1 Zarys prawa celnego Prawo finansów publicznych (10) Zarys prawa celnego1

2 Prawo celne Prawo celne = zespół norm prawnych regulujących: Obciążenia fiskalne z tytułu międzynarodowego obrotu towarami, Prawa i obowiązki podmiotów dokonujących tego obrotu, Strukturę i kompetencję organów celnych. Źródła prawa celnego Wspólnotowe Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 952/2013 z 9.10.2013 r. - UNIJNY KODEKS CELNY Rozporządzenia Rady: WSPÓLNA TARYFA CELNA (2003) SYSTEM ZWOLNIEŃ CELNYCH (2009) Krajowe Ustawa - Prawo celne (2004) Ustawa o służbie celnej (2009) + Ordynacja podatkowa (kompetencje organów celnych w sprawach podatkowych, wydawanie zaświadczeń, postępowanie podatkowe) (10) Zarys prawa celnego2

3 Zasady prawa celnego Unifikacji norm prawnych w UE (UKC 1) kodeks określają ogólne przepisy i procedury mające zastosowanie do towarów wprowadzanych na obszar celny Unii lub z niego wyprowadzanych. Nie naruszając prawa międzynarodowego i konwencji międzynarodowych oraz prawodawstwa unijnego w innych dziedzinach, kodeks stosowany jest w sposób jednolity na całym obszarze celnym Unii. Swobody obrotu gospodarczego z zagranicą Jednakowego traktowania uczestników obrotu handlowego Powszechnej informacji o prawach i obowiązkach celnych (UKC 14) 1. Każda osoba może zwrócić się do organu celnego z wnioskiem o informacje dotyczące stosowania przepisów prawa celnego. Wniosek może zostać odrzucony, jeżeli dotyczy działalności, która nie wchodzi w zakres faktycznie planowanej międzynarodowej wymiany towarowej. 2. Organy celne prowadzą regularny dialog z przedsiębiorcami oraz innymi organami biorącymi udział w międzynarodowej wymianie towarowej. Wspierają przejrzystość przez umożliwienie łatwego dostępu, w miarę możliwości bezpłatnie oraz przez internet, do przepisów prawa celnego, ogólnych zarządzeń administracyjnych oraz formularzy wniosków. Z preambuły do Unijnego Kodeksu Celnego Podstawą Unii jest unia celna Aby ułatwić legalną wymianę handlową oraz zwalczanie nadużyć, konieczne są proste, szybkie i ujednolicone procedury i postępowanie celne. Wykorzystaniu technologii informacyjno- komunikacyjnych powinno towarzyszyć zharmonizowane i ujednolicone stosowanie kontroli celnych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia równoważnego poziomu tych kontroli w całej Unii i po to, aby nie dopuszczać do występowania w różnych unijnych miejscach wejścia i wyjścia zachowań zakłócających konkurencję. (10) Zarys prawa celnego3

4 Cło Cło = danina publiczna o cechach podatku, której przedmiotem jest wprowadzenie lub wyprowadzenie towaru na / z obszaru celnego --------------------------------------------- Cła od podatków różnią źródła prawa i fakt, że cel fiskalny nie zawsze musi być pierwszoplanowy przy cłach -------------------------------------------- Cła – zgodnie ze wspólnotową polityką - są w przeważającej mierze dochodem budżetu ogólnego UE jako część składki członkowskiej; tylko ¼ cła może „zabrać” budżet krajowy Danina ogólnaPrzymusowaBezzwrotna Nieodpłatna ( brak kontrświadczenia) (10) Zarys prawa celnego4

5 Podział ceł Cła Po co zostały wprowadzone? Cła fiskalne Cła ochronne Cła preferencyjne Cła dyskryminacyjne Co jest przedmiotem poboru cła? Cła importowe Cła eksportowe ( przepisy martwe w UE) Cła tranzytowe (zabronione Konwencją Barcelońską 1921 r.) (10) Zarys prawa celnego5

6 Cła dyskryminacyjne Antydumpingowe DUMPING: = sprzedaż na rynku eksportowym po NIŻSZEJ cenie niż na rynku krajowym albo sprzedaż po NIŻSZEJ cenie aniżeli suma kosztów produkcji. Jest zwalczany jeżeli taki eksport może spowodować poważną szkodę w przemyśle krajowym lub opóźnić jego rozwój oraz istnieje związek przyczynowy między dumpingiem a wyrządzoną szkodą / opóźnieniem Nie zwalcza się tzw. marginesu dumpingu czyli dopuszczalnej różnicy [ w skali 2%] między ceną krajową a eksportową Postępowanie w sprawach dumpingu jest wszczynane na wniosek „przemysłu krajowego” tzn. musi on uzyskać poparcie grupy producentów krajowych mającej łącznie ponad 50% udział w globalnej produkcji tego towaru, którego ceny mogą uzasadniać podejrzenie dumpingu. Przed nałożeniem ceł antydumpingowych można nałożyć na „podejrzanych” zabezpieczenie, tj. depozyt w gotówce lub poręczenie Cła antydumpingowe: zasadniczo są nakładane tylko przez władze krajowe państw WTO ( Światowa Organizacja Handlu) i tylko w wysokości niwelującej skutki dumpingu ( czyli margines szkody) Antysubwencyjne Subsydia = środki pomocowe udzielane przez rządy na rzecz przedsiębiorców. Do grona subsydiów zakazanych przez prawo (= uzasadniających nałożenie ceł antysubwencyjnych) zalicza się np.: subsydia eksportowe, uzależnione od działalności eksportowej danej firmy i jej wyników odpisy dewizowe zwrot opłat celnych preferencje podatkowe dla przedsiębiorców np. umorzenie czy odroczenie spłaty podatków udzielanie specjalnych gwarancji kredytowych / kredytów eksportowych Cła antysubwencyjne = cła nakładane na produkty i usługi subsydiowane w celu zniwelowania skutków subsydiów rządowych, dzięki którym przedsiębiorcy – wiedząc, iż część nakładów przez nich poniesionych będzie tą drogą zrekompensowana – mogą oferować swe produkty po cenach niższych niż na wolnym rynku; szkodzi to rzecz jasna produktom i producentów z innych krajów, do których produkty subsydiowane będą trafiać w ramach eksportu (10) Zarys prawa celnego6

7 Podstawowe terminy prawa celnego (1) Obszar Celny Unii: terytorium Królestwa Belgii, terytorium Królestwa Danii, z wyłączeniem Wysp Owczych i Grenlandii, terytorium Republiki Federalnej Niemiec, z wyłączeniem Wyspy Heligoland oraz terytorium Büsingen terytorium Królestwa Hiszpanii, z wyłączeniem Ceuty i Melilli, terytorium Republiki Francuskiej, z wyjątkiem terytoriów zamorskich i Saint Pierre i Miquelon oraz Majotty, terytorium Republiki Greckiej, terytorium Irlandii, terytorium Republiki Włoskiej, z wyłączeniem miast Livigno i Campione d"Italia oraz krajowych wód jeziora Lugano, znajdujących się pomiądzy nadbrzeżem a granicą obszaru pomiędzy Ponte Tresa i Porto Ceresio, terytorium Wielkiego Księstwa Luksemburga, europejskiego terytorium Królestwa Niderlandów, terytorium Republiki Austrii,terytorium Republiki Portugalskiej, terytorium Republiki Finlandii, terytorium Królestwa Szwecji, terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii Irlandii Północnej oraz Wysp Normandzkich i wyspy Man. terytorium Republiki Czeskiej, terytorium Republiki Estońskiej, terytorium Republiki Cypryjskiej, terytorium Republiki Łotewskiej, terytorium Republiki Litewskiej, terytorium Republiki Węgierskiej, terytorium Republiki Malty, terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, terytorium Republiki Słowenii, terytorium Republiki Słowackiej, terytorium Republiki Bułgarii, terytorium Rumunii. Terytorium Chorwacji Terytorium Księstwa Monako Terytorium stref suwerennych Zjednoczonego Królestwa w Akrotiri i Dhekelia, określone zgodnie z Traktatem dotyczącym Ustanowienia Republiki Cypryjskiej Towar unijny Towar powstały w całości na obszarze celnym Unii Surowce i produkty wydobyte na obszarze celnym Unii Towary przywiezione z krajów trzecich i dopuszczone do obrotu na obszarze celnym Unii UKC 153: Domniemywa się, że wszystkie towary znajdujące się na obszarze celnym Unii posiadają unijny status celny, chyba że zostanie stwierdzone, że nie są towarami unijnymi. (10) Zarys prawa celnego7

8 Podstawowe terminy prawa celnego (2) Cło = wartość celna x stawka celna ------------------------- Wartość celna = (UKC 70-74) wartość transakcyjna, cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, wtedy gdy zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Unii W razie wątpliwości organ celny może żądać od importera dodatkowych dokumentów, a w razie potrzeby – oszacować tę wartość na podstawie metod porównawczych Stawka celna = stosunek cła do wartości celnej, ad valorem ( od wartości towaru) lub ad spetiem (od ilości towaru) Taryfa celna = akt prawny ( i jednocześnie elektroniczna baza danych TARIC), w którym opisano scalony wykaz towarów i odpowiadające im stawki celne; taryfa ma charakter wyczerpujący. Wszystkie towary sprowadzane na obszar celny Unii są rejestrowane w systemie INTRASTAT (10) Zarys prawa celnego8

9 Postępowanie przy wwozie / wywozie towarów Podstawowy termin: 10 dni od dokonania zgłoszenia celnego; na wniosek dłużnika może być prolongowany do 30 dni Brak zapłaty = odsetki według stopy kredytu refinansowego + 2% Następuje zgodnie ze zgłoszeniem celnym, chyba że w grę wchodzą procedury przymusowe (np. przepadek towarów) = czynność, przez którą dłużnik celny zgłasza zamiar objęcia towaru określoną procedurą celną Wypełnienie przywozowej deklaracji skróconej Do zgłoszenia dołącza się aneksy ( faktury, listy przewozowe, świadectwa ochronne) Początek biegu terminów prawa celnego Objęcie towaru DOZOREM CELNYM (UKC 134 - kontrola dokumentów, rewizja bagaży, przesłuchania) Możliwość wyznaczenia DROGI CELNEJ dla towaru (UKC 135) 1. Wprowadzenie towaru na obszar celny Unii 2. Dokonanie zgłoszenia celnego 3. Zapłata długu celnego 4. Nadanie towarom przeznaczenia celnego (10) Zarys prawa celnego9

10 Dług celny (1) Czym jest dług? = zobowiązanie do pokrycia wszystkich należności celnych w imporcie / eksporcie towarów Aby powstał dług, musi istnieć: 1/ dłużnik, 2/ należność do uiszczenia, 3/ podstawa prawna poboru cła ----------------------------------------------------------------- Przykład: import samochodu osobowego z USA: Cło = wartość celna x stawka celna Akcyza = (wartość celna + cło) x stawka akcyzy VAT = (wartość celna + cło + akcyza) x stawka VAT Cło + akcyza + VAT = dług celny Jak powstaje dług? CzynnośćDłużnik Legalne wprowadzenie towaru na obszar celny UE Osoba dokonująca zgłoszenia celnego Nielegalne wprowadzenie towaru na obszar celny UE Sprawca – zawsze Współsprawca lub posiadacz – o ile wiedzieli lub powinni byli wiedzieć o nielegalnym charakterze czynności Usunięcie towaru spod dozoru celnego j/w Zużycie towaru w składzie wolnocłowym wbrew przepisom j/w Niewykonanie obowiązków nałożonych przez służby celne Podmiot zobowiązany, chyba że udowodni, że w przeciwnym wypadku towar uległby zniszczeniu lub wystąpiła siła wyższa ( vis major) (10) Zarys prawa celnego10

11 Dług celny (2) Kto oblicza dług celny? ( UKC 101 ) 1. Kwota należności celnych przywozowych lub wywozowych jest określana przez organy celne właściwe dla miejsca, w którym powstał dług celny, lub miejsca uznanego za miejsce powstania długu celnego (..) niezwłocznie po uzyskaniu przez nie niezbędnych informacji. 2. Organy celne mogą zaakceptować kwotę należności celnych przywozowych lub wywozowych określoną przez zgłaszającego. --------------------------------------- Ustawa - Prawo Celne 23 / 1. Zgłaszający oblicza i wykazuje w zgłoszeniu celnym kwotę należności przywozowych lub wywozowych. -------------------- (UKC 112). Organy celne mogą przyznać dłużnikowi ułatwienia płatnicze inne niż odroczenie płatności, pod warunkiem złożenia zabezpieczenia. W takim wypadku od kwoty należności celnych przywozowych lub wywozowych nalicza się odsetki kredytowe (wysokość: stopa kredytu refinansowego plus 1%) Jak zabezpiecza się dług celny? Depozyt w gotówce albo w papierach wartościowych pełniących funkcje płatnicze - do wysokości potencjalnego długu celnego Gwarancja (poręczenie), pod warunkiem, że: siedziba gwaranta jest na terenie W.O.C, gwarant zostanie zaakceptowany przez organ celny, gwarant będzie dłużnikiem solidarnym względem organu celnego. W innej formie zabezpieczenia, która daje równoważną pewność zapłaty kwoty należności celnych przywozowych lub wywozowych odpowiadającej długowi celnemu i innych należności. (10) Zarys prawa celnego11

12 Dług celny (3) UKC 83 1. Dług celny w przywozie lub w wywozie powstaje także wtedy, gdy odnosi się do towarów będących przedmiotem jakiegokolwiek rodzaju środków zakazu lub ograniczenia w przywozie lub wywozie. 2. Nie dochodzi jednak do powstania długu celnego w żadnym z następujących przypadków: a)nielegalnego wprowadzenia na obszar celny Unii fałszywych środków płatniczych; b)wprowadzenia na obszar celny Unii środków odurzających i substancji psychotropowych, które nie jest ściśle nadzorowane przez właściwe organy ze względu na ich przeznaczenie do celów leczniczych i naukowych. 3. Do celów sankcji mających zastosowanie do przestępstw lub wykroczeń przeciwko obowiązkom celnym dług celny uważa się jednak za powstały, jeżeli na mocy prawa państwa członkowskiego należności celne przywozowe lub wywozowe lub istnienie długu celnego stanowią podstawę do określenia sankcji. Główne zwolnienia celne: Mienie osobiste osób przesiedlających się z K3 do Unii Mienie osobiste nabyte w K3 przez dziedziczenie Okazjonalne, niehandlowe przesyłki Przesyłki między osobami fizycznymi Produkty uzyskane przez rolników z K3 Substancje lecznicze, aparatura medyczna Artykuły pogrzebowe (10) Zarys prawa celnego12

13 Przeznaczenie celne Objęcie procedurą celną Specjalną (zawieszającą cło ) 1. Uszlachetnianie bierne 2. Tranzyt 3. Składowanie 4. Uszlachetnianie czynne Typową (zmiana statusu prawnego towaru) 1. Dopuszczenie towaru do obrotu na obszar celny Unii 2. Wywóz poza obszar celny Unii 1. Cofnięcie towaru 2. Zniszczenie towaru 3. Przepadek towaru na rzecz Skarbu Państwa (10) Zarys prawa celnego13

14 „Restrykcyjne” procedury celne ( Prawo Celne, art. 31) 1. Jeżeli umowy międzynarodowe lub przepisy odrębne zakazują posiadania towarów, ich rozpowszechniania lub obrotu nimi albo uzależniają ich posiadanie, rozpowszechnianie lub obrót nimi od spełnienia określonych wymogów, a wymogi te nie zostały spełnione, organ celny w celu uregulowania sytuacji towaru może: 1) cofnąć towar poza obszar celny Unii lub nie zezwolić na opuszczenie tego obszaru, 2)zająć towar i wystąpić o orzeczenie jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa, 3) wyrazić zgodę na zrzeczenie się towaru na rzecz Skarbu Państwa - chyba że umowy międzynarodowe lub przepisy odrębne przewidują inny sposób postępowania. 2. O przepadku towaru na rzecz Skarbu Państwa orzeka, na wniosek organu celnego, sąd, stosując przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Niemożność ustalenia osoby, na której ciążą obowiązki wynikające z przepisów prawa celnego, nie stanowi przeszkody do wystąpienia z wnioskiem o orzeczenie przepadku towaru i do orzeczenia tego przepadku. 4. Wyroby tytoniowe oraz produkty lecznicze, których przepadek orzeczono lub które były przedmiotem zrzeczenia na rzecz Skarbu Państwa, podlegają zniszczeniu. 5. Napoje alkoholowe oraz kosmetyki, których przepadek orzeczono lub które były przedmiotem zrzeczenia na rzecz Skarbu Państwa, podlegają zniszczeniu w całości albo w części, jeżeli sprzedaż tych towarów jest niemożliwa, znacznie utrudniona lub nieuzasadniona lub towary te nie odpowiadają warunkom dopuszczenia do obrotu określonym w przepisach odrębnych. (10) Zarys prawa celnego14

15 Przykłady procedur celnych Procedura dopuszczenia do swobodnego obrotu 1. Przywóz towaru na obszar celny UE 2. Zgłoszenie celne 3. Zapłata należności celnych 4. Decyzja organu celnego o dopuszcze niu towaru do swobodne go obrotu Procedury zawieszające cło Procedura uszlachetnienia czynnego Towar unijny Obszar celny UE Tam: przetworzenie Wywóz poza obszar celny UE ( pobór ceł niezasadny) Procedura uszlachetniania biernego Towar nieunijny Wywóz poza obszar celny UE i tam przetworzenie Powrotny przywóz na obszar celny UE Dopuszczenie do obrotu (10) Zarys prawa celnego15

16 Wolne obszary celne (1) (UKC 243) 1. Państwa członkowskie mogą wyznaczyć części obszaru celnego Unii jako wolne obszary celne. Dla każdego wolnego obszaru celnego państwo członkowskie wyznacza obszar, który on obejmuje, oraz określa miejsca wejścia i wyjścia. 2. Państwa członkowskie przekazują Komisji informacje o funkcjonujących wolnych obszarach celnych. 3. Wolne obszary celne są ogrodzone. Granice oraz miejsca wejścia i wyjścia z wolnych obszarów celnych podlegają dozorowi celnemu. 4. Osoby, towary i środki transport przekraczające granicę wolnego obszaru celnego mogą zostać poddane kontrolom celnym. (UKC 244) 1. Wszelkie prace budowlane w wolnym obszarze celnym wymagają uprzedniej zgody organów celnych. 2. W wolnym obszarze celnym dozwolona jest każda działalność przemysłowa, handlowa lub usługowa wykonywana zgodnie z przepisami prawa celnego. O prowadzeniu działalności powiadamia się uprzednio organy celne. 3. Organy celne mogą wprowadzać zakazy lub ograniczenia działalności, o której mowa w ust. 2, ze względu na rodzaj towarów, których dotyczy ta działalność, wymogi dozoru celnego lub wymogi bezpieczeństwa i ochrony. 4. Organy celne mogą zakazać prowadzenia określonej działalności w wolnym obszarze celnym osobom, które nie zapewniają przestrzegania przepisów prawa celnego. (10) Zarys prawa celnego16

17 Wolne obszary celne (2) (UKC 245) Towary wprowadzone do wolnego obszaru celnego przedstawiane są organowi celnemu i podlegają przewidzianym formalnościom celnym, jeżeli: a)są wprowadzone do wolnego obszaru celnego bezpośrednio spoza obszaru celnego Unii; b)zostały objęte procedurą celną, która została zakończona lub zamknięta w momencie objęcia ich procedurą wolnego obszaru celnego; c)są objęte procedurą wolnego obszaru celnego w celu uzyskania korzyści wynikającej z decyzji o zwrocie lub umorzeniu należności celnych przywozowych; d)odrębne przepisy przewidują takie formalności. (PRAWO CELNE, art. 26) 1. Wolne obszary celne mogą być tworzone na wniosek w celu: ułatwienia międzynarodowego ruchu tranzytowego towarów, w szczególności w portach morskich, lotniczych, rzecznych 2)rozwoju eksportu i tworzenia nowych miejsc pracy. 2. Wolne obszary celne tworzy się w miejscach niezamieszkanych, umożliwiających sprawowanie skutecznego dozoru celnego towarów wprowadzanych do wolnego obszaru celnego i z niego wyprowadzanych. 3. Zarządzającym wolnym obszarem celnym może być osoba, która spełnia następujące warunki: ma siedzibę na obszarze celnym Unii; przysługuje jej prawo własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości, na której ma być utworzony wolny obszar celny; zapewnia prawidłową realizację operacji dokonywanych w wolnym obszarze celnym; wykaże, że utworzenie wolnego obszaru celnego jest uzasadnione gospodarczo. (10) Zarys prawa celnego17

18 Postępowanie przy wywozie towarów ( UKC 267) / 3. Towary, które mają zostać wyprowadzone poza obszar celny Unii podlegają odpowiednio: a)zwrotowi lub umorzeniu należności celnych przywozowych; b)wypłaceniu refundacji wywozowych; c)pobraniu należności celnych wywozowych; d)formalnościom wymaganym na podstawie obowiązujących przepisów dotyczących innych należności; e)zakazom i ograniczeniom - w tym kontrolom, które skierowane są przeciwko prekursorom narkotyków, towarom naruszających pewne prawa własności intelektualnej oraz gotówce - uzasadnionym m.in. względami moralności publicznej, porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin, ochrony środowiska, ochrony dóbr kultury narodowej posiadających wartość artystyczną, historyczną lub archeologiczną oraz ochrony własności przemysłowej lub handlowej, a także wdrażania środków ochrony zasobów rybołówstwa i zarządzania tymi zasobami oraz środków polityki handlowej. (10) Zarys prawa celnego18

19 Służba celna w Polsce Wymiar i pobór należności celnych Nadawanie przeznaczenia celnego towarom Prowadzenie statystyk obrotu towarowego w UE Wykrywanie, zwalczanie, zapobieganie przestępstwom celnym i karnoskarbowym Nadzór i kontrola w zakresie gier hazardowych Wykonywanie kontroli celnej i postępowania audytowego = jednolita, umundurowana formacja utworzona w celu ochrony obszaru celnego UE, zwłaszcza w kontekście przestrzegania przepisów celnych, podatkowych i sanitarnych -------------- Hierarchia służbowa: 1.Generał SC 2.Inspektor 3.Komisarz 4.Aspirant 5.Rachmistrz 6.Rewident 7.Aplikant (10) Zarys prawa celnego19

20 Organy służby celnej w Polsce Minister Finansów Na jego wniosek Prezes RM powołuje….. Szefa Służby Celnej Na jego wniosek Minister Finansów powołuje….. Dyrektora Izby Celnej Na jego wniosek Szef Służby Celnej powołuje….. Naczelnika Urzędu Celnego Wymogi dla kandydatów na funkcjonariuszy Służby Celnej Zakazy dla funkcjonariuszy Służby Celnej Obywatelstwo polskie Pełnia praw publicznych Nieposzlakowana opinia Wykształcenie średnie Odpowiedni stan zdrowia Niekaralność za przestępstwo umyślne / skarbowe Strajk Członkostwo w partii politycznej czy organach spółki Posiadanie > 10% akcji jednej spółki Prowadzenia działalności gospodarczej Praca w podmiocie gospodarczym związanym z handlem zagranicznym (10) Zarys prawa celnego20