1 ZAPASY W ZARZĄDZANIU PRODUKCJĄ - UJĘCIE LOGISTYCZNEZarządzanie zapasami Funkcja zarządzania produkcją kształtująca ilościowo-czasowe parametry przepływów materiałowych ZAPASY W ZARZĄDZANIU PRODUKCJĄ - UJĘCIE LOGISTYCZNE D O S T A W C Y Zarządzanie produkcją K L I E N C Zarządzanie zapasami Zaopatrzenie Sprzedaż Produkcja elementów Montaż wyrobów Zapasy kupowane Zapasy sprzedawane Zapasy przetwarzane

2 Istota i funkcje zapasówZasób materialny znajdujący się w różnych fazach łańcucha logistycznego (w sferze zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji) 1. FUNKCJE ANTYCYPACYJNE Zapewnianie dostępności produktów poprzez wyprzedające zaspokajanie potrzeb odbiorców 2. FUNKCJE EKONOMICZNE  Produkcja i zakupy w seriach/partiach ekonomicznych,  Oszczędności w zakupach przy ofertach rabatowych,  Oszczędności z zapasów spekulacyjnych przy fluktuacji cen i inflacji 3. FUNKCJE ZABEZPIECZAJĄCE Ochrona przed niepewnością popytu i skutkami opóźnień w dostawach poprzez tworzenie buforów bezpieczeństwa

3 Strategie produkcji i zapasów Środowiska produkcyjneProdukcja na magazyn PRODUKTY FINALNE PNM Produkcja na zamówienie PRODUKCJA NA MAGAZYN Strategia związana z utrzymywaniem zapasów wyrobów gotowych dla natychmiastowej dostawy i minimalizacją czasu dostawy Np. produkcja popularnych samochodów PNZ PRODUKCJA NA ZAMÓWIENIE Strategia związana z produkowaniem wyrobów w małych wolumenach wg. specyfikacji klientów Np. produkcja specjalnego sprzętu medycznego MONTAŻ NA ZAMÓWIENIE Strategia produkcji szerokiego zakresu produktów z małej liczby zespołów (modułów) i składników po przyjęciu zamówień klientów Np. montaż laptopów w montowniach Della Montaż na zamówienie PNZ PNM

4 Klasyczne systemy sterowania zapasamiSYSTEMY WIELOOKRESOWE (cykliczne uzupełnianie zapasów) SYSTEM: STAŁA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA ZASADY prognozowany charakter popytu zasada uzupełniania zapasu SYSTEM: STAŁY OKRES ZAMAWIANIA SYSTEMY JEDNOOKRESOWE MODEL JEDNEGO OKRESU (Newsboy Problem) ZASADY prognozowany charakter popytu planowanie na jeden okres

5 System: stała wielkość zamówienia - SWZFixed Order Quantity System (zasada R, Q) ZAŁOŻENIA Wielkość zamówienia - stała Okres (cykl) zamawiania - zmienny Ciągła kontrola stanów zapasów ILE ZAMAWIAĆ / ZLECAĆ ? (modele wielkości zamówienia) STAŁA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA Wielkość zamówienia ustalana arbitralnie (np. dostawa 1 palety = 1000 sztuk) Fixed Order Quantity - FOQ EKONOMICZNA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA Economic Order Quantity Model - EOQ

6 Model ekonomicznej wielkości zamówieniaEconomic Order Quantity Model - EOQ ZAŁOŻENIA MODELU Popyt na zapas jest znany i stały Czas dostawy (realizacji zamówienia) jest znany i stały Uzupełnianie zapasu jest natychmiastowe Występują tylko zmienne koszty zamawiania i utrzymania zapasu Oznaczenia PARAMETRY ILOŚCIOWE Q - wielkość zamówienia S - zapas maksymalny Sśr - zapas średni R - punkt zamawiania PARAMETRY CZASOWE T - okres (cykl) zamawiania Cz - cykl zapasów TD - czas dostawy LD - liczba dni roboczych w roku

7 Ustalanie ekonomicznej wielkości zamówieniaQ Koszty roczne K KU KZ Q* Kmin Oznaczenia D - popyt roczny KU - koszt utrzymania zapasu Ku - jednostkowy koszt utrzymania KZ - koszt zamawiania Kz - jednostkowy koszt zamawiania K - łączny roczny koszt zmienny Kmin - minimalny roczny koszt zmienny Q - wielkość zamówienia Q* - ekonomiczna wielkość zamówienia C - jednostkowa cena zakupu KRYTERIUM OPTYMALIZACJI Minimalizacja łącznych kosztów zmiennych (zamawiania i utrzymania zapasów) Ekonomiczna wielkość zamówienia

8 Model EOQ - przykład Liczba zamówień w rokuDANE D = 1200 szt./rok Kz = 100 zł/zamówienie Ku = 6 zł/szt./rok LD = 240 dni roboczych/rok Liczba zamówień w roku Roczny koszt utrzymania zapasu Ekonomiczna wielkość zamówienia Roczny koszt zamawiania Zapas maksymalny Łączny roczny koszt zapasu Zapas średni Cykl zapasów = Okres (cykl) zamawiania

9 Kiedy zamawiać? - model punktu zamawianiaPunkt zamawiania R (Reorder Point - ROP) Ustalony poziom zapasu sygnalizujący konieczność ponownego złożenia zamówienia uzupełniającego stan zapasu Oznaczenia Q - wielkość zamówienia S - zapas maksymalny SS - zapas bezpieczeństwa Sśr - zapas średni R - punkt zamawiania d - tempo popytu TD - czas dostawy

10 System: stały okres zamawiania - SOZFixed Order Period System (zasada T, S) ZAŁOŻENIA Wielkość zamówienia - zmienna Okres (cykl) zamawiania - stały Okresowa kontrola stanów zapasów ILE ZAMAWIAĆ? (ustalanie wielkości zamówienia) Oznaczenia T - okres (cykl) zamawiania Q - wielkość zamówienia S - zapas maksymalny s - zapas ma koniec przyjętego okresu T SS - zapas bezpieczeństwa d - tempo popytu TD - czas dostawy

11 Systemy SWZ i SOZ - porównanieSYSTEM: STAŁA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA SWZ SYSTEM: STAŁY OKRES ZAMAWIANIA SOZ

12 Atrybuty systemów SWZ i SOZSTAŁA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA STAŁY OKRES ZAMAWIANIA Tankowanie 40 litrów paliwa po osiągnięciu poziomu sygnalizacyjnego ANALOGIA Tankowanie do pełna co tydzień NORMY STEROWANIA Punkt zamawiania R Wielkość zamówienia Q Okres zamawiania T Zapas maksymalny S Zwiększenie tempa popytu skraca okres (cykl) zamawiania Zwiększenie tempa popytu zwiększa wielkość zamówienia CECHY Okres osłaniany zapasem bezpieczeństwa CZAS DOSTAWY TD Okres osłaniany zapasem bezpieczeństwa CZAS DOSTAWY TD + OKRES T Bieżąca informacja o stanie zapasu Wygoda. Zarządzanie przez wyjątki Zamawianie w stałych ilościach Mały zapas bezpieczeństwa Brak konieczności ciągłej kontroli zapasów Okresowość (cykliczność) zamawiania Możliwość grupowania zamówień ZALETY Brak bieżącej informacji o stanie zapasów Cykliczne ustalanie wielkości zamówienia Duży zapas bezpieczeństwa Wymóg ciągłej kontroli zapasów Konieczność (na ogół) informatyzacji WADY Większe koszty inwestycyjne Mniejsze koszty eksploatacyjne Mniejsze koszty inwestycyjne Większe koszty eksploatacyjne KOSZTY

13 SYSTEMY ZARZĄDZANIA ZAPASAMIBrak powiązania wielkości i czasu zamówienia z przyszłym zapotrzebowaniem Powiązanie wielkości i czasu zamówienia z przyszłym zapotrzebowaniem SYSTEMY PUNKTU ZAMAWIANIA SYSTEM PLANOWANIA POTRZEB MATERIAŁOWYCH MRP SYSTEMY STAŁEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA SYSTEMY STAŁEGO OKRESU ZAMAWIANIA ZASADA: Obliczanie planowanych potrzeb w fazach czasowych ZASADA: Uzupełnianie zapasu – punkt ponawiania zamówienia (RP)