1 Zakażenia wywołane przez HerpesviridaeEwa Duszczyk Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego AM w Warszawie
2 Wirusy herpes patogenne dla człowieka
3 Zakażenia HSV HSV1 - zakażenie przez kontakt lub drogą kropelkową- chorują głównie dzieci między 6 mż a 5 rż. HSV2 - zakażenie drogą płciową - chorują głównie osoby w wieku lat noworodki
4 Postacie kliniczne zakażenia HSV 1Opryszczkowe zapalenia jamy ustnej i dziąseł Wyprysk opryszczkowy Opryszczkowe zapalenie spojówek i rogówki Zanokcica opryszczkowa Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
5 Postacie kliniczne zakażenia HSV 2Opryszczka zewnętrznych narządów płciowych Uogólniona opryszczka noworodków
6 Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąsełnajczęściej chorują dzieci w r.ż okres wylęgania dni początek z gorączką ( ° C) obrzęk, bolesność śluzówek, pęcherzyki na śluzówkach j. ustnej, wargach i skórze okolicy ust czas trwania około dni leczenie objawowe: leki p-gorączkowe, boraks z gliceryną, posiłki przecierane, chłodne
7 Zapalenie jamy ustnej HSV
8 Wyprysk opryszczkowy najczęściej chorują niemowlęta po 6 mc ż.na podłożu atopowo zmienionej skóry liczne wykwity pęcherzykowezlewanie się pęcherzykówrozległe sączące się nadżerkiwtórne nadkażenie bakteryjne gorączka °C utrata płynów ustrojowychzaburzenia wodno-elektrolitowe
9 Wyprysk opryszczkowy c.d.czas trwania dni leczenie: acyclowir iv. 15 mg/kg mc w 3 dawkach przez 7-10 dni, lub 60 mg/kg na dobę w 4-5 dawkach per os, maść borno-riwanolowa, antybiotyki o szerokim spektrum, leki przeciw gorączkowe, płyny nawadniające
10 Wyprysk opryszczkowy
11 Opryszczkowe zapalenie spojówek i rogówkizwykle w przebiegu opryszczki pierwotnej ale i nawrotowej zmiany pęcherzykowe, przekrwienie owrzodzenia spojówek nadkażenie bakteryjne „ drzewkowate” owrzodzenie rogówki bliznowacenie upośledzenie przezierności
12 Opryszczkowe zapalenie spojówek i rogówki c. d.leczenie: acyklowir w maści ocznej krople i maści oczne z antybiotykiem nie wymaga podania acyklowiru doustnie wskazana konsultacja okulisty
13 Zanokcica opryszczkowazakażenie przez bezpośredni kontakt uszkodzonej skóry ( u dzieci autoinokulacja) bolesność i obrzęk wału paznokciowego + pęcherzyki, brak ropienia przebieg bezgorączkowy czas trwania około 10 dni nie wymaga leczenia
14 Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózguw 70% jako wynik reaktywacji zakażenia szybko narastające objawy ogniskowego uszkodzenia OUN (imituje ch. ogniskową) lokalizacja zwykle w płatach skroniowych przebieg ciężki - śmiertelność ok. 40% pozostawia trwałe ubytki neurologiczne izolowane zapalenie opon m-rdz ma lekki przebieg
15 Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu c.d.LECZENIE: acyklowir mg/kg/dobę w 3 dawkach przez 10 dni 20% mannitol deksametazon 0,5 - 1,0 mg/kg/dobę
16 Zakażenie HSV2 - opryszczka zewnętrznych narądów płciowychchorują osoby w wieku r.ż zakażenie pierwotne i nawrotowe zmiany zapalne sromu, pochwy, szyjki macicy, prącia, okolicznej skóry, czasem gorączka, powiększenie węzłów chłonnych może zwiększać ryzyko raka szyjki macicy
17 Opryszczka nawrotowa nawracające zmiany na granicy skóryi błon śluzowych czas trwania dni leczenie: maść z acyklowirem leczenie konieczne u osób z niedoborem odporności
18 Opryszczka wargowa
19 Zakażenia wirusem EBV Trochę historii...1964 r. wykrycie nowego wirusa z rodzaju herpes w hodowli komórek limfoidalnych chłoniaka Burkitta ustalenie etiologii mononukleozy zakaźnej - badania Gertrudy i Wernera Henle
20 Wirusy EBV typ A lub 1 - ma większą zdolność unieśmiertelniania komórek in vitro typ B lub 2 występuje głównie w Afryce oraz u osób leczonych immunosupresyjnie homologacja między kwasem nukleinowym obu typów wynosi % człowiek jest jedynym naturalnym gospodarzem EBV.
21 Pierwotne zakażenie EBVbezobjawowe mononukleoza zakaźna zapalenie gardła i migdałków ostre choroby neurologiczne (zespół Guillain-Barre, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu małopłytkowość
22 Pierwotne zakażenia EBVzakażenia wrodzone z wadami płodu nabyta agammaglobulinemia, niedokrwistość aplastyczna, chłoniak zapalenia płuc zespół hemofagocytarny zapalenie wątroby
23 Reaktywacja zakażenia EBVchłoniak Burkitta rak nosogardła chłoniaki u biorców przeszczepów i zakażonych HIV leukoplakia włochata przewlekła infekcja EBV zespół przewlekłego zmęczenia
24 Zakażenie EBV związek EBV z leiomyosarcoma lub leiomyoma u zakażonych HIV oraz u dzieci leczonych immunosupresyjnie po przeszczepach narzadów (zaburzony nadzór immunologiczny nad namnażaniem zakażonych EBV limfocytów B oraz supresja limfocytów T. wytwarzanie autoprzeciwciał przez zakażone EBV limfocyty B.
25 Objawy kliniczne mononukleozy zakażnejgorączka zapalenie gardła uogólniona limfadenopatia hepatosplenomegalia nieżyt nosa obrzęki wokół oczu wysypki wybroczyny na podniebieniu
26 Obraz gardła w mononukleozie
27 Obraz gardła w mononukleozie zakaźnej 2.
28 Mononukleoza zakaźna kryteria diagnostycznetypowy obraz kliniczny charakterystyczny obraz morfologiczny krwi obwodowej obecność w surowicy przeciwciał heterofilnych i / lub swoistych
29 Antygeny EBV Antygen kapsydowy VCA (Henle i Henle )Antygen wczesny EA-D i EA-R (Henle i wsp) Antygen jądrowy EBNA 1 i EBNA 2 ( Klein i Reedman )
30 Diagnostyka zakażenia EBVOznaczenie przeciwciał dlaVCA w klasie IgM, IgG ,IgA Oznaczenie przeciwciał dla EA Oznaczenie przeciwciał dla EBNA-1 i EBNA-2
31 Powikłania mononukleozy zakaźnejhematologiczne neurologiczne związane z układem oddechowym kardiologiczne zapalenie wątroby pęknięcie śledziony zespół Alicji w Krainie Czarów
32 Leczenie zakażeń EBV mononukleoza zakaźna - objawowe, w szczególnych przypadkach sterydy, antybiotyki zespoły limfoproliferacyjne - wirostatyki: acyklowir lub gancyklowir limfoproliferacja po przeszczepie szpiku - przeszczepianie od dawcy komórek cytotoksycznych T swoistych wobec EBV
33 Zespół przewlekłego zmęczenia1988 r. Zdefiniowano CFS - Chronic Fatique Syndrome Epidemiologia: obserwowany głównie u osób dorosłych ( lat ) Kobiety - 75 % Mężczyźni - 25 % Częstość występowania 0, %
34 Czynniki zakaźne podejrzane o udział w CFSEBV HHV6 Enterowirusy CMV HCV Toxoplasma Chlamydia
35 Epidemiologia ospy wietrznejWystępuje endemicznie na całym świecie Rocznie notuje się około 60 milionów zachorowań Sezonowość w klimacie umiarkowanym
36 Ospa wietrzna w USA W USA rocznie rejestrowano 3,7 do 4 milionów przypadków hospitalizacji 100 zgonów rocznie JAMA, 2002;287(5):606
37 Powikłania Niemcy – powikłania u 5,5% Włochy - powikłania u 3,5 do 5%Anglia i Walia – 25 zgonów rocznie Francja – powikłania u 2% Pediatr Infect Dis J, 2004,23 (5):379
38 Ospa wietrzna w Polsce Rejestruje się od 100 do 200 tysięcy zachorowańCzy to wszystkie przypadki ? hospitalizacji Zgony ?
39 Przebieg choroby zazwyczaj lekki cięższy u osób dorosłychciężki, a nawet śmiertelny: u pacjentów z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności u noworodków u osób z chorobami nowotworowymi, na przewlekłej sterydoterapii, leczonych immunosupresyjnie
40 Naturalny przebieg ospy wietrznejzakażenie okres wylęgania dni okres zwiastunów godzin przed wysypką wysypka przyschnięcie pęcherzyków zdrowienie
41 Powikłania ospy wietrznejzapalenie opon mózgowo - rdzeniowych zapalenie móżdżku zapalenie mózgu Zespół Guillain - Barre‘ zapalenie płuc ( rzadko u dzieci ) nadkażenie bakteryjne wykwitów: ropowica, pęcherzyca gronkowcowa, róża, płonica, martwicze zapalenie powięzi
42 Martwicze zapalenie powięzi i tkanki podskórnejEtiologia: paciorkowiec hemolizujący grupy B proliferacja swoistych limfocytów T uwalnianie cytokin zapalnych, wstrząs, uszkodzenie tkanek Sprzyjają: kortykosteroidy, niesterydowe leki przeciwzapalne hamowanie fagocytozy rozszerzenie się zakażenia
43 Martwicze zapalenie powięziPowikłanie ospy wietrznej u 10 letniego chłopca R.Rokicka-Milewska
44 Powikłanie ospy wietrznej u 7 letniej dziewczynkiR. Rokicka-Milewska
45 Powikłania ospy wietrznej w zależności od wiekubakteryjne częściej u dzieci do 4 roku życia neurologiczne u dzieci starszych
46 Powikłania ospy wietrznej c.d.ostra śródzakaźna małopłytkowość zapalenie spojówek i rogówek zespół Reye'a zapalenie wątroby zapalenie mięśnia sercowego zapalenie stawów zapalenie nerek
47 Objawy półpaśca ból, pieczenie, świąd skóry czasem gorączka, ból głowyobrzęk, zaczerwienienie skóry - grudki - pęcherzyki - zlewające się w pęcherze - strupki czas trwania dni
48 Powikłania półpaśca półpasiec uogólniony półpasiec ocznypółpasiec uszny zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu przewlekła neuralgia
49 Półpasiec
50 Immunoprofilaktyka bierna - wskazaniaosoby z niedoborem odporności kobiety w ciąży noworodki, których matki chorowały na ospę wietrzną 5 dni przed do 2 dni po porodzie wcześniaki Varitect i.v. Varicella-Zoster Immune Globulin i.m. KRÓTKOTRWAŁA i KOSZTOWNA
51 Postacie kliniczne zakażenia CMVEPIDEMIOLOGIA: zakażenie drogą bezpośrednich kontaktów i/lub kropelkową drogą przetoczeń krwi i przeszczepów narządów wertykalnie ( przez łożysko, podczas porodu, z mlekiem matki ) w 99% zakażenie bezobjawowe lub skąpo objawowe
52 Cytomegalia nabyta przebieg zwykle bezobjawowyobjawy u noworodków i niemowląt do 3 mies. życia i u osób z immunosupresją Cięższy przebieg przy masywnym zakażeniu np.. po przetoczeniu, u osób dializowanych, po przeszczepie, chorych na AIDS
53 Postacie kliniczne nabytej cytomagaliimononukleoza cytomegalowirusowa zapalenie wątroby gorączka bez uchwytnej przyczyny ( kilka tygodni) śródmiąższowe zapalenie płuc (u noworodków, osób po przeszczepie, z immunosupresją) zapalenie przewodu pokarmowego zapalenie siatkówki i naczyniówki zapalenie mózgu
54 Leczenie cytomegalii głównie objawoweu osób zakażonych HIV, noworodków, z immunosupresją, po przeszczepie lekiem z wyboru jest gancyklowir 10 mg/kg/dobę w 2 dawkach przez dni. Leczenie przewlekłe 5mg/kg/dobę przez 5 dni - 5 dni przerwy UWAGA - lek jest bardzo toksyczny
55 Leczenie cytomegalii c.d.Immunoglobuliny: CYTOTECT CYTOGAM Dawkowanie: 4 ml/kg/dobę w 0 4 8 dniu leczenia 2 ml/kg/dobę w 12 16 dniu leczenia
56 HHV6 wykryty w 1986 roku Podtyp HHV-Anie znane są objawy zakażenia pierwotnego izolowany od osób dorosłych z immuno-supresją Podtyp HHV6- B rumień nagły z. mononukleozo-podobny możliwe zakażenie wertykalne i przez pokarm
57 Objawy pierwotnego zakażenia HHV6 u dziecigorączka objawy żołądkowo-jelitowe nieżyt górnych dróg oddechowych zapalenie płuc wysypka (exanthema subitum ) drgawki zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu latencja w mononuklearach, zwojach nerwowych, w śliniankach
58 Rumień nagły - gorączka trzydniowachorują dzieci po 8 mż i w 2 roku życia OBJAWY gorączka > 39°C przez 2 -5 dni drażliwość, niepokój, drgawki wysypka po spadku gorączki w okresie gorączki leukocytoza z przesunięciem w lewo leukopenia limfocytarna ( nawet do 8 tygodni ) leczenie objawowe
59 Zakażenia HHV6 u osób zakażonych HIVOdpowiedzialny za progresję AIDS (wg Gallo) zakaża i niszczy limfocyty CD4 zwieksza ekspresję receptorów CD4w limfocytach T i kom NK replikacji HIV transaktywuje receptory HIV regulujące namnażanie replikacji HIV
60 HHV7 wykryty w 1990 roku morfologicznie podobny do HHV6izolowany ze śliny 75% zdrowych dorosłych, limfocytów, wydzieliny szyjki macicy Zakażenie pierwotne przebiega pod postacią: - rumienia nagłego - stanów gorączkowych - drgawek gorączkowych Do zakażenia pierwotnego dochodzi ok. 3 roku życia. HHV6 i HHV7 mogą wzajemnie powodować reaktywację latentnego zakażenia
61 HHV8=KSHV=KS-associated HIVIzolowany z mięsaka Kaposiego, morfologicznie zbliżony do EBV zdolny do onkogenezy, wywołuje: - naczyniakomięsaki - chłoniaki B komórkowe - chorobę Castlemana zakażenie drogą płciową, latencja limfocytów B, komórek zwojów nerwowych
62 Podsumowanie zakażenia są powszechne, głównie bezobjawoweszczepionka tylko przeciwko VZV nadal trudności diagnostyczne i terapeutyczne