat interakcji między pozycjami; normatywnie określony schemat oczekiwanych interakcji między partnerami zajmującymi pewne pozycje społeczne i pełniącymi związane z nimi role

6 Pozycja i rola społecznaPozycja społeczna (status społeczny): zestaw określonych obowiązków i uprawnień innych niż powiązanych/skojarzonych z inną pozycją Rola społeczna: pula oczekiwań normatywnych, czyli reguły właściwego dla danej pozycji postępowania

7 Formy aktywności i relacji międzyludzkichP O J Ę C I E S L G Z N CECHA DEFINICYJNA Ruch fizyczny Znaczenie Kierunek ku innym Orientacja na reakcję innych Wzajemne sporadyczne reakcje Sekwencja wzajemnych reakcji Przypadkowe epizody interakcji Rytmiczne epizody interakcji Przebieg normatywnie wyznaczony Schemat interakcji między pozycjami Zachowanie + Działanie Czynność społeczna Działanie społeczne Kontakt społeczny Interakcja Interakcja powtarzalna Interakcja regularna Interakcja regulowana Stosunek społeczny

8 Zachowania, działania zbioroweZachowania, działania jednostkowe, zbiorowe, rodzina… Zachowania, działania zbiorowe

9 Formy aktywności zbiorowejP O J Ę C I E S L G Z N CECHA DEFINICYJNA Działania masowe + Zachowania zbiorowe Działania zbiorowe Ruchy społeczne Działania zorganizowane

10 Pojęcie socjologiczneCecha definicyjna Działania masowe Wielość działań o indywidualnych celach; wielu ludzi, w podobnym czasie, ale osobno, dla indywidualnych celów, podejmuje podobne działania, które przynoszą zagregowane i skumulowane skutki wykraczające poza zakres prywatny i jednostkowy, a uzyskujące znaczenie ogólnospołeczne

11 Pojęcie socjologiczneCecha definicyjna Zachowania zbiorowe Bliskość przestrzenna i /lub sytuacyjna; obecność wielu osób modyfikuje nieraz zachowania jednostek Np. w tłumie: jednostki działają bezkrytycznie, bardziej spontanicznie, emocjonalnie (rozum został w domu) ludzie ulegają demoralizacji, brutalizacji, zawieszając normy moralne, obyczajowe ludzie łatwo ulegają samozwańczym przywódcom, demagogom wreszcie ludzie wzajemnie się naśladują (syndrom zachowań stadnych) konformizm inform. przeplata się z normat.; tłum dyktuje i uzasadnia postępowanie

12 Pojęcie socjologiczneCecha definicyjna Działania zbiorowe Ruchy społeczne Działania zorganizowane Wspólne cele i koordynacja Ukierunkowanie na zmianę społeczną; akcje zbiorowe zmierzające do wywołania lub powstrzymania zmiany społecznej, czyli kontrruchy; UWAGA: syndrom pasażera na gapę (uznanie, że ryzyko działania jest nieopłacalne) Instytucjonalizacja; Przykład: dzisiejsi tzw. kibole: zachowania zbiorowe, działania zbiorowe, działania zorganizowane?

13 Formy aktywności zbiorowej – wyróżnikiLudzie działają podobnie, ale niezależnie od siebie, osobno, bez osobistego kontaktu Ludzie znajdują się w bezpośredniej bliskości i/lub doświadczają tych samych sytuacji, ale jeszcze działają jakby obok siebie, raczej paralelnie niż wspólnie Ludzie rzeczywiście działają razem, dla realizacji wspólnych celów, w sposób skoordynowany Dodatkowo: Ludzie ukierunkowują swoje skoordynowane działania na zmianę. Ludzie postępują w zgodzie z dyktowanymi przez tradycję, obowiązujące normy wzorcami (działania zorganizowane)

14 Formy aktywności zbiorowejP O J Ę C I E S L G Z N CECHA DEFINICYJNA Wielość działań o indywidualnych celach Bliskość przestrzenna i /lub sytuacyjna Wspólne cele i koordynacja Ukierunkowanie na zmianę społeczną Instytuc -jonalizac -ja Działania masowe + Zachowania zbiorowe Działania zbiorowe Ruchy społeczne Działania zorganizowane

15 Organizacja społeczna i myślenie grupoweOrganizacja społeczna to zintegrowany zbiór pozycji społecznych i stosunków społecznych, realizujący wspólne, jakieś istotne społecznie funkcje, tworzący swoistą całość odróżnialną od innych podobnych całości… „Myślenie grupowe” to nadmierna identyfikacja i bezkrytyczna lojalność wobec organizacji, utwierdzona we wzajemnych interakcjach i wykluczająca dostrzeżenie i naprawienie błędów i wadliwości w jej funkcjonowaniu!

16 Rodzina jako grupa społeczna i instytucjaZachowania, działania jednostkowe, zbiorowe, rodzina… Rodzina jako grupa społeczna i instytucja

17 Rodzina jako grupa społeczna i instytucjaRodzina jest formą życia zbiorowego. Jej trzonem jest małżeństwo Małżeństwo może być formalne (zalegalizowane) lub faktyczne. Małżeństwo jest legalnym, względnie trwałym związkiem kobiety i mężczyzny (są już od tego odstępstwa), powołanym w celu wspólnego pożycia, współpracy dla dobra rodziny, a więc głównie wychowania dzieci oraz wzajemnej pomocy. W grę wchodzą również wzajemne satysfakcje emocjonalne: małżeńskie, rodzicielskie (ich rola rośnie).

18 Małżeństwo jako trzon rodzinyDobór partnerów w małżeństwie może być określany przez instytucje prawne lub obyczajowość. Zazwyczaj w ramach rodziny, tj. pomiędzy jej członkami, nie można zawierać związków małżeńskich, a prawo określa stopnie pokrewieństwa, w ramach których można to robić. Podobnie sytuacja ma się w przypadku płci partnerów. W niektórych społecznościach można zawierać małżeństwo jedynie z przedstawicielem własnej zbiorowości etnicznej (endogamia); przeciwieństwem jest egzogamia.

19 Rodzina jako grupa społecznaRodzina to grupa społeczna, a więc zbiorowość, którą charakteryzuje więź obiektywna, subiektywna, behawioralna. Rodzinę można pojmować jako grupę pierwotną. Ma bowiem wszystkie cechy podane przez Charlesa Cooleya: jest względnie trwała, niezbyt liczebna, wielofunkcyjna, jej więzi oparte są na stosunkach „face to face”, jest agendą socjalizacji (pierwotnej). Więzi rodzinne, w odróżnieniu od małżeńskich, mają charakter bardzo (bardziej) trwały.

20 Rodzina jako grupa społecznaCzłonkowie rodziny są połączeni więzami małżeńskimi, pokrewieństwa, powinowactwa, czasem adopcji, siecią wzajemnych zależności i stosunków społecznych, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe; pełnią role: matki, ojca, współmałżonka, dziecka, brata, siostry, czasem dziadka/babci, krewnego, powinowatego. Rodzina jako grupa to zatem związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji. Osobowe funkcje rodziny: małżeńska lub partnerska (bycie żoną, mężem, partnerem, partnerką); rodzicielska (bycie ojcem, matką); braterska (bycie siostrą lub bratem)

21 Rodzina jako instytucja społecznaRodzina jest powszechnikiem kulturowym. Jako instytucja jest to zatem utrwalony w tradycji wszystkich kultur, zrytualizowany zespół działań ludzkich, ukierunkowany na zaspokajanie określonych potrzeb swoich członków. Funkcje instytucjonalne rodziny to zatem wyspecjalizowane oraz permanentne działania i współdziałania członków rodziny, mniej lub bardziej uświadamiane, podejmowane w ramach wyznaczonych przez obowiązujące normy i wzory, a prowadzące do określonych efektów głównych i pobocznych.

22 Instytucjonalne funkcje rodzinymaterialno-ekonomiczna opiekuńczo-zabezpieczająca prokreacyjna (zapewnia biologiczną ciągłość społeczeństwa) seksualno-emocjonalna (regulacja stosunków seksualnych, emocjonalne wsparcie, zaspokajanie potrzeby miłości – dziś urasta do najważniejszej w kulturze euroamerykańskiej) legalizacyjno-kontrolna lub integracyjno-wychowawcza socjalizacyjna (zapewnia ciągłość kultury w szerokim rozumieniu) klasowo-stratyfikacyjna (wyznacza status członków) kulturalno-rekreacyjno-towarzyska

23 Typy rodzin Mała/nuklearna (dwupokoleniowa) i duża (poszerzona, wielka) Małe mogą być pełne i niepełne Monogamiczna i poligamiczna Matriarchalne i patriarchalne Generacyjna i prokreacyjna

24 Alternatywne modele rodzinKółko przyjacielskie (patrz polskie seriale) Casus „friends” (wspólne gospodarstwo) Rodzina – układanka (patchwork family) DINKS (double income, no kids) Rodzina nomadyczna (na odległość, małżeństwa wizytowe; vide tenisiści) Rodzina dwustopniowa (małżeństwo intymne, zamiast narzeczeństwa; uwaga na „zespół przedślubnej akceptacji” ze strony rodziców) Kohabitacja (konkubinat)