1 Zagrożenia i szanse gospodarki polskiej Spojrzenie długookresowe Dr hab. Prof. UW Grzegorz Jędrzejczak 2016L w 5 1

2 Plan wykładu Problemy podejścia długookresowego Świat w którym żyjemy Wyzwania i szanse rozwojowe: – Pułapka średniego dochodu – Demografia i rynek pracy – Produktywność (Inwestycje, Wiedza, kapitał społeczny, innowacyjność) – Nowa era nierówności (Świadczenia społeczne, zdrowie, edukacja; Znikająca klasa średnia) – Sekularne spowolnienie – ekonomia polityczna rozwoju Lekcje historii: od I do III Reczpospolitej Polska na mapie świata: efekty transformacji Scenariusze na przyszłe ćwierćwiecze: – Model pesymistyczny: wariant argentynski – Model realistyczny: wariant hiszpanski – Model aspiracyjny: wariant południowo-koreański

3 Polska na mapie świata: efekty transformacji Pełna i kompleksowa ocena transformacji musi byc przeprowadzona na trzech poziomach: Poziomu ulicy – zmian dostrzegalnych w codziennym doświadczeniu „gołym okiem”, a więc sposobu w jaki robimy zakupy, co jemy i pijemy, jak sie ubieramy, jak wypoczywamy, gdzie pracujemy, jak mieszkamy. Poziomu procesów ekonomicznych – istnieje cała gama wskażników pokazujacych zmiany, od najprostrzych takich jak PKB, do wskazników złożoności systemu gospodarczego. Poziomu procesów społecznych – zmian kapitału społecznego, wyposażenia społeczeństwa w normy sprzyjające nowoczesnej, globalnie konkurencyjnej gospodarki.

4 Polska na mapie świata: efekty transformacji Ocena poziomu ulicy narażona jest na trzy pułapki. pułapka pamięci. Jest oczywiste, że osoby poniżej 25 roku życia, a stanowia one już 25 procent ludności, po prostu nie znają realiów Polski przed transformacją a więc przed ich urodzeniem. Ich punktem odniesienia nie jest siermiężna Polska sprzed transformacji lecz kraje starej Unii dzisiaj. Równiez jednak osoby starsze z czasem zaczynaja idealizować przeszłość. pułapka punktu obserwacji – ocena poziomu ulicy będzie wyglądała inaczej z Warszawy a inaczej z perspektywy z byłego PGR. pułapka trzecia, to daleko posunięta subiektywność ocen. W szczególności inaczej oceniamy swoje osobiste doświadczenia odczucia a inaczej odczucia doświadczenie innych („ja nie kradnę ale wszyscy inni kradną” albo „ja mam sie nieźle ale inni mają znacznie gorzej”).

5 Polska na mapie świata: efekty transformacji

6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 Polska na mapie świata: efekty transformacji Grupa I. Zmiany sprawnościowe gospodarki: 1 - Intensywność energetyczna PKB. 2 - Emisja CO2 w wyniku spalania paliw kopalnych i produkcji cementu. Grupa II. Zmiany struktury gospodarki: 3 - Zatrudnienie w rolnictwie. 4 - Wartość dodana w przemyśle w PKB. Grupa III. Zmiany struktury społecznej 5 - Urbanizacja. 6 - Dostęp do internetu. Grupa IV. Zmiany dobrostanu (jakości życia) ludzi 7 - Umieralność dzieci do 5 lat. 8 - Oczekiwana długość życia mężczyzn (life expectancy).

12 Polska na mapie świata: efekty transformacji Typ A. Kraje które przeszly podobny proces transformacji: Czechy i Słowacja. Typ B. Kraje o wyjąttkowo dużych osiągnięciach wzrostowych w badanym okresie: Finlandia i Korea. Typ C. Kraje rozwinięte: Niemcy i Hiszpania (model aspiracyjny dla Polski)

13 I.1I.2II.3II.4III.5III.6IV.7IV.8 Polska 1991 2013 3,6 9.1 9,5 8,3 25 11 37,4 32,6 61 9.9* 66,6 17 5 66 73 Czechy 1991 2013 4,0 7,2 13,4 10,4 10 3 38,9 38,0 75 73 14,7 79,7 14 3 68 75 Finlandia 1991 2013 4,7 6,6 10,7 10,2 94 94 30,4 26,5 80 84 43,1 92,4 62 62 71 78 Niemcy 1991 2013 7,6 11,1 11,6 8,9 41 41 36,9 30,3 73 75 31,7 86,2 84 84 72 79 Korea 1991 2013 5,7 6,3 6,0 11,8 16 6 39,2 38,2 75 82 56,6 84,3 73 73 68 78 Słowacja 1991 2013 3,3 8,3 8,3 6,4 10 4 36,8 33,6 57 54 12,5 80.0 17 7 67 73 Hiszpania 1991 2013 10,3 20,3 5,8 10 4 30,7 22,4 76 79 18,1 76,2 11 4 73 80

14 Polska na mapie świata: efekty transformacji 14

15 Polska na mapie świata: efekty transformacji

16 16

17 Polska na mapie świata: efekty transformacji 17

18 Polska na mapie świata: efekty transformacji 18

19 Polska na mapie świata: efekty transformacji 19

20 Polska na mapie świata: efekty transformacji Powiazania polskiej gospodarki Export doPolska (%)Niemcy (%) Niemcy Polska Francja W Brytania Włochy Rosja Chiny USA Hiszpania Austria Czechy 24 -- 6.5 6.6 6.5 4.4 1.2 2.2 2.8 1.9 5.4 -- 3.4 9.2 6.2 6.4 2.7 5.9 7.1 3.3 5.0 2.7 20

21 Polska na mapie świata: efekty transformacji 21

22 Polska na mapie świata: efekty transformacji Miejsca potencjalu wzrostu 22

23 Polska na mapie świata: efekty transformacji kapital spoleczny

24 Biegunowo rozchwiana samoocena Ciąg na sukces Zaradność czy Przedsiebiorczosc ? 24

25 Polska na mapie świata: efekty transformacji 25

26 Polska na mapie świata: efekty transformacji