1 Zagrożenia i szanse gospodarki polskiej Spojrzenie długookresoweDr hab. Prof. UW Grzegorz Jędrzejczak 2017L w 5

2 Do zapamietania: zagrożenia które mogą się stać szansą?Kurczący się kraj starych ludzi „Zła” struktura migracji Niska produktywność Słaba innowacyjnosc Źlekonkurencyjna struktura gopodarki Nieadekwatny kapitał społeczny

3 Plan wykładu Problemy podejścia długookresowego; świat w którym żyjemyPolska potransformacyjna na mapie świata Długie trwanie: od I do III Reczpospolitej Szanse i zagrożenia rozwojowe: demografia i rynek pracy, produktywność Szanse i zagrożenia rozwojowe: pułapka średniego dochodu, sekularne spowolnienie, nowa era nierówności Scenariusze na przyszłe ćwierćwiecze: Model pesymistyczny: wariant argentynski Model realistyczny: wariant hiszpanski Model aspiracyjny: wartant irlandzki i wariant południowo- koreański

4 Pulapka sredniego dochoduZatrzymanie się na 60% (+/- 10%) PKBPPP USA Czy faktycznie istnieje?

5 PKB nominalny i PPP Nominal PPP Kraj Nominal PPP 2 Luxembourg101, ,506 10   Switzerland 80, 6  Norway 74, 1  Qatar 68, ,870 8  Ireland 61, ,806 11  United States 56, ,084 Poland 12, ,499

6 Pułapka średniego dochodu

7 Pulapka sredniego dochodu

8 Przyczyny pułapki 60% Wyczerpanie ekstensywnych czynników wzrostu:Młodego społeczeństwa Wysokiego udziału przemysłu w PKB Innowacji imitacyjnych Niemożność uruchomienia czynników intensywnych: Brak oryginalnych innowacji Nieadekwatny kapitał społeczny

9 Czy światu grozi sekularna stagnacja?Ryzyko długotrwałego spowolnienia wzrostu gopodarczego

10 Przyczyny sekularnej stagnacjiWielorakie przyczyny związane z: pogarszaniem się sytuacji demograficznej w wyniku starzenia się społeczeństw wyczerpaniem się efektu edukacyjnego przez w krajach które przeszły etap powszechej edukacji Wyczerpanime wzrostu napędzanego długiem Postępem technicznym w dziedzinach mniej znaczących dla dobrobytu Nadprodukcją spowodowaną rosnącym rozwarstwieniu dochodowym – dynamicznym wzrostem dochodów wąskich grup pracowników kreatywnych (cognitive workers) przy stagnacji a nawet realnego spadku dochodów klasy średniej

11 Wykształcenie ponad średnie

12 Procent studentów 5 roczników po szkole średniejUS 73% Finlandia, Norwegia,Szwecja - 70% Polska 56% OECD 52%

13 Zadłużenie

14 „Bomba fiskalna”

15 Dylemat Roberta GordonaWith option A you can keep running water and indoor toilets; but you can’t use anything invented since 2002. Option B is that you get everything invented after 2002, right up to Facebook, Twitter, iPad, and the iPhone, but you have to give up running water and indoor toilets.

16 Nowa era nierówności?

17 Współczynnik Gini współczynnik Giniego przyjmuje wartości z przedziału [0; 1] wartość zerowa współczynnika wskazuje na pełną równomierność rozkładu dochodow wzrost wartości współczynnika oznacza wzrost nierówności współczynnik Giniego przyjąłby wartość 1, gdyby tylko jedno gospodarstwo domowe posiadało dochody

18 Skala nierówności Gini wskaźnik nierówności dochodowej: Świat 70%Brazylia 54% US 48% Chiny 47% UK 34% Polska 34% Dania 24%

19 Nierówności XXIw. Trend:Zmniejszenie nierowności w skali świata – spadek ekstremalnej biedy (Chiny) Zwiekszenie nierówności w krajach rozwiniętych Około 60% różnic dochodowych można wytłumaczyc obywatelstwem Czy jesteśmy świadkami powrotu nierówności szans?

20 Mcdonaldyzacja szans

21 Nierówność a wzrost Bardziej zrównoważone społeczeństwa (rozwinięte i rozwijające się) wiecej redystrybuują Niższa nierówność netto jest pozytywnie skorelowana z szybszym wzrostem dla danego poziomu redystrybucji Redystrybucja, oprócz przypadków skrajnych, jest neutralna z punktu widzenia wzrostu gospodarczego

22 Model europejski i amerykański nierówności

23 Polityka redystrybucji

24 Nowa twarz nierówności„Kto nie chce pracować, niech też nie je!  Słyszymy bowiem, że niektórzy wśród was postępują wbrew porządkowi: wcale nie pracują, lecz zajmują się rzeczami niepotrzebnymi” Sw. Paweł, 2gi List do Tesalonczyków Zwiazek między konsumpcją a zarobkami osłabiony dzięki: tanienia pewnych dóbr aż do ceny „zerowej” rozwarstwienia alternatyw konsumpcyjnych

25 Zwalczanie nierównościNie ma problemu niedoboru zamożnosci, jest problem: Nowego „post-bismarkowskiego” mechanizmu podziału Ekonomii politycznej podziału

26 Ekonomia polityczna podziałuPozorny konflikt pracujących (młodych) z emerytami (starymi) wynikający z używania anachronicznej bismarkowskiej formuły pracowniczego miedzypokoleniowego solidaryzmu (transferu) Prawdziwy rosnący konflikt miedzy kognitywną elitą i wlaścicielami kapitalu z jednej strony (młodzi i starzy) a resztą społeczeństwa (młodzi i starzy)

27 Nowe mechanizmy podziałuBolsa Familia 500+ GiveDirectly Gwarantowany dochód obywatelski Adresowana pomoc: Big Data i e-money?

28 Wnioski: wykorzystać rezerwy przed wyhamowaniem wzrostuWzrost poziomu aktywności zawodowej Spadek bezrobocia (ukrytego w emigracji, na prowincji, grupy wykluczone) Przesuniecie zatrudnienia do sektorów o wysokiej wartosci dodanej Usuwanie ograniczeń regulacyjnch i instytucjonalnych dla przedsiebiorczosci Wzrotst suwerennej innowacyjnosci Poprawa wykształcenia Obecnie Niemiec czy Francuz wytwarza ponad dwukrotnie większy PKB (wg. parytetu siły nabywczej) w godzinę pracy niż Polak

29 Problemy podejścia długookresowego What's your share of the pie?What's your share of the pie? When you think about your household’s income, do you feel rich, poor, or just average? Most of us have no idea – or the wrong idea – of how we compare with the rest of the population. But here, in 10 clicks, you can find out how many households are better or worse off than yours, and see how your ideal world compares.

30 Zadanie na zaliczenie Zaliczenie na 3: obecność 4 razyZaliczenie lepsze Miniprojekt: zesół 3 osoby 5 slajdow w PowerPoint Diagnoza + SWOT Na wybrany temat: Polska a centra polityczne Polska a centra technologicznego postępu Polska a centra finansowe Polska a centra softpower Polska a centra korporacyjne